Może zatem w najbliższej przyszłości zabraknąć nam energii?

Transkrypt

1 W kraju wzrasta wciąż zużycie energii. Nie bardzo umiemy oszczędzać energię elektryczną. Tymczasem efektywność energetyczna w Polsce wynosi ok. 55 proc. unijnej. Będziemy mieli kłopoty z zaopatrzeniem w energię? To prawda. Pod względem efektywności wykorzystania energii Polska plasuje się nisko wśród krajów Unii Europejskiej. Sfera ta wymaga zdecydowanego udoskonalenia. Bowiem efektywne wykorzystanie bezcennych lecz ograniczonych źródeł energii jest kluczem do dalszego rozwoju ekonomicznego, stanowi ono również istotny czynnik powiększania konkurencyjności przemysłu, a co najważniejsze działania służące poprawieniu efektywności wykorzystywania energii prowadzą do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Dlatego wierzymy, że efektywne wykorzystanie energii to klucz otwierający drzwi do lepszego jutra. Może zatem w najbliższej przyszłości zabraknąć nam energii? Energii nam nie braknie, jeżeli będziemy jej używali w sposób mądry i racjonalny. Doświadczenia Unii Europejskiej wskazują, że jeżeli społeczeństwo, wszyscy użytkownicy, będą podchodzili do energii jak do wspólnego dobra, z którego każdy może korzystać ile chce, to nie pomoże żadna rozbudowa systemów energetycznych. Gdzie zatem należy szukać oszczędności energii? Wszędzie. Energia wypełnia nasze życie i jest niezbędnym elementem rozwoju gospodarczego, społecznego, kulturowego, nie możemy się bez niej obejść. 1 / 8

2 Dlaczego więc jej nie oszczędzamy? Nie oszczędzamy ze złych przyzwyczajeń. Kiedyś energia była tania, teraz już taka nie jest, a wręcz przeciwnie - będzie jeszcze drożeć. Komisarz europejski do spraw energii powiedział, że ceny energii w Europie muszą wzrosnąć dzisiaj o symboliczne 5 procent, żeby za lat 15 nie wzrosły o 50 procent. Cena energii musi odzwierciedlać jej koszty. Wydaje się, że cena tzw. energii brudnej nie odzwierciedla pełnych kosztów, jakie społeczeństwo ponosi użytkując ją. Co konkretnie znaczy brudna energia? To jest energia wytwarzana w technologiach, które emitują dużo zanieczyszczeń, głównie CO2. W naszych warunkach są to elektrownie wykorzystujące do produkcji energii węgiel kamienny i węgiel brunatny. Do technologii czystych zaliczamy wszelkie odnawialne źródła energii, gaz użyty do celów energetycznych, elektrownie wiatrowe czy energię jądrową. Nie stać nas chyba na ich zamknięcie? Elektrownie polskie nie zostały zamknięte, chociaż - gdyby nic się nie zmieniło - grozić im to może w perspektywie lat z uwagi na niespełnienie bardzo surowych norm ochrony środowiska. Przemysł polski zrestrukturyzował się i używa mniej energii, ale trzeba pamiętać, że średnie zużycie energii na głowę naszego mieszkańca jest dwa razy mniejsze niż w UE. 2 / 8

3 Energochłonność naszej gospodarki, czyli ilość energii, jaką potrzebujemy na wytworzenie jednostki dochodu narodowego, np. jednego euro, jest co najmniej dwa razy większa. Obrazuje to stan nieekonomicznego gospodarowania energią w Polsce. Z jednej strony jest to wynikiem ciągłego niedoboru energii, z drugiej zaś nasze społeczeństwo wciąż mało wie na temat energetyki. Można by sobie życzyć, by świadomość energetyczna społeczeństwa była tak wysoka, jak stała się obecnie świadomość na tematy ekologiczne. Dzisiaj już nikt nie dyskutuje o potrzebie budowy oczyszczalni ścieków, natomiast wielu ludzi uważa, że jeśli ich stać na zapłacenie rachunków za energię elektryczną, ciepło lub gaz, to mogą jej używać do woli. Nic bardziej błędnego. Przeciętny obywatel nie bardzo widzi sens takich oszczędności? Rachunek, który dostajemy z przedsiębiorstwa energetycznego to jedno. Druga strona medalu to rachunek ekonomiczny, który wszyscy używający energii wystawiamy naszemu środowisku. Koszty ochrony środowiska, leczenia i zgony spowodowane zatruciem środowiska, to dodatkowe koszty nie uwzględnione w ocenie społecznej poszczególnych technologii energetycznych. Czy można wyliczyć oszczędności racjonalnego gospodarowania energią? Oczywiście, że da się je wyliczyć. Po pierwsze, jeśli chodzi o system elektroenergetyczny, czyli produkcję energii elektrycznej w Polsce, jest on unikatowy w całej Europie. Około 97 proc. energii elektrycznej produkowanej w Polsce jest z węgla kamiennego i brunatnego, a więc z nośników pierwotnych, które przynoszą największe szkody w środowisku poprzez emisję CO2, pyłów i innych zanieczyszczeń siarki. UE ostatnio uchyliła drzwi dla technologii węglowych, ale wyraźnie mówi: węgiel tak, ale tylko wtedy, jeśli zostaną opracowane czyste technologie 3 / 8

