Dyplomacja czy siła?

Transkrypt

1 SUB Hamburg A/ Dyplomacja czy siła? Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych pod redakcją Stanisława Parzymiesa Scholari Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2009

2 PIS TREŚCI WSTĘP. DYPLOMACJA CZY SIŁA? UNIA EUROPEJSKA w STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH (Stanisław Parzymies) 11 ROZDZIAŁ I. UNIA EUROPEJSKA JAKO UCZESTNIK STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH (Stanisław Parzymies) Unia Europejska jako system stosunków międzynarodowych Stan debaty na temat formy uczestnictwa Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych Czy Unia Europejska przestaje być mocarstwem cywilnym i staje się mocarstwem wojskowym? Środki działania Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych Konkluzje 49 Wybrana literatura 52 ROZDZIAŁ II. ROZWÓJ I EWOLUCJA SYSTEMU DECYZYJNEGO WSPÓLNEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ I BEZPIECZEŃSTWA UNII EUROPEJSKIEJ (Witold M. Góralski) Wprowadzenie Proces instytucjonalizacji Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa a system decyzyjny II filaru Unii Europejskiej Ustanowienie II filaru Unii Europejskiej Koncepcja WPZiB pod rządami traktatu z Maastricht (TUE) Dychotomia koncepcyjna WPZiB w edycji z Maastricht Zmiany w koncepcji WPZiB po traktatach amsterdamskim i nicejskim Traktat amsterdamski. Dowartościowanie WPZiB Rozwinięcie systemu decyzyjnego WPZiB 61

3 3.3. Postęp na drodze ku Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa Zmiany we WPZiB na mocy traktatu nicejskiego Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w świetle traktatu konstytucyjnego Integracja działań zewnętrznych Unii Europejskiej Zasady, cele i kierunki zewnętrznych działań UE System decyzyjny WPZiB w ramach konstrukcji zewnętrznych działań UE Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w świetle traktatu lizbońskiego (reformującego) Ewolucja systemu decyzyjnego w obszarze Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa System decyzyjny WPZiB - model nicejski System decyzyjny WPZiB - model lizboński Mechanizm instytucjonalny WPZiB Mechanizm decyzyjny WPZiB Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. Cele i środki Mechanizm instytucjonalny WPBiO Mechanizm decyzyjny WPBiO Mechanizm implementacyjny WPBiO Podsumowanie 81 Wybrana literatura 83 ROZDZIAŁ III. INTERWENCJE ZEWNĘTRZNE UNII EUROPEJSKIEJ (Joanna Starzyk-Sulejewska) Rozwój wojskowych i cywilnych zdolności Unii Europejskiej w zakresie reagowania antykryzysowego Misje cywilne Unii Europejskiej Misje policyjne Unii Europejskiej Misje wojskowe Unii Europejskiej Rozwój stosunków między UE i NATO w kontekście rozwoju EPBiO 115 Wnioski 121 Wybrana literatura 124 ROZDZIAŁ IV. OCHRONA GRANIC ZEWNĘTRZNYCH UNII EUROPEJSKIEJ (Joanna Starzyk-Sulejewska) Podstawy prawne i ewolucja współpracy państw europejskich w kwestiach granicznych System ochrony granic zewnętrznych w ramach Unii Europejskiej Zintegrowane zarządzanie granicami zewnętrznymi Unii Europejskiej Polska wobec ochrony wschodniej zewnętrznej granicy Unii Europejskiej 156

4 Wnioski 161 Wybrana literatura 164 ROZDZIAŁ V. EKONOMICZNE ASPEKTY ZEWNĘTRZNEJ POLITYKI UNII EUROPEJSKIEJ (Katarzyna Kołodziejczyk) 165 Wybrana literatura 186 ROZDZIAŁ VI. STOSUNKI TRANSATLANTYCKIE (Aleksandra Jarczewska-Romaniuk) Idea transatlantycka z perspektywy półwiecza Podstawy traktatowe i ramy instytucjonalne relacji transatlantyckich oraz pozostałe formy współpracy 189 A. Rozwój stosunków Stanów Zjednoczonych z tworzącymi się instytucjami europejskimi 189 B. Współpraca transatlantycka w ramach działalności organizacji międzynarodowych 192 C. Stosunki bilateralne między USA a państwami Europy Zachodniej Współpraca i rywalizacja, czyli realizacja stosunków transatlantyckich USA i UE - sprzymierzeńcy i rywale Główne cele partnerstwa transatlantyckiego 196 A. Stosunki transatlantyckie - płaszczyzna polityczna i bezpieczeństwa 197 Nowa rola NATO a budowa europejskiego potencjału obronnego 197 Działania na rzecz realizacji wspólnych celów na płaszczyźnie politycznej i bezpieczeństwa 200 B. Stosunki transatlantyckie - płaszczyzna gospodarcza 202 Relacje transatlantyckie na poziomie rządowym 203 Relacje transatlantyckie na poziomie podmiotów gospodarczych 206 Spory i konflikty gospodarcze Perspektywy dalszej współpracy 210 Wybrana literatura 211 ROZDZIAŁ VII. STOSUNKI UNIA EUROPEJSKA-ROSJA (Stanisław Bieleń) Droga do zbliżenia i współdziałania Unia Europejska i Rosja jako partnerzy i rywale Dynamika współpracy unijno-rosyjskiej Unijna polityka wschodnia i rola Polski 228 Wybrana literatura 236

