Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie

Transkrypt

1 Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie Dni Europejskie na Uniwersytecie Gdańskim, 6 maja 2014 r. Artur Jabłoński (Kaszëbskô Jednota)

2 Europa nie jest homogeniczna. Oprócz państw narodowych, istnieją odrębne kulturowo regiony. Wystarczy wyjść za próg własnego domu, żeby się o tym przekonać.

3 W Europie istnieje blisko 30mniejszości narodowych lub etnicznych Przyczyny powstawania mniejszości narodowych są trzy: 1. Historyczna związana bezpośrednio z procesami terytorialno-etnicznego kształtowania się paostw. 2. Polityczna - wiąże się z decyzjami podejmowanymi najczęściej po zakooczeniu konfliktów zbrojnych. 3. Socjologiczna - związana jest z procesami masowych migracji o podłożu przede wszystkim ekonomicznym mającymi miejsce w XIX i XX stuleciu.

4 Przynależnośd narodowa lub etniczna jest opartą na subiektywnym odczuciu, indywidualną cechą każdego człowieka, wyrażającą jego związek emocjonalny, kulturowy (lub związany z pochodzeniem rodziców), z określonym narodem Taka definicja została zastosowana w ustawie o narodowym spisie powszechnym przeprowadzonym w Polsce w 2011 r.

5 Mniejszości narodowe lub etniczne: Narody mieszkające na terytorium innego państwa, utożsamiające się z własnym państwem Narody bez własnego państwa

6 90 autochtonicznych języków w Europie 37 języków w Europie ma status państwowych 53 języki o statusie bezpaństwowym

7 W Europie jest 46 paostw narodowych Liczba państw, w których nie występują mniejszości narodowe jest niewielka: Andora, Islandia, Lichtenstein, Monako, Portugalia. W XX wieku (może nawet precyzyjniej byłoby powiedzieć po II Wojnie Światowej) doszło w Europie do stworzenia kilku systemów ochrony praw mniejszości narodowych.

8 W obecnym, politycznym kształcie Europy, obowiązuje zasada, że: Państwo, jako instytucja prawna i polityczna zarazem, określa jaki jest jego stosunek do zamieszkujących je mniejszości narodowych i etnicznych, do ich wyznań i języków oraz odrębności kulturowej. Państwo decyduje jaki zakres ochrony przyznaje zamieszkującym je mniejszościom.

9 Ochrona praw mniejszości to przedmiot troski Rady Europy. Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (1953) - artykuł 14 zabrania dyskryminacji z pobudek etnicznych lub religijnych Europejska karta języków regionalnych lub mniejszościowych (1992) - zatwierdzona w celu ochrony oraz promocji języków mniejszości narodowych w Europie Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych (1995). - lista zasad prawnych, które Państwa zobowiązują się respektować w celu zapewnienia ochrony mniejszościom narodowym Realizując swoje cele, organizacja ta (skupiająca niemal wszystkie europejskie państwa) zajmuje się przede wszystkim promocją i ochroną praw człowieka, demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.

10 Dwie wagi w Unii Europejskiej Stare paostwa (np.: Francja, Grecja, Belgia i Luksemburg) wciąż nie podpisały Konwencji ramowej o ochronie mniejszości, czy też KJRiM. Od rozszerzenia UE o nowe paostwa w 2005 i 2007 roku, kwestia mniejszości wchodzi w skład zagadnieo uwzględnianych przy wstępnych negocjacjach z paostwami kandydującymi.

11 Od 1999 roku wszystkie państwa członkowskie UE mogą podlegać sankcjom z artykułów 6 i 7 Traktatu o Unii Europejskiej. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu może chronić prawa osób należących do mniejszości również w starych krajach członkowskich.

12 Fundamentalne prawa mniejszości 1. Prawo do używania języka ojczystego w kontaktach z władzami publicznymi i w sądzie. 2. Prawo do edukacji, własnych szkół i zajęć prowadzonych w języku ojczystym. 3. Prawo do kultury. 4. Prawo do religii. 5. Prawo do tworzenia własnych organizacji. 6. Prawo do nieskrępowanego kontaktu w obszarach przygranicznych. 7. Prawo do informacji w języku ojczystym i własnych mediów. 8. Prawo do reprezentacji w administracji publicznej. 9. Prawo do tradycyjnych form własnej administracji i kulturowej autonomii. 10. Prawo do reprezentacji politycznej i uczestnictwa w polityce. 11. Prawo do używania oraz pisowni imion i nazwisk we własnym języku. 12. Prawo do używania i zapisywania nazw miejscowości, miejsc, ulic i znaków topograficznych we własnym języku. 13. Prawo do ochrony tradycyjnych obszarów osadnictwa.

13 Europejskie organizacje mniejszości

14 Mniejszości w Polsce Za mniejszośd narodową uznaje się mniejszośd: 1. białoruską; 2. czeską; 3. litewską; 4. niemiecką; 5. ormiaoską; 6. rosyjską; 7. słowacką; 8. ukraioską; 9. żydowską. Za mniejszośd etniczną uznaje się mniejszośd: 1. karaimską; 2. łemkowską; 3. romską; 4. tatarską.

15 Mniejszości w Polsce (z ograniczonymi prawami lub bez praw) Kaszubi społeczność posługująca się językiem regionalnym ( ) Ślązacy nie uznawani w polskim prawodawstwie w ogóle ( )

16 U podstaw Europy tkwi wspólna kultura Europejczyków bogata mnogością swoich wcieleo i tożsamości narodowych. Mit Europy