Wykład 3. Kontrola inflacji poprzez stosowanie kursów stałych: System waluty złotej

Transkrypt

1 Wykład 3. Kontrola inflacji poprzez stosowanie kursów stałych: System waluty złotej

2 SYSTEM WALUTOWY SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ CO ZAPEWNIAŁO STABILNOŚĆ CEN? ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO I wojna światowa ( ) i hiperinflacje początkowych lat 20. ZOBOWIĄZANIE SYSTEM WALUTY BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA DEWIZOWO-ZŁOTEJ SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO Wielki Kryzys ( ), załamanie się systemu dewizowo-złotego PŁYNNE KURSY GŁÓWNYCH WALUT CENY NIE BYŁY STABILNE (DEFLACJA / INFLACJA) II wojna światowa ( ) i brak wymienialności walut w latach 50 SYSTEM Z BRETTON WOODS Rozpad systemu z Bretton Woods ( ) PŁYNNE KURSY GŁÓWNYCH WALUT EMS EMU ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMANIA STAŁEGO KURSU WALUTOWEGO Lata 70. I 80.: ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO KONTROLOWANIA PODAŻY PIENIĄDZA Od lat 90.: ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO KONTROLOWANIA INFLACJI

3 % 12% 9% 6% Stany Zjednoczone. INFLACJA SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ SWZ BRETTON WOODS Tempo inflacji 3% 0% -3% -6% -9% -12%

4 40 lat 3% Stany Zjednoczone. CENY ( ) % % Tempo inflacji Indeks cen 10-6%

5 Kreacja pieniądza w systemie waluty złotej

6 KREACJA PIENIĄDZA w XIX wieku Popyt na pieniądz zaspokajany zaciąganiem kredytów Dyskonto weksli Popyt na płynne rezerwy Bank komercyjny Depozyty bieżące Konieczność umożliwienia klientom banków dokonywania: Środki utrzymywane przez banki komercyjne w banku centralnym Popyt na pieniądz zaspokajany uzupełnianiem depozytów z dochodów bieżących Redyskonto weksli w banku centralnym Płatności bezgotówkowych Wypłat gotówkowych

7 KREACJA PIENIĄDZA w XIX wieku Popyt na pieniądz zaspokajany zaciąganiem kredytów Zakup walut Popyt na płynne rezerwy Bank komercyjny Depozyty bieżące Środki utrzymywane przez banki komercyjne w banku centralnym Popyt na pieniądz zaspokajany uzupełnianiem depozytów z dochodów bieżących Sprzedaż walut w banku centralnym Konieczność umożliwienia klientom banków dokonywania: Płatności bezgotówkowych Wypłat gotówkowych

8 W systemie waluty złotej Banki centralne kupowały od banków złoto. Płaciły za nie zwiększając płynne rezerwy banków, które są wymienialne na gotówkę będącą prawnie obowiązującym środkiem płatniczym

9 BANK CENTRALNY BANKI KOMERCYJNE Rezerwy kruszcowe Środki na rachunkach bieżących banków Płynne rezerwy banków na rachunkach w BC Złoto kupione od klientów i sprzedane do banku centralnego

10 Rezerwa obowiązkowa zapewniała, że obieg pieniężny miał np. 30% pokrycie z złocie BANK CENTRALNY BANKI KOMERCYJNE Środki na rachunkach bieżących banków Płynne rezerwy na rachunkach w BC + gotówka w skarbcu Kapitał banku Rezerwy kruszcowe Obieg gotówkowy Kredyty Pieniądz depozytowy

11 Czy i w jakiej mierze stabilność siły nabywczej pieniądza w systemie waluty złotej wynikała z wymienialności pieniądza na złoto?

12 Musiało to wynikać z sytuacji, w której (1) wielkość rezerw złota w krajach członkowskich była stabilna, (2) i rosła w podobnym tempie jak PKB w gospodarce światowej. Co zapewniało utrzymywanie się takiej sytuacji?

13 Co działoby się z inflacją w krajach nadwyżkowych, gdyby zmiany wielkości rezerw walutowych zależały tylko od kształtowania się bilansów handlowych?

14 Bank centralny WZROST REZERW WALUTOWYCH WZROST PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R Banki komercyjne i WZROST PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R WZROST AKCJI KREDYTOWEJ C WZROST DEPOZYTÓW WALUTOWYCH WZROST DEPOZYTOW M NADWYŻKA HANDLOWA MNOŻNIK KREDYTOWY

15 Co działoby się z inflacją w krajach deficytowych, gdyby zmiany wielkości rezerw walutowych zależały tylko od kształtowania się bilansów handlowych?

