Kognitywistyka II r. Terminy wykładów. Literatura - psychometria. Teorie inteligencji i sposoby jej pomiaru (1)

Transkrypt

1 Kognitywistyka II r Teorie inteligencji i sposoby jej pomiaru (1) Terminy wykładów Literatura - psychometria Anastasi A., Urbina, S (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych. Brzeziński J. (2003). Metodologia badań psychologicznych; część V: Podstawy konstrukcji testów psychologicznych i interpretacji ilościowej danych testowych - wybrane zagadnienia). Warszawa: Wyd. Nauk. PWN. Hornowska, E. (2003). Testy psychologiczne: teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Magnusson, D. (1981). Wprowadzenie do teorii testów. Warszawa: PWN. 1

2 Literatura teorie inteligencji Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN. Matczak, A. (2000). Testy inteligencji i zdolności. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 1, s ). Gdańsk: GWP. Nęcka, E. (2000). Inteligencja. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, s ). Gdańsk: GWP. Nęcka, E. (2003 ). Inteligencja. Geneza - struktura funkcje. Gdańsk: GWP. Strelau, J. (1987). O inteligencji człowieka. Warszawa: Wiedza Powszechna. Strelau, J. (2005). Psychologia różnic indywidualnych (s ). Warszawa: Wyd. Nauk. Scholar. Testy zdolności poznawczych Testy zdolności poznawczych, czyli "inteligencji ogólnej" Sprawdzają poziom różnych zdolności - werbalnych, przestrzennych, matematycznych, społecznych. Zazwyczaj każda ze zdolności mierzona jest oddzielnym podtestem. Zsumowane wyniki poszczególnych podtestów określają poziom zdolności poznawczych. Przykładowe pytania: Do podanego słowa napisz synonim (podana pierwsza litera i liczba liter) KORZYŚĆ - P Testy zdolności poznawczych Przykładowe pytania: Zaznacz obiekt należący do tej samej klasy, co podane: TLEN WODÓR AZOT? A. POWIETRZE B. WODA C. GAZ D. OZON E. HEL 2

3 Testy zdolności poznawczych Przykładowe pytania: Wpisz w nawiasie słowo, które z podanymi obok utworzy nowe słowa. Liczba kropek w nawiasie odpowiada liczbie liter: (...) LINA ŁOWY URNY Definicja testu Test psychologiczny jest specyficzną procedurą diagnozowania. Może on on być zbiorem zadań lub pytań, które w standardowych warunkach mają wywoływać określone rodzaje zachowań i i dostarczać wyników o pożądanych właściwościach psychometrycznych Definicja testu Jest to sytuacja, w której osoba badana bierze udział dobrowolnie, świadoma faktu, iż jest poddawana ocenie Jest to sytuacja, w której jest ściśle określony zakres i rodzaj zachowań dopuszczalnych ze strony osoby badającej 3

4 Właściwości psychometryczne testów psychologicznych Obiektywność Standaryzacja Rzetelność Trafność Normalizacja Adaptacja Obiektywność czyli niezależność wyników testowania Test jest obiektywny, jeżeli dwie różne osoby opracowujące jego wyniki dochodzą do tego samego rezultatu. Aby było to możliwe, test musi posiadać jasno określony klucz oceniania odpowiedzi, zmniejszający do minimum wpływ subiektywnych interpretacji. Standaryzacja czyli jednolitość warunków badania Aby wyniki testowe można było ze sobą porównywać, dany test powinien być zawsze przeprowadzany w identycznych warunkach Tylko wtedy bowiem, różnice w wynikach testowych badanych osób można przypisać czynnikom indywidualnym, a nie np. zewnętrznym warunkom badania 4

5 Trzy przykłady instrukcji różniące się zakresem pomocy udzielanej badanemu Zadanie testowe wieloryb, wilk, człowiek,...? Instrukcja pierwsza: Napisz słowo, które tu pasuje Instrukcja druga: Napisz słowo, które należy do tej samej klasy, co pozostałe słowa Instrukcja trzecia: Napisz nazwę innego ssaka Standaryzacja czyli jednolitość warunków badania - pomoce Standaryzacja czyli jednolitość warunków badania - pomoce 5

6 Standaryzacja czyli jednolitość warunków badania - pomoce Standaryzacja czyli jednolitość warunków badania - pomoce Rzetelność czyli dokładność pomiaru W języku potocznym termin rzetelność oznacza niezawodność (dokładność). W psychometrii natomiast termin ten utożsamiany jest z powtarzalnością otrzymanych wyników Rzetelność oznacza zgodność wyników otrzymanych przez te same osoby, które zostały przebadane kilka razy tym samym testem 6

7 Trafność czyli określanie obszaru zastosowania testu Trafność jest to dokładność z jaką test mierzy to, co ma mierzyć Trafność jest to stopień, w jakim test jest w stanie osiągnąć stawiane mu cele Normy czyli nadawanie znaczenia wynikom testowym Możemy wyróżnić trzy koncepcje normy: normę definiowaną przez kryterium teoretyczne, kryterium kulturowe i kryterium statystyczne Normy czyli nadawanie znaczenia wynikom testowym Zgodnie z kryterium teoretycznym norma wyznaczona jest przez jakąś teorię (koncepcję) psychologiczną. Zasadniczym znaczeniem terminu norma jest pewien wzór (model) wynikający z przyjętej teorii, pozostałe zaś znaczenia mieszczą się w tych ramach Według kryterium kulturowego normę określają przepisy i wzory kulturowe. Bez względu na treść tych wzorów istotą normy jest zgodność z takim przepisem Według kryterium statystycznego normą jest to, co jest opisywane jako zachowanie większości czy jako zachowanie średnie lub przeciętne 7

8 Normy czyli nadawanie znaczenia wynikom testowym W psychometrii przyjmujemy statystyczne rozumienie normy. Norma nie oznacza standardu dobrego wykonania testu; norma opisuje poziom typowego wykonania testu przez osoby należące do określonej grupy Normą jest typowe zachowanie (typowy wynik w teście) otrzymany dla określonej grupy osób grupy Właściwa adaptacja czyli dopasowanie testu do polskich warunków Spora część testów stosowanych w Polsce to testy obcojęzyczne. Aby takie testy mogły być stosowane u nas powinny zostać nie tylko przetłumaczone (co jest raczej oczywiste) ale także zaadaptowane do warunków kultury polskiej. Adaptacja to proces przystosowania wersji pierwotnej do specyfiki kultury lokalnej i nie sprowadza się ona tylko do właściwego przetłumaczenia tekstu oryginału Przykład złej adaptacji Która z następujących liczb wyraża najlepiej podobieństwo między przedstawionymi niżej słowami: 7, 5, 3, 9, 11, czy 19? czerwony, pies, łóżko, kot, dziesięć, chłopiec? 8

9 Przykład złej adaptacji red, dog, bed, cat, ten, boy Jak odróżnić test dobry od testu złego Test ma autora. Test zagraniczny ma również autora polskiej adaptacji Test ma podręcznik, a w nim: Opis teorii lub sposobu doboru grup empirycznych Opis procedury badania i interpretowania wyniku Opis badań dotyczących rzetelności Dane dotyczące standardowego błędu pomiaru Opis badań dotyczących trafności zalecanej interpretacji Opis procedury normalizacji i normy Jak odróżnić test dobry od testu złego Dostępny jest opis materiałów testowych, pomocy, arkusza pytań, arkusza odpowiedzi Test jest legalnie dystrybuowany Należy podejmować wszelkie możliwe kroki, aby materiał testowy został właściwie zabezpieczony 9