NOWA TOŻSAMOŚĆ NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Transkrypt

1 A Fundacja Studiów Międzynarodowych Foundation of International Studies NOWA TOŻSAMOŚĆ 3 NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Bielenia i Witolda M. Góralskiego Wydawnictwo Naukowe Scholar Warszawa 1999

2 Spis treści WSTĘP 9 Józef Kukułka POJMOWANIE I ISTOTA TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ POD KONIEC XX WIEKU Nowa debata o tożsamości Procesy identyfikacji interesów narodowych Tożsamości narodowe a polityka zagraniczna Wielość wymiarów tożsamości zbiorowych 20 Stanisław Sulowski NOWA TOŻSAMOŚĆ I NOWA POLITYKA ZAGRANICZNA NIEMIEC: MIĘDZY TRADYCJĄ PAŃSTWA NARODOWEGO A IMPERATYWEM INTEGRACJI Pojęcie tożsamości Tożsamość Niemiec i Niemców Tożsamość a tradycje polityki zagranicznej Historia niemieckiej polityki zagranicznej a kształtowanie się tożsamości Nowa tożsamość i nowa polityka zagraniczna 28 Erhard Cziomer NOWE CELE I PRIORYTETY POLITYKI ZAGRANICZNEJ ZJEDNOCZONYCH NLEMIEC Ogólne wyznaczniki, specyfika i fazy rozwojowe Zasadnicze interesy i cele Priorytety międzynarodowe do końca rządów kanclerza Helmuta Konia Nowe założenia i priorytety rządu SPD/S 90/Zieloni 47 Jerzy Sułek POZYCJA MIĘDZYNARODOWA NIEMIEC PO ZJEDNOCZENIU - ASPEKTY GEOPOLITYCZNE I STRATEGICZNE ~ Nowe warunki geopolityczne i strategiczne Odzyskanie suwerenności przez zjednoczone Niemcy Przesunięcie Niemiec do środka Europy Zjednoczone Niemcy na wschodnich rubieżach NATO i UE Opcja prozachodnia lub prorosyjska czy trzecia droga"? 60

3 2. Główne elementy składowe pozycji międzynarodowej Niemiec Niemcy światowym mocarstwem gospodarczym Rosnące znaczenie potencjału militarnego Przy pomocy integracji do roli mocarstwowej Europa Środkowa i Wschodnia - głównym obszarem niemieckiej ekspansji Próba definicji Niemiec jako mocarstwa w końcu XX w 71 Stanisław Bieleń GEOPOLITYCZNE UWARUNKOWANIA NOWEJ TOŻSAMOŚCI ROSJI Postrzeganie nowej tożsamości Rosji przez pryzmat interesu narodowego Imperium warunkowane przestrzenią Rosyjski ekspansjonizm i terytoriocentryzm Ciążenie dziedzictwa geopolityki radzieckiej Europejskie treści tożsamości rosyjskiej Azjatyckie treści tożsamości rosyjskiej 91 Kazimierz Łastawski KSZTAŁTOWANIE NOWEJ TOŻSAMOŚCI ROSYJSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ Imperialne uwarunkowania tożsamości Rosji Zmiany strategii rosyjskiej po rozpadzie imperium Opcje i nurty w polityce zagranicznej Rosji Przywództwo we Wspólnocie Niepodległych Państw Ewolucja stanowiska wobec USA i NATO Reorientacja innych działań w polityce zagranicznej 114 Kazimierz Malak KONCEPCJA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO FEDERACJI ROSYJSKIEJ Rosja we wspólnocie międzynarodowej Interesy narodowe Rosji Zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego Rosji Zapewnienie bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej 128 Edward Haliżak KONSEKWENCJE KSZTAŁTUJĄCEJ SIĘ TOŻSAMOŚCI ROSJI DLA AKTYWNOŚCI W REGIONIE AZJI I PACYFIKU Wewnętrzne uwarunkowania podejścia Rosji do regionu Azji i Pacyfiku 146

4 2. Redefinicja interesów Rosji w regionie Tożsamość odrodzonej Rosji a możliwości odgrywania przez nią roli w regionie 160 Iwona Wyciechowska CYWILIZACYJNO-KULTUROWE UWARUNKOWANIA NOWEJ TOŻSAMOŚCI ROSJI Początki nowej państwowości Co oznacza cywilizacja i kultura na rosyjskim gruncie? Czynniki warunkujące nową tożsamość Rosji Czynnik imperialny Czynnik społeczny Czynnik religijny Czynnik ideologiczny i świadomościowy Czynnik postępu społecznego 178 Alicja Stępień WPŁYW RELIGII NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ NOWEJ TOŻSAMOŚCI ROSJAN Religia w życiu politycznym Rosji Rola instytucji religijnych w życiu społecznym Rosji Przemiany religijności w społeczeństwie rosyjskim 191 Witold M. Góralski UWARUNKOWANIA POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ WOBEC NIEMIEC I ROSJI Polska polityka zagraniczna wobec nowych wyzwań Miejsce Niemiec w polityce zagranicznej Polski po 1989 r Miejsce Rosji w polskiej polityce zagranicznej 205 Marek Menkiszak POSTRZEGANIE ROLI NIEMIEC W ROSJI Niemcy w kontekście polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej Okres romantyzmu" w polityce zagranicznej ( ) Okres definiowania interesów narodowych (koniec ) Okres atlantyckiego globalizmu ( ) Okres dywersyfikacji i ekonomizacji polityki ( ) Niemcy jako zagrożenie dla Federacji Rosyjskiej Germanizacja Europy" Niemiecka ekspansja na wschód" 217

5 3. Niemcy jako szansa dla Federacji Rosyjskiej Niemcy jako geopolityczny sojusznik Rosji w Europie Niemcy jako adwokat Rosji Niemcy jako sponsor Niemcy jako brama do Unii Europejskiej Niemcy jako element Wielkiej Europy" 225