Fizjologia człowieka

Transkrypt

1 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski zb.jastrzebski@op.pl

2 Temat wykładu 14 Bilans wodny organizmu. Regulacja przyjmowania i oddawania wody. Granice odwodnienia.

3 Bilans wodny organizmu. Równowaga wodna jest niezbędna do przeprowadzania optymalnych funkcji metabolicznych, krąŝeniowych i termoregulacyjnych w organizmie. Woda stanowi 55-65% masy ciała normalnie nawodnionego młodego męŝczyzny i jej zawartość maleje wraz z wiekiem. Udział wody w masie tkanek jest nierównomierny: - tkanka beztłuszczowa - około 73% wody - tkanka tłuszczowa około 20% Kenney i wsp., Physiology of sport and exercise, Human Kinetics, 2012, str. 104, Malina i wsp., Growth, Maturation and Physical Activity, Human Kinetics 2004, str. 106.

4 Bilans wodny organizmu Źródła wody w organizmie: - poŝywienie (przewód pokarmowy) - utlenianie pokarmów, głównie tłuszczy (procesy metaboliczne wewnątrz komórki) Straty wody w organizmie: - wydalanie wody (nerki) - parowanie (skóra, płuca) J. Górski Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL, str.418

5 Regulacja gospodarki wodnej Ryc. 1 Regulacja hormonalna gospodarki wodnej [Kenney i wsp., 2012]

6 Dehydratacja Skutki odwodnienia: Zmniejszenie objętości osocza (plasma volume) ObniŜenie ciśnienia krwi, pojemności mnutowej i wyrzutowej serca, Wzrost wydzielania katecholamin Hipotonia komórkowa Wzrost częstości skurczów serca, aby skompensować spadek AT/%VO2max A. Ronikier Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji, Bibl. Trenera,2008, str.137.

7 Dehydratacja Skutki odwodnienia: Upośledzony przepływ krwi przez mięśnie (przykurcze mieśniowe), Zmniejszenie zdolności buforowej krwi, Spadek wartości pracy fizycznej, Zmniejszenie tolerancji kwasicy metabolicznej, Wzrost temperatury ciała, ObniŜenie zasobów glukozy i glikogenu. A. Ronikier Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji, Bibl. Trenera,2008, str.137

8 Wpływ wysiłku fizycznego na gospodarkę wodną Woda z krwi MIĘŚNIE Wysiłek fizyczny Akumulacja substancji ubocznych Wzrost ciśnienia osmotycznego Spadek ciśnienia krwi, Przyspieszenie pracy serca SKÓRA Wysiłek fizyczny Pocenie się Zmęczenie Ryc.2 Wpływ wysiłku fizycznego na gospodarkę wodną. Kenney i wsp., Physiology of sport and exercise, Human Kinetics, 2012, str. 105

9 Wpływ wysiłku fizycznego na gospodarkę wodną Ryc.3 Zmiana objętości plazmy krwi i stęŝenia aldesteronu podczas 2h wysiłku na cykloergometrze. [Kenney i wsp., 2012] Ryc.4 Zmiany objętości plazmy krwi podczas 3 dni treningu z odwodnieniem.

10 Wpływ wysiłku fizycznego na gospodarkę wodną Długotrwały bieg z intensywnością 75% VO 2max zmniejsza objętość plazmy krwi o 5-10%. Wraz z potem następuje utrata elektrolitów (Na +, Mg2+, K+, Cl- (zaburzenia pompy sodowo-potasowej czyli przewodnictwa komórkowego) Spadek objętości wody ustrojowej do 4-5% masy ciała obniŝa wydolność do 30%. W sporcie wyczynowym, na 1000kcal wysiłku powinien być dostarczony około 1 litr wody. Kenney i wsp., Physiology of sport and exercise, Human Kinetics, 2012, str ; A. Ronikier Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji, Bibl. Trenera,2008, str

11 Wpływ wysiłku fizycznego na gospodarkę wodną Odwodnienie i hipertermia stanowią podstawowe czynniki ograniczające zdolności zawodnika do wykonywania wysiłku wytrzymałościowego o duŝej intensywności. A. Ronikier Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji, Bibl. Trenera,2008, str Nawodnienie Brak wody Woda Płyny izotoniczne Glukoza i elektrolity Czas wysiłku (min.) Tab. 1 Spadek zdolności do wykonywania cięŝkich wysiłków fizycznych wraz z dehydratacją [Ronikier A., 2008]

12 Granice odwodnienia Etapy odwodnienie i hipertermii: 1. Odwodnienie zmniejszenie wytwzrzania potu, zaburzenia układu krąŝenia, 2. Kurcze mięśni (do 38 o C) zaburzenie gospodarki elektrolitowej, bolesne kurcze mięśni, Kenney i wsp., Physiology of sport and exercise, Human Kinetics, 2012, str ; A. Ronikier Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji, Bibl. Trenera,2008, str

13 Granice odwodnienia Etapy odwodnienie i hipertermii: 3. Wyczerpanie upałem (powyzej 38 o C) osłabienie, omdlenia, zawroty głowy, nasilone pocenie, duŝa częstość pracy serca, spadek ciśnienia tętniczego krwi, 4. Udar cieplny gwałtowny wzrost temperatury wewnętrznej ciała powyŝej 40,0-41 o C) zakwaszenie organizmu, niedotlenienie mózgu, tworzenie się skrzepów wewnątrznaczyniowych, śmierć komórek wielu narządów, drgawki, śmierć organizmu. J. Górski Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL, str ; B. Czarkowska-Pączek i J. Przybylski Zarys fizjologii wysiłku fizycznego. Wyd. Med., str. 101.

14 Bibliografia Czarkowska-Pączek B., Przybylski J. Zarys fizjologii wysiłku fizycznego, Wyd. Med., Wrocław, 2006 [POZYCJA KSIĄśKOWA] Górski J. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. PZWL, Warszawa [POZYCJA KSIĄśKOWA] Kenney W.L., Wilmore J.H., Costill D.L. Physiology of sport and exercise, Human Kinetics, 2012 [POZYCJA KSIĄśKOWA] Ronikier A. Fizjologia wysiłku w sporcie, fizfoterapii i rekreacji. Biblioteka Trenera, Warszawa, 2008 [POZYCJA KSIĄśKOWA] Malina R.M., Bourchard C., Bar-Or O. Growth, Maturation and Physical Activity, Human Kinetics, [POZYCJA KSIĄśKOWA]