Bezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe

Transkrypt

1 AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ A Bezpieczeństwo ' polityczne i wojskowe Redakcja i opracowanie: Andrzej Ciupiński Kazimierz Malak WARSZAWA 2004

2 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 CZĘŚĆ I. NOWE PODEJŚCIE DO POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA 1. GŁÓWNE TENDENCJE WE WSPÓŁCZESNYCH STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH Charakterystyka współczesnych stosunków międzynarodowych Ewolucja znaczenia siły militarnej w stosunkach międzynarodowych PRZEMOC ZBROJNA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH Ewolucja znaczenia sił zbrojnych Zmiana sytuacji polityczno-militarnej w Europie i świecie Znaczenie przemocy zbrojnej w osiąganiu celu prowadzonych działań oraz przemiany, jakie zachodzą w siłach zbrojnych SOJUSZ PÓŁNOCNOATLANTYCKI - TRANSFORMACJA ORAGNIZACJI NATO w środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego NATO a nowy kształt i charakter stosunków transatlantyckich NATO w systemie bezpieczeństwa europejskiego u progu XXI wieku ZNACZENIE REWOLUCJI W SPRAWACH WOJSKOWYCH DLA POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA USA Istota rewolucji w sprawach wojskowych Definicje i podstawowe założenia RMA Konsekwencje RMA dla współczesnych doktryn obrony narodowej ISTOTA ZAGROŻEŃ I DZIAŁAŃ ASYMETRYCZNYCH Ewolucja zagrożeń we współczesnym świecie Kategorie: zagrożenia i działania asymetryczne Podejście NATO Podejście wybranych państw Stany Zjednoczone Francja i Wielka Brytania Chiny Polska Wnioski ŚWIATOWY PROCES ROZBROJENIOWY Genewska Konferencja Rozbrojeniowa Redukcja broni strategicznych Europejski proces rozbrojeniowy Rozbrojenia konwencjonalne Środki budowy zaufania i bezpieczeństwa Zakaz użycia broni chemicznej Broń bakteriologiczna Broń niehumanitarna Wnioski 73

3 7. BEZPIECZEŃSTWO OBSZARU WSPÓLNOTY NIEPODLEGŁYCH PAŃSTW Instytucjonalny kształt WNP Koncepcja bezpieczeństwa WNP Bezpieczeństwo wojskowe Misje pokojowe WNP Miejsce NATO w systemie bezpieczeństwa WNP Bezpieczeństwo ekonomiczne Procesy integracyjne i dezintegracyjne w ramach WNP Wnioski WIELOSTRONNA WSPÓŁPRACA WOJSKOWA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W PROCESIE GLOBALIZACJII REGIONALIZACJI BEZPIECZEŃSTWA Podstawy współpracy regionalnej Współpraca bałtycka Trójkąt Weimarski Wnioski STRATEGICZNE PARTNERSTWO POLSKI I UKRAINY Istota i treść partnerstwa strategicznego Polityczny wymiar partnerstwa Współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa Wojskowy wymiar partnerstwa POLUKRB AT Strategiczne partnerstwo w kwestiach gospodarczych Współpraca kulturalna Wnioski PROBLEMY BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTW REGIONU MORZA CZARNEGO Zagrożenia i wyzwania dla bezpieczeństwa regionalnego Koncepcje bezpieczeństwa państw regionu Próby współpracy regionalnej w dziedzinie bezpieczeństwa ROLA KBWE/OBWE W PROCESIE BEZPIECZEŃSTWA EUROPEJSKIEGO Geneza procesu helsińskiego Przebieg i wymiary procesu helsińskiego Problemy bezpieczeństwa na forum KBWE/OBWE Kontrola zbrojeń Dyplomacja prewencyjna Środki budowy zaufania i bezpieczeństwa Prawa człowieka i demokratyzacja Bezpieczeństwo ekonomiczne i ekologiczne Struktura instytucjonalna procesu OB WE Misje OB WE OBWE a inne oragnizacje międzynarodowe Udział OBWE w budowie nowej struktury bezpieczeństwa europejskiego BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE NA BLISKIM I ŚRODKOWYM WSCHODZIE Przyczyny destabilizacji w regionie Konflikt bliskowschodni Konflikt w Zatoce Perskiej 144