16 Bank centralny SPADEK REZERW WALUTOWYCH SPADEK PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R Banki komercyjne i SPADEK PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R SPADEK AKCJI KREDYTOWEJ C SPADEK DEPOZYTÓW WALUTOWYCH SPADEK DEPOZYTOW M DEFICYT HANDLOWY MNOŻNIK KREDYTOWY

17 Jak arbitraż cenowy uruchamiał automatyczne procesy dostosowawcze w systemie waluty złotej?

18 Czy automatyzm waluty złotej mógł wystarczyć, by w bilansach handlowych poszczególnych krajów utrzymywała się równowaga?

19 Jeśli inflacja pozostawała na niskim, stabilnym poziomie, to znaczy, że utrzymywała się międzynarodowa równowaga płatnicza POMIMO występowania dużych nierównowag w bilansach handlowych Co ją utrzymywało?

20 INSTYTUCJE FINANSOWE KREDYTY INWESTYCYJNE, ZAKUPY AKCJI DEPOZYTY TERMINOWE WPŁACANE DO BANKÓW KREDYTY DLA ZAGRANICZNYCH BANKÓW ZAKUPY ZAGRANICZNYCH AKCJI I OBLIGACJI UDZIAŁY KAPITAŁOWRE WPŁACANE DO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH DOCHODY KRAJU NADWYŻKOWEGO WYDATKI BIEŻĄCE OSZCZĘDNOŚCI

21 W roku % oszczędności Wielkiej Brytanii zostało ulokowane za granicą

22 Dlaczego w systemie waluty złotej przepływy kapitałowe z łatwością finansowały duże deficyty handlowe?

23 Brak ryzyka kursowego

24 Harold James (2012), Lessons for the Euro from History, Princeton University,

25 Co świadczyło o tym, że w systemie waluty złotej inflacja zależała w dużej mierze od globalnej podaży złota?

26 the price levels in countries on the gold standard exhibited almost identical secular movements prior to 1914 Anna Schwartz, Secular Price Changes in Historical Perspective Journal of Money, Credit and Banking, no. 5, February 1973, p. 243

27 Relative gold stock and the price index exhibit fairly uniform secular patterns: falling during the deflation of the first half of the nineteenth century, raising during the inflation of , galling during the deflation and again rising during the inflation preceding World War I. Lars Jonung, Knut Wicksell and Gustav Cassel on Secular Movements in Prices, Journal of Money, Credit and Banking, No. 2, May 1979, pp

28 The opening of new gold mines and improvements in the gold mining and gold processing technologies were decisive factors behind secular fluctuations in the world price level. The secular inflation between 1850 and 1870 was due to gold discoveries in California in 1848 and in Australia in 1851, and the inflation that started in the middle of the 1890s to the opening of new fields in South Africa, Alaska, and Australia. Lars Jonung, Knut Wicksell and Gustav Cassel on Secular Movements in Prices, Journal of Money, Credit and Banking, No. 2, May 1979, pp

29 W jakim tempie rosła globalna podaż złota, jeśli inflacja utrzymywała się na względnie niskim i stabilnym poziomie?

30 substantial changes in prices or nominal income are almost invariably the result of changes in the nominal supply of money M. Friedman, A Theoretical Framework for Monetary Analysis, New York 1971, p.7

31 Co powodowało, że podaż pieniądza rosła w tendencji w tempie zbliżonym do długookresowego tempa wzrostu w gospodarce światowej?

32 szczęśliwy zbieg okoliczności; sprawił, że wydobycie złota rosło w tempie podobnym jak długookresowa stopa wzrostu gospodarki światowej (Gustav Cassel, 1936) jakkolwiek pewną rolę odgrywał także mechanizm samoregulacji wynikający stąd, że wzrost (spadek) inflacji powodował spadek (wzrost) realnej ceny złota, co wpływało na wielkość jego wydobycia

33 Jakie korzyści przyniósł gospodarce światowej system waluty złotej?

34 stabilność siły nabywczej walut rozwój handlu międzynarodowego swobodę przepływów kapitałowych

35 Samoczynne utrzymywanie się równowagi w bilansach płatniczych Brak bodźców do stosowania barier w handlu i przepływach kapitałowych

36 Andrew Haldane: Global imbalances in retrospect and prospect, Speech at the Global Financial Forum on The New Global Economic Order, London 3 November 2010

37 Andrew Haldane: Global imbalances in retrospect and prospect, Speech at the Global Financial Forum on The New Global Economic Order, London 3 Novemeber 2010

38 Doświadczenia związane z funkcjonowaniem systemu waluty złotej były tak korzystne, że starano się go odtworzyć po I wojnie światowej (system waluty dewizowo-złotej) po II wojnie światowej (system z Bretton Woods)