4 spalania go. Przed polskim węglem rysuje się szansa europejska, ale pod warunkiem, że naukowcy opracują technologię wyłapywania CO2 i składowania go oraz obniżenia kosztów tych procesów. W tej chwili buduje się elektrownie pilotażowe, które będą wykorzystywały technologie czystego spalania węgla. Niestety, z punktu widzenia odbiorców, koszty energii z takich czystych elektrowni są wciąż za wysokie. Trzeba spowodować, by technologie te zamiast laboratoryjnymi, stały się technologiami rynkowymi. W ekonomicznej skali w UE można zaoszczędzić 20 proc. energii zużywanej obecnie. Taki jest cel Komisji Europejskiej przedstawionej 10 stycznia 2007 r., by do roku 2020 zaoszczędzić w Europie 20 proc. energii. Ile byłoby to w żywej gotówce? W skali Europejskiej winniśmy zaoszczędzimy ok. 100 miliardów euro rocznie. Jest to 20 proc. sumy, jaką płaci Unia za energię - ok. 500 mld euro rocznie. Ile zaoszczędzą gospodarstwa domowe? Szacuje się, że mogłyby zaoszczędzić od 100 do 1000 euro rocznie. Mnożąc to przez ok. 16 milionów odbiorców energii elektrycznej w Polsce można wyliczyć, jaki jest to wymiar w skali kraju. W części gospodarstw można by zaoszczędzić nawet 25 proc. energii. W czasach, kiedy tak dużo mówimy o bezpieczeństwie energetycznym, awariach energetycznych, każdego dnia czytamy w gazetach o problemach z dostawami ropy naftowej, gazu, powinniśmy pamiętać, że najtańszym sposobem naszego bezpieczeństwa energetycznego jest oszczędność energii. W Komisji Europejskiej powstało pojęcie tzw. dżuli ujemnych. Unia chwali się, ile zaoszczędziła energii dzięki wprowadzeniu programów oszczędności energii. Od lat prowadzi takie programy, np. Inteligentna energia dla Europy". Tam uczą nas, w jaki sposób oszczędzać. Program oszczędności energii, a w zasadzie redukcji emisji CO2 do atmosfery poprzez oszczędność energii, to jeden z najstarszych programów, w których Polska, od 1998 r., bierze udział. 4 / 8

5 Oszczędność energii nie jest procesem, który dzieje się samorzutnie. Jest szereg czynników ten proces wspomagających. Decydującym jest wzrost naszej świadomości co do sposobów użytkowania energii w naszym życiu. Bez niej nie możemy się obyć, a jednocześnie procesy energetyczne są najbardziej uciążliwe dla środowiska naturalnego. Przełamanie bariery informacyjnej, niewiedzy co do roli i skutków procesów energetycznych powinno być jednym z głównych zadań realizowanych w Polsce. Ma temu służyć m.in. Projekt Polsko-Japońskie Centrum Efektywności Energetycznej"? Celem Projektu PJCEE, bo tak w skrócie nazywa się wspólny projekt polskiego i japońskiego rządu, jest propagowanie efektywnego zużycia energii w polskim przemyśle poprzez wykorzystanie doświadczeń naszych partnerów w tej dziedzinie. Do wdrożenia projektu desygnowana została Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. we współpracy z Japońską Agencją Współpracy Międzynarodowej (JICA). Nasze działania mają też służyć wzrostowi konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez obniżenie kosztów energii, co można osiągnąć dzięki dobrze wyszkolonej kadrze specjalistów oraz promowaniu racjonalnego gospodarowania w zakładach przemysłowych. Jednym z zakresów działalności PJCEE jest świadczenie usług doradczych dla zakładów przemysłowych, w tym wykonywanie dwudniowych wstępnych audytów energetycznych. Taki audyt obejmuje m.in. wysłanie do zakładu kwestionariusza w celu zaplanowania audytu, jednodniową wizytę w celu szczegółowego zakresu przeprowadzanych analiz, a po jego przeprowadzeniu opracowanie raportu z wnioskami poaudytowymi wraz z załącznikami, obliczeniami, które prezentowane są kadrze zarządzającej i inżynierskiej zakładu. Usługi doradcze obejmują konsultacje odnośnie przeprowadzanych przez zakład inwestycji energooszczędnych oraz opiniowanie powstałych projektów wykonawczych. 5 / 8

