SPIS TREŚCI. Organizacja roku szkolnego 2003/2004

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI 1. Przedmowa. 2. Organizacja roku szkolnego 2001/ Informacje podstawowe: -Co to jest i jak wygląda egzamin gimnazjalny? -Skąd mam wiedzieć, czego będą ode mnie wymagać na egzaminie gimnazjalnym? -Kto przygotowuje egzamin gimnazjalny? 4. Opis egzaminu gimnazjalnego. 5. Termin egzaminu gimnazjalnego 6. Adres Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej, zasięg terytorialny (mapka) 7. Egzamin zakres przedmiotów standardy wymagań 8. Przykładowe arkusze egzaminacyjne. 9. Nowy system edukacji. 10. Co dalej po gimnazjum? 11. Ustawa o systemie oświaty 12. Organizacja roku szkolnego 2003/ Rozpoczęcie roku szkolnego 1 września 2003 r. 2. Zimowa przerwa świąteczna grudnia 2003 r. 3. Pisemne egzaminy dojrzałości w sesji zimowej: - język polski - drugi przedmiot 12 stycznia 2004 r. 13 stycznia 2004 r. 4. Ferie zimowe: 19 stycznia - 31 stycznia 2004 r. kujawsko-pomorskie, lubuskie, małopolskie, świętokrzyskie, wielkopolskie 26 stycznia - 7 lutego 2004 r. podlaskie 2 lutego - 14 lutego 2004 r. dolnośląskie, łódzkie, mazowieckie, opolskie, zachodniopomorskie 16 lutego - 28 lutego 2004 r. lubelskie, podkarpackie, pomorskie, śląskie, warmińsko-mazurskie

2 5. Wiosenna przerwa świąteczna 8 kwietnia - 13 kwietnia 2004 r. 6. Sprawdzian w klasie szóstej szkoły podstawowej Sprawdzian dodatkowy 7. Egzamin gimnazjalny: - część humanistyczna - część matematyczno-przyrodnicza Egzamin dodatkowy: - część humanistyczna - część matematyczno-przyrodnicza 8. Zakończenie zajęć w klasach programowo najwyŝszych szkół średnich (maturalnych) 9. Zakończenie zajęć w klasach programowo najwyŝszych szkół zasadniczych, policealnych i pomaturalnych 10. Pisemne egzaminy dojrzałości w sesji wiosennej - język polski - drugi przedmiot - język ojczysty - w szkołach lub oddziałach z ojczystym językiem nauczania mniejszości narodowej 11. Egzaminy z nauki zawodu i z przygotowania zawodowego 1 kwietnia 2004 r. godz czerwca 2004 r. godz maja 2004 r. godz maja 2004 r. godz czerwca 2004 r. godz czerwca 2004 r. godz kwietnia 2004 r. 2 stycznia lub 11 czerwca 2004 r. 11 maja 2004 r. 12 maja 2004 r. 13 maja 2004 r. ustala Kurator Oświaty 12. Egzaminy potwierdzające kwalifikacje zawodowe ustala dyrektor CKE 13. Zakończenie rocznych zajęć dydaktycznowychowawczych 25 czerwca 2004 r. 14. Ferie letnie 26 czerwca - 31 sierpnia 2004 r. 15. Dodatkowym dniem wolnym od zajęć w szkołach z 5-dniowym tygodniem pracy moŝe być po odpracowaniu: 10 listopada 2003 r. 2 stycznia 2004 r. 11 czerwca 2004 r. 16. Dodatkowym dniem wolnym od zajęć w szkołach z 6-dniowym tygodniem pracy jest: 10 listopada 2003 r. Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. Nr 46, poz. 432). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 29, poz. 323 z późn. zm.). INFORMACJE PODSTAWOWE O EGZAMINIE GIMNAZJALNYM

