Pieniądz i rynek pieniężny (część druga) dr Krzysztof Kołodziejczyk

Transkrypt

1 Pieniądz i rynek pieniężny (część druga) dr Krzysztof Kołodziejczyk

2 Plan 1. Agregaty pieniężne 2. Kreacja i kontrola podaży pieniądza

3 Pieniądz i rynek pieniężny pytania na dziś Ile jest pieniądza w gospodarce? Kto kreuje a kto kontroluje podaż pieniądz? 3

4 Agregaty pieniężne makro w teorii Definicja: agregaty pieniężne (monetarne) w ujęciu praktycznym są to sumy wartości gotówki w obiegu oraz depozytów bankowych o różnym stopniu płynności. o definicje poszczególnych agregatów w krajach Unii Europejskiej zostały ujednolicone; o określane dla potrzeb polityki pieniężnej i statystyki monetarnej. 4

5 Agregaty pieniężne makro w teorii Agregaty pieniężne w Polsce: o oznaczane są literą M i symbolami cyfrowymi wzrastającymi w miarę zmniejszającej się płynności zawartych w nich aktywów; o aktywa charakteryzujące się wysoką płynnością służą najczęściej jako środek płatniczy, natomiast aktywa o mniejszej płynności są przede wszystkim wykorzystywane do gromadzenia oszczędności. o wartości agregatów pieniężnych w Polsce publikowane są przez Narodowy Bank Polski z częstotliwością miesięczną. 5

6 Agregaty pieniężne makro w teorii Agregaty pieniężne: o M0 - tzw. baza monetarna M0 = R + C, gdzie: C pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym), R pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na rachunkach w banku centralnym. o M1 M1 = C + D, gdzie: C pieniądz gotówkowy (monety i banknoty w obiegu poza sektorem bankowym), D wkłady w bankach i podobnych instytucjach płatne na każde żądanie (depozyty bieżące), których właściciele mogą się posługiwać czekami. 6

7 Agregaty pieniężne makro w teorii Agregaty pieniężne: o M2 Obejmuje M1, a dodatkowo depozyty i inne zobowiązania banków wobec podmiotów niebankowych o pierwotnym terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy (włącznie). o M3 Obejmuje M2, a dodatkowo operacje z przyrzeczeniem odkupu pomiędzy bankami a sektorem niebankowym oraz dłużne papiery wartościowe o terminie zapadalności do 2 lat (włącznie) emitowane przez banki. 7

8 Agregaty pieniężne makro w praktyce 8

9 Kreacja i kontrola podaży makro w teorii Skąd się biorą pieniądze w gospodarce? podaż pieniądza = gotówka + wykreowany pieniądz kredytowy Na podaż składają się zatem: pierwotna kreacja pieniądza: o wprowadzanie gotówki przez bank centralny do systemu, o kredyty udzielane bankom komercyjnym przez bank centralny; wtórna kreacja pieniądza: o udzielanie kredytów przez banki komercyjne swoim klientom. 9

10 Kreacja i kontrola podaży makro w teorii Banki komercyjne nie tylko więc gromadzą oszczędności i zamieniają je w kredyty (inwestycje), ale także kreują pieniądz. Z kolei bank centralny zajmuje się również kontrolą podaży pieniądza. o zmniejsza ilość pieniądza w gospodarce poprzez restrykcyjną politykę pieniężną (celem obrony wartości pieniądza, czyli hamowania inflacji), o zwiększa ilość pieniądza w gospodarce poprzez ekspansywną politykę pieniężną (celem zwiększania produkcji i zmniejszania bezrobocia) 10

11 Kreacja i kontrola podaży makro w teorii Bank centralny steruje podażą pieniądza w gospodarce wykorzystując: o minimalną stopę rezerw (banki komercyjne są zobowiązane dbać o zachowanie odpowiedniej relacji pomiędzy gotówką i wkładami na żądanie); o stopę dyskontową (oprocentowanie pożyczek gotówkowych udzielanych bankom komercyjnym przez bank centralny; im bardziej oprocentowanie to przewyższa poziom rynkowy, tym więcej gotówki muszą utrzymywać w pogotowaniu banki komercyjne); o operacje otwartego rynku (zmniejszanie bazy monetarnej poprzez sprzedaż za gotówkę papierów wartościowych przez Bank centralny). 11