6 Skąd taki wspólny - z Japończykami - pomysł szkoleń i usług doradczych w zakresie efektywności energetycznej w zakładach? Od czasu kryzysu naftowego z roku 1973 w Japonii doceniono wagę efektywnego wykorzystania energii. Dzięki konsekwentnie prowadzonym działaniom kraj ten dysponuje dziś najlepszymi rozwiązaniami w dziedzinie tego rodzaju oszczędności. Sytuacja w Polsce jest odmienna. Dla poprawienia tej sytuacji rządy Polski i Japonii uzgodniły utworzenie Polsko-Japońskiego Centrum Efektywności Energetycznej. Zgodnie z zapisem w notach dyplomatycznych z 4 listopada 2003 r., projekt ten wdraża Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA we współpracy z Japońską Agencją Współpracy Międzynarodowej. Realizację nadzoruje Ministerstwo Gospodarki. Działania Centrum wspiera również Politechnika Warszawska. Jaki jest wkład japońskich partnerów w ten projekt? Strona japońska - oprócz wkładu intelektualnego oraz transferu wiedzy i technologii do Polski - sfinansowała zakup maszyn do laboratoriów przemysłowych oraz szkolenie polskich pracowników w Japonii. Wkład strony polskiej objął zatrudnienie polskich pracowników, zapewnienie odpowiedniej lokalizacji laboratorium, przygotowanie pomieszczeń biurowych oraz kompletne wyposażenie techniczne dla potrzeb projektu. Centrum, jak już wspomniałem, koncentruje się na szkoleniu kadry zarządzającej i inżynierskiej w zakresie racjonalnego wykorzystania użytkowanie energii w zakładach przemysłowych. To właśnie ci ludzie mogą w praktyce pełnić wiodącą rolę w zwiększaniu i promowaniu efektywności energetycznej. W procesie edukacji przekazujemy im podstawy teoretyczne, wiedzę techniczną oraz umiejętności w zakresie wdrażania efektywności energetycznej. Nasze szkolenia są przeznaczone głównie dla pracowników zakładów przemysłowych. Oprócz prowadzenia szkoleń polsko-japońskie centrum świadczy usługi doradcze. 6 / 8

7 Efektem audytu, jak Pan powiedział wcześniej, jest raport zawierający wnioski poparte wykonanymi analizami. Czy zasadność prowadzenia tego rodzaju przedsięwzięć sprawdzono w praktyce? Oczywiście. M.in. w zakładzie Oriflame, gdzie system był stosowany. Zakład powstał 15 lat temu i produkowane są w nim kosmetyki na cały świat. Od samego początku duży nacisk kładziono w zakładzie na oszczędzanie i odzyskiwanie energii. Centrale klimatyzacyjne zainstalowane w zakładzie są wyposażone w urządzenia do odzysku ciepła, przez co ciepło raz wytworzone może być wykorzystane powtórnie. W roku 2006 zakład nawiązał współpracę z Polsko-Japońskim Centrum Efektywności Energetycznej. Część pracowników działu technicznego uczestniczyła w szkoleniu dotyczącym efektywnego wykorzystania urządzeń energochłonnych. Na początku bieżącego roku w zakładzie odbył się audyt dotyczący poszanowanie energii. Wnioski z tego audytu będą systematycznie wdrażane. Gdzie odbywają się te szkolenia? W laboratorium, które mieści się na terenie Instytutu Techniki Politechniki Warszawskiej. Taka lokalizacja pozwala na wykorzystanie zgromadzonego tam specjalistycznego wyposażenia nie tylko do szkolenia kadry zakładów przemysłowych, ale również do kształcenia studentów i doktorantów. Znajdują się tam nowoczesne, specjalnie dobrane urządzenia należące do dwóch bloków: cieplnego oraz elektrycznego. Są to stanowiska kotła parowego, palnika, odwadniaczy, pompy, sprężarki i wentylatora. Czyli typowe urządzenia powszechnie stosowane w przemyśle i odpowiedzialne za zużycie znacznej ilości energii. Największą wiedzę o specyfice każdego zakładu przemysłowego posiadają jego pracownicy. Najlepiej więc, jeśli zarządzaniem energią zajmuje się wyspecjalizowana komórka fabryki. 7 / 8

8 Dlatego działania Polsko-Japońskiego Centrum koncentrują się na szkoleniu kadry zakładów przemysłowych. Jesteśmy przekonani, że efektem naszej działalności będzie wzrost świadomości potrzeby racjonalnego użytkowania energii i wzrost kwalifikacji kadry zarządzającej w tej dziedzinie. Firmy wdrażające energooszczędne rozwiązania uzyskają wymierne korzyści. Centrum jest po to, by pomóc zakładom osiągnąć więcej, zużywając mniej. Energii oczywiście. Rozmawiał: Włodzimierz Kaleta 8 / 8