Ekonomika i organizacja produkcji
|
|
- Dominika Madej
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Literatura Ekonomika i organizacja produkcji Dr inż. Ludwik Wicki Piasecki B. (red.) 1999: Ekonomika i zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Durlik I. 2004: Inżynieria zarządzania. Cz.1 Strategie organizacji produkcji nowe koncepcje zarządzania. Wydawnictwo Placet, Warszawa Kapusta F. 2003: Teoria agrobiznesu. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław Lysons K. 2004: Zakupy zaopatrzeniowe. PWE Warszawa Muhleman A., Oakland J. Lockyer G. 2001: Zarządzanie. Produkcji i usługi. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Pająk E. 2006: Zarządzanie produkcją. Produkt, technologia, organizacja. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Praca zbiorowa. Ekonomika Rolnictwa. Zarys teorii. Fundacja Rozwój SGGW. Warszawa 1997 Wybrane zagadnienia przedmiotu Ekonomika i organizacja produkcji Wprowadzenie. Podstawowe pojęcia ekonomii. Popyt, podaż, równowaga rynkowa Miejsce ekonomik szczegółowych wśród nauk ekonomicznych Pojęcie produkcji i systemu produkcyjnego Produkcja jako dział przedsiębiorstwa Ekonomika skali produkcji Efektywna skala działalności Prawo malejących przychodów z działalności Degresja i progresja kosztów produkcji Rodzaje i efektywność inwestycji Podstawowe formy i warunki prowadzenia działalności, Ryzyko w działalności gospodarczej Lokalizacja Wykład 1. godziny: 1-2 Definicja ekonomii Podział ekonomii na dyscypliny szczegółowe Nauka ekonomii Ekonomia jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedzę o gospodarowaniu. Ważnym elementem stwierdzenia jest to, że środki stojące w dyspozycji zarówno pojedynczego podmiotu gospodarczego, jak i całego społeczeństwa, są ograniczone. Każde społeczeństwo, nawet najbogatsze żyje w świecie rzadkości, co oznacza, że ludzie chcą konsumować więcej niż są w stanie wytworzyć. Ekonomia ogólna kwantytywne dziedziny dziedziny dziedziny mikroekonomiczne makroekonomiczne ekonomiczne teoria dobrobytu ekonometria ekonomia polityczna makroekonomia statystyka ekonomiczna zachowania ekonomia monetarna ekonomia konsumenckie finanse publiczne matematyczna zachowania międzynarodo-we stosunki ekonometria producentów ekonomiczne przedsiębiorstw teoria ceny Specjalizacje przedmiotowe (ekonomiki szczegółowe) Ekonomia gospodarcza dziedziny związane sprawo-zdawczo z zarządza-niem ść finansowa koszty księgowość finansowanie rewizja ksiąg organizacja handlowych ekonomika rolnictwa ekonomika ochrony środowiska ekonomika rozwoju gospodarczego ekonomika transportu ekonomika turystyki ekonomika ochrony zdrowia podanej literatury 1
2 Gospodarka Wykład... Produkcja. Organizacja przedsiębiorstwa produkcyjnego Poprzedni: Założenia w ekonomii Następny: System produkcyjny Gospodarka obszar działalności człowieka służący zaspokajaniu jego potrzeb. Potrzeby ludzkie są praktycznie nieograniczone, środki natomiast służące do ich zaspokojenia, czyli dobra i usługi, nie są do dyspozycji w dowolnej ilości, lecz podlegają różnego rodzaju ograniczeniom. Działalność gospodarcza Działalność gospodarcza 2 Działalność gospodarcza jest to takie postępowanie, w którym stojące do dyspozycji środki zostają użyte w taki sposób by osiągnąć możliwie najwyższy (w danych warunkach) stopień zaspokojenia potrzeb. Realizacja celu optymalnego pokrycia potrzeb wymaga na początku decyzji dotyczącej wytwarzania dóbr i usług z jednej strony, z drugiej zaś oceny zapotrzebowania na nie. Działalność gospodarcza podlega zasadom racjonalnego działania, których podstawą jest osiąganie określonego celu przy możliwie najmniejszym zużyciu środków. to zespół celowych i planowych czynności człowieka uwzględniający zasady racjonalnego gospodarowania, który zmierza do zmniejszenia deficytu dóbr w stosunku do zapotrzebowania na nie. Dodatnie cechy działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej: wysoki stopień wolności osobistej w działalności gospodarczej, gwarancje własności prywatnej, samodzielność i niezależność przedsiębiorstw w zakresie podejmowania działalności gospodarczej, konkurencja na rynku wymuszająca korzystanie z najnowszych osiągnięć technicznych i organizacyjnych. Doświadczenie wskazuje, że dobrobyt i wzrost stopy życiowej społeczeństw w gospodarce rynkowej jest wyższy niż w innych dotychczas obserwowanych systemach gospodarczych. Słabości gospodarki rynkowej utrudniające działalność gospodarczą: tendencje do koncentracji produkcji i sprzedaży, które zagrażają funkcjonowaniu najistotniejszego mechanizmu regulacyjnego, czyli konkurencji, możliwość powstawania bardzo wysokich różnic w dochodach, zwłaszcza między dochodami z pracy a dochodami z kapitału, co może prowadzić do poważnych napięć społecznych, powstające okresowe rozbieżności między popytem a podażą powodują pojawianie się wahań koniunktury, co w okresie wysokiej koniunktury prowadzi do zwyżki cen i wzrostu zatrudnienia, zaś w okresie dekoniunktury recesji są przyczyną masowego bezrobocia i powstawania problemów socjalnych. podanej literatury 2
3 Przedsiębiorstwo Odrębność ekonomiczna Przedsiębiorstwo jest to jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem: organizacyjnym, ekonomicznym, prawnym. Odrębność ekonomiczna oznacza, że: przedsiębiorstwo posiada określony majątek środki produkcji którymi dysponuje samodzielnie w ramach realizacji swoich celów gospodarczych. koszty funkcjonowania przedsiębiorstwo musi pokrywać z wpływów osiąganych ze sprzedaży swoich produktów czy usług. Odrębność prawna Odrębność organizacyjna Odrębność prawna oznacza, że: przedsiębiorstwo posiada osobowość prawną, którą uzyskuje się przez wpisanie go do określonego rejestru. przedsiębiorstwo może być stroną umów prawnych, może pozywać i być pozywane. Odrębność organizacyjna oznacza, że: przedsiębiorstwo jest wydzieloną częścią gospodarki mającą własną siedzibę i firmę (nazwę). ma ono własny system zarządzania i strukturę organizacyjną. Jednostką taką zarządza dyrektor/prezes reprezentujący ją wobec innych jednostek gospodarczych i instytucji. Struktura przedsiębiorstwa produkcyjnego Produkcja W przedsiębiorstwie wyróżniamy następujące sfery: Produkcja. Służby utrzymania ruchu: Służby umysłowe. Produkcja jest to: użytkowanie różnego rodzaju materiałów, środków technicznych i usług w celu wytworzenia nowych produktów i usług wymaganych przez klienta. podanej literatury 3
4 Produkcja Proces produkcji Celem produkcji jest uzyskanie określonych dóbr (wyrobów lub usług). W zależności od relatywnego zaangażowania poszczególnych z podstawowych czynników produkcji możemy mówić o produkcji kapitałochłonnej (takiej, gdzie konieczne jest zaangażowanie dużych nakładów majątkowych maszyn i urządzeń), materiałochłonnej (przemysł metalurgiczny, spożywczy), czy też pracochłonnej (przemysł precyzyjny). Proces produkcji to proces transformacji czynników produkcji w wyroby lub usługi. W warunkach gospodarki zorientowanej na rynek, proces produkcji staje się odpowiedzialny za: marketing, prognozowanie i planowanie, zaopatrzenie, sterowanie procesami przekształcania surowców i półwyrobów w produkt gotowy. dystrybucję i serwis. Służby utrzymania ruchu Służby umysłowe remontowa, narzędziowa, transportu, magazynowa. technologiczna jakości, projektowo-konstruktorska, finansowo-księgowa, socjalna, ekonomiczna, straż pracownicza (zakładowa), bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowa. System Wykład 2(3) - systemy Systemy nie są realnie egzystującymi stworami, lecz konstrukcjami myślowymi ludzi tworzonymi w celu lepszego zrozumienia rzeczywistości. Systemy stanowią wycinki rzeczywistości, których rozpoznanie jest utrudnione ze względu na niewyobrażalną liczbę związków występujących w naszym świecie, sprawiających, że podejmowane decyzje mogą powodować różnorodne skutki. podanej literatury 4