3 CZY KAśDY UCZEŃ TRZECIEJ KLASY GIMNAZJUM MUSI PISAĆ EGZAMIN? Tak. Uczestniczenie w egzaminie jest warunkiem ukończenia szkoły. JeŜeli ktoś nie przystąpi do egzaminu, będzie musiał powtórzyć ostatnią klasę. KIEDY I GDZIE ODBĘDZIE SIĘ EGZAMIN? W drugim tygodniu maja 2003 r. Będzie organizowany w dwóch kolejnych dniach w gimnazjum, do którego uczęszczasz (pierwszego dnia część humanistyczna, drugiego matematyczno przyrodnicza). JeŜeli z waŝnych przyczyn losowych nie przystąpisz do egzaminu w maju, będziesz go zdawać w innym, wyznaczonym przez dyrektora OKE terminie, jednak nie później niŝ do 31 sierpnia danego roku szkolnego. KTO USTALA ZESTAWY ZADAŃ EGZAMINACYJNYCH? Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE) w Warszawie na podstawie propozycji przekazanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne. KTO ZORGANIZUJE EGZAMIN? Właściwa dla danego województwa okręgowa komisja egzaminacyjna. Dla województw: lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu. JAKI BĘDZIE PRZEBIEG EGZAMINU? Egzamin będzie składał się z dwóch części - kaŝda po 120 minut. Nad przebiegiem egzaminu czuwać będą członkowie zespołu egzaminacyjnego, w tym jego przewodniczący. Przed wejściem do sali wylosujesz numer miejsca. Stoliki zostaną ustawione w odległości umoŝliwiającej Ci samodzielną pracę. Otrzymasz arkusz składający się z zadań róŝnego typu (zostały one opisane w rozdziale VII). Do wpisywania odpowiedzi otrzymasz specjalnie przygotowaną kartę, na której zakodujesz swoje dane. Po zakodowaniu pracy zostaniesz poinformowany o godzinie rozpoczęcia i zakończenia egzaminu. Idąc na egzamin, nie zapomnij o przyborach do pisania. Zadania musisz rozwiązywać samodzielnie. W wypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwiązywania zadań przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego ma prawo uniewaŝnić Twoją pracę. Wszystkie niezbędne informacje dotyczące egzaminu będą zawarte takŝe w Instrukcji dla ucznia, która zostanie głośno odczytana przed egzaminem. W razie wątpliwości poproś o wyjaśnienie. Po zakończeniu egzaminu osoba odbierająca Twoją pracę sprawdzi, czy została ona prawidłowo zakodowana.

4 GDZIE BĘDZIE MOśNA ZNALEŹĆ INFORMACJE O EGZAMINIE DLA UCZNIÓW O SPECJALNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH? Informacja o sposobie dostosowania egzaminu dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych ukaŝe się na początku roku szkolnego 2000/2001. KTO SPRAWDZI PRACE UCZNIÓW? Karta odpowiedzi do zadań zamkniętych zostanie sprawdzona elektronicznie, a rozwiązania zadań otwartych będą sprawdzali nauczyciele-egzaminatorzy. W JAKI SPOSÓB BĘDZIE ZAPISANY WYNIK EGZAMINU? W postaci liczby punktów, a nie oceny szkolnej. KTO OTRZYMA INFORMACJE O WYNIKACH? Ty i Twoi rodzice za pośrednictwem gimnazjum, do którego uczęszczasz, szkoła, w której zamierzasz podjąć naukę. KIEDY ZOSTANĄ PRZEKAZANE INFORMACJE O WYNIKACH? Do 10 czerwca danego roku, a w wypadku zdawania egzaminu w późniejszym terminie do 31 sierpnia tegoŝ roku szkolnego. Opis egzaminu gimnazjalnego 1. Egzamin gimnazjalny jest egzaminem zewnętrznym. Przeprowadzają go okręgowe komisje egzaminacyjne w gimnazjach, do których uczęszczają uczniowie. 2. Egzamin przeprowadzany jest w klasie trzeciej, w drugim tygodniu maja, w ciągu dwóch kolejnych dni. 3. Egzamin składa się z dwóch części i ma formę pisemną. KaŜda część egzaminu trwa 120 minut. 4. W części pierwszej obejmuje on wiadomości i umiejętności z zakresu przedmiotów humanistycznych i edukacji powiązanych z tym zakresem przedmiotowym. 5. W części drugiej obejmuje wiadomości i umiejętności z zakresu przedmiotów matematycznoprzyrodniczych oraz edukacji powiązanych z tym zakresem przedmiotowym.

5 6. Oba zakresy, podlegające egzaminowi, obejmują przedmioty i edukacje określone w Podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej i gimnazjum. 7. Arkusze egzaminacyjne, w obu częściach, uwzględnią zadania zamknięte i otwarte. Konstrukcja arkusza zagwarantuje wykonalność zadań w czasie określonym na daną część egzaminu. 8. Egzamin gimnazjalny dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych uwzględni specyfikę ich niepełnosprawności. 9. Dwa lata przed przeprowadzeniem egzaminu dla danego rocznika, zostanie opublikowany informator dla ucznia, zawierający w szczególności opisy zakresów egzaminu oraz kryteria oceniania. Terminy egzaminu gimnazjalnego w 2002 r.

6 Informuje się, Ŝe Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej na podstawie 29 ust. 1 i 32 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz.U Nr 29, poz. 323) ustalił: 1. Termin egzaminu gimnazjalnego w 2002 roku: -część humanistyczna 5 maja, godz. 9 00, -część matematyczno - przyrodnicza - 6 maja, godz. 9 00, 2. Termin egzaminu gimnazjalnego w 2002 roku dla uczniów (słuchaczy), którzy z przyczyn losowych bądź zdrowotnych nie przystąpili do egzaminu gimnazjalnego w terminie ustalonym na podstawie 29 ust. 1 tego rozporządzenia albo przerwali ten egzamin: -część humanistyczna 15 czerwca s, godz. 9 00, -część matematyczno - przyrodnicza -16 czerwca, godz Egzamin gimnazjalny sprawdza umiejętności ponadprzedmiotowe i wiadomości 1. W części HUMANISTYCZNEJ połączone tematem przewodnim w zakresie przedmiotów: języka polskiego historii Wos sztuki oraz EDUKACJI filozoficznej regionalnej - dziedzictwa kulturowego w regionie czytelniczej medialnej kultury polskiej na tle

7 tradycji śródziemnomorskiej 2.W części MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZEJ w zakresie przedmiotów: matematyki biologii geografii chemii fizyki z astronomią oraz EDUKACJI: filozoficznej prozdrowotnej ekologicznej czytelniczej medialnej regionalnej - dziedzictwa kulturowego w regionie, europejskiej STRUKTURA I FORMA ARKUSZY EGZAMINACYJNYCH Arkusz egzaminacyjny to zestaw róŝnego typu zadań, które otrzymasz do rozwiązania. Sposób udzielania odpowiedzi zaleŝy od typu zadania. Ilustruje to poniŝsza tabela. Rodzaj zadania Otwarte Typ zadania Zadanie rozszerzonej odpowiedzi Co musisz zrobić? Napisać dłuŝszy tekst na zadany temat lub wykonać kilka operacji według planu. Zadanie krótkiej odpowiedzi Podać rozwiązanie zadania w formie kilku słów, liczb,

8 symboli. Zamknięte Zadanie z luką Zadanie wyboru wielokrotnego Zadanie na dobieranie Zadanie typu prawda fałsz Uzupełnić zdanie brakującym słowem lub wyraŝeniem. Wybrać prawidłową odpowiedź spośród kilku podanych propozycji. Dobrać słowa lub wyraŝenia w pary zgodnie z poleceniem. Ocenić prawdziwość podanych stwierdzeń. JAK BĘDZIE SKONSTRUOWANY ARKUSZ Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH? Podstawę konstruowania zadań będą stanowić teksty: literackie, źródłowe, popularno- -naukowe, publicystyczne oraz reprodukcje dzieł sztuki. Nie zostaną one zestawione przypadkowo, lecz powiązane tematem przewodnim egzaminu. Liczba zadań w arkuszu zostanie tak dobrana, Ŝe na ich rozwiązanie wystarczy Ci 120 minut. Zadania sprawdzą: I. Czytanie i odbiór tekstów kultury. II. Tworzenie własnego tekstu. Arkusz będzie zawierał róŝnego rodzaju zadania; większość z nich to zadania zamknięte. Pozostałe zadania to zadania otwarte. Będą one sprawdzały zarówno umiejętność odczytywania tekstów zamieszczonych w arkuszu, jak i umiejętność tworzenia własnego tekstu. Niektóre z zadań otwartych wymagają odpowiedzi zwięzłych, inne nieco obszerniejszych, ujętych w formy, które ćwiczysz w szkole. Jedna z tych form wypowiedzi będzie tekstem uŝytkowym, np. notatką, zaproszeniem, zawiadomieniem itp. Druga to dłuŝsza wypowiedź, której temat będzie związany z motywem przewodnim egzaminu. JAK BĘDZIE SKONSTRUOWANY ARKUSZ Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO PRZYRODNICZYCH?

9 Sprawdzane w arkuszu wiadomości i umiejętności zostały ujęte w cztery grupy: I. Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno przyrodniczych. II. Wyszukiwanie i stosowanie informacji. III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zaleŝności. IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów. W zadaniach będą występowały treści z zakresu przedmiotów matematyczno przyrodniczych: matematyki, chemii, biologii, fizyki i astronomii, geografii. Uwzględniono równieŝ ścieŝki edukacyjne. Arkusz będzie się składał z zadań zamkniętych i otwartych. Na ich rozwiązanie masz 120 minut. STANDARDY WYMAGAŃ będące podstawą przeprowadzania egzaminu w klasie trzeciej gimnazjum A. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów humanistycznych I. Czytanie i odbiór tekstów kultury Uczeń: 1) czyta teksty kultury (w tym źródła historyczne) rozumiane jako wszelkie wytwory kultury materialnej i duchowej człowieka, podlegające odczytywaniu i interpretacji, zwłaszcza teksty kultury naleŝące do polskiego dziedzictwa kulturowego - na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym, 2) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy, odróŝnia fakty od opinii, prawdę historyczną od fikcji, dostrzega perswazję, manipulację, wartościowanie, 3) wyszukuje informacje zawarte w róŝnych tekstach kultury, w szczególności w tekstach literackich, publicystycznych, popularnonaukowych, aktach normatywnych, ilustracjach, mapach, tabelach, diagramach, wykresach, schematach., 4) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu i określa ich funkcje - dostrzega środki wyrazu typowe dla: tekstów literackich, tekstów publicystycznych, dzieł sztuki plastycznej i muzyki, 5) odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w rozwoju cywilizacyjnym Polski i świata - odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w polityce, gospodarce, kulturze i Ŝyciu społecznym, 6) dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury: historyczny, biograficzny, filozoficzny, religijny, literacki, plastyczny, muzyczny, regionalny i wypowiada się na ich temat oraz wyjaśnia zaleŝności między róŝnymi rodzajami tekstów kultury (plastyką, muzyką, literaturą), 7) dostrzega wartości wpisane w teksty kultury. II. Tworzenie własnego tekstu Uczeń: 1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym, w następujących formach: opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, recenzja, rozprawka, notatka, plan, reportaŝ, artykuł, wywiad, ogłoszenie, zaproszenie, dedykacja, podanie, list, pamiętnik, 2) posługuje się kategoriami i pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych i ścieŝek edukacyjnych, 3) tworzy teksty o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej,

10 4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym, 5) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze, 6) analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury, 7) dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza, rozwija, przekształca stylistycznie, 8) wypowiada się na temat związków między kulturą rodzimą a innymi kręgami kulturowymi, w tym komentuje powiązania, zwłaszcza między kulturą polską a śródziemnomorską oraz określa te powiązania w róŝnych obszarach: polityce, kulturze, gospodarce, Ŝyciu codziennym, w odniesieniu do przeszłości i w czasach obecnych, 9) formułuje problemy, podaje sposoby ich rozwiązania, wyciąga wnioski, wypowiada się na temat sytuacji problemowej przedstawionej w tekstach kultury. B. Standardy wymagań z zakresu przedmiotów matematycznoprzyrodniczych I. Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce Ŝyciowej i dalszym kształceniu Uczeń: 1) stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze: a) czyta ze zrozumieniem teksty, w których występują terminy i pojęcia matematycznoprzyrodnicze, np. w podręcznikach, w prasie, b) wybiera odpowiednie terminy i pojęcia do opisu zjawisk, właściwości, zachowań, obiektów i organizmów, c) stosuje terminy dotyczące racjonalnego uŝytkowania środowiska, 2) wykonuje obliczenia w róŝnych sytuacjach praktycznych: a) stosuje w praktyce własności działań, b) operuje procentami, c) posługuje się przybliŝeniami, d) posługuje się jednostkami miar, 3) posługuje się własnościami figur: a) dostrzega kształty figur geometrycznych w otaczającej rzeczywistości, b) oblicza miary figur płaskich i przestrzennych, c) wykorzystuje własności miar. II. Wyszukiwanie i stosowanie informacji Uczeń: 1) odczytuje informacje przedstawione w formie: a) tekstu, b) mapy, c) tabeli,

11 2) operuje informacją: d) wykresu, e) rysunku, f) schematu, g) fotografii, a) selekcjonuje informacje, b) porównuje informacje, c) analizuje informacje, d) przetwarza informacje, e) interpretuje informacje, f) czytelnie prezentuje informacje, g) wykorzystuje informacje w praktyce. III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zaleŝności w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych Uczeń: 1) wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów: a) wyodrębnia z kontekstu dane zjawisko, b) określa warunki jego występowania, c) opisuje przebieg zjawiska w czasie i przestrzeni, d) wykorzystuje zasady i prawa do objaśniania zjawisk, 2) posługuje się językiem symboli i wyraŝeń algebraicznych: a) zapisuje wielkości za pomocą symboli, b) zapisuje wielkości za pomocą wyraŝeń algebraicznych, c) przekształca wyraŝenia algebraiczne, d) zapisuje związki i procesy w postaci równań i nierówności, 3) posługuje się funkcjami: a) wskazuje zaleŝności funkcyjne, b) opisuje funkcje za pomocą wzorów, wykresów i tabel, c) analizuje funkcje przedstawione w róŝnej postaci i wyciąga wnioski, 4) stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych: a) łączy zdarzenia w ciągi przemian, b) wskazuje współczesne zagroŝenia dla zdrowia człowieka i środowiska przyrodniczego, c) analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje sposoby przeciwdziałania współczesnym zagroŝeniom cywilizacyjnym, d) potrafi umiejscowić sytuacje dotyczące środowiska przyrodniczego w szerszym kontekście społecznym. IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów Uczeń: 1) stosuje techniki twórczego rozwiązywania problemów: a) formułuje i sprawdza hipotezy, b) kojarzy róŝnorodne fakty, obserwacje, wyniki doświadczeń i wyciąga wnioski, 2) analizuje sytuację problemową: a) dostrzega i formułuje problem, b) określa wartości dane i szukane (określa cel), 3) tworzy modele sytuacji problemowej:

12 a) wyróŝnia istotne wielkości i cechy sytuacji problemowej, b) zapisuje je w terminach nauk matematyczno-przyrodniczych, c) potrafi umiejscowić sytuacje dotyczące środowiska przyrodniczego w szerszym kontekście społecznym, 4) tworzy i realizuje plan rozwiązania: a) rozwiązuje równania i nierówności stanowiące model problemu, b) układa i wykonuje procedury osiągania celu, 5) opracowuje wyniki: a) ocenia wyniki, b) interpretuje wyniki, c) przedstawia wyniki. ZAKRES PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH Standardy wymagań egzaminacyjnych Wyjaśnienia dla ucznia I. CZYTANIE I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY Siedem pierwszych standardów informuje o wymaganiach w zakresie czytania i odbioru tekstów kultury. Jak powinieneś rozumieć pojęcie teksty kultury? Wszystkie teksty literackie, publicystyczne, popularnonaukowe, źródła historyczne, akty prawne, instrukcje, słowniki, encyklopedie, reprodukcje dzieł sztuk plastycznych (malarstwa, grafiki, architektury, rzeźby, fotografii, sztuki uŝytkowej, np. meble, stroje, szkło artystyczne), mapy, tabele, diagramy, wykresy, schematy są wytworami myśli i uczuć człowieka oraz efektami jego działań praktycznych, dlatego nazywamy je tekstami kultury. UCZEŃ: 1) czyta teksty kultury (w tym źródła historyczne) rozumiane jako wszelkie wytwory kultury materialnej i duchowej człowieka, podlegające odczytaniu i interpretacji, zwłaszcza teksty kultury naleŝące do polskiego dziedzictwa kulturowego na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym, 2) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy, odróŝnia fakty od opinii, prawdę historyczną od fikcji, dostrzega perswazję, manipulację, wartościowanie, 3) wyszukuje informacje zawarte w róŝnych tekstach kultury, w szczególności w tekstach literackich, publicystycznych, popularnonaukowych, aktach normatywnych, mapach, tabelach, diagramach, Teksty moŝna odczytywać w sposób dosłowny, czyli wprost oddający to, co zostało w nich przedstawione. Czytane teksty mogą mieć teŝ znaczenia przenośne czy symboliczne, czyli takie, które nie są wyraŝone w sposób bezpośredni i wymagają odczytania (wyszukania i zrozumienia ich ukrytego, nowego sensu). By lepiej zrozumieć tekst lub jego poszczególne fragmenty, powinieneś rozpoznawać te znaczenia, zwłaszcza w tekstach naleŝących do polskiego dziedzictwa kulturowego, tzn. tych, które powstawały w naszej Ojczyźnie lub były tworzone przez Polaków poza jej granicami. Odnalezienie myśli przewodniej oraz określenie, kto, do kogo i po co mówi, ułatwi Ci odczytanie wymowy tekstu. Gdy będziesz analizować źródła historyczne, zauwaŝ, Ŝe fakty są stałe, natomiast zmieniają się opinie na ich temat. Powinieneś takŝe odróŝnić w tekstach kultury to, co jest tworem wyobraźni artysty, od rzeczywistych wydarzeń i postaci. Weź pod uwagę to, Ŝe istnieje wiele sposobów oddziaływania na odbiorcę (przekonywanie, wywieranie nacisku, wyolbrzymianie i przejaskrawianie faktów, prezentowanie róŝnych ocen). Powinieneś wiedzieć, Ŝe informacje są przekazywane w róŝnej formie, więc musisz umieć znaleźć nie tylko te, które zostały zapisane słowami (np. w tekstach literackich, publicystycznych, popularnonaukowych

13 wykresach, schematach, 4) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu i określa ich funkcje dostrzega środki wyrazu typowe dla: tekstów literackich, tekstów publicystycznych, dzieł sztuki plastycznej i muzyki, 5) odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w rozwoju cywilizacyjnym Polski i świata - odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe w polityce, gospodarce, kulturze i Ŝyciu społecznym, 6) dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury: historyczny, biograficzny, filozoficzny, religijny, literacki, plastyczny, muzyczny, regionalny i wypowiada się na ich temat oraz wyjaśnia zaleŝności między róŝnymi rodzajami tekstów kultury (plastyką, muzyką, literaturą), czy aktach prawnych), ale takŝe w postaci diagramu, na mapie, ilustracji itp. Autorzy tekstów kultury w róŝny sposób wyraŝają swoje myśli i uczucia. Posługują się w tym celu wieloma środkami. Powinieneś znać środki typowe dla: tekstów literackich i publicystycznych, dzieł sztuki plastycznej i muzyki; umieć je odnaleźć w podanym tekście i wyjaśnić, w jakim celu zostały uŝyte. By zrozumieć zjawiska zachodzące w polityce, gospodarce i kulturze w dawnym i współczesnym świecie, powinieneś dostrzegać i wyjaśniać ich przyczyny i skutki oraz zaleŝności między powstaniem określonego zjawiska i jego konsekwencjami. By lepiej zrozumieć tekst, powinieneś zauwaŝać jego powiązania z historią, kulturą regionu, Ŝyciem autora, literaturą, sztuką i filozofią. Powinieneś takŝe dostrzegać ewentualne związki między, np. dziełem literackim a dziełem plastycznym czy muzycznym. 7) dostrzega wartości wpisane w teksty kultury. Powinieneś w tekstach kultury dostrzegać waŝne dla kształtowania Twojej postawy wobec świata wartości, np. dobro, prawdę, wolność. II. TWORZENIE WŁASNEGO TEKSTU UCZEŃ: 1)buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym, w następujących formach: opis, opowiadanie, charakterystyka, sprawozdanie, recenzja, rozprawka, notatka, plan, reportaŝ, artykuł, wywiad, ogłoszenie, zaproszenie, dedykacja, podanie, list, pamiętnik, 2) posługuje się kategoriami i pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych i ścieŝek edukacyjnych, 3) tworzy teksty o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowane do sytuacji komunikacyjnej, 4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym, 5) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze, Kolejne standardy obejmują umiejętności dotyczące pisania tekstu. Aby napisać tekst w określonej formie, powinieneś znać jej cechy gatunkowe. Powinieneś równieŝ przekazywać myśli w sposób jasny i zrozumiały, poprawny pod względem gramatycznym, ortograficznym i interpunkcyjnym. Wypowiadając się na róŝne tematy, powinieneś posługiwać się kategoriami historycznymi (czas, przestrzeń, ciągłość, zmienność) oraz terminami typowymi dla przedmiotów humanistycznych i ścieŝek edukacyjnych (np. apostrofa, liryka, znak, kod, mit, rytm, demokracja, epoka). Pisząc tekst, w którym zamierzasz głównie przekazać informacje, powinieneś skupić się na faktach. Tworząc tekst perswazyjny, tzn. taki, w którym starasz się kogoś do czegoś nakłonić, przekonać lub coś wytłumaczyć, moŝesz celowo dobierać, porządkować i oceniać informacje. MoŜesz takŝe posłuŝyć się odpowiednimi typami zdań (np. wykrzyknikowymi), formami gramatycznymi (np. trybem rozkazującym czasownika) i słownictwem (np. zgrubieniami, zdrobnieniami). W zaleŝności od tego, do kogo kierujesz swój tekst, moŝesz wypowiadać się językiem potocznym lub literackim. Pisząc tekst, powinieneś pamiętać nie tylko o tym, aby był zgodny z tematem, ale takŝe o tym, by jego kompozycja wynikała z przyjętej przez Ciebie formy. Zadbaj teŝ o to, by poszczególne części tekstu były ze sobą logicznie powiązane. Nie zapomnij o graficznych wyróŝnikach kompozycyjnych, np. akapitach. Gdy chcesz kogoś przekonać o słuszności swoich poglądów lub uzasadnić cudze racje, musisz zgromadzić odpowiednie argumenty, wybrać najwaŝniejsze i ustalić ich kolejność dla przedstawienia swojego stanowiska.

14 6) analizuje, porównuje, porządkuje i syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury, 7) dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza, rozwija, przekształca stylistycznie, 8) wypowiada się na temat związków między kulturą rodzimą a innymi kręgami kulturowymi, w tym komentuje powiązania, zwłaszcza między kulturą polską a śródziemnomorską oraz określa te powiązania w róŝnych obszarach: polityce, kulturze, gospodarce, Ŝyciu codziennym, w odniesieniu do przeszłości i w czasach obecnych, 9) formułuje problemy, podaje sposoby ich rozwiązania, wyciąga wnioski, wypowiada się na temat sytuacji problemowej przedstawionej w tekstach kultury. Napisanie własnego tekstu wymaga od Ciebie zebrania informacji, które znajdziesz w róŝnych tekstach kultury. Zdobyte informacje musisz umieć porównać, wybrać spośród nich najwaŝniejsze i uporządkować tak, aby na ich podstawie wyciągnąć wnioski. Gdy zamierzasz napisać streszczenie, powinieneś zmniejszyć objętość tekstu poprzez wybranie najwaŝniejszych informacji i powiązanie ich w spójną, logiczną całość. MoŜesz takŝe uzupełniać tekst o nowe fragmenty lub zastosować inny styl (np. potoczny, urzędowy). Kultura polska od wieków czerpie z osiągnięć i dokonań innych kultur, zwłaszcza śródziemnomorskiej. Powinieneś dostrzegać i wyjaśniać znaczenie tych związków i wyraŝać na ich temat swoją opinię. Gdy analizujesz teksty kultury, powinieneś dostrzegać zawarte w nich problemy, umieć je nazywać oraz proponować sposoby ich rozwiązania i formułować wnioski. ZAKRES PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Standardy wymagań egzaminacyjnych Wyjaśnienia dla ucznia I. UMIEJĘTNE STOSOWANIE TERMINÓW, POJĘĆ I PROCEDUR Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO PRZYRODNICZYCH NIEZBĘDNYCH W PRAKTYCE śyciowej I DALSZYM KSZTAŁCENIU UCZEŃ: 1) stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze: a. czyta ze zrozumieniem teksty, w których występują terminy i pojęcia matematyczno- przyrodnicze, np. w podręcznikach, w prasie, b. wybiera odpowiednie terminy i pojęcia do opisu zjawisk, właściwości, zachowań obiektów i organizmów, c. stosuje terminy dotyczące racjonalnego uŝytkowania środowiska, KaŜda dziedzina nauki posługuje się właściwym sobie słownictwem, dlatego znajomość terminów i pojęć matematycznych oraz przyrodniczych pozwoli Ci zrozumieć teksty zawarte w podręcznikach, literaturze, czasopismach. Tych samych terminów powinieneś uŝywać w swoich wypowiedziach. 2) wykonuje obliczenia w róŝnych sytuacjach praktycznych: a. stosuje w praktyce własności działań, b. operuje procentami, c. posługuje się przybliŝeniami, d. posługuje się jednostkami miar, 3) posługuje się własnościami figur: a. dostrzega kształty figur geometrycznych w otaczającej rzeczywistości, b. oblicza miary figur płaskich i przestrzennych, WaŜne jest, abyś potrafił sprawnie wykonywać podstawowe działania arytmetyczne takie jak: dodawanie, odejmowanie, mnoŝenie, dzielenie. Nie zawsze potrzebne jest podawanie wyników z duŝą dokładnością, dobrze jest więc umieć oszacować wynik działania. Ta umiejętność przyda Ci się równieŝ do wykrycia pomyłki w obliczeniach. Robiąc zakupy, planując wakacje lub korzystając z usług banku, będziesz musiał wykonać obliczenia procentowe, obliczyć średnią arytmetyczną. Prawie wszystkie wielkości, z którymi masz do czynienia, posiadają jednostkę miary. Musisz zatem umieć posługiwać się jednostkami miar, przeliczać je z zastosowaniem odpowiednich przedrostków. Powinieneś teŝ posługiwać się potęgami i pierwiastkami. W otaczającym nas świecie znajduje się wiele przedmiotów o róŝnych kształtach, których modelami są figury geometryczne. Wymaga się od Ciebie, abyś je dostrzegał i rozpoznawał, opisywał ich własności, obliczał pola, obwody, objętości itp. Powinieneś znać i stosować własności miar (np. figury przystające mają

15 c. wykorzystuje własności miar. równe pola, stosunek pól figur podobnych jest równy kwadratowi skali podobieństwa itp.). Tę umiejętność moŝesz wykorzystać w praktyce, planując malowanie i tapetowanie mieszkania itp. Wymaga się od Ciebie, abyś wykonywał konstrukcje oraz dokonywał przekształceń figur geometrycznych. II. WYSZUKIWANIE I STOSOWANIE INFORMACJI UCZEŃ: 1) odczytuje informacje przedstawione w formie: Informacje docierają do Ciebie w formie tekstu, mapy, tabeli, wykresu, rysunku, schematu, fotografii. Powinieneś umieć je odnaleźć, odczytać i zrozumieć ich znaczenie. a. tekstu, e. fotografii b. mapy, f. schematu c. tabeli, g. rysunku d. wykresu, 2) operuje informacją: a. selekcjonuje informacje, b. porównuje informacje, c. analizuje informacje, d. przetwarza informacje, e. interpretuje informacje, f. czytelnie prezentuje informacje, g. wykorzystuje informacje w praktyce. Odczytane z róŝnych źródeł informacje są Ci pomocne w nauce i codziennym Ŝyciu. Musisz umieć je analizować, odrzucić zbędne, wybrać potrzebne, porównać z innymi. Powinieneś teŝ przetwarzać informacje i zaprezentować je w Ŝądanej formie, a takŝe formułować wnioski płynące z analizy informacji. III. WSKAZYWANIE I OPISYWANIE FAKTÓW, ZWIĄZKÓW I ZALEśNOŚCI W SZCZEGÓLNOŚCI PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH, FUNKCJONALNYCH, PRZESTRZENNYCH I CZASOWYCH 1) wskazuje prawidłowości w procesach,w funkcjonowaniu układów i systemów: a. a. wyodrębnia z kontekstu dane zjawisko, b. b. określa warunki jego występowania, c. c. opisuje przebieg zjawiska w czasie i przestrzeni, d. d. wykorzystuje zasady i prawa do objaśnienia zjawisk 2) posługuje się językiem symboli i wyraŝeń algebraicznych: a. zapisuje wielkości za pomocą symboli, b. zapisuje wielkości za pomocą wyraŝeń algebraicznych, c. przekształca wyraŝenia algebraiczne, d. zapisuje związki i procesy za pomocą równań i nierówności, 3) posługuje się funkcjami: a. wskazuje zaleŝności funkcyjne, b. opisuje funkcje za pomocą wzorów, wykresów i tabel, c. analizuje funkcje przedstawione w róŝnej postaci i wyciąga wnioski, 4) stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych: a. łączy zdarzenia w ciągi przemian, b. wskazuje współczesne zagroŝenia dla zdrowia człowieka i środowiska przyrodniczego, c. analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje sposoby przeciwdziałania współczesnym zagroŝeniom cywilizacyjnym, W otaczającym nas świecie, a takŝe podczas doświadczeń na zajęciach szkolnych obserwujesz wiele zjawisk i procesów, działanie róŝnych układów i systemów. Powinieneś dostrzegać ich własności i charakter. Musisz wiedzieć, co jest przyczyną, a co skutkiem danego zjawiska, opisać jego przebieg, wykorzystując poznane na lekcjach prawa i zasady, wskazać związek pomiędzy budową obserwowanych układów i systemów a ich funkcjami. Wszystkie zadania lub problemy, które masz do rozwiązania, podane są w postaci tekstów opisujących pewne wielkości dane i szukane oraz związki zachodzące między nimi. Powinieneś analizować informacje zawarte w tekście i przedstawiać je za pomocą liczb, symboli, wyraŝeń algebraicznych, równań i nierówności, a takŝe przekształcać wzory. W celu rozwiązania problemu opisanego równaniem bądź nierównością musisz przekształcać wyraŝenia algebraiczne. Powinieneś takŝe umieć opisywać procesy za pomocą równań reakcji chemicznych. Wielkości, które obserwujesz, z którymi się spotykasz, często są ze sobą powiązane. Niektóre z tych zaleŝności są funkcjami. Rozumiejąc pojęcie funkcji, musisz rozpoznawać rodzaje zaleŝności funkcyjnych, potrafić opisać funkcję za pomocą wzoru, wykresu, grafu i tabeli. Powinieneś rozpoznawać zaleŝności funkcyjne w sytuacjach Ŝycia codziennego. Mając podany przykład funkcji, potrafisz przedstawić ją w innej postaci, podać jej własności oraz wykorzystać je do rozwiązania problemu. Oczekujemy, abyś zauwaŝył, Ŝe zjawiska w przyrodzie nie występują w izolacji, lecz w powiązaniu z innymi zdarzeniami, są konsekwencją wcześniejszych zjawisk i jednocześnie warunkiem lub przyczyną następnych. Powinieneś dostrzegać i przewidywać skutki zbyt głębokiej, często szkodliwej ingerencji człowieka w środowisko i wynikające z niej zaburzenia równowagi oraz rozumieć, Ŝe mają one wpływ zarówno na przyrodę jak i Ŝycie człowieka. Powinieneś wiedzieć, jak złagodzić

16 d. potrafi umiejscowić sytuacje dotyczące środowiska przyrodniczego w szerszym kontekście społecznym. skutki negatywnej działalności człowieka. Wymaga się od Ciebie, abyś zauwaŝył zaleŝność zdrowia człowieka od środowiska, powinieneś więc znać podstawowe zasady higieny i postępować zgodnie z nimi. IV. STOSOWANIE ZINTEGROWANEJ WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI DO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW UCZEŃ: 1) stosuje techniki twórczego rozwiązywania problemów: a. formułuje i sprawdza hipotezy, b. kojarzy róŝnorodne fakty, obserwacje, wyniki doświadczeń i wyciąga wnioski, 2) analizuje sytuację problemową: a. dostrzega i formułuje problem, b. określa wartości dane i szukane (określa cel), 3) tworzy modele sytuacji problemowej: a. wyróŝnia istotne wielkości i cechy sytuacji problemowej, b. zapisuje je w terminach nauk matematyczno przyrodniczych, 4) tworzy i realizuje plan rozwiązania: a. rozwiązuje równania i nierówności stanowiące model problemu, b. układa i wykonuje procedury osiągania celu, W trakcie nauki w gimnazjum powinieneś zdobyć taki zasób wiedzy, który umoŝliwi Ci analizowanie i rozwiązywanie nietypowych zadań problemowych. Mając do dyspozycji opis sytuacji problemowej, musisz wyróŝniać w nim istotne wielkości, a w szczególności wielkości dane i szukane. Potrafisz dostrzec i nazwać problem, sformułować roboczą hipotezę (przypuszczenie) dotyczącą tego problemu oraz zaprojektować sposób jej sprawdzenia. Potrafisz zaplanować proste doświadczenia zmierzające do wyjaśnienia problemu. Umiesz tworzyć model teoretyczny sytuacji problemowej, zapisując go w postaci równania, schematu bądź rysunku. Potrafisz analizować i interpretować dane uzyskane w wyniku eksperymentu, formułować uogólnienia na podstawie dostrzeŝonych zaleŝności, interpretować, oceniać i uzasadniać zgodność wyników eksperymentu z określonym modelem, by na tej podstawie zweryfikować załoŝoną hipotezę. Potrafisz formułować wnioski i opracowywać wyniki oraz przedstawiać je w czytelnej formie. 5) opracowuje wyniki: a. ocenia wyniki, b. interpretuje wyniki, c. przedstawia wyniki.