Temat: Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej

Transkrypt

1 Temat: Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej

2 1. Wybory do sejmu ustawodawczego (1919r.) 26 stycznia 1919 r. przeprowadzono wybory w dawnym Królestwie i Galicji Zachodnie, w czerwcu 1919 dołączyli posłowie z Wielkopolski frekwencja wyborcza - 70%

3 Wyniki wyborów 1919r. Wyniki głosowania do Sejmu Ustawodawczego Lewica 32,1% Centrum 13,4% Prawica 42,7% w tym: 15% PSL Wyzwolenie 9,9% PPS w tym: 11,7% PSL Piast w tym: 35,8% Związek Ludowo- Narodowy 11,1% mniejszości narodowe

4 10 lutego 1919 początek obrad; marszałkiem sejmu został wybrany działacz endecji Wojciech Trąmpczyński

5 a) Mała konstytucja 20 II 1919r. Władza ustawodawcza sejm (1-izbowy) Władza wykonawcza Naczelnik Państwa (powoływany przez parlament) reprezentuje państwo na zewnątrz w porozumieniu z sejmem powołuje rząd odpowiedzialny przed parlamentem każda decyzja wymaga kontrasygnaty (podpisy odpowiedniego ministra)

6 2. Konstytucja marcowa 17 marca 1921r.

7 a) Prace nad konstytucją Początek prac 1919r. celem było zdążenie z jej uchwaleniem przed plebiscytem na Śląsku największy wpływ mają ugrupowania prawicowe (przeciwne Piłsudskiemu) optują za dwiema izbami (tradycja historyczna) nie chcą silnego prezydenta (obawa przed Piłsudskim)

8 b) Zasady ustrojowe II RP określone w konstytucji marcowej Zasady ustrojowe II RP określone w konstytucji marcowej Władza ustawodawcza Władza wykonawcza Władza sądownicza Kadencja Sejmu i Senatu Kadencja Prezydenta Prezydent był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe to łączenie się Czynne prawo wyborcze Prawo veta wobec ustaw miał Prezydent i rząd za np. zdradę odpowiadali przed Sejm i senat; 444 posłów, 111 senatorów Prezydent Niezawisłe sądy 5 lat 7 lat Zgromadzenie Narodowe Senatu i sejmu Obywatele, którzy skończyli 21 lat Senat Trybunałem Stanu

9 Władza ustawodawcza (Sejm i Senat) Sejm miał inicjatywę ustawodawczą Senat miał prawo veta Sejm i senat kontrolował rząd Zgromadzenie Narodowe wybiera prezydenta

10 Władza wykonawcza (prezydent) ograniczona władza prezydenta reprezentował Polskę na arenie międzynarodowej mianował i przyjmował dyplomatów mógł rozwiązać parlament (za zgodą 3/5 głosów senatu) nie mógł bez zgody sejmu wypowiadać wojny i zawierać pokoju za zgodą sejmu powoływał premiera i ministrów był zwierzchnikiem sił zbrojnych w czasie pokoju decyzje prezydenta musiały posiadać kontrasygnatę odpowiedniego ministra

11 Władza wykonawcza (rząd) kierował polityką zagraniczną miał inicjatywę ustawodawczą odpowiedzialny był przed sejmem

12 Władza sądownicza Niezawisłe sądy zorganizowane w pionach: administracyjnym wojskowym powszechnym

13 c) Prawa i obowiązki obywateli Prawa i obowiązki obywatelskie oraz wolnościowe Obowiązek wierności RP, przestrzegania konstytucji, służba wojskowa, płacenie podatków, Prawo równości wobec prawa Prawo ochrony życia Wolność sumienia, wyznania, słowa, pracy i nauki Ochrona mniejszości narodowych Prawa polityczne Prawo wyboru (czynne i bierne) Prawa społeczne Prawo do ochrony pracy Ochrona macierzyństwa

14 3. Wybory w 1922 roku Wyniki wyborów do sejmu 1922r. Lewica - 22% Centrum 30% Prawica 28% w tym: PSL Wyzwolenie 11% PPS 10% Komuniści 1% w tym: PSL Piast 13% Narodowa Partia Robotnicza 5% w tym: Chrześcijański Związek Jedności Narodowej 28% Mniejszości narodowe 20% * Marszałkiem sejmu został Maciej Rataj

15 4. Zabójstwo prezydenta 9 grudnia 1922 r. dopiero w 5. turze głosowania wybór Gabriela Narutowicza na prezydenta (289 głosów); Maurycy Zamoyski miał 227 głosów nagonka polityczna na prezydenta ze strony endecji 11 grudnia zaprzysiężenie 14 grudnia przejęcie władzy z rąk Naczelnika Państwa 16 grudnia zamach na prezydenta w warszawskiej Zachęcie; zabójca Eligiusz Niewiadomski

16 5. Wybór Stanisława Wojciechowskiego na prezydenta stan wyjątkowy w stolicy Maciej Rataj (wg konstytucji) przejął władzę Władysław Sikorski stanął na czele rządu, a 20 grudnia wybrano na prezydenta Stanisława Wojciechowskiego (związanego z PSL Piast )