5 System cd. Kategorie systemów (wg K.E. Bouldinga) System to całość składająca się z pewnej liczby elementów, pomiędzy którymi zachodzą określone związki. System ze względu na swoją strukturę i porządek stanowi więcej niż tylko sumę poszczególnych jego elementów. System wyodrębnia się z otoczenia przez wydzielenie elementów, między którymi zachodzą związki o szczególnie silnym natężeniu. 1. Poziom struktur statycznych (poziom pojedynczej molekuły). 2. Poziom zegara (ruch systemów po przewidzianych torach określanych przez stałe prawa przyczynowo-skutkowe). 3. Poziom mechanizmów kontrolno-regulacyjnych (utrzymywanie systemów wg zasad regulacji, tzn. odpowiednio do odchyleń jestpowinno być ). 4. Poziom mechanizmów samoutrzymujących (ze zdolnością do dostosowania się do otoczenia, np. pojedyncza komórka). 5. Poziom roślin 6. Poziom zwierzęcia (duża ruchliwość celowe działanie). 7. Poziom pojedynczego człowieka (zdolność do rozpoznawania, świadomość czasu, rozumienie symboli). 8. Poziom społeczeństwa (rola jednostki, komunikowanie się, systemy wartości, sztuka). 9. Poziom systemów transcendentalnych (prawda absolutna, wiara w prawdę). Kategorie systemów System produkcyjny 1 3 to systemy mechaniczne, techniczne. 4 7 to systemy biologiczne. 8 9 to systemy socjalne. System produkcyjny to układ elementów składowych i ich wzajemnych relacji oraz sposobów przekształceń czynników wchodzących z zewnątrz do systemu produkcyjnego na czynniki wychodzące na zewnątrz z danego systemu. System produkcyjny System produkcyjny stanowi celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący produkowaniu okre-ślonych produktów (wyrobów lub usług) w celu zaspokajania różnorodnych potrzeb konsumentów. podanej literatury 5
6 Podstawowymi elementami wektora wejścia do systemu produkcyjnego są: 1. Środki techniczne produkcji, 2. Przedmioty pracy, czyli materiały, półwyroby przeznaczone do dalszej obróbki lub montażu, 3. Czynniki energetyczne, 4. Czynnik ludzki (załoga), 5. Informacje, 6. Kapitał. Podstawowymi elementami wektora wyjścia z systemu produkcyjnego są: 1. Wyroby przemysłowe, 2. Usługi produkcyjne, 3. Braki produkcyjne i surowce wtórne, 4. Szkodliwe odpady zanieczyszczające środowisko: ścieki, wyziewy, odpady stałe, i śmieci, hałas, 5. Informacje o jakości wyrobu, o faktycznym koszcie własnym, o stanie procesu produkcyjnego, doświadczenie produkcyjne załogi, i inne informacje wyjściowe z systemu lub pozostające w systemie dla następnych cykli produkcyjnych. Problem organizowania polega na: 1. Zsynchronizowaniu w czasie wszelkich dostaw aby skrócić do minimum czas oczekiwania na materiału czy półwyrobu na obróbkę albo montaż, a także minimalizacji czasu pomiędzy wyprodukowaniem, a włączeniem wyrobu do normalnej eksploatacji. 2. Zapewnieniu właściwych środków transportu i środków technicznych ułatwiających magazynowanie i wyszukiwanie potrzebnych w danej chwili materiałów, półwyrobów i wyrobów. 3. Obniżeniu do minimum strat transportowych i magazynowych; zaprojektowaniu takiej struktury przepływu, aby charakteryzowała się ograniczeniem dróg transportowych, minimalizacją przeładunków i minimalizacją pracochłonności przeładunków. Określanie efektywności systemu produkcyjnego i produkcyjności cząstkowych Produktywność systemu produkcyjnego można obliczyć następująco: Y (efekty) Pc = lub, X (nakłady) Pc = Przychody Koszty Wszystkie wartości są przyjmowane w jednostkach pieniężnych i dotyczą określonego przedziału czasu. Wielkość przychodów jest pomniejszana o koszty utylizacji odpadów produkcyjnych, a także koszty braków i reklamacji użytkowników. Produktywność cząstkowa Otoczenie systemowe Produktywność cząstkową można obliczyć wychodząc z założenia: P c = Y (efekty) X (nakłady) Kondycja ekonomiczna państwa Regulacje państwowe Finanse Marketing Wyposażenie techniczne konkurencja P c = y y n x x n System produkcyjny P cz5 = Y x 5 Służby ekonomiczne Zakład przemysłowy Badania i rozwój Środowisko naturalne (zasoby i środowisko) Otoczenie zakładu przemysłowego środowisko społeczno-polityczne podanej literatury 6
7 Otoczenie systemowe I stopnia Otoczenie systemowe II stopnia Na organizację systemu produkcyjnego i wyniki jego eksploatacji w ramach otoczenia systemowego pierwszego stopnia mają istotny wpływ takie czynniki, jak: struktura zarządzania firmą, zatrudniony personel wykonawczy i zarządzający, prowadzone prace badawcze i rozwojowe, posiadany poziom techniki dla wykonywania operacji technolo-gicznych, a także do przetwarzania informacji i transmisji danych, organizacja zbytu, obsługi serwisowej, i innej działalności handlowej, wykorzystywane środki i techniki marketingu, organizacja zaopatrzenia i gospodarki materiałowej i poziom zapasów, posiadane środki finansowe firmy oraz szybkość rotacji tych środków, sposób liczenia kosztów własnych ponoszonych przez przedsię-biorstwo w obszarze poszczególnych systemów produkcyjnych, a także kosztów wewnętrznych (pomiędzy poszczególnymi systemami produkcyjnymi), Otoczenie systemowe drugiego stopnia to gospodarka kraju. Najważniejsze czynniki to: poziom techniki, dystrybucji i obsługi serwisowej, czyli możliwości zakupu, poziom nowoczesności i jakości oraz cena maszyn i urządzeń produkcyjnych, a także technicznych środków przetwarzania i przekazywania informacji. funkcjonowanie systemu bankowego, system łączności, komu-ni-kacji, transportu, możliwości pozyskania surowców, materiałów, półwyrobów, paliw i energii, poziom i możliwości konkurencji, barier prawno-administracyjnych, stabilność pieniądza, poziom inflacji, regulacje państwowe dotyczące gospodarki i ekonomiki (własno-ściowe, podatkowe, cenowe, celne, opieki społecznej), środowisko społeczno-polityczne: prawa własnościowe, samorzą-dność pracownicza, rola partii politycznych i związków zawodowych, środowisko naturalne, możliwość jego wykorzystania, formy zarządzania produkcją przez naczelne władze administracyjne kraju, a więc system planowania centralnego i gospodarki rynkowej, ewentualnie systemy pośrednie. Otoczenie przedsiębiorstwa Środowisko naturalne Każde nowo powstające przedsiębiorstwo funkcjonuje w określonym otoczeniu, na które składają się cztery jego sfery: środowisko naturalne, środowisko społeczne, środowisko technologiczne, środowisko ekonomiczne. Na środowisko naturalne składa się system ekologiczny z jego ograniczonymi zasobami. Otoczenie przedsiębiorstwa środowisko społeczne Kultura przedsiębiorcza jest jednym z najważniejszych źródeł rozwoju gospodarczego. Stopień rozwoju kultury przedsiębiorczej można dostrzec w pewnych atrybutach przedsiębiorcy, takich jak dążenie do zysku, kreatywność, gotowość do podejmowania ryzyka, do osiągnięcia sukcesu, oraz w takich postawach jak np. solidność, dbałość o dobre imię firmy, o jakość. Otoczenie przedsiębiorstwa środowisko technologiczne Postęp techniczo-technologiczny stanowi jeden z warunków rozwoju kraju, a powstające sprzężenia zwrotne związane z tworzeniem nowych przedsiębiorstw powodują: zwiększone zapotrzebowanie na środki finansowe, zwiększone ryzyko prac badawczo-rozwojowych, zmniejszającą się skuteczność ochrony swoich wyników przez przedsiębiorstwa, skrócenie cyklu życia produktu. podanej literatury 7
8 Otoczenie przedsiębiorstwa środowisko ekonomiczne Pojedyncza firma jest tylko jednym z trybów krajowego lub międzynarodowego systemu gospodarczego. W takim przypadku najważniejszym elementem ekonomicznego otoczenia firmy jest sektor, w którym ona funkcjonuje. Porter definiuje sektor jako grupę firm wytwarzających produkty będące substytutami. Jednym z istotniejszych elementów sektora jest rynek. Zewnętrzne grupy roszczeniowe: instytucje rynku finansowego (pożyczkodawcy), dostawcy, klienci, konkurenci, państwo i społeczeństwo (władze związki i grupy lobbystyczne, partie polityczne, inicjatywy obywatelskie, opinia publiczna); Wewnętrzne grupy roszczeniowe: właściciele, kierownictwo, pracownicy i współpracownicy. Wykład 3. Teoria firmy godziny: 5-6? Teoria firmy model klasyczny Klasyczna teoria firmy Budową modeli, które służą do analizy procesów decyzyjnych w firmach działających w różnych strukturach rynkowych, zajmuje się teoria firmy. Dzięki modelowemu ujęciu niektórych zjawisk można porównać działanie firm funkcjonujących w różnych warunkach, np. rynku o konkurencji doskonałej lub monopolistycznej, czy rynku zdominowanego przez monopole lub oligopole. Tradycyjna, klasyczna teoria firmy zakłada, że firmy działają na rynku, na którym panują warunki konkurencji doskonałej. Tworzy to warunki sprzyjające optymalnej alokacji zasobów, a głównym problemem analizy ekonomicznej stają się ceny towarów. podanej literatury 8