5 ROZDZIAŁ VIII. POLITYKA UE WOBEC EUROPY WSCHODNIEJ, KAUKAZU POŁUDNIOWEGO I AZJI ŚRODKOWEJ (Andrzej Szeptycki, Szymon Kardaś) Zagadnienia wstępne Główne instrumenty Stosunki z państwami Europy Wschodniej Kaukaz Południowy Azja Środkowa Podsumowanie 272 Wybrana literatura 274 ROZDZIAŁ IX. POLITYKA UNII EUROPEJSKIEJ WOBEC BAŁKANÓW ZACHODNICH (Małgorzata Mizerska-Wrotkowska) Misje cywilne i wojskowe UE w państwach Bałkanów Zachodnich Wspieranie stabilizacji politycznej i ekonomicznej 279 // 3. Wymiar stowarzyszeniowy" współpracy Unia Europejska-Bałkany Zachodnie Problem niepodległości Kosowa Zaangażowanie Unii Europejskiej w Kosowie 297 Wybrana literatura 301 ROZDZIAŁ X. POLITYKA UNII EUROPEJSKIEJ W REGIONIE MORZA ŚRÓDZIEMNEGO (Paweł J. Borkowski) Geneza polityki UE wobec regionu śródziemnomorskiego Założenia, cele i struktury Partnerstwa Eurośródziemnomorskiego Osiągnięcia i ograniczenia procesu barcelońskiego Działania UE na rzecz rozwiązania konfliktu bliskowschodniego 325 ^ 5. Europejska Polityka Sąsiedztwa i region śródziemnomorski 330 Wybrana literatura 335 ; ROZDZIAŁ XI. STOSUNKI UNII EUROPEJSKIEJ Z CHINAMI (Jan Rowiński) 337 * 1. U źródeł zbliżenia. Znaczenie stosunków UE-Chiny Geneza 338 \ 3. Aktualny stan stosunków UE-ChRL 344 f 4. Przyczyny zmian w relacjach UE-Chiny w ostatnim 20-leciu Chiny i UE - sprzeczności i różnice 354 i 6. Stanowisko ChRL wobec Wspólnej Polityki Zagranicznej I i Bezpieczeństwa 359 I 7. Uwagi końcowe 361 Wybrana literatura 361

6 ROZDZIAŁ XII. PARTNERSTWO Z AMERYKĄ ŁACIŃSKĄ (Paweł J. Borkowski) Uwarunkowania partnerstwa Unia Europejska-Ameryka Łacińska Oferta europejska Stosunki UE-Mercosur Stosunki UE-Wspólnota Andyjska Pomoc rozwojowa i humanitarna UE dla Ameryki Łacińskiej Konkluzje - wokół problemów handlowych i modelu integracji 376 Wybrana literatura 380 ROZDZIAŁ XIII. POLITYKA UNII EUROPEJSKIEJ WOBEC GRUPY KRAJÓW AKP (Katarzyna Kołodziejczyk) 381 Wybrana literatura 404 ROZDZIAŁ XIV. UNIA EUROPEJSKA/WSPÓLNOTA EUROPEJSKA (WE) WOBEC WYBRANYCH ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH (Szymon Kardaś, Joanna Sapieżko) Uwagi wprowadzające Członkostwo WE w organizacjach międzynarodowych na podstawie TWE Członkostwo UE w organizacjach międzynarodowych w świetle postanowień traktatu z Lizbony UE/WE a ONZ Prawne aspekty stosunków UE/WE z ONZ Płaszczyzny współpracy Państwa UE wobec wybranych problemów omawianych na forum ONZ WE a WTO UE/WE a Rada Europy Formy i ramy instytucjonalne współpracy Główne obszary współpracy Wymiar sprawiedliwości oraz rozwój demokracji Zwalczanie przestępczości zorganizowanej oraz korupcji Kultura i oświata Inne wspólne przedsięwzięcia UE/WE a KBWE/OBWE Formy i ramy instytucjonalne współpracy Współpraca w wymiarze bezpieczeństwa Współpraca w wymiarze gospodarczym i ochrony środowiska Współpraca w wymiarze ludzkim 428 Wybrana literatura 430 INDEKS NAZWISK 431 INDEKS RZECZOWY 440