4 12.2. Struktury bezpieczeństwa regionalnego Próby sojuszy Wszechstronna regionalna organizacja międzynarodowa Sojusze wojskowe państw arabskich wobec Izraela Rola mocarstw w regionie Zagrożenia bezpieczeństwa BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE W REGIONIE AZJI I PACYFIKU Historyczne uwarunkowania instytucjonalnych struktur bezpieczeństwa i konfliktów w regionie Azji i Pacyfiku Rywalizacja mocarstw : Zimnowojenne struktury bezpieczeństwa międzynarodowego w regionie Działalność ruchu państw niezaangażowanych Pojawienie się nowych potęg regionalnych Zmiana układu sił po upadku bloku komunistycznego Współpraca mocarstw na rzecz bezpieczeństwa Instytucje regionalne Inicjatywy pokojowe i rozbrojeniowe Wyścig zbrojeń i idea strefy bezatomowej w Azji Południowej Inicjatywy odprężeniowe między mocarstwami regionu Zagrożenia dla bezpieczeństwa azjatyckiego Wnioski 169 CZĘŚĆ II. NARODOWE POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA WYBRANYCH PAŃSTW 14. POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA I OBRONY REPUBLIKI CZESKIEJ Nowe założenia polityki bezpieczeństwa ' System obronny Współpraca w zakresie polityki bezpieczeńswta z zagranicą Główne problemy w dziedzinie obronności i perspektywy ich rozwiązywania POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA I OBRONY REPUBLIKI SŁOWACJI Uwarunkowania polityki bezpieczeństwa Kierowanie obronnością kraj u Perspektywy rozwoju polityki obronnej Współpraca z Polską POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO WIELKIEJ BRYTANII Uwarunkowania historyczne Priorytety polityki bezpieczeństwa Wobec rozwoju ESDP POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA I OBRONY FRANCJI Zasadnicze cechy francuskiej kultury strategicznej Współczesne podstawy mocarstwowej roli Francji Francuski uniwersalizm Niezależność Francuska polityka bezpieczeństwa i obrony Zasady ogólne Organizacja obrony narodowej Od odstraszania do obrony zrównoważonej 215

5 17.3. Koncepcja użycia sił zbrojnych Rola Francji w stosunkach euroatlantyckich POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC Sprawy bezpieczeństwa w polityce zagranicznej Niemiec Doktryna obrony narodowej RFN Niemcy wobec europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony Polityka niemiecka w NATO i stosunki transatlantyckie Siły zbrojne i system obronny RFN Wnioski POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA REPUBLIKI WŁOSKIEJ Położenie i znaczenie regionalne Republiki Włoskiej Zakres i treść polityki bezpieczeństwa Realizacja polityki bezpieczeństwa narodowego Obszary i priorytety polityki bezpieczeństwa Dyplomacja wojskowa Zaopatrywanie sił zbrojnych Współdziałanie w ramach organizacji międzynarodowych Udział sił włoskich w formacjach międzynarodowych SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA FEDERACJI ROSYJSKIEJ Istota i zadania systemu bezpieczeństwa Organy władzy ustawodawczej Organy władzy wykonawczej Siły zbrojne FR System spraw wewnętrznych Organy wywiadu FR Organy federalnej służby bezpieczeństwa Federalna Służba Ochrony FR Służba Bezpieczeństwa Prezydenta FR Wojska kolejowe FR Federalna Służba Budownictwa Specjalnego FR Obrona cywilna Organy celne Organy sądowe Gospodarcze organizacje państwowe, społeczne i inne Organizacje społeczne i stowarzyszenia POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA WOJSKOWEGO REPUBLIKI BIAŁORUSI Uwarunkowania historyczne Od neutralności do układu taszkienckiego Ocena sytuacji międzynarodowej Narodowe siły zapewniania bezpieczeństwa Koncepcja bezpieczeństwa wojskowego System kierowania Struktura sił zbrojnych Inne wojska i formacje siłowe Współpraca z Rosją Współpraca wojskowa w ramach WNP Wnioski 275

6 22. POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO UKRAINY Międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania polityki bezpieczeństwa Koncepcja polityki bezpieczeństwa Ukrainy Stosunki z NATO Stosunki z Rosją Wnioski : POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA CHIŃSKIEJ REPUBLIKI LUDOWEJ Podstawy prawne Percepcja bezpieczeństwa międzynarodowego Cele polityki bezpieczeństwa Realizacja polityki bezpieczeństwa Wymiar globalny polityki bezpieczeństwa Wymiar regionalny polityki bezpieczeństwa Środki budowy zaufania Siły zbrojne Wnioski POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA JAPONII Elementy geostrategii Uwarunkowania polityki bezpieczeństwa Polityka bezpieczeństwa Japonii w debacie konstytucyjnej Nowa rola sił samoobrony Japonia w koalicji antyterrorystycznej POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Priorytety polityki bezpieczeństwa RP? Kierunek atlantycki w polskiej polityce bezpieczeństwa i obrony Inne kierunki polityki bezpieczeństwa RP System obronny i siły zbrojne RP O POTRZEBIE LEPSZEGO KSZTAŁTOWANIA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO POLSKI Identyfikacja pojęcia bezpieczeństwo energetyczne Stan bezpieczeństwa energetycznego Polski Propozycje poprawy kształtowania bezpieczeństwa energetycznego kraju Wnioski 347 BIBLIOGRAFIA 349 WYKAZ NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANYCH SKRÓTÓW 355