9 Założenia w modelu firmy w warunkach konkurencji niedoskonałej Warunki współczesnej gospodarki są jednak dalekie od stanu konkurencji doskonałej. Powszechne w niej monopole i związki oligopolistyczne, ingerencja państwa oraz nasilająca się internacjona-lizacja i globalizacja działania sprawiają, że w budowie modeli ekonomicznych trzeba założyć: funkcjonowanie firmy w warunkach niepewności (braku informacji o rynku i konkurentach), wpływ polityki państwa na funkcjonowanie firm, wpływ międzynarodowych powiązań państw i przedsiębiorstw. Cele działania przedsiębiorcy W tradycyjnej teorii firmy przyjmowano założenie, że celem zarówno firmy, jak i właściciela sprawującego nad nią całkowitą kontrolę jest maksymalizacja zysku. Przyjęta w modelach tradycyjnej teorii firmy funkcja celu w postaci maksymalizacji zysku wynikała z dwóch przesłanek: subiektywnych motywów przedsiębiorcy, obiektywnych warunków doskonałej konkurencji, w jakich firma funkcjonowała. Warunki działania w warunkach konkurencji niedoskonałej Jeśli przyjmiemy, że firma działa w warunkach innej niż doskonała konkurencji to kierujący przedsiębiorstwem menedżerowie mogą zdecydować, że cel ich działania będzie inny, niż oczekują tego jego właściciele. Maksymalizacja zysku może być tylko jednym z wielu, i niekoniecznie głównym motywem działania. Założenia modelu ekonomicznego małej firmy W konstruowaniu modelu ekonomicznego małej firmy problem stwarza jej personalizacja, czyli utożsamienie celu firmy z celem przedsiębiorcy, co powoduje, że model staje się podobny do omawianego w ekonomii klasycznej, gdzie przyjmuje się, że: firma ma jeden cel, którym jest maksymalizacja zysku, cele firmy są utożsamiane z celem przedsiębiorcy, przedsiębiorca jest jednocześnie menedżerem, co eliminuje firmy konflikt między własnością a kontrolą. Założenia a realia gospodarcze Modele ekonomiczne firm Takie założenia nie zawsze są spełnione, gdyż: Wiele średnich przedsiębiorstw działa w formie różnego rodzaju spółek, niekiedy z dużą liczbą współwłaścicieli (maksymalizacja zwrotu z kapitału). Nie zawsze można przyjąć, że cel działania przedsiębiorcy jest w pełni tożsamy z firmą. Właściciel małej firmy często deleguje część swoich uprawnień i zadań, a realizujący je menedżerowie starają się osiągnąć własne cele, nie zawsze zgodne z celami właściciela. Dla części właścicieli zysk nie jest najważniejszym motywem działania. Ważniejsze może okazać się uzyskanie określonego poziomu dochodów, satysfakcja z posiadania firmy i kierowania nią. Cele działalności firmy Maksymalizacja zysku Zaspokojenie innych potrzeb Liczba osób decydujących Jedna osoba Wiele osób Typ firmy (1) Typ firmy (2) Typ firmy (3) Typ firmy (4) podanej literatury 9
10 Modele ekonomiczne firm Modele ekonomiczne firm W typie (1) decydentem jest jedna osoba, a celem firmy jest maksymalizacja zysku. Może istnieć w warunkach konkurencji doskonałej i niedoskonałej W typie (2) decydentem jest wiele osób, ale celem pozostaje maksymalizacja zysku. Celem właścicieli jest maksymalizacja zysku, zaś celem menedżerów maksymalizacja sprzedaży albo wzrost firmy zapewniający im pozycję i status, albo własna wygoda interesy i pozycja. Modele ekonomiczne firm Modele ekonomiczne firm Typ (3) zakłada, że decydentem jest jedna osoba, która w swoim działaniu kieruje się różnymi motywami, a tym samym maksymalizacja zysku nie jest celem najważniejszym i jedynym. Przedsiębiorcę charakteryzują: umiarkowana skłonność do ryzyka, preferowanie skutecznej i innowacyjnej działalności, gotowość do ponoszenia odpowiedzialności, preferowanie konkretnych rezultatów działalności, zainteresowanie planowaniem i organizacją. Dążenie do realizacji tych celów stanowi główny motyw działania przedsiębiorcy. W związku z tym zysk jest miarą sukcesu, a nie celem samym w sobie. Typ (4) reprezentuje podejście zawarte jest w behawiorystycznym modelu firmy. Ten typ firmy nie uwzględnia przedsiębiorcy jako głównego elementu procesu podejmowania decyzji. To dynamika wzajemnie kolidujących celów poszczególnych członków organizacji decyduje o jej rozwoju. Model ten może wyjaśniać w jaki sposób pracownicy firm mogą pełnić funkcje przedsiębiorcy. Ekonomika skali Wykład 4 Skala działania Ekonomika skali obejmuje problematykę zmian efektywności wynikających ze zmian wielkości firmy. Jako podstawową miarę skali produkcji pzryjmuje się sumaryczną wielkość nakładów godziny 7-8? podanej literatury 10
11 Efektywna skala działania przyczyny występowania Korzyści skali osiąga się w wyniku uzyskiwania przez firmę nieproporcjonalnych do skali operacji zmian przeciętnych kosztów produkcji i sprzedaży na jednostkę produkcji. Dzielimy je na: Rzeczywiste korzyści skali: produkcyjne, sprzedaży i marketingu, zarządzania, transportu i magazynowania. Względne korzyści skali wynikają z redukcji cen związanych z większymi partiami zakupywanych materiałów, niższym oprocentowaniem kredytów, niższych względnych kosztów reklamy, niższych stawek transportowych w przypadku dużych przesyłek Zewnętrzne korzyści skali powstają w wyniku funkcjonowania firmy w określonym otoczeniu. Ekonomika skali utargi Rozróżniamy dwa rodzaje utargów: utarg całkowity utarg krańcowy. Utarg całkowity (ang. total revenue TR) jest to iloczyn liczby sprzedanych jednostek dobra (Q) i ceny (P) (TR = Q P) Zmiana utargu całkowitego przy wzroście sprzedaży o jednostkę nazywamy utargiem krańcowym (ang. marginal revenue MR) Ekonomika skali koszty Przykład koszt przeciętny W rozważaniach dotyczących skali produkcji najważniejsze kategorie kosztów to: koszt całkowity, koszt przeciętny i koszt krańcowy. Koszt całkowity (ang. total cost TC) stanowi wartość łączną zużytych czynników produkcji. Koszt przeciętny (average cost AC) jest to część kosztu całkowitego przypadającego na jednostkę produktu. Koszt krańcowy (marginal cost MC) jest to zmiana kosztu całkowitego spowodowana zwiększeniem się produkcji o jednostkę. Przykład koszt przeciętny Jeżeli: wytworzyliśmy 20 sztuk produktu, a koszt całkowity wyniósł 30 jednostek, to koszt przeciętny wynosi AC = 30/20 = 1,5 jednostek pieniężnych na sztukę. Przykład koszt krańcowy Jeżeli: wytworzenie 20. sztuki produktu zamiast 19 powoduje wzrost kosztów całkowitych z 28 do 30 jednostek pieniężnych, to koszt krańcowy wynosi: MC= = 2 jednostki pieniężne na sztukę. Korzyści i niekorzyści skali długi okres Przyczyny występowania korzyści skali Korzyści skali oznaczają spadek kosztu przeciętnego (AC), w miarę wzrostu produkcji. Natomiast niekorzyści skali to inaczej wzrost kosztu przeciętnego. Podstawowe przyczyny występowania korzyści skali są następujące. Po pierwsze, w niektórych branżach potrzeba ponosić wysokie nakłady na maszyny budynki i urządzenia, jako na niepodzielne dobra kapitałowe. Im większa produkcja tym koszty związane z amortyzacją tych urządzeń w przeliczeniu na jednostkę produktu, są niższe. podanej literatury 11
12 Przyczyny występowania korzyści skali Przyczyny występowania korzyści skali Podstawowe przyczyny występowania korzyści skali są następujące. Podstawowe przyczyny występowania korzyści skali są następujące. Po drugie, postęp organizacyjny i techniczny pozwala na zwiększanie wydajności w tempie szybszym niż wzrastają koszty. Po trzecie, korzyści te wynikają z prawa wielkich liczb. Prawdopodobieństwo wystąpienia awarii, problemów z utrzymaniem jakości, itp. jest mniejsze, jeżeli dotyczy dużej liczby maszyn. Przyczyny występowania niekorzyści skali Przyczyny występowania niekorzyści skali Niekorzyści skali wynikają najczęściej z tego, że: Po pierwsze: wraz ze wzrostem skali produkcji pojawiają się trudności z zarządzaniem. Koordynacja współdziałania powiększającej się firmy jest coraz trudniejsza i bardziej kosztowna. Koszty te wynikają z nieuchronnych, pojawiających się w zarządzaniu, błędów. Niekorzyści skali wynikają najczęściej z tego, że: Po drugie: zwiększenie produkcji często powoduje pogorszenie się warunków gospodarowania. Łatwo dostępne i tanie w eksploatacji złoża mogą ulegać wyczerpaniu, chłonność lokalnych rynków może być zbyt mała dla zbytu produkcji i trzeba prowadzić ekspansję na nowych, często odległych rynkach. Efektywna skala działalności - podejścia Model przedsiębiorstwa Można to wyjaśniać z kilku punktów widzenia: podejście technologiczne efektywny rozmiar firmy jest zależny od efektywności technicznej danej działalności i efektywnej alokacji zasobów, podejście instytucjonalne rozmiar firmy jest wyznaczany przez wysokość ponoszonych przez firmę kosztów transakcji rynkowych i efektywność związków kooperacyjnych, ekonomii przemysłowej wielkość firmy wyznacza jej pozycja (udział) w danym segmencie rynku, obserwacji dynamiki zmian w rozkładzie liczebności firm według ich wielkości i obserwacji cyklu życia przedsiębiorstw. podanej literatury 12
