Temat: Konstytucja 3 Maja ocena zjawiska historycznego

Transkrypt

1 Katarzyna Spychała Podyplomowe Studia Historii i Wiedzy o Społeczeństwie w zakresie Historii 2008/2009 Temat: Konstytucja 3 Maja ocena zjawiska historycznego Metoda pracy meta plan Cele lekcji Uczeń powinien: łączyć wydarzenia w związki przyczynowo skutkowe poszerzać wiedzę z zakresu historii i kultury narodu rozumień znaczenie Konstytucji 3 Maja umieć korzystać z różnych źródeł informacji, a zwłaszcza literatury i tekstów źródłowych umieć dokonywać oceny wydarzeń historycznych Tok lekcji 1. Założenia Konstytucji 3 Maja 1791 (właściwie Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791): Zmiana ustroju: monarchia dziedziczna trójpodział władzy: o władza ustawodawcza Sejm o władza wykonawcza król i Straż Praw (rząd) o władza sądownicza sądy stanowe konstytucja podstawą funkcjonowania państwa Wprowadzane zmiany społeczne: zniesienie liberum veto zachowanie przywilejów szlacheckich uwzględnienie pozycji mieszczaństwa : o możliwość nabywania ziemi o możliwość piastowania urzędów o możliwość nabywania stopni oficerskich Zmiany dotyczące suwerenności państwa: preambuła sugerowała uniezależnienie Polski o d wpływów Rosji ukrócenie oligarchii magnackiej w celu wzmocnienia ustroju 2. Jak było: Konstytucja przyjęta z entuzjazmem przez obóz patriotyczny i dworski plan realizacji konstytucji zahamowany przez obóz hetmański Rzewuskich, Branickich, Potockich

2 dzieło Konstytucji zniweczone przez Branickich, Rzewuskich i Potockich, którzy w Targowicy zainicjowali konfederację (konfederacja targowicka) w 1792 roku konfederacja zbrojne zawiązanie sojuszu przez szlachtę w celu osiągnięcia celu w akcie konfederacji zniesiono Konstytucję 3 Maja nie zmieniono ustroju a powrócono do tego z czasów Rady Nieustającej król został zmuszony do przystąpienia do Targowicy (naciski carycy) wojna domowa zakończona II Rozbiorem Polski 1793 rok 3. Wnioski wpływ zaborców uniemożliwił wprowadzenie konstytucji w życie polityka Stanisława Augusta Poniatowskiego uległość wobec Rosji zahamowała tendencje zmiany ustroju brak zgody oligarchii magnackiej na reformy społeczeństwo niedojrzałe do wspólnych działań, których celem by było wzmocnienie kraju 4. Lektury polecane przez nauczyciela: Norman Davies Boże igrzysko. Historia Polski. Kraków. Znak, 2006 Paweł Jasienica Rzeczpospolita obojga narodów. Warszawa. Świat Książki, 1997, Podręcznik Historia. Liceum Ogólnokształcące. Liceum Profilowane. Technikum. Z Pegazem. Znak dla szkoły. Kraków, Ciekawostka: fragment wypowiedzi prof. Normana Daviesa z dnia r.: Konstytucja 3 Maja przetrwała bardzo krótko zaledwie kilka miesięcy. Konstytucja 3 Maja została obalona i anulowana przez konfederatów Targowicy z pomocą armii cesarskiej po jednym tylko roku istnienia. To jest głęboki i ważny paradoks. Dlaczego, 200 lat później, pamiętamy, szanujemy i celebrujemy taką konstytucję, która w swoim czasie miał absolutnie minimalny, nikły wpływ na publiczne życie tego kraju? Na to pytanie są trzy odpowiedzi. Po pierwsze, Konstytucja 3 Maja byłą pierwsza w długiej kolejce różnych późniejszych konstytucji. Po drugie, ona była swoja, wydana przez Polaków i Litwinów dla korzyści obojga narodów. Po trzecie, wcieliła ona w siebie nadzieje wielu pokoleń, które do niedawna musiały żyć albo pod obcą okupacją albo pod niesuwerennym reżimem. Tu w Warszawie, konstytucje wydane pod pieczęcią Napoleona lub cara Aleksandra, lub PRL zawsze cierpiały z braku prawdziwego autorytetu. Konstytucja trzeciomajowa natomiast była prawdziwa, była kochanym dzieckiem zadławionym w kolebce. 7. Materiały dodatkowe:

3 Rysunek 1. Oryginalny manuskrypt Konstytucji 3 Maja

4 Rysunek 2. Strona tytułowa Konstytucji wydania z 1791 r. Piotra Dufoura

5 Rysunek 3. Zamek Królewski w Warszawie Rysunek 4. Sala Senatorska na Zamku Królewskim w Warszawie, miejsce uchwalenia Konstytucji 3 Maja

6 Rysunek 5. Medal wybity w 1791 z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja

7 Rysunek 6. Medale wybite z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja

8 Rysunek 7. Rzeczpospolita po I rozbiorze Polski (1772)

9 Rysunek 8. Konstytucja 3 Maja 1791 roku (obraz Jana Matejki, 1891) Rysunek 9. W 1791, "Wielki" lub Czteroletni Sejm między przyjął Konstytucje 3. Maja w warszawskim Pałacu Królewskim

10 Rysunek 10. Jan Suchorzewski na obrazie Jana Matejki Konstytucja 3 Maja Rysunek 11. Obraz Jana Norblina przedstawiający symboliczne wieszanie targowiczan