Rozdział 1 Klasyczny język japoński wprowadzenie... 13

Transkrypt

1 Spis treści Wstęp Uwagi redakcyjne Rozdział 1 Klasyczny język japoński wprowadzenie Klasyczny język japoński Przykłady użycia klasycznego języka japońskiego we współczesnej japońszczyźnie Style prozy w klasycznym języku japońskim Różnice pomiędzy współczesnym a klasycznym językiem japońskim Klasyfikacja części mowy w klasycznym języku japońskim Składnia klasycznego języka japońskiego System ortograficzny klasycznego języka japońskiego Pieśń Iroha Zasady odczytywania wyrazów zapisanych klasycznym systemem ortograficznym Wyjściowe postaci kei w koniugacjach wyrazów z grupy yōgen Ćwiczenia Rozdział 2 Wyrazy koniugowane yōgen Wyrazy koniugowane yōgen, czyli czasowniki, przymiotniki i czasowniki przymiotne Koniugacje czasowników Koniugacje czasowników regularnych Koniugacje czasowników nieregularnych Upodobnienia fonetyczne czasowników Koniugacje przymiotników Koniugacje czasowników przymiotnych Upodobnienia fonetyczne przymiotników i czasowników przymiotnych Prefiksy i sufiksy słowotwórcze łączące się z wyrazami z grupy yōgen Ćwiczenia: koniugacje czasowników, przymiotników i czasowników przymiotnych

2 6 Spis treści Rozdział 3 Słowa posiłkowe jodōshi Słowa posiłkowe jodōshi typologia Formy negacji Formy trybu oznajmującego Ćwiczenia: negacja i tryb oznajmujący Formy czasu przeszłego Formy trybu dokonanego Ćwiczenia: formy czasu przeszłego i trybu dokonanego Formy trybu przypuszczającego Ćwiczenia: formy trybu przypuszczającego Forma trybu przypuszczającego i mowy zależnej Formy wolitywne Forma porównawcza Formy strony biernej (passivum) Formy strony sprawczej (causativum) Informacje uzupełniające Ćwiczenia: formy mowy zależnej, wolitywne, forma porównawcza, passivum i causativum Słowa posiłkowe używane w epoce Nara Słowa posiłkowe używane od epoki Muromachi Upodobnienia fonetyczne słów posiłkowych jodōshi Ćwiczenia powtórzeniowe: słowa posiłkowe Rozdział 4 Język honoryfikatywny keigo Kategoria honoryfikatywności w klasycznym języku japońskim Leksykalne i gramatyczne wykładniki honoryfikatywności Język aprecjatywny sonkeigo Język modestywny kenjōgo Język grzeczny teineigo Zestawienie wykładników leksykalnych kategorii keigo wybranych czasowników Informacje uzupełniające Ćwiczenia: kategoria keigo Rozdział 5 Nominalne części mowy taigen Klasyfikacja nominalnych części mowy Rzeczownik Zaimek Liczebnik Ćwiczenia: rzeczowniki, zaimki i liczebniki

3 Spis treści 7 Rozdział 6 Wyrazy określające i nieokreślające oraz partykuły Klasyfikacja wyrazów określających, nieokreślających i partykuł Słowa atrybutywne Przysłówek Ćwiczenia: słowa atrybutywne i przysłówki Spójnik Wykrzyknik Ćwiczenia: spójniki i wykrzykniki Partykuły Partykuły przypadków Partykuły spójnikowe Partykuły rekcyjne Ćwiczenia: partykuły przypadków, spójnikowe i rekcyjne Partykuły finalne Partykuły przysłówkowe Partykuły emfatyczne Ćwiczenia: partykuły finalne, przysłówkowe i emfatyczne Bibliografia Wykaz skrótów tytułów cytowanych utworów literackich Słownik japońskich terminów gramatycznych Aneks tabele gramatyczne Koniugacje słów yōgen Słowa posiłkowe jodōshi informacje podstawowe Koniugacje słów posiłkowych jodōshi Połączenia słów posiłkowych i partykuł z wyjściowymi postaciami kei Porównanie form i konstrukcji kłopotliwych Indeks wybranych terminów gramatycznych

4 Wstęp Prezentowana tu książka jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym opracowaniem na poziomie akademickim najważniejszych zagadnień z dziedziny gramatyki klasycznego języka japońskiego. Skierowana jest do studentów japonistyki, którzy posiadają podstawową wiedzę leksykalno-gramatyczną w zakresie współczesnego języka japońskiego. Przedstawiony w niej materiał gramatyczny oparty został na programie gramatyki starojapońskiej nauczanym w szkołach japońskich. Podręcznik składa się z sześciu rozdziałów, prezentujących poszczególne zagadnienia gramatyczne i leksykalne uporządkowane według podziału na części mowy. W rozdziale pierwszym Klasyczny język japoński wprowadzenie przedstawione zostały najważniejsze zagadnienia dotyczące języka klasycznego, między innymi podstawowe różnice oraz podobieństwa pomiędzy językiem klasycznym a współczesnym, etapy rozwoju języka japońskiego, a także przykłady form leksykalnych i gramatycznych, które wywodzą się ze starojapońszczyzny, a które przetrwały i używane są również współcześnie. W rozdziale drugim Koniugacje czasowników, przymiotników i czasowników przymiotnych omówione zostały poszczególne typy i paradygmaty koniugacyjne czasowników, przymiotników i czasowników przymiotnych. W rozdziale trzecim Słowa posiłkowe jodōshi zostały zaprezentowane pełniące funkcje wykładników gramatycznych słowa posiłkowe, uporządkowane według znaczenia. Rozdział czwarty Język honoryfikatywny keigo poświęcony został zjawisku honoryfikatywności. Leksykalne i gramatyczne wykładniki honoryfikatywności zostały podzielone na trzy typy, odpowiadające trzem poziomom ugrzecznienia, a mianowicie aprecjatywnemu sonkeigo, modestywnemu kenjōgo i neutralnie grzecznemu teineigo. W rozdziale piątym Wyrazy nominalne taigen przedstawione zostały rzeczowniki, zaimki oraz liczebniki tworzące grupę niekoniugowalnych części mowy. W rozdziale szóstym Wyrazy określające i nieokreślające oraz partykuły opisana została grupa wyrazów nieodmiennych, które pełnią w zdaniu funkcję

5 10 Wstęp określającą. Tworzą ją słowa atrybutywne, przysłówki, spójniki, wykrzykniki oraz partykuły. Całość podręcznika dopełnia słownik najważniejszych terminów gramatycznych oraz tabele odmian koniugacyjnych. Materiał językowy omówiony w formie przykładów ilustrujących konkretne konstrukcje gramatyczne oraz materiał ćwiczeniowy do opisywanych części mowy i zagadnień zaczerpnięty został z oryginalnych utworów literackich, wydanych w zbiorowych dziełach: Nihon koten bungaku taikei (Wielki zbiór japońskiej literatury klasycznej) wydawnictwa Iwanami 1 i Nihon koten bungaku zenshū (Zbiór wszystkich dzieł literatury klasycznej) wydawnictwa Shōgakukan 2. Każdy badacz kultury japońskiej, który pragnie zgłębiać i analizować klasyczne teksty literackie, historyczne, filozoficzne czy estetyczne oraz zajmować się ich przekładem, powinien rozpocząć swoje studia od opanowania starojapońszczyzny. Mam nadzieję, że ten podręcznik dostarczy nie tylko podstawowej wiedzy, ale będzie stanowił zachętę do bardziej pogłębionych badań nad dawną kulturą Japonii i klasycznymi tekstami. * Chciałabym skierować wyrazy wdzięczności przede wszystkim do profesora Romualda Huszczy, mojego pierwszego nauczyciela klasycznego języka japońskiego, za inspirację i cenne wskazówki. Pragnę podziękować również profesorowi Mikołajowi Melanowiczowi, profesorowi Alfredowi F. Majewiczowi, profesorowi Watanabe Hideo i dr Sonoyamie Senri za pomoc i uwagi. Autorka 1 Nihon koten bungaku taikei (Wielki zbiór japońskiej literatury klasycznej), Iwanami Shoten, Tōkyō Nihon koten bungaku zenshū (Zbiór wszystkich dzieł literatury klasycznej), Shōgakukan, Tōkyō