13 Koszty przeciętne i krańcowe przedsiębiorstwa Ujęcie długookresowe Zmieniające się długookresowe przychody ze skali: niekorzyści pojawiające się przy dużych rozmiarach firmy Stałe długookresowe przychody ze skali podanej literatury 13
14 Efektywna skala działania - podejście technologiczne klasyczne Długookresowe przeciętne koszty wytwarzania spadają wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji, by po osiągnięciu minimum ponownie wzrastać. Po przekroczeniu punktu minimum zaczynają pojawiać się niekorzyści skali wynikające ze wzrostu długookresowych przeciętnych kosztów wytwarzania związanych z: nieproporcjonalnym wzrostem kosztów administracji, wzrostem kosztów koordynacji działań, wzrostem kosztów związanych z koncentracją przestrzenną produkcji na określonym terenie (a co za tym idzie mogą wzrosnąć koszty pracy z powodu braku wystarczającej liczby pracowników, wzrosnąć koszty ochrony środowiska, itp.) Efektywna skala działania - podejście technologiczne skala minimalnej efektywności We współczesnych teoriach dotyczących skali produkcji stwierdza się, że z powodu rosnącej automatyzacji, robotyzacji i komputeryzacji w różnych dziedzinach działalności w przedsiębiorstwie (planowanie, produkcja, zarządzanie) następuje co prawda przyrost kosztów stałych (kosztów zarządzania) lecz jest on proporcjonalny do wzrostu rozmiarów produkcji. Efektywna skala działania - podejście technologiczne skala minimalnej efektywności Koszty przeciętne po przekroczeniu określonego minimum mogą rosnąć w minimalnym stopniu, lub mogą wręcz ulegać dalszemu, ale niewielkiemu obniżaniu. Z tego powodu nie jest możliwe określenie absolutnego minimum, gdyż koszty te mogą zmniejszać się asymptotycznie względem rozmiarów produkcji. W związku z tym określa się tzw. punkt skali minimalnej efektywności, czyli takiej wielkości produkcji, po przekroczeniu której koszty przeciętne praktycznie przestają maleć. Efektywna skala działania podejście instytucjonalne W tradycyjnej teorii firmy przyjmowano, że efektywną jej wielkość wyznaczają w danym przemyśle lub na danym rynku zazwyczaj koszty produkcji i zarządzania (organizacji). Zakładano, że te koszty decydują o alokacji zasobów. Nie brano pod uwagę kosztów alokacji tychże zasobów, czyli kosztów transakcyjnych, na które składają się: koszty wyszukiwania informacji, negocjowania warunków umów (transakcji), sporządzania umów i ich rejestrowania, kontroli wykonania umów. Efektywna skala działania podejście instytucjonalne W odpowiedzi na postawione zarzuty powstała teoria kosztów transakcyjnych. Transakcje realizowane za pośrednictwem rynku, a pociągające za sobą zbyt wysokie koszty, powinny zostać zastąpione przez działania polegające na koordynacji wewnątrz firmy. Prowadzi to do internalizowania, czyli procesu zastępowania mechanizmu rynkowego dokonującym się wewnątrz firmy zarządzaniem administracyjnym. Internalizowanie może przybierać formy integracji pionowej i kooperacji. podanej literatury 14
15 Integracja pionowa (Efektywna skala działania) Dzięki integracji pionowej osiąga się następujące korzyści: oszczędności kosztów energii, transportu, itp., czyli obniżenie kosztów wytwarzania, zapewnienie lepszej pozycji niż mają konkurenci, gdyż np. integracja z dostawcą surowców pozwala nie obawiać się ich niedoboru, lub wzrostu cen, (oraz odwrotnie umożliwia dostawcy zbyt), Integracja pionowa powinna pozwalać na obniżenie kosztów, powodować wzrost zysków i pomagać w zmonopolizowaniu rynku. Proces taki jest opłacalny tylko wtedy, gdy koszty transakcji rynkowych są wyższe od kosztów transakcji dokonywanych wewnątrz firmy. Pamiętać należy, że wraz ze wzrostem rozmiarów firmy nieuchronnie rosną koszty administracji, i ewentualne korzyści mogą być zniweczone przez szybki wzrost tych kosztów związanych z koordynowaniem działań wewnątrz przedsiębiorstwa na różnych etapach wytwarzania. Efektywna skala działania Kooperacja Alternatywą wobec integracji jest kooperacja. Oznacza ona ścisłą współpracę między niezależnymi firmami w określonym zakresie. Może wystąpić kooperacja między dostawcami a odbiorcami polegająca na wytwarzaniu przez jednych produktów dla potrzeb drugich. Brak formalnego połączenia firm pozwala najczęściej ograniczyć przerosty administracji. Jednocześnie firmy mogą się specjalizować w dostawach określonych dóbr, co pozwala im na obniżenie kosztów. Popularność lub skłonność do podejmowania kooperacji w danym kraju pozwala na powstawanie dużej liczby małych i średnich przedsiębiorstw. Efektywna skala działania Inne teorie Ekonomia przemysłowa możliwości rozwoju MSP zależą przede wszystkim od możliwości znalezienia sobie przez nie niszy na rynku, który zazwyczaj jest (w przemysłach) opanowany przez wielkie organizacje. Możliwości rozwoju zależą także od innowacyjności i niezbędnych kosztów inwestycji. Efektywna skala działania inne teorie Wielkość firmy w ujęciu dynamicznym niektórzy autorzy przyjmują, że rozwój firmy jest rezultatem czysto przypadkowego procesu wzrostu. Tak więc przypadek decyduje o rozkładzie wielkości firm w danym przemyśle. Stwierdza się również, że młode i małe firmy rozwijają się zazwyczaj szybciej niż stare i dojrzałe. Wykład 5. Postęp i jego znaczenie Teoretyczne uwarunkowania postępu technicznego godziny: 9-10 podanej literatury 15
16 Technika Postęp (z gr. technē, sztuka, umiejętność) - w znaczeniu ogólnym - całokształt środków i czynności wchodzących w zakres działalności ludzkiej związanej z wytwarzaniem dóbr materialnych, a także reguły posługiwania się nimi, Postęp to ciąg procesów, zmian zmierzających ku stanowi coraz doskonalszemu, lepszemu. (Encyklopedia PWN). technika to usystematyzowane wykorzystywanie reguł naukowych i wiedzy praktycznej do jednostek i systemów fizycznych (Lowe P.), technika to wszelka wiedza i umiejętności dotyczące metod produkcji oraz stan i dostępność maszyn (Begg). Postęp techniczny Cele postępu zastosowanie nauki i techniki w nowy sposób, przynoszący jednocześnie korzyści ekonomiczne [OECD] wszelkie usprawnienia umożliwiające wzrost efektów przy tych samych nakładach [Begg] efektywne zastosowanie nowej techniki, ale także nowa organizacja i podział pracy, organizacja produkcji [Galbraith] Podstawowe cele postępu (innowacji): ekonomiczne: wzrost produkcji, obniżka kosztów wytwarzania, środowiskowe (np. ochrona środowiska), społeczne (np. poprawa warunków pracy). nowe produktywniejsze techniki wytwórcze, nowe produkty oraz nowe formy organizacji gospodarki. [Schumpeter] Kryteria oceny postępu Do najważniejszych kryteriów oceny postępu należy zaliczyć kryteria dotyczące poziomu realizacji celów, czyli: ekonomiczne, społeczne, środowiskowe. Równowagi w gospodarce zrównoważonej (i rolnictwie) EKOLOGICZNA SPOŁECZNA EKONOMICZNA podanej literatury 16
17 Efekty wdrażania postępu technicznego Wiedza postęp techniczny powoduje wzrost produktywności czynników wytwórczych, a wiec wzrost produkcji która może być uzyskana z danego zasobu czynników W podziale wiedzy można wyodrębnić: wiedzę ogólną, wiedzę techniczną. Wiedza ogólna sytuowana jest na wyższym poziomie (np. prawa przyrody) i jest użyteczna w kreowaniu nowej wiedzy. Na niższym poziomie wiedzy znajduje się wiedza techniczna (umiejętności pracowników, programy komputerowe) wykorzystywana głównie przy produkcji towarów a mniej przydatna w tworzeniu nowej wiedzy. Wiedza Obrót wiedzą Postęp techniczny dotyczy wytwarzania wiedzy technicznej z wykorzystaniem nakładów pracy i kapitału. Podział taki pozwala pominąć problematykę ogólnego procesu innowacyjnego, który rozpoczyna się od badań podstawowych przez badania stosowane i prace rozwojowe dochodząc do pozytywnej ocenie w praktyce do wdrożenia. Należy pamiętać jednak, że powstawanie innowacji zależy od poziomu wiedzy ogólnej i w całej gospodarce należałoby brać pod uwagę także tworzenie i poziom wiedzy ogólnej w społeczeństwie. Wiedza nie była i dalej nie jest przedmiotem obrotu towarowego, nie podlega prawom konkurencji. Dotyczy to przede wszystkim wiedzy ogólnej. Wiedza a postęp techniczny Pojęcie postępu Postęp techniczny dotyczy wytwarzania wiedzy technicznej z wykorzystaniem nakładów pracy i kapitału. Sekwencja powstawania wiedzy jest następująca: badania podstawowe, badania stosowane i prace rozwojowe, wdrożenie w praktyce. Należy więc pamiętać, że powstawanie innowacji zależy od poziomu wiedzy ogólnej. Postęp to ciąg procesów, zmian zmierzających ku stanowi coraz doskonalszemu, lepszemu. Postęp techniczny to proces doskonalenia techniki wytwarzania polegający na wprowadzaniu do produkcji ulepszonych środków i przedmiotów pracy w celu osiągnięcia zamierzonych celów: Podstawowe cele stosowania postępu (innowacji) to: Wzrost efektywności ekonomicznej gospodarowania: Wzrost produkcji, Obniżka kosztów wytwarzania, Poprawa warunków pracy, Ochrona środowiska naturalnego. podanej literatury 17
18 Znaczenie postępu w gospodarowaniu Postęp techniczny pozwala na uzyskiwanie wyższych wydajności zasobów. Rola postępu technicznego we wzroście gospodarczym jest wyższa niż rola nakładów.solow Wprowadzanie postępu w może przyczyniać się do powstawania korzyści i kosztów zewnętrznych, Korzyści zewnętrzne (trudne do wymiernego ujęcia) mogą prowadzić do stwierdzenia celowości finansowania postępu na różnych etapach jego kreowania, Efektywność korzystania z postępu technicznego zależy od poziomu kultury technicznej społeczeństwa Efekty działania postępu technicznego wzrost produkcji przy nie zmienionym poziomie nakładów, wzrost wartości produkcji z jednostki nakładu, zmiana optymalnego poziomu nakładów, Wzrost potencjału produkcyjnego. Etapy wdrażania postępu Klasy postępu Schumpeter przedstawił trzy fazy do rynkowego upowszechnienia postępu: 1. inwencję, 2. innowację, 3. dyfuzję. Innowacje dzielą się na dwie klasy: innowacje procesu produkcyjnego, innowacje produktu. Obecnie niektórzy autorzy wskazują, że następnym etapem powinno być: 4. użytkowanie, szczególnie jeżeli chcemy brać pod uwagę oddziaływanie społeczne lub ekologiczne Klasy postępu Innowację procesu definiuje się jako wprowadzone ulepszenie techniki, która obniża jednostkowe koszty przeciętne produktu. Jest to przyrost nowej wiedzy technicznej. Innowacja produktu to nowe lub ulepszone produkty, które wcześniej nie były dostępne. Egzogeniczny i endogeniczny postęp techniczny Postęp techniczny może być indukowany (egzogeniczny) przez: długookresowe tendencje zmian w relacjach cen czynników wytwórczych, nakłady ponoszone na badania, Może też powstawać autonomicznie (endogeniczny) w związku z: autonomicznym postępem wiedzy naukowej i technicznej. Postęp o charakterze autonomicznym nie wynika z konkretnych działań lecz jest wynikiem losowo pojawiających się odkryć i wynalazków. podanej literatury 18
19 Postęp a dochody Efekty postępu technicznego w odniesieniu do produkcji W warunkach popytu D F K Przychody K 1 2 elastycznego, wzrost produkcji koszty H 3 dzięki innowacji wiążący się B G Utarg jednocześnie ze wzrostem E kosztów spowoduje zwiększenie produkcji z 0U do 0V, zwiększenie produkcji z C UB do VD oraz wzrost kosztów A z UA do VC. Dochód CD przy zastosowaniu nowej techniki jest wyższy niż dochód przy starej technice AB, gdyż 0 U V W X Produkcja przychody wzrastają bardziej niż koszty. y y2 y y1 P A 1 2 A 1 1 P = y c y x c x A 2 2 A 2 1 P3 f 2 f 1 P2 P1 x 1 x x 2 x Efekty postępu technicznego w odniesieniu do kosztów P2 n 1 P1 K A 1 1 n 1 A 2 1 I 1 A 2 2 I 2 n 2 n 2 podanej literatury 19
Ekonomika produkcji. Wykład systemy, firma, otoczenie. System. System produkcyjny MSB_2010_LW 1
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Ekonomika produkcji Dr inż. Ludwik Wicki System Wykład systemy, firma, otoczenie Systemy nie są realnie egzystującymi
Bardziej szczegółowoEkonomika i organizacja
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Ekonomika i organizacja produkcji Ekonomika i organizacja produkcji Wymiar godzinowy: 30 h wykładów Wykłady zakończone
Bardziej szczegółowoKOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA
KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA PODSTAWOWE POJĘCIA Przedsiębiorstwo - wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwarzająca dobra lub świadcząca usługi. Cel przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysku Nakład czynniki
Bardziej szczegółowoSystem Systemy nie są realnie egzystującymi stworami
Wykład - systemy System Systemy nie są realnie egzystującymi stworami, lecz konstrukcjami myślowymi ludzi tworzonymi w celu lepszego zrozumienia rzeczywistości. Systemy stanowią wycinki rzeczywistości,
Bardziej szczegółowoDr Julia Gorzelany - Plesińska
Przedsiębiorstwo. Teoria kosztów. Dr Julia Gorzelany - Plesińska Przedsiębiorstwo niezależna jednostka gospodarcza, posiadająca zasoby produkcyjne, która została utworzona w celu osiągania zysków ze sprzedaży
Bardziej szczegółowoEKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3.
EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3 www.salo.pl Działalność gospodarcza w portach morskich Działalność gospodarcza przedsiębiorstwa portowego opiera się na dwóch podstawowych elementach:
Bardziej szczegółowoMarketing dr Grzegorz Mazurek
Marketing dr Grzegorz Mazurek Orientacja rynkowa jako podstawa marketingu Orientacja przedsiębiorstwa określa co jest głównym przedmiotem uwagi i punktem wyjścia w kształtowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Bardziej szczegółowoKonspekt 5. Analiza kosztów.
KRAJOWA SZKOŁA ADMINISTRJI PUBLICZNEJ Ryszard Rapacki EKONOMIA MENEDŻERSKA Konspekt 5. Analiza kosztów. A. Cele zajęć. 1. Wyjaśnienie istoty i rodzajów kosztów produkcji oraz związanych z nimi kategorii.
Bardziej szczegółowoMODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 1 MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. EFEKTYWNOŚĆ RYNKU. MONOPOL CZYSTY. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA. 1. MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ W modelu konkurencji doskonałej
Bardziej szczegółowoPODSTAWY WYBORU DZIAŁAŃ
WYKŁAD 3 PODSTAWY WYBORU DZIAŁAŃ MAŁEJ FIRMY 1 1. Cele działania małej firmy: Cel firmy jej zamierzenia i chęć ich osiągnięcia przez ukierunkowane działania. Cel podstawowy firmy (także małej) jest zwykle
Bardziej szczegółowoPodstawy teorii przedsiębiorstwa. mgr Katarzyna Godek
Podstawy teorii przedsiębiorstwa mgr Katarzyna Godek Pojęcie przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo jest wyodrębnioną pod względem ekonomicznym jednostką prowadzącą działalność produkcyjną, handlową lub usługową
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11
Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoEkonomia menedżerska. Koszty funkcjonowania decyzje managerskie. Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii
Ekonomia menedżerska Koszty funkcjonowania decyzje managerskie Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Kluczowe pojęcia: v Przychody, koszty i zysk przedsiębiorstwa v Koszty księgowe i ekonomiczne v
Bardziej szczegółowoProces tworzenia wartości w łańcuchu logistycznym. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik 2014/2015
Proces tworzenia wartości w łańcuchu logistycznym prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik www.gen-prof.pl 2014/2015 Proces Proces def: 1. Uporządkowany w czasie ciąg zmian i stanów zachodzących po sobie.
Bardziej szczegółowoINŻYNIERIA I MARKETING dlaczego są sobie potrzebne?
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I EKONOMII Międzynarodowa Konferencja Naukowo-techniczna PROGRAMY, PROJEKTY, PROCESY zarządzanie, innowacje, najlepsze praktyki INŻYNIERIA I MARKETING dlaczego
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makro- i mikroekonomia na kierunku Administracja
Dr hab. Maria Majewska Katedra Nauk Ekonomicznych Poznań, 1.10.2016 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makro- i mikroekonomia na kierunku Administracja I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu
Bardziej szczegółowoBardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca
ELEMENTY EKONOMII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Klasa: I TE Liczba godzin w tygodniu: 3 godziny Numer programu: 341[02]/L-S/MEN/Improve/1999 Prowadzący: T.Kożak- Siara I Ekonomia jako nauka o gospodarowaniu
Bardziej szczegółowo7. Zastosowanie wybranych modeli nieliniowych w badaniach ekonomicznych. 14. Decyzje produkcyjne i cenowe na rynku konkurencji doskonałej i monopolu
Zagadnienia na egzamin magisterski na kierunku Ekonomia 1. Znaczenie wnioskowania statystycznego w weryfikacji hipotez 2. Organizacja doboru próby do badań 3. Rozkłady zmiennej losowej 4. Zasady analizy
Bardziej szczegółowoKOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA
PODSTAWOWE POJĘCIA KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA Przedsiębiorstwo - wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwarzająca dobra lub świadcząca usługi. Cel przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysku Nakład czynniki
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne
WYKŁAD 2 Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne PLAN WYKŁADU Przedmiot makroekonomii Wzrost gospodarczy stagnacja wahania koniunktury Inflacja bezrobocie Krzywa Phillipsa (inflacja a bezrobocie)
Bardziej szczegółowoIstota funkcjonowania przedsiębiorstwa produkcyjnego. dr inż. Andrzej KIJ
Istota funkcjonowania przedsiębiorstwa produkcyjnego dr inż. Andrzej KIJ 1 Popyt rynkowy agregacja krzywych popytu P p2 p1 D1 q1 D2 q2 Q 2 Popyt rynkowy agregacja krzywych popytu P p2 p1 D1 +D2 D1 D2 q1
Bardziej szczegółowoMatryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć
Nazwa modułu: Ekonomia Rok akademicki: 2015/2016 Kod: ZIP-3-803-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Zarządzania Kierunek: Inżynieria Produkcji Specjalność: - Poziom studiów: Studia III stopnia Forma i tryb studiów:
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII
Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości na kierunku Prawo
Dr hab. Maria Majewska Katedra Nauk Ekonomicznych Poznań, 1.10.2015 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości na kierunku Prawo I. Informacje ogólne 1.
Bardziej szczegółowoEKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA
EKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA Prowadzący zajęcia: dr inż. Magdalena Węglarz Politechnika Wrocławska Wydział Informatyki i Zarządzania PLAN WYKŁADU 1. Krótkookresowa teoria produkcji
Bardziej szczegółowoA. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego. I. Gospodarka regionalna
TEMATY, KTÓRE STUDENCI WYDZIAŁU ZAMIEJSCOWEGO W ŻYRARDOWIE STAROPOLSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ POWINNI UMIEĆ OMÓWIĆ W TRAKCIE OBRONY PRAC DYPLOMOWYCH (LICENCJACKICH) A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego
Bardziej szczegółowoEkonomia. turystyka i rekreacja. Jednostka organizacyjna: Kierunek: Kod przedmiotu: TR L - 4. Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu:
Jednostka organizacyjna: Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu: Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W ROKU AKADEMICKIM 2012/2013 i 2013/2014 Wydział Turystyki i Rekreacji I stopień,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiot "Podstawy ekonomii" Dział I Gospodarka, pieniądz. dopuszczający
Wymagania edukacyjne przedmiot "Podstawy ekonomii" Dział I Gospodarka, pieniądz. wyróżnić potrzeby ekonomiczne, wymienić podstawowe rodzaje środków zaspokajających potrzeby, rozróżnić podstawowe zasoby
Bardziej szczegółowoLogistyka w sferze magazynowania i gospodarowania zapasami analiza ABC i XYZ. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik
Logistyka w sferze magazynowania i gospodarowania zapasami analiza ABC i XYZ prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2016/2017 1 2 Def. zapas: Jest to rzeczowa, niespieniężona część
Bardziej szczegółowoJanina Godłów-Legiędź
Janina Godłów-Legiędź I. Mikroekonomia 1. Przedmiot ekonomii i pojęcia wstępne. Typy systemów ekonomicznych. 2. Rynki produktów. Popyt. Podaż. Cena. 3. Przedsiębiorstwo. 4. Teoria podziału. Rynki czynników
Bardziej szczegółowoPODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW JK-WZ-UW 1 LITERATURA ZALECANA Grzenkowicz N., Kowalczyk J., Kusak A., Podgórski Z., Ambroziak M. PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW JK-WZ-UW 4 Sekwencje zagadnień
Bardziej szczegółowoDEFINICJA RYNKU Wrzoska Balcerowicza
DEFINICJA RYNKU Wg W. Wrzoska: rynek to ogół stosunków zachodzących między podmiotami uczestniczącymi w procesach wymiany. Tymi podmiotami są sprzedawcy i nabywcy, którzy reprezentują podaż, popyt, a także
Bardziej szczegółowoAlicja Szmulik Inżynieria produkcji
Alicja Szmulik Inżynieria produkcji 1 System produkcyjny Celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący produkowaniu określonych
Bardziej szczegółowodr Grzegorz Mazurek racjonalna reakcja konkurencji celowy zintegrowanym orientacji rynkowej zidentyfikowaniu i przewidywaniu potrzeb odbiorców
Sprawy organizacyjne Literatura B. Żurawik, W. Żurawik: Marketing usług finansowych, PWN, Warszawa, 2001 M. Pluta-Olearnik: Marketing usług bankowych, PWE, Warszawa, 2001 Marketing na rynku usług finansowych
Bardziej szczegółowoKorzyści i. Niekorzyści skali. produkcji
utarg (przychód) Koszt ekonomiczny utarg (przychód) Zakres tematyczny: Koszty w krótkim i długim okresie 1. Koszty pojęcie 2. Rodzaje kosztów wg różnych kryteriów 3. Krzywe kosztów 4. Zależności pomiędzy
Bardziej szczegółowoKLUCZOWE INDYKATORY OSIĄGNIĘĆ O CHARAKTERZE POWSZECHNYM
Spis treści Wstęp 15 KLUCZOWE INDYKATORY OSIĄGNIĘĆ O CHARAKTERZE POWSZECHNYM A.1. Płaszczyzna finansowa 19 A.1.1. Tworzenie wartości przedsiębiorstwa 19 A.1.2. Tworzenie wartości dla akcjonariuszy przez
Bardziej szczegółowoPRODUCENT (PRZEBSIĘBIORSTWO) państwowe lokalne indywidualne zbiorowe (spółki ) 3. Jak należy rozumieć prawo zmniejszającego się przychodu?
A) Pytania sprawdzające: 1. Kogo uważamy za producenta? PRODUCENT zorganizowany w formie przedsiębiorstwa. Powstał w drodze ewolucji. To podmiot sfery realnej. Aktywny uczestnik procesów rynkowych. Realizuje
Bardziej szczegółowoTEORIA KOSZTÓW 2006-01-16. Dr Marek JARZĘBIŃSKI, KOSZTY PRODUKCJI UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI 1. Pojęcia podstawowe. Pojęcia podstawowe c.d.
Pojęcia podstawowe TEORIA KOSZTÓW Koszty księgowe (explicite) faktyczne, udokumentowane wydatki pieniężne Zakup surowców, płace, opłaty za energię etc. Amortyzacja odpisy z wartości środków trwałych TEMAT
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia: koszt, przychód, zysk Koszt alternatywny a koszt księgowy Koszt krańcowy, utarg krańcowy optymalna wielkość produkcji
Podstawowe pojęcia: koszt, przychód, zysk Koszt alternatywny a koszt księgowy Koszt krańcowy, utarg krańcowy optymalna wielkość produkcji dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska email: anna.kowalska@pwr.wroc.pl
Bardziej szczegółowoTemat Rynek i funkcje rynku
Temat Rynek i funkcje rynku 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. Popyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży
Bardziej szczegółowozarządzaniu gospodarczą działalnością przedsiębiorstwa EKONOMIKA PRZEDSIĘBIORSTWA jako nauka o racjonalnym
Poszczególne nauki, składające się na kompleks nauk ekonomicznych, a zwłaszcza ekonomia i ekonomika przedsiębiorstwa (a także inne ekonomiki branżowe lub funkcjonalne) badają proces gospodarowania. Podstawowe
Bardziej szczegółowoDeterminanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa
Determinanty dochodu narodowego Analiza krótkookresowa Produkcja potencjalna i faktyczna Produkcja potencjalna to produkcja, która może być wytworzona w gospodarce przy racjonalnym wykorzystaniu wszystkich
Bardziej szczegółowoI. Podstawowe pojęcia ekonomiczne. /6 godzin /
PROPOZYCJA ROZKŁADU MATERIAŁU NAUCZANIA PRZEDMIOTU PODSTAWY EKONOMII dla zawodu: technik ekonomista-23,02,/mf/1991.08.09 liceum ekonomiczne, wszystkie specjalności, klasa I, semestr pierwszy I. Podstawowe
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ.
Wykład 1 Wprowadzenie do ekonomii menedżerskiej 1 WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ. PODEJMOWANIE OPTYMALNYCH DECYZJI NA PODSTAWIE ANALIZY MARGINALNEJ. 1. EKONOMIA MENEDŻERSKA ekonomia menedżerska
Bardziej szczegółowoInnowacja. Innowacja w przedsiębiorczości. Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do
Innowacja w przedsiębiorczości Andrzej Zakrzewski Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości andrzej.zakrzewski@inkubatory.pl Innowacja Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego
Bardziej szczegółowoTEST. [4] Grzyby w lesie to przykład: a. dobra prywatnego, b. wspólnych zasobów, c. monopolu naturalnego, d. dobra publicznego.
Przykładowe zadania na kolokwium: TEST [1] Zmniejszenie przeciętnych kosztów stałych zostanie spowodowane przez: a. wzrost wielkości produkcji, b. spadek wielkości produkcji, c. wzrost kosztów zmiennych,
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:
Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO Wymagania edukacyjne podstawowe ponadpodstawowe Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia mechanizmy
Bardziej szczegółowoLogistyka i Zarządzanie Łańcuchem Dostaw. Opracował: prof. zw dr hab. Jarosław Witkowski
Logistyka i Zarządzanie Łańcuchem Dostaw Opracował: prof. zw dr hab. Jarosław Witkowski LOGISTKA (wg Council of Logistics Management) to proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawności i ekonomicznej
Bardziej szczegółowo5. WARUNKI REALIZACJI ZADAŃ LOGISTYCZNYCH
5. WARUNKI REALIZACJI ZADAŃ LOGISTYCZNYCH Praktyka działania udowadnia, że funkcjonowanie organizacji w sektorze publicznym, jak i poza nim, oparte jest o jej zasoby. Logistyka organizacji wykorzystuje
Bardziej szczegółowoFORMULARZ ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘWZIĘCIA BUSINESS PLAN PESEL. E-mail
Wydanie: z 0 Nazwa i adres Wnioskodawcy (wraz z kodem pocztowym) REGON Telefon/Fax Strona internetowa NIP PESEL E-mail Rok założenia Forma prawna działalności Kobieta jest właścicielem lub współwłaścicielem:
Bardziej szczegółowoZarządzanie zapasami. prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik
Zarządzanie zapasami prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2016/2017 1 Def. zapas: Jest to rzeczowa, niespieniężona część środków obrotowych przedsiębiorstwa zgromadzona z myślą o
Bardziej szczegółowoNormy, jako szansa na lepszy start zawodowy
Certyfikat ISO 9001 (od 2002) Normy, jako szansa na lepszy start zawodowy ŁCDNiKP 824/rz (znajomość norm przez absolwentów) Barbara Kapruziak Akredytacje Łódzkiego Kuratora Oświaty dla placówki doskonalenia
Bardziej szczegółowoKomputerowa optymalizacja sieci logistycznych
Wykład 1 Komputerowa optymalizacja sieci logistycznych Dr inż. Adam Deptuła POLITECHNIKA OPOLSKA Katedra Inżynierii Wiedzy Komputerowa Optymalizacja Sieci Logistycznych LOGISTYKA TRANSPORT proces transportowy
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej)
Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego PKB jako miara dobrobytu Produkcja w gospodarce
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.
Bardziej szczegółowoEkonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 5: Firma, produkcja, koszty
Ekonomia Wykład dla studentów WPiA Wykład 5: Firma, produkcja, koszty Popyt i podaż kategorie rynkowe Popyt i podaż to dwa słowa najczęściej używane przez ekonomistów Popyt i podaż to siły, które regulują
Bardziej szczegółowo- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,
WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEDMIOT: Podstawy ekonomii KLASA: I TH NUMER PROGRAMU NAUCZANIA: 2305/T-5 T-3,SP/MEN/1997.07.16 L.p. Dział programu 1. Człowiek - konsument -potrafi omówić podstawy ekonomii, - zna
Bardziej szczegółowoWZROST GOSPODARCZY DEFINICJE CZYNNIKI WZROSTU ZRÓWNOWAŻONY WZROST WSKAŹNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO ROZWÓJ GOSPODARCZY. wewnętrzne: zewnętrzne:
DEFINICJE WZROST GOSPODARCZY ROZWÓJ GOSPODARCZY 1. Wzrost gospodarczy zmiany ilościowe: powiększanie się z okresu na okres podstawowych wielkości makroekonomicznych takich jak czy konsumpcja, inwestycje
Bardziej szczegółowo6. Teoria Podaży Koszty stałe i zmienne
6. Teoria Podaży - 6.1 Koszty stałe i zmienne Koszty poniesione przez firmę zwykle są podzielone na dwie kategorie. 1. Koszty stałe - są niezależne od poziomu produkcji, e.g. stałe koszty energetyczne
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makroekonomia II na kierunku Zarządzanie
OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makroekonomia II na kierunku Zarządzanie I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu : Makroekonomia II 2. Kod modułu : MEKOII (10-MEKOII-z2-s; 10-MEKOII-z2-ns)
Bardziej szczegółowoNegatywne skutki monopolu
Negatywne skutki monopolu Strata dobrobytu społecznego z tytułu: (1) mniejszej produkcji i wyższej ceny (2) kosztów poszukiwania renty, które ponoszą firmy w celu osiągnięcia monopolistycznej pozycji na
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Rekrutacja 2016/2017
WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH Rekrutacja 2016/2017 Studia I stopnia - licencjackie ekonomia zarządzanie Studia I stopnia - inżynierskie zarządzanie i inżynieria produkcji Studia II stopnia - zarządzanie ekonomia
Bardziej szczegółowoWzrost i rozwój gospodarczy. Edyta Ropuszyńska-Surma
Wzrost i rozwój gospodarczy Edyta Ropuszyńska-Surma Zagadnienia Wzrost gospodarczy i stopa wzrostu gospodarczego. Teorie wzrostu gospodarczego. Granice wzrostu. Modele wzrostu. Wzrost gospodarczy i polityka
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA EKONOMICZNA
STATYSTYKA EKONOMICZNA Analiza statystyczna w ocenie działalności przedsiębiorstwa Opracowano na podstawie : E. Nowak, Metody statystyczne w analizie działalności przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2001 Dr
Bardziej szczegółowoDziałalność naukowo-badawcza na rzecz konkurencyjności eksportu rolno-spożywczego
VI Kongres Eksporterów Przemysłu Rolno-Spożywczego Działalność naukowo-badawcza na rzecz konkurencyjności eksportu rolno-spożywczego Prof. dr hab. inż. Aleksander Lisowski Pełnomocnik Rektora ds. Współpracy
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu licencjackiego na kierunku Ekonomia I stopień PYTANIA NA OBRONĘ
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku EKONOMIA (studia I stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku EKONOMIA (studia I stopnia) Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie dyplomowym (licencjackim)
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.
Bardziej szczegółowoPolitechnika Częstochowska Wydział Zarządzania Instytut InŜynierii Produkcji
Politechnika Częstochowska Wydział Zarządzania Instytut InŜynierii Produkcji Przedmiot: Projektowanie systemów produkcyjnych Prowadzący: Prof. dr hab. inŝ. Józef Koszkul Planowane zajęcia: 1 godz. wykładów
Bardziej szczegółowoEKONOMIA TOM 1 WYD.2. Autor: PAUL A. SAMUELSON, WILLIAM D. NORDHAUS
EKONOMIA TOM 1 WYD.2 Autor: PAUL A. SAMUELSON, WILLIAM D. NORDHAUS Przedmowa CZĘŚĆ I. PODSTAWOWE POJĘCIA Rozdział 1. Podstawy ekonomii 1.1. Wprowadzenie Niedobór i efektywność: bliźniacze tematy ekonomii
Bardziej szczegółowoWspółczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop Spis treści
Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop. 2017 Spis treści Przedmowa 9 Wprowadzenie 10 Część I. Główne kierunki ekonomii a teoria dynamicznej gospodarki 25
Bardziej szczegółowoZałącznik 2. Macierz pokrycia kierunkowych efektów kształcenia przez efekty przedmiotowe Strona 1
Język obcy I, II, III, IV, V, VI Wychowanie fizyczne I, II, III, IV Matematyka Mikroekonomia Organizacja i zarządzanie Technologie informacyjne Towaroznawstwo Bezpieczeństwo i higiena pracy Makroekonomia
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Mikro- i makroekonomia na kierunku Administracja
OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Mikro- i makroekonomia na kierunku Administracja I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu : Mikro-i makroekonomia 2. Kod modułu : MME (10-MME-a1-s; 10-MME-a1-ns)
Bardziej szczegółowoPRODUKT (product) CENA (price) PROMOCJA (promotion) DYSTRYBUCJA (place) 7 (P) (+ Process, Personnel, Physical Evidence)
Marketing-mix Klasyfikacja środków konkurencji wg McCarthy ego - 4 P Cena w marketingu dr Grzegorz Mazurek PRODUKT (product) CENA (price) DYSTRYBUCJA (place) PROMOCJA (promotion) 7 (P) (+ Process, Personnel,
Bardziej szczegółowoWykład 12. Łańcuch wartości jako narzędzie strategiczne
Dr inż. Aleksander Gwiazda Zarządzanie strategiczne Wykład 12 Łańcuch wartości jako narzędzie strategiczne Plan wykładu Przewaga konkurencyjna Łańcuch wartości Wartość organizacji Przewaga konkurencyjna
Bardziej szczegółowoTEST. [2] Funkcja długookresowego kosztu przeciętnego przedsiębiorstwa
Przykładowe zadania na kolokwium: TEST [1] Zmniejszenie przeciętnych kosztów stałych zostanie spowodowane przez: a. wzrost wielkości produkcji, b. spadek wielkości produkcji, c. wzrost kosztów zmiennych,
Bardziej szczegółowoSkuteczność => Efekty => Sukces
O HBC Współczesne otoczenie biznesowe jest wyjątkowo nieprzewidywalne. Stała w nim jest tylko nieustająca zmiana. Ciągłe doskonalenie się poprzez reorganizację procesów to podstawy współczesnego zarządzania.
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z Podstaw przedsiębiorczości dla klas I LO i I i II TE
Kryteria oceniania z Podstaw przedsiębiorczości dla klas I LO i I i II TE Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości z podziałem na dwa zakresy wymagań. Wiadomości i umiejętności ucznia dzieli się
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej)
Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej) Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Produkcja w gospodarce Mierzyć już umiemy, teraz: wyjaśniamy!!
Bardziej szczegółowoPodstawy ekonomii wykład I-II. Dr Łukasz Burkiewicz Akademia Ignatianum w Krakowie lukasz.burkiewicz@ignatianum.edu.pl
Podstawy ekonomii wykład I-II Dr Łukasz Burkiewicz Akademia Ignatianum w Krakowie lukasz.burkiewicz@ignatianum.edu.pl Podstawy ekonomii -teoria EKONOMIA nazwą ta posługiwał się Arystoteles (gr. oikos 'dom',
Bardziej szczegółowoKonkurencja monopolistyczna
Konkurencja monopolistyczna Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Prezentacja oparta na: http://www.swlearning.com/economics/mankiw/mankiw3e/powerpoint_micro.html Cechy: Wielu sprzedawców Zróżnicowane produkty
Bardziej szczegółowoMODELE STRUKTUR RYNKOWYCH
MODELE STRUKTUR RYNKOWYCH ZADANIE. Mamy trzech konsumentów, którzy zastanawiają się nad nabyciem trzech rożnych programów komputerowych. Właściwości popytu konsumentów przedstawiono w następującej tabeli:
Bardziej szczegółowoMIKROEKONOMIA. Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU
Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU 1. POPYT Popyt (zapotrzebowanie) - ilość towaru, jaką jest skłonny kupić nabywca po ustalonej cenie rynkowej, dysponując do tego celu odpowiednim dochodem
Bardziej szczegółowoWprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami
Wprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami punkt 2 planu zajęć dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania
Bardziej szczegółowoEKONOMIKA I ORGANIZACJA W GASTRONOMII. Anna Grontkowska, Bogdan Klepacki SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA PODSTAWOWE WIADOMOŚCI WSTĘPNE
EKONOMIKA I ORGANIZACJA W GASTRONOMII Anna Grontkowska, Bogdan Klepacki SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA PODSTAWOWE WIADOMOŚCI WSTĘPNE 1.1. Ekonomia jako nauka o dysponowaniu zasobami 1.2. Proces produkcji
Bardziej szczegółowoGospodarka rynkowa. Rynkowy mechanizm popytu i podaży. Agnieszka Stus
Gospodarka rynkowa. Rynkowy mechanizm popytu i podaży. Agnieszka Stus Zagadnienia Rynki elastyczne i zmonopolizowane. Funkcje popytu i podaży (położenie, przesunięcie). Równowaga rynkowa. Prawo popytu
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU Część A
Przedmiot: Mikroekonomia Wykładowca odpowiedzialny za przedmiot: dr Barbara Felic Cele zajęć z przedmiotu: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU
Bardziej szczegółowo6.4. Wieloczynnikowa funkcja podaży Podsumowanie RÓWNOWAGA RYNKOWA Równowaga rynkowa w ujęciu statycznym
Spis treœci Przedmowa do wydania ósmego... 11 Przedmowa do wydania siódmego... 12 Przedmowa do wydania szóstego... 14 1. UWAGI WSTĘPNE... 17 1.1. Przedmiot i cel ekonomii... 17 1.2. Ekonomia pozytywna
Bardziej szczegółowoPrzedmiot kod nr w planie ECTS studiów PODSTAWY EKONOMII TR/1/PP/EKON 11 6
Przedmiot kod nr w planie ECTS studiów PODSTAWY EKONOMII TR/1/PP/EKON 11 6 Kierunek Turystyka i Rekreacja Poziom kształcenia I stopień Rok/Semestr 2017/2018 Typ przedmiotu (obowiązkowy/fakultatywny) Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM Istota przedsi biorstwa. Cykl
RAMOWY PROGRAM Istota przedsiębiorstwa. Cykl życia Rachunek efektywności Formy organizacyjno-prawne firm Główne formy kooperacji i koncentracji Planowanie w przedsiębiorstwie Produkcja w przedsiębiorstwie
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA
MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA WYKŁAD XII WZROST GOSPODARCZY cd. Chiny i ich wzrost gospodarczy Podstawy endogenicznej teorii wzrostu Konsekwencje wzrostu endogenicznego Dwusektorowy model endogeniczny
Bardziej szczegółowoZagadnienia egzaminacyjne z przedmiotów podstawowych
Zagadnienia egzaminacyjne z przedmiotów podstawowych 1. Pojęcie i rodzaje benchmarkingu 2. Wady i zalety stosowania outsourcingu 3. Metoda zarządzania KAIZEN 4. Rynek pracy i bezrobocie 5. Polityka pieniężna
Bardziej szczegółowoMateriał dydaktyczny dla nauczycieli przedmiotów ekonomicznych MENEDŻER. Wprowadzenie do problematyki decyzji menedżerskich. Mgr Piotr Urbaniak
Materiał dydaktyczny dla nauczycieli przedmiotów ekonomicznych MENEDŻER Wprowadzenie do problematyki decyzji menedżerskich Mgr Piotr Urbaniak Wprowadzenie 1 2 3 4 Czym jest ekonomia menedżerska? Etapy
Bardziej szczegółowoKOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY. dr Sylwia Machowska
KOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY dr Sylwia Machowska 1 NIE MA DZIAŁAŃ BEZ KOSZTÓW Koszty stanowią zawsze punkt wyjścia myślenia ekonomicznego dlatego, że każde działanie podmiotów jest związane z ponoszeniem
Bardziej szczegółowoniestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 0 0 0 Studia niestacjonarne 24 0 0 0 0
1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Kod kursu Ekonomia stacjonarne ID1106 niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 0 0 0 0 0 Studia niestacjonarne
Bardziej szczegółowoHandel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia. Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW
Handel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW Struktura wykładu Dlaczego istnieje handel międzynarodowy? Funkcja produkcji i możliwości produkcyjne gospodarki;
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ I STRUKTURA BIZNES PLANU
ZAWARTOŚĆ I STRUKTURA BIZNES PLANU I. STRESZCZENIE to krótkie, zwięzłe i rzeczowe podsumowanie całego dokumentu, które powinno zawierać odpowiedzi na następujące tezy: Cel opracowania planu (np. założenie
Bardziej szczegółowoCzynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw
Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw prof. dr hab. Krystyna Poznańska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Katedra Zarządzania Innowacjami Poziom innowacyjności Polski na tle UE W raporcie
Bardziej szczegółowoFORMULARZ ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘWZIĘCIA BUSINESS PLAN PESEL.
Wydanie: z dnia 02.03.207 z 0 Nazwa i adres Wnioskodawcy (wraz z kodem pocztowym) REGON Telefon/Fax Strona internetowa NIP PESEL E-mail Rok założenia Forma prawna działalności Kobieta jest właścicielem
Bardziej szczegółowo