Finansowanie działalności gospodarczej Umowa leasingu, umowa faktoringu

Transkrypt

1 Finansowanie działalności gospodarczej Umowa leasingu, umowa faktoringu mgr Eryk Pietrusiński Katedra Prawa Finansowego UMCS w Lublinie

2 Źródła prawa i literatura Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), dalej: k.c.; Ustawa z dnia 6 grudnia 1996r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów Dz.U. Nr 149, poz. 703 z późn. zm.), dalej: u.z.r.r.z.; - Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. Nr 21, poz. 86 z późn. zm.), dalej: u.p.d.o.p.; - Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 80, poz. 350 z późn. zm.), dalej: u.p.d.o.f.; - Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. Nr 86, poz. 959 z późn. zm.), dalej: u.p.c.c.; - Konwencja Unidroit o międzynarodowym leasingu finansowym sporządzona w Ottawie 28 maja 1988 r. Mojak J., Obrót wierzytelnościami, Warszawa 2012; - Kidyba A., Prawo handlowe, Warszawa 2017; - Dziawgo D., Zawadzki A., Finanse przedsiębiorstwa, Warszawa 2011, - Dmowski A., Sarnowski J., Prokopowicz D., Finanse i bankowość, Warszawa Pruchnicka-Grabias I., Szelągowska A., Finansowanie działalności gospodarczej w Polsce. Wybrane aspekty, Warszawa 2014

3 Konwencji Unidroit Konwencja reguluje zagadnienia cywilnoprawne związane z leasingiem międzynarodowym, który zgodnie z jej przepisami jest transakcją trójstronną, w której uczestniczą: finansujący, korzystający i dostawca przedmiotu leasingu. Na transakcje leasingu składają się dwie umowy: pierwsza z nich to faktyczna umowa leasingu polegająca na oddaniu w odpłatne korzystanie rzeczy oraz druga, tj. umowa dostawy będąca z reguły umową sprzedaży, a mająca na celu zakup na warunkach uzgodnionych z korzystającym z przedmiotu leasingu.

4 Pojęcie leasingu (art kc) Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

5 Elementy przedmiotowo istotne umowy leasingu Oznaczenie rzeczy oddawanej w leasing; Oznaczenie zbywcy, od którego finansujący zobowiązuje się nabyć rzecz; Określenie warunków umowy nabycia rzeczy przez finansującego od zbywcy, w szczególności ceny lub wynagrodzenia za nabycie rzeczy; Wskazanie, czy finansujący oddaje korzystającemu rzecz do używania, czy też do używania i pobierania pożytków, oraz ewentualnie wskazanie takich pożytków, jeżeli korzystający ma być uprawniony do pobierania jedynie niektórych pożytków rzeczy; Wysokość wynagrodzenia pieniężnego należnego finansującemu od korzystającego oraz terminy poszczególnych rat; Oznaczenie czasu trwania leasingu; umowa nie może zostać zawarta na czas nieokreślony.

6 Charakterystyka umowy leasingu konsensualna nazwana wzajemna umowa leasingu kauzalna Dwustronnie zobowiązująca Odpłatna

7 Forma zawarcia umowy (art kc) Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

8 Przedmiot umowy leasingu Przedmiotem umowy leasingu może być wyłącznie rzecz. Może to być rzecz ruchoma bądź nieruchomość. Przedmiotem leasingu nie mogą być: prawa, również inