Mechanizmy regulacyjne spożycia pokarmu. Roman Cichon CMUMK Bydgoszcz 2015
|
|
- Urszula Bukowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Mechanizmy regulacyjne spożycia pokarmu Roman Cichon CMUMK Bydgoszcz 2015
2 głód + Dobowy rytm odczucia głodu Blundell Posiłki: poranny południowy wieczorny
3 Terminy i definicje (1) Głód fizjologiczna potrzeba jedzenia doświadczana jako nieprzyjemne doznanie wymagające zaspokojenia. Hamilton i in Sytość stan zaspokojenia potrzeby jedzenia i pragnienia poza punktem zadowolenia; brak odczucia głodu. Martin, Mullen 1987 Apetyt psychologiczna chęć jedzenia, doświadczana jako przyjemne doznanie, które może powstawać pod wpływem bodźców sensorycznych (widok, zapach itp.) lub myśli (o określonej żywności). Reguluje spożycie w wymiarze jakościowym. Hamilton i in. 1988
4 Terminy i definicje (2) Alliestezja zmiana odczuwania smakowitości pokarmów ukierunkowana na przywrócenie homeostazy; w głodzie bodźce są odbierane jako przyjemne. Sytość specyficzna postępujący w miarę jedzenia spadek przyjemności odczuwanej podczas jedzenia z powodu wyczerpywania zapasów energii w receptorach; wzrasta zainteresowanie pokarmami o odmiennej smakowitości, co sprzyja urozmaiceniu odżywiania. Wyuczone reakcje warunkowe obejmują nabyte preferencje i awersje względem pokarmów; złe samopoczucie po spożyciu pokarmu sprzyja utrwaleniu awersji względem niego.
5 Schemat powiązań spożywania pokarmu ze stanem organizmu Gawęcki` 2010 Głód Spożycie pokarmu Preferencje pokarmowe Adaptacja zmysłowa Sytość sddp Przyswajanie metabolizm Ocena afektywna boźdżców sensorycznych Wrażliwość sensoryczna H N Potrzeby homeostazy Niedobór (nadmiar) składnika pokamowego Wrodzone wzorce hedoniczne Zmiany czynnościowe i strukturalne narządów I tkanek Nabyte wzorce hedoniczne Reakcje warunkowe Odczucia psychiczne (samopoczucie, ból)
6 Mechanizm powstawania odczucia głodu i sytości oraz ich znaczenie dla regulacji ilości spożywanego pokarmu rozszerzony żołądek obkurczony podwyższony poziom glukozy we krwi obniżony obniżony poziom wolnych KT we krwi podwyższony zwiększone zapasy tłuszczu zmniejszone zmniejszony Try/ AA obojętne we krwi zwiększony podwyższony poziom cholecystokininy obniżony podwyższony poziom insuliny we krwi obniżony podwyższona ciepłota ciała obniżona stymulacja zwiększona termogeneza bezdrżeniowa zmniejszona Podwzgórze jądro brzuszno-przyśrodkowe sytość obniżona zahamowanie spożycia hamowanie wrażliwość na smak i zapach podwyższona Podwzgórze jądro boczne stymulacja głód poszukiwanie i spożywanie pokarmu
7 Regulacja spożycia pokarmu Apetyt Głód Sytość (brak głodu) Głód i apetyt mogą występować razem lub niezależnie od siebie.
8 Czynniki wyboru pokarmu a regulacja Reakcje warunkowe upodobanie (+) awersje (-) spożycia żywności Cechy sensoryczne pokarmu przyjemność apetyt Alliestezja Alliestezja zmiana odczuwania smakowitości pokarmów ukierunkowana na przywrócenie homeostazy;. Sytość specyficzna Sytość specyficzna postępujący w miarę jedzenia spadek przyjemności odczuwanej podczas jedzenia Czynniki społeczne kultura religia oświata Czynniki psychologiczne przyzwyczajenia nałogi naśladownictwo Czynniki fizjologiczne hormony neurotransmitery mechanizm głód-sytość
9 Hormony głodu i sytości wg Erlanson-Albertson`05 Rola Nazwa Miejsce hormon głodu Grelina żołądek hormon sytości Cholecystokinina Enterostatyna Glucagon-like peptide-1 Peptyt YY Insulina Leptyna jelito jelito jelito jelito trzustka tk.tłuszczowa, żołądek Blundell`07
10 Kaskada sytości wg Blundell a poznawcza sensoryczna po-trawienna Faza wczesna posiłek postabsorbcyjna Faza późna Nasycenie Sytość
11 Nasycenie a sytość Nasycenie sytość podczas posiłku, kontroluje zakończenie posiłku (wielkość posiłku), zależy od gęstości energetycznej (tłuszczu), smakowitości i urozmaicenia, rola uczenia się. Sytość sytość po posiłkowa; hamuje spożycie i odczucie głodu w okresie po trawiennym, zależy od ogólnej zawartości tłuszczu, błonnika, wody i makroskładników, regulacja przez mechanizmy przed- i postabsorbcyjne.
12 Podwzgórze a głód i sytość Ośrodek głodu część boczna podwzgórza, pobudzenie: poszukiwanie i spożywanie pokarmu uszkodzenie: zahamowanie łaknienia (afagia) Ośrodek sytości część brzusznoprzyśrodkowa podwzgórza pobudzenie: hamowanie łaknienia uszkodzenie: nadmierne spożycie pokarmu (hiperfagia)
13 Sygnały głodu i sytości 1. Motoryczne rozszerzanie i obkurczanie żołądka, 2. Metaboliczne poziomy we krwi: glukozy, WKT, AA oraz ciał ketonowych i kwasów organicznych 3. Hormonalne zmiany poziomu hormonów, które przenoszone z krwią oddziaływują na podwzgórze 4. Termiczne konieczność utrzymania stałej ciepłoty ciała i reakcja na zmiany ciepłoty ciała
14 Sygnały głodu i sytości (1) 1. Motoryczne rozszerzanie i obkurczanie żołądka, sygnały są odbierane przez mechanoreceptory ściany żołądka i przekazywane do podwzgórza przez: nerwy żołądkowe, nerw błędny. krótkoterminowa kontrola spożycia w skali pojedynczego posiłku
15 teoria glukostatyczna Meyera, teoria lipostatyczna Kenedy ego, teoria aminostatyczna Melinkoffa. Sygnały głodu i sytości (2) 2. Metaboliczne poziomy we krwi: glukozy, wolnych kwasów tłuszczowych, aminokwasów oraz ciał ketonowych i kwasów organicznych sygnały są odbierane: bezpośrednio przez wyspecjalizowane neurony mózgu lub przekazywane na drodze nerwowej z odpowiednich receptorów obwodowych krótkoterminowa kontrola spożycia
16 Teoria glukostatyczna Meyera glukoza główne źródło energii dla komórek Spożycie pożywienia: wzrost poziomu glukozy we krwi (hiperglikemia), wzrost odczucia sytości i spadek łaknienia. Kilka godzin po posiłku: spadek poziomu glukozy we krwi (hipoglikemia), wzrost odczucia głodu. Hipoteza: Sygnałem dla ośrodków głodu i sytości, bardziej niż bezwzględny poziom glukozy, jest różnica w poziomie glukozy w krwi żylnej i tętniczej. a długoterminowo rezerwy glikogenu w mięśniach i wątrobie.
17 Teoria lipostatyczna Kenedy ego kwasy tłuszczowe zastępcze źródło energii Spożycie pożywienia: wzrost poziomu glukozy we krwi, poziom wolnych KT względnie niski, wzrost odczucia sytości i spadek łaknienia (glukoza). Wraz z upływem czasu po posiłku: spadek poziomu glukozy we krwi, pobudzenie ośrodka głodu, uwalnianie KT z tkanki tłuszczowej, wzrost poziomu KT we krwi, wzrost tempa utleniania KT, zmniejszenie rezerw tkanki tłuszczowej, wzrost odczucia głodu.
18 Peptydy i mechanizmy pośredniczące w anorektycznym działaniu leptyny Daniluk i in.`02 Leptyna (-) uwalniania NPY z jądra łukowatego podgwzgórza (-) działanie ARP ośrodkowe i obwodowe NPY neuropeptyd Y ARPtzw.aguoti- related protein, inhibitor receptora melanokortynowego MC-4 CRH kortykolibertyna POMC propiomelanokortyna CART cocaineamphetamine regulated transcript (prekursor ACTH i MSH) (+) uwalniania CRH z jader przykomorowych oraz innych struktur OUN (+) uwalnianie POMC z podwzgórza (+) uwalniania CART (+) układu sympatyko - mimetycznego (+) ośrodka sytości (-) ośrodka głodu
19 Teoria aminostatyczna Melinkoffa aminokwasy substraty neuroprzekaźników, tj. substancji przekazujących pobudzenie między neuronami Neurotransmitery (neuroprzekaźniki): katecholoaminy powstaje z tyrozyny, histamina z histydyny, serotonina z tryptofanu, kwas gamma-masłowy z glicyny. Spożycie pożywienia: wzrost poziomu AA we krwi, zmiany ilości neurotransmiterów i ich wzajemnych proporcji, zmiany odczucia głodu-sytości. np. spadek proporcji Try/AA obojętne wzrost sytości
20 Lek (agonista) Tryptofan Poziom serotoniny w mózgu jako regulator preferencji makroskładników 5HT Węglowodany Białka 5HT Anderson`80 Lek (antagonista) AA rozgałęzione
21 Czynniki wpływające na regulację apetytu Właściwości fiz-chem. pożywienia takie jak zawartość białka i błonnika czy lepkość skłaniają do rozważenia ich wpływu na możliwość lepszego radzenia sobie z apetytem. Niezależnie jednak od możliwości ich wpływu, w tym samym czasie inne czynniki ( pożądanie, obyczaje społeczne) nakładają się z sygnałami fizjologicznymi uwikłanymi w regulacji głodu. Wpływ składu pokarmu na spożycie:
22 Serotonina, 5-HT Pobudza odczucie sytości, 2. skraca czas posiłku, 3. zmienia orientację smakową w kierunku wzrostu spożycia białek, 4. ogranicza spożycie CHO, 5. kontoluje dobowy rytm łaknienia Warunki fizjologiczne kontroli łaknienia : stosunek TRY do BCAA ( rozgałezione AA: Tyr,Fen,Leu,Ileu,Wal) konkuruja o przenośnik w w przejciu bariery krew-mózg. Spozycie CHO >> wzrost insuliny>> wzrost wychwytywania BCA przez mięśnie katabolizmu, jednocześnie hamowanie lipolizy i uwolnienie albuminy przenoszącej KT która wiąze TRY >> wzrost proporcji TRY/BCAA >> zwiększenie przenoszenia TRY przez przeno snik >> wzrost poziomu TRY w mózgu >> wzrost syntezy 5-HT ( w otyłości mechanizm jest zaburzony), >> wzrost łaknienia na pokarmy białkowe >> spadek TRY/BCAA >> spadek syntezy 5-HT >>>> poszukiwanie pokarmu z CHO >> wzrost spożycia CHO Mechanizm glukostatyczny : tkanki nie otrzymują glukozy, >>spadek glikemii, >> pobudzenie podwzgórza >> wzrost łaknienia >> spożycie >> pobudzenie glukoreceptorów ośrodkowych, jednocześnie spadek poziomu insuliny, wzrost poziomu glukagonu i adrenaliny : >> wzrost glukogenolizy w watrobie i uwalnianie GLU do krwi, i wzrost poziomu wolnych KT Spadek glikemii >> wzrost głodu, synteza endogennej GLU, uwalnianie WKT Wzrost glikemii >> wwzrost poziomu insuliny >> wzrost zuzycia GLU i jej spadek poziomu >> wzrost różnicy tętniczo-żylnej w stężeniu GLU >> pobudzenie glukoreceptorów >> wzrost sytości i hamowanie głodu jednocześnie >> wzrost ciśnienia osmotycznego, poziomu insuliny i spadek poziomu glukagonu >> pobudzenie ośrodka sytości, zahamowanie odczucia głodu >> sytość >> wzrost glikoneogenezy i synteza glikogenu.
23 Sygnały głodu i sytości (3) 3. Hormonalne zmiany poziomu hormonów, które przenoszone z krwią oddziaływują na podwzgórze; cholecystokinina (CCK) wydzielana przez ścianę jelita wywołuje skurcz pęcherzyka żółciowego i rozszerzenie żołądka; wzrost CCK zmniejsza spożycie pokarmu; krótkoterminowa kontrola spożycia; insulina wydzielana przez trzustkę w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy hamuje syntezę neuropeptydu w mózgu; wzrost poziomu insuliny zmniejsza spożycie pokarmu; krótkoterminowa kontrola spożycia;
24 Sygnały głodu i sytości (4) 4. Termiczne konieczność utrzymania stałej ciepłoty ciała i reakcja na zmiany ciepłoty ciała po: spożyciu pożywienia (wzrost produkcji ciepła, tj. Sddp swoiście dynamiczne działanie pożywienia) lub w głodzie, zmianie temp. otoczenia zimno: wzrost odczucia głodu; gorąco: spadek łaknienia, sygnały są odbierane przez termoreceptory ciała i przekazywane do podwzgórza, współdziałanie z hormonem tyreopropowym (TSH) krótkoterminowa kontrola spożycia teoria termostatyczna Stromingera i Brobecka
25 Sygnały głodu i sytości (5) Wszystkie sygnały wspólnie oddziałują na powstawanie odczucia głodu-sytości. Mózg integruje sygnały i wykorzystuje do zaspokojenia zapotrzebowania na składniki odżywcze. Sądzi się, że mózg odbiera nadmiar informacji, co utrudnia rozpoznanie roli poszczególnych czynników w zaburzeniach apetytu i bilansu energii np. otyłości.
26 Kaskada sytości wg Blundell a poznawcza sensoryczna po-trawienna Faza wczesna posiłek postabsorbcyjna Faza późna Nasycenie Sytość
27 Regulacja ilości spożywanego pożywienia Odbywa się w skali: Krótkoterminowej: pojedynczego posiłku kontroli podlega moment rozpoczęcia i zakończenia konsumpcji, kilkudniowej kontroli podlega ogólna ilość przyjmowanego pożywienia, Długoterminowej (kilka lat) kontroli podlegają podaż i rezerwy energii w organizmie, tzw. pamięć ilości tkanki tłuszczowej.
28 pożywienie Koncepcja regulacji pobierania składników energetycznych pożywienia + stres białko tłuszcz węglowodany mózg stres neurotransmitery jelito glukoza aminokwasy tłuszcz kontrola krótkoterminowa kontrola długoterminowa nerw błędny krew wątroba glikogen aminokwasy tłuszcz glukoza składniki odżywcze tkanki energia produkowana i magazynowana Anderson, 1998
29 Regulacja ilości spożywanego pożywienia. Skala jednego posiłku Rozpoczęcie posiłku Podczas posiłku Zakończenie posiłku - pobudzenie ośrodka głodu (widok, zapach, pora dnia); - obniżenie poziomu glukozy we krwi (o 10-15%), obniżenie poziomu insuliny >> sygnał nerwu błędnego do podwzgórza; - - obniżenie utleniania KT w wątrobie; - stymulacja zakończeń włókien nerwowych, od języka do jelita; - uwalnianie ze ścian przewodu pokarmowego do krwi hormonów peptydowych, które: stymulują sekrecję HCl w żołądku, pobudzają skurcze pęcherzyka żółciowego, pobudzają trzustkę do sekrecji i uwalniania enzymów trawiennych (CCK); - powiększenie objętości żołądka, >> stymulacja receptorów wrażliwych na rozciąganie mięśniówki, >> spowolnienie motoryki; - uwalnianie hormonów peptydowych ze ścian przewodu pokarmowego do krwi, które: pobudzają ośrodek sytości, spowalniają motorykę przew. pokarmowego, somatostatyna; - stymulacja nerwu błędnego w żołądku i jelicie cienkim; York`91
30 Skala kilkudniowa Spożywanie pokarmu powoduje wzrost we krwi obwodowej metabolitów i hormonów tworząc zespół sygnałów: 1. metabolity: glukoza, KT, AA, ciała ketonowe, glicerol, kw. organiczne, kw.bhydroksymasłowy, 2. hormony mediatory: insulina glukagon, noradrenalina, adrenalina (stres), 3. nerwowy układ wegetatywny: włókna odśrodkowe, synteza ATP >> aktywacja NA- K-ATP-azy >> hyperpolaryzacja błon komórkowych >> spadek napięcia nerwu błędnego >> wzrost odczucia sytości. 4. wzrost poziomu glukozy we krwi obwodowej >> wzrost poziomu insuliny w płynie mózgowo-rdzeniowym ( poziom glukozy nie ulega tak szybkim zmianom) >> spadek pobierania pożywienia Metabolity i hormony oddziałują na: 1. mózg: ciała ketonowe, mannoza, 2. podwzgórze: insulina, glukagon, 3. zakończenia nerwu błędnego w wątrobie: glukagon, glicerol, kw.bhydroksymasłowy, KT, ciała ketonowe, chemoreceptory wrażliwe na metabolity przemiany materii w rdzeniu przedłużonym, wątrobie, trzustce, itp., np. działające na podwzgórze neurony glukozowrażliwe: wzrost poziomu glukozy >> spadek ich aktywności lub neurony glukozoreceptorowe: wzrost poziomu glukozy >> spadek ich aktywności ( uszkodzenie indukowało otyłość). Regulacja spożycia białek i CHO? Hipoteza : serotonina, po spożyciu posiłku mieszanego ( białka + skrobia ): wzrost poziomu serotoniny ( z TRY ) >> spadek chęci spożywania pokarmu
31 Skala długoterminowa, monitorowanie i regulacja rezerw energetycznych organizmu Rezerwy: kg tłuszczu, 0.5 kg glikogenu >> 60- dniowe wydatki energetyczne. Rezerwy glikogenu są kontrolowane przez: hipoteza: poziom glukagonu, insuliny lub inny parametr, który jest reakcją na spadek poziomu glukozy we krwi, spadek rezerw glikogenu >> zmiana poziomu glukagonu, insuliny >> zmiana napięcia nerwu błędnego >> uzupełnienie rezerw. Znaczenie kluczowe: Rezerwy TG ( triacylogliceroli ) w tk. tłuszczowej są kontrolowane przez: 1. poziom glukozy >> poziom insuliny >> aktywność lipazy lipoproteinowej >> nasilenie lipolizy, 2. lipazę hormonozależną, zależność od stężenia licznych hormonów i noradrenaliny wydzielanej przez zakończenia nerwów współczulnych obecnych w tk. tłuszczowej ( noradrenalina pobudza lipolizę tk. tłuszczowej, 3. metabolity i hormony, regulujące aktywność nerwowego układu wegetatywnego, 4. pobudzenie układu współczulnego >> spadek poziomu insuliny >> wzrost lipolizy, 5. pobudzenie układu przywspółczulnego >> wzrost poziomu insuliny >> wzrost lipogenezy. Można przypuszczać, że ogólna ilość tłuszczu w organiźmie została ustalona w procesie ewolucji i że mózg jest informowany zarówno o ogólnej masie rezerw tłuszczowych jak i o przeciętnej wielkości adypocytów. Dobrowolne spożywanie pokarmu ( o składzie mieszanym ) wzrasta, gdy wyczerpują się rezerwy tłuszczowe, a spada po ich uzupełnieniu. Gdy człowiek spożywa więcej energii w pożywieniu w stosunku do wydatków energetycznych : >> spadek aktywności układu współczulnego i stymulacja tarczycy >> wzrost lipogenezy, a gdy spożycie pokarmu nie pokrywa wydatków energetycznych >> spadek lipogenezy >> wzrost lipolizy
32 Kaskada sytości wg Blundell a poznawcza sensoryczna po-trawienna Faza wczesna posiłek postabsorbcyjna Faza późna Nasycenie Sytość
33 Figure 1. Diagram showing the expression of appetite as the relationship between three levels of operations: the behavioral pattern, peripheral physiology and metabolism, and brain activity. PVN - paraventricular nucleus; NST - nucleus of the tractus solitarius; CCK - cholecystokinin; FFA - free fatty acids; T: LNAA, 34 tryptophan: large neutral amino acids.
34 Wydarzenia psychologiczne i behawioralne i metaboliczne Neurotransmiter i reakcje metaboliczne w mózgu Faza głowowa kora Pień mózgu 5HT2c MC-4 CRF CART Leptyna NPY Galanina GLP-1 AgRP Oreksyna A Podwzgórze Hormony GI Grelina Smak węch żucie żołądek Wejscie nerwu X Peptydy jelitowe CCK GLP-1 GRP PYY Enterostyna Insulina Amylina Wątroba Oksydacja, metabolizm Glukoza WKT AA T:LNAA Leptyna Cytokiny Kortokosterydy Po-trawienna poznawcza poznawcza przed-absorpcyjna po-absorpcyjna zmysłowa Przed posiłkowa motywacja Pokarm nasycenie zmysłowa wczesna sytość późna Regulacja spożycia G. Finlayson, J. Halford, N. King, J.
35 Bilans energetyczny Insulina Leptyna Adiponektyna Jakość posiłku Przyjemność,nagroda Rozpoznanie Objętość posiłku Rozciągnięcie żołądka Ładunek osmotyczny CCK, CLP-1, PYY Grelina Składniki odżywcze Insulina Oksydacja Glukoza Aminokwasy Posiłek Faza wczesna Faza późna Sytość Brak poczucia głodu Nasycenie 36
36 Podwzgórze kontrola spożycia Bodźce obwodowe Anderson`80 DMNV grzbietowe jądro ruchowe nerwu błędnego ARC J.łukowate UN para sympatyczny LHA Obszar boczny VMN J.brzuszno przyśrodkowe UN sympatyczny Spożycie Synteza tłuszczu Anabolizm PVN J.przykomorowe Przysadka mózgowa Spożycie Lipoliza Katabolizm
37 CHR THR MCH OXA OXB VMN PVN LHA POMC CART NPY AgRP leptyna insulina grelina A. Wysokiński Przyrost masy ciała indukowany lekami psychotropowymi, 2009
38 Tabela 1a. Modulatory łaknienia, ich receptory i wpływ na ośrodkowe struktury regulatorowe. Substancje anoreksygeniczne Modulator Receptor POMC CART Wpływ na struktury regulujące łaknienie NPY AgRP PVN VMN LHA pień mózgu Insulina INSR (+) (-) Leptyna LEPR (+) (-) (+) (+) (-) (+) Adiponektyna AdipoRl/2 (+) (-) a-msh MC 4 R (+) (-) CART (+) (+) TNF-a TNFR1 IL-la IL1R(CD121) (-) (+) IL-6 IL6R(CD126) (-) (+) OXM GLP-1R (+) (+) PP Y,,R (+) 4/5 GLP-1 GLP-1R (+) (-) (+) CCK CCKAR CCKBR (+) PYY Y 2 R (-) (+) IAPP GPCR+RAMP1-3 (-) (+) (+) - pobudzenie, (-) - hamowanie, PVN - jądro przykomorowe, VMN - jądro brzuszno-przyśrodkowe; LHA - obszar boczny podwzgórza, POMC - proopiomelanokortyna, CART - transkrypt regulowany przez kokainę i amfetaminę, a-msh - a-melanokortyna, TNF-a - czynnik martwicy guza a, IL-1 a - interleukina 1 a, IL-6 - interleukina 6, OXM - oksyntomodulina, PP - polipeptyd trzustkowy, GLP-1 - peptyd podobny do glukagonu 1, CCK - cholecystokinina, PYY 39 - peptyd YY, IAPP - amylina, NPY - neuropeptyd Y, AgRP - białko agouti, OXA - oreksyna A, OXB - oreksyna B. A. Wysokiński Przyrost masy ciała indukowany lekami psychotropowymi, 2009
39 Tabela 1b. Modulatory łaknienia, ich receptory i wpływ na ośrodkowe struktury regulatorowe. Substancje oreksygeniczne Modulator Receptor POMC CART Wpływ na struktury regulujące łaknienie NPY AgRP PVN VMN LHA pień mózgu NPY Y, 5 R (-) (-) (+) AgRP MC 3/4 R (-) (-) OXA, OXB ox (+) (-) 1/2 Grelina GHSR (-) (+) (+)/(-) Galanina GAL, Glukokortykoidy GR (+) (+) (+) Endogenne opioidy DOP-R KOP-R MOP-R (-) (+) (+) Endogenne kanabinoidy CB1R (-) (+) (+) (+) - pobudzenie, (-) - hamowanie, PVN - jądro przykomorowe, VMN - jądro brzuszno-przyśrodkowe; LHA - obszar boczny podwzgórza, POMC - proopiomelanokortyna, CART - transkrypt regulowany przez kokainę i amfetaminę, a-msh - a-melanokortyna, TNF-a - czynnik martwicy guza a, IL-1 a - interleukina 1 a, IL-6 - interleukina 6, OXM - oksyntomodulina, PP - polipeptyd trzustkowy, GLP-1 - peptyd podobny do glukagonu 1, CCK - cholecystokinina, PYY - peptyd YY, IAPP - amyli-na, NPY - neuropeptyd Y, AgRP - białko agouti, OXA - oreksyna A, OXB - oreksyna B. 40 A. Wysokiński Przyrost masy ciała indukowany lekami psychotropowymi, 2009
40 Dziękuję za uwagę - konwalie Dziękuję za uwagę
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Bardziej szczegółowoMechanizmy regulacyjne spożycia pokarmu
Mechanizmy regulacyjne spożycia pokarmu Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK 2013 Odżywianie jest podstawową potrzebą fizjologiczną człowieka Odbywa się periodycznie i jest regulowane przez
Bardziej szczegółowoRAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego
RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F SEMINARIUM 1 09-13.04.2018 Fizjologia układu pokarmowego Pobieranie pokarmów. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego I. Neurohormonalna
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoMechanizmy regulacyjne spożycia pokarmu, cz.2. Roman Cichon CMUMK Bydgoszcz 2015
Mechanizmy regulacyjne spożycia pokarmu, cz.2 Roman Cichon CMUMK Bydgoszcz 2015 Bilans energetyczny Insulina Leptyna Adiponektyna Jakość posiłku Przyjemność,nagroda Rozpoznanie Objętość posiłku Rozciągnięcie
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Ryc. 1. Sterowane spożywania pokarmu przez ośrodki sytości i głodu zlokalizowane w międzymózgowiu: Jedzenie.
Układ pokarmowy Ryc. 1. Sterowane spożywania pokarmu przez ośrodki sytości i głodu zlokalizowane w międzymózgowiu: Jedzenie Szukanie i zdobywanie jedzenia WPG OS OG NPG Nie szukanie jedzenia Nie jedzenie
Bardziej szczegółowoDieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT
Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Odżywianie oparte na tłuszczach jest coraz częściej stosowane w sportach wytrzymałościowych. Jakie korzyści płyną ze wzrostu spożycia lipidów i kiedy można stosować taką
Bardziej szczegółowoOPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011
OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011 DLACZEGO DOROSŁY CZŁOWIEK (O STAŁEJ MASIE BIAŁKOWEJ CIAŁA) MUSI SPOŻYWAĆ BIAŁKO? NIEUSTAJĄCA WYMIANA BIAŁEK
Bardziej szczegółowoREGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
Bardziej szczegółowoa problemy z masą ciała
POLACY a problemy z masą ciała POLACY a problemy z masą ciała Badanie NATPOL PLUS (2002): reprezentatywna grupa dorosłych Polek: wiek 18-94 lata Skutki otyłości choroby układu sercowo-naczyniowego cukrzyca
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoKontrola pobierania pokarmu. Dr Irena Majkutewicz
Kontrola pobierania pokarmu Dr Irena Majkutewicz Głód Głód, łaknienie odczucie stanu związanego z niedoborem pożywienia, składników pokarmowych (takich jak np. białka, tłuszcze, cukry, witaminy czy sole
Bardziej szczegółowoSuplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin
Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ
mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY Zagadnienia : 1.Bilans energetyczny - pojęcie 2.Komponenty masy ciała, 3.Regulacja metabolizmu
Bardziej szczegółowoInstytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
Bardziej szczegółowoSen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Bardziej szczegółowoNOPALIN NATURALNE ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW METABOLICZNYCH.
NOPALIN NATURALNE ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW METABOLICZNYCH Co wiemy o Nopalu? Kaktus z gatunku Opuntia Rośnie w Meksyku i USA, ale spotkać go można również na Wyspach Kanaryjskich Światowa Organizacja Zdrowia
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA KIERUNKOWE.
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE www.ams.wroclaw.pl Trening personalny Trener personalny Kulturystyka Sporty siłowe Trening motoryczny Zajęcia funkcjonalne Wysiłek fizyczny Zmęczenie Zakwasy; glikogen TRENING PERSONALNY
Bardziej szczegółowoMIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO. Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia
MIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia Aktywność fizyczna - jest to dowolna forma ruchu ciała
Bardziej szczegółowoZadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum
Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum Informacje do zadań 1. i 2. A C D B Schemat przedstawia szkielet kończyny górnej. Zadanie 1. (0 2) Podaj nazwy kości oznaczonych literami
Bardziej szczegółowoNieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
Bardziej szczegółowoIntegracja metabolizmu
Integracja metabolizmu 1 Kluczowe związki w metabolizmie Glukozo- 6 -fosforan Pirogronian AcetyloCoA 2 Glukoza po wejściu do komórki ulega fosforylacji Metaboliczne przemiany glukozo- 6-fosforanu G-6-P
Bardziej szczegółowo8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
Bardziej szczegółowoMechanizmy biologiczne i psychologiczno społeczne regulujace zachowanie człowieka. Dariusz Mazurkiewicz
Mechanizmy biologiczne i psychologiczno społeczne regulujace zachowanie człowieka Dariusz Mazurkiewicz Podejście biologiczne: Zachowanie człowieka jest zdeterminowane czynnikami natury biologicznej: neuroprzekaźniki
Bardziej szczegółowoBILANS ENERGETYCZNY CZŁOWIEKA. Prof. Dr hab. Janusz Stanisław KELLER
BILANS ENERGETYCZNY CZŁOWIEKA Prof. Dr hab. Janusz Stanisław KELLER TRZY ZASADNICZE NIEPOROZUMIENIA I. Bilans energetyczny =//= bilans ciepła II. W procesach uwalniających energię uwalniają się: energia
Bardziej szczegółowoKonferencja Naukowo-Szkoleniowa PTMEIAA. Dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro
Konferencja Naukowo-Szkoleniowa PTMEIAA Dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro Warszawa 06-2014 GRELINA TKANKA TŁUSZCZOWA LEPTYNA CRP CHOLECYSTOKININA IRYZYNA INSULINA ADIPONEKTYNA 1.Asakawa A, et al. Gut.
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoTrzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska. Leczenie cukrzycy metodą transplantacji komórek.
Nowe techniki i technologie dla medycyny Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska 1 Budowa trzustki Położenie trzustki i dwunastnicy 2 Budowa trzustki
Bardziej szczegółowo2. Plan wynikowy klasa druga
Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3
Bardziej szczegółowoABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze?
ABC żywienia dzieci, czyli dlaczego jedzenie jest najważniejsze? Odżywianie jest rozumiane jako przyjmowanie pokarmu w celu zaspokojenia podstawowej potrzeby fizjologicznej każdego żywego organizmu, niezależnie
Bardziej szczegółowoŹródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Bardziej szczegółowoTematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2
Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia
Bardziej szczegółowoHomeostaza glukozy. Tematy HOMEOSTAZA GLUKOZY. Stan pomiędzy posiłkami. Stan sytości. Stan głodzenia
7 Tematy Porównanie ustrojowych stanów głodu i sytości. Efekty działania insuliny i glukagonu w zakresie metabolizmu węglowodanów, białek i tłuszczów. Porównanie cukrzycy typu I i II. Omówienie zmian patologicznych
Bardziej szczegółowo-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie:
-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie: -Zakwaszenie: -Glikogen: Trening personalny: Indywidualnie
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE A SŁODYCZE
ZDROWE ODŻYWIANIE A SŁODYCZE Diana Fydryk SKN Zdrowia Publicznego sekcja Promocja Zdrowia 13.11.2014r. ZDROWE ODŻYWIANIE SŁODYCZE Gotowe produkty spożywcze o słodkim smaku i zazwyczaj o stałej konsystencji,
Bardziej szczegółowoCHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
Bardziej szczegółowoCzynność wątroby. Fizjologia człowieka
Czynność wątroby Fizjologia człowieka Wątroba (hepar) Jest największym gruczołem, Zbudowana jest w 80% z komórek miąższowych hepatocytów, w 16% z komórek siateczkowo-śródbłonkowych gwieździstych Browicza-Kupffera
Bardziej szczegółowoLP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
Bardziej szczegółowoZmysły chemiczne i ich rola w żywieniu
Nina Baryłko-Pikielna Zmysły chemiczne i ich rola w żywieniu Wszechnica Żywnienia 18.11.2009 Czym są zmysły chemiczne (chemorecepcyjne)? Czym różnią się od innych zmysłów? Zmysły - bodźce - receptory -
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoLeczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoHomeostaza 1. Biologiczne podstawy zachowania dla studentów psychologii. PŁ, KFZiE, UŚ 2008/2009. Homeostaza
Homeostaza 1 Biologiczne podstawy zachowania dla studentów psychologii PŁ, KFZiE, UŚ 2008/2009 Homeostaza Proces i stan zachowania przez układ względnie stabilnych własności wskutek rownowaŝenia się przepływów
Bardziej szczegółowoHormony Gruczoły dokrewne
Hormony Gruczoły dokrewne Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej HORMON Przekazuje informacje między poszczególnymi organami regulują wzrost, rozwój organizmu efekt biologiczny - niewielkie
Bardziej szczegółowoSLIMXL. Trójfazowy system odchudzania: oczyszcza organizm i redukuje wahania nastroju
SLIMXL Trójfazowy system odchudzania: oczyszcza organizm i redukuje wahania nastroju GRUPA DOCELOWA SlimXL to suplement diety przeznaczony dla kobiet: - z nadwagą i otyłością - które chcą tygodniowo zrzucić
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoTAF TEMPERATURE ADAPTED FEEDS. - Odpowiednia pasza na daną porę roku TEMPERATURE ADAPTED FEEDS TM
TEMPERATURE ADAPTED FEEDS - Odpowiednia pasza na daną porę roku TEMPERATURE ADAPTED FEEDS - Odpowiednia pasza na daną porę roku Ryby to organizmy zmiennocieplne. Temperatura środowiska wpływa na pobieranie
Bardziej szczegółowoRok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela - koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Dr Paweł Majewski Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Wpływ stresu na
Bardziej szczegółowomgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie
mgr Grzegorz Kępa Wykładowca AWF Warszawa Trener I klasy w kulturystyce i fitness Specjalista ds. żywienia i suplementacji w sporcie Węglowodany są to związki organiczne składające się z węgla, wodoru
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoZagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne)
Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Aminokwasy, białka, cukry i ich metabolizm 1. Aminokwasy, wzór ogólny i charakterystyczne grupy. 2. Wiązanie peptydowe. 3. Białka, ich struktura.
Bardziej szczegółowoCzynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoBądź aktywny fizycznie!!!
Bądź aktywny fizycznie!!! Aktywność fizyczna RUCH jest potrzebny każdemu człowiekowi. Regularne ćwiczenia wpływają na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Korzyści z systematycznej
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoTrzustka jako gruczoł dokrewny
Trzustka jako gruczoł dokrewny I. Rodzaje i lokalizacja komórek wewnętrznego wydzielania trzustki: 1. wyspy trzustkowe (Langerhansa) reprezentują część wewnątrzwydzielniczą trzustki. Rozsiane są w miąŝszu
Bardziej szczegółowoZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:
UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości
Bardziej szczegółowoModel : - SCITEC 100% Whey Protein Professional 920g
Białka > Model : - Producent : Scitec 100% Whey Protein Professional - jest najwyższej jakości, wolnym od laktozy, czystym koncentratem i izolat białek serwatkowych (WPC + WPI) o bardzo dobrej rozpuszczalności
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Bardziej szczegółowoFormuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet
KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoDLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB mgr Weronika Szaj, wszelkie prawa zastrzeżone
Układ pokarmowy przewód pokarmowy wątroba trzustka DLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB Przewód pokarmowy: ściany: błona śluzowa nabłonek wielowarstwowy płaski jama ustna, gardło, przełyk nabłonek jednowarstwowy
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2
KARTA KURSU Nazwa Podstawy zdrowego żywienia Nazwa w j. ang. Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Mgr inż. Ewelina Trojanowska Zespół dydaktyczny Mgr inż. Ewelina Trojanowska Opis kursu (cele kształcenia)
Bardziej szczegółowoHipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko
Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów
Bardziej szczegółowoNutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki-
Nutraceutyki wpływające na zachowanie zwierząt. Nutraceutyki- środki spożywcze łączące w sobie wartości żywieniowe i cechy środków farmaceutycznych. Są to poszczególne składniki żywności, jak i substancje
Bardziej szczegółowoŻywienie dziecka. Żywienie dziecka. Budowa nowych tkanek (rozrost) Odnowa zużytych tkanek. Wytwarzanie energii. Utrzymywanie temperatury ciała
Żywienie dziecka dr n.med. Jolanta Meller Na wiele potrzebnych nam rzeczy możemy poczekać. Dziecko nie może. Właśnie teraz formują się jego kości, tworzy się krew, rozwija umysł. Nie możemy mu powiedzieć
Bardziej szczegółowoBest Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
Bardziej szczegółowoOdżywianie osób starszych (konspekt)
Prof. dr hab. med. Tomasz Kostka Odżywianie osób starszych (konspekt) GŁÓWNE CZYNNIKI RYZYKA CHOROBY WIEŃCOWEJ (CHD) wg. Framingham Heart Study (Circulation, 1999, 100: 1481-1492) Palenie papierosów Nadciśnienie
Bardziej szczegółowoAfrican Mango - recenzja, opis produktu
African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru
Bardziej szczegółowo1.2. Biologiczne mechanizmy regulujące łaknienie
REGULACJA ŁAKNIENIA Spożywanie pokarmu stanowi warunek przeżycia każdego żywego organizmu. W warunkach prawidłowych bilans energetyczny związany z poborem i wydatkowaniem energii jest stały. Kontrola przyjmowania
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?
Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,
Bardziej szczegółowoVITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Bardziej szczegółowoNauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS
Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres
Bardziej szczegółowoKonkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014
Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia Trzymaj Formę! rok szkolny 2013/2014 Kod ucznia Informacje dla ucznia 1. Na stronie tytułowej arkusza w wyznaczonym miejscu wpisz swój kod ustalony przez komisję.
Bardziej szczegółowo,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska
,,CHEMIA W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA REAKCJE CHEMICZNE W UKŁADZIE TRAWIENNYM. Autor pracy i zdjęć 100% : -Anna Michalska JESTEŚMY TYM CO JEMY W obecnych czasach mało kto zwraca uwagę na to co je. Pośpiech,
Bardziej szczegółowoKompartmenty wodne ustroju
Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO
FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO Dr hab. Andrzej Klusiewicz Zakład Fizjologii Instytutu Sportu Tematyka wykładu obejmuje trzy systemy energetyczne generujące
Bardziej szczegółowoTrawienie i wchłanianie substancji odżywczych
Trawienie i wchłanianie substancji odżywczych Człowiek, aby mógł się rozwijać, wzrastać i wykonywać podstawowe funkcje życiowe musi się odżywiać. Poprzez ten proces każda komórka organizmu otrzymuje niezbędne
Bardziej szczegółowoMechanizmy homeostazy
80 Mechanizmy homeostazy W organizmie nieustannie zachodzi ogromna ilość procesów biologicznych, wymagających względnie stałych warunków. Oznacza to, że parametry określające stan środowiska wewnętrznego
Bardziej szczegółowoGRELINA HORMON REGULUJĄCY ENERGETYCZNY METABOLIZM USTROJU, ZNACZENIE KLINICZNE. CZĘŚĆ 2. WPŁYW NA METABOLIZM WĘGLOWODANÓW I LIPIDÓW.
MAGDALENA POTEMPA 1, PAWEŁ JONCZYK 1, MICHAŁ JANERKA 1, MAREK KUCHARZEWSKI 2 GRELINA HORMON REGULUJĄCY ENERGETYCZNY METABOLIZM USTROJU, ZNACZENIE KLINICZNE. CZĘŚĆ 2. WPŁYW NA METABOLIZM WĘGLOWODANÓW I
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym
Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.
Bardziej szczegółowo#Spis treści. Filozofia #flow 5. Równowaga ciała 7. W czym pomoże Ci SlimFLOW? 9. Składniki SlimFLOW 13. Odpowiednia kompozycja 19.
Filozofia #flow 5 #Spis treści Równowaga ciała 7 W czym pomoże Ci SlimFLOW? 9 Składniki SlimFLOW 13 Odpowiednia kompozycja 19 Dawkowanie 21 Ważne informacje 23 3 Filozofia #flow to odnalezienie równowagi
Bardziej szczegółowoPiramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które
DROGI RODZICU Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada,
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2. TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH, cz. I 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra Promocji Zdrowia Zakład Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoŻywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Bardziej szczegółowoPrzedmowa. Zawartość. 1. Wprowadzenie Kompleksowe podejście do żywienia Koncepcja równowagi (bilansu)
140964 Zawartość Przedmowa 1. Wprowadzenie 1.1. Kompleksowe podejście do żywienia 1.2. Koncepcja równowagi (bilansu) 1.2.1. Model podaży i zapotrzebowania 1.2.2. Przekarmienie 1.2.3. Niedożywienie 1.2.4.
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Układ pokarmowy 1.1. Czucie smaku i węchu 1.2. Procesy trawienne zachodzące w przewodzie pokarmowym
Spis treści Przedmowa... 9 1. Układ pokarmowy... 11 1.1. Czucie smaku i węchu... 11 Ćwiczenia... 13 I Rozmieszczenie receptorów smakowych na języku człowieka... 13 II Próba na daltonizm smakowy... 14 III
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Układ pokarmowy
Układ pokarmowy Układ pokarmowy Układ pokarmowy przekształca pokarm spożywany przez psa, dostarczając jego organizmowi energii i składników odżywczych, których potrzebuje do spełnienia różnorodnych funkcji
Bardziej szczegółowoOLIMP_ksiazeczka_THERM_12_2005.i1 1 2006-01-16 13:40:02
REWOLUCJA W ODCHUDZANIU!!! OGNIU W TŁUSZCZ SPAL THERM line OLIMP_ksiazeczka_THERM_12_2005.i1 1 2006-01-16 13:40:02 Zgub zbędne kilogramy z u Dlaczego przybieramy na wadze? Czy to wina wieku lub uwarunkowań
Bardziej szczegółowoCel diety? Redukcja masy ciała? Utrzymanie masy ciała? Przyrost masy ciała? Zwiększenie wydolności organizmu? Choroba? Ciąża?
Cel diety? Redukcja masy ciała? Utrzymanie masy ciała? Przyrost masy ciała? Zwiększenie wydolności organizmu? Choroba? Ciąża? BMI BMI = waga [kg] / wzrost 2 [m] BMI = 77 kg / (1,85 m) 2 BMI = 22,5 Wyniki
Bardziej szczegółowoWszystkie prawa zastrzeżone
Wszystkie prawa zastrzeżone CALIVITA INTERNATIONAL-POLSKA 2006 NIE MA śycia BEZ ENZYMÓW dr Edward Howell ENZYMY TRAWIENNE ENZYMY PRODUKOWANE PRZEZ ŚLINIANKI, śołądek, TRZUSTKĘ I KOMÓRKI JELITA CIENKIEGO,
Bardziej szczegółowo10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną
Bardziej szczegółowo