Rodzaje erozji lodowcowej. Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych. Wygłady i rysy lodowcowe. Wygłady i rysy lodowcowe

Transkrypt

1 Rodzaje erozji lodowcowej Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych DETRAKCJA wyrywanie z podłoża dużych okruchów i bloków skalnych EGZARACJA żłobienie podłoża w wyniku zdzieranie materiału skalnego przez przemieszczające się czoło lodowca DETERSJA wygładzanie i polerowanie podłoża przez drobny materiał skalny wmarznięty w lodowiec Ważne pojęcia związane z działalnością lodowców Ablacja topnienie lodowca Wody fluwioglacjalne wody wypływające z topniejącego lodowca Recesja lodowca cofanie się czoła lodowca Morena - materiał skalny transportowany przez lodowiec, a także formy rzeźby utworzone przez akumulację materiału skalnego wytopionego z lodowca Strefa peryglacjalna obszar położony na przedpolu lodowca Martwy lód bryły lodu, które w wyniku ablacji oderwały się od lodowca i już się nie przemieszczają erozyjnej działalności lodowców Wygłady lodowcowe powierzchnie skał wypolerowane przez przesuwający się lodowiec (efekt detersji) Rysy lodowcowe bruzdy na powierzchni skał wyorane przez odłamek skalny przemieszczający się wraz z lodowcem przebieg rys jest zgodny z kierunkiem ruchu lodowca Wygłady i rysy lodowcowe Wygłady i rysy lodowcowe 1

2 Wygłady i rysy lodowcowe erozyjnej działalności lodowców Mutony (barańce) asymetryczne pagórki wygładzone przez przesuwający się lodowiec. Od strony nasuwającego się lodowca zbocze jest łagodne i wygładzone, a stok przeciwny jest stromy i niewyrównany Muton Muton Muton erozyjnej działalności lodowców górskich Kotły lodowcowe (cyrki lodowcowe, kary) koliste zagłębienia otoczone z trzech stron stromymi ścianami skalnymi powstające w miejscu istnienia pola firnowego lodowca górskiego 2

3 Kocioł lodowcowy Kocioł lodowcowy erozyjnej działalności lodowców górskich Doliny U kształtne (żłoby lodowcowe) doliny górskie (V kształtne) przeobrażone przez przesuwający się jęzor lodowcowy. Erozja lodowcowa powoduje, że doliny te są poszerzane i pogłębiane mają szerokie dno i strome ściany. Dolina U - kształtna Dolina U - kształtna erozyjnej działalności lodowców górskich Dolina zawieszona boczna dolina, której dno w wyniku nierównomiernej erozji lodowcowej jest położone wyżej niż dno doliny głównej 3

4 Dolina zawieszona Dolina zawieszona Dolina zawieszona działalności akumulacyjnej lodowców górskich Morena czołowa Morena denna Morena boczna Morena środkowa powstaje z połączenia dwóch moren bocznych (w lodowcach typu himalajskiego) Morena wewnętrzna Morena powierzchniowa Morena czołowa Morena czołowa 4

5 Morena boczna Morena boczna Morena środkowa Morena powierzchniowa Morena powierzchniowa Morena powierzchniowa 5

6 Morena czołowa wzgórza powstałe przed czołem lądolodu w wyniku jego działalności akumulacyjnej zbudowane gliny zwałowej ich przebieg wyznacza maksymalny zasięg lądolodu Morena denna obszary (wcześniej będące pod lądolodem) pokryte materiałem morenowym o dość urozmaiconej rzeźbie powstające podczas ablacji lądolodu. Sandry stożki napływowe zbudowane ze żwiru i piasku powstające na przedpolu lądolodu w wyniku akumulacyjnej działalności wód fluwioglacjalnych Sandr Sandr Pradolina szeroka dolina powstająca na przedpolu lądolodu w wyniku erozyjnej działalności wód fluwioglacjalnych doliną tą wody lodowcowe odpływały w kierunku morza. 6

7 Pradolina Pradolina Kemy pagórki zbudowane z piasków i żwirów powstające w obrębie moreny dennej w wyniku akumulacji osadów fluwioglacjalnych między bryłami martwego lodu Kem Oz długi, wąski i kręty wał zbudowany z piasków i żwirów powstający w wyniku akumulacji osadów przez wody fluwioglacjalne płynące szczelinami lub tunelami w lądolodzie ich przebieg jest zazwyczaj prostopadły do czoła lodowca Oz 7

8 Oz Oz Drumliny podłużne wzgórza występujące zazwyczaj grupowo i położone zgodnie z ruchem lodowca. Zbudowane są z piasków, żwiru oraz gliny. Powstają prawdopodobnie w wyniku ponownego nasunięcia lądolodu i przemodelowania osadów lodowcowych zdeponowanych wcześniej Drumliny Drumliny Głazy narzutowe (eratyki) duże odłamki skalne transportowane i osadzane przez lądolód 8

9 Rynny podlodowcowe (subglacjalne) podłużne, kręte i wąskie zagłębienie wypłukane przez wody fluwioglacjalne płynące pod ciśnieniem pod dnem lądolodu. Ich przebieg jest najczęściej prostopadły do czoła lądolodu Rynna podlodowcowa schemat powstawania Rynna podlodowcowa wypełniona wodami jeziora rynnowego Pingo wzniesienia powstające w strefie peryglacjalnej (na obszarze wiecznej marzłoci) powstające w wyniku rozrastania się soczewki lodu przykrytej zamarzniętymi osadami. Ocieplenie może doprowadzić do stopienia soczewki lodu i powstania obniżenia po-pingo Pingo Pingo 9

10 Po-pingo Po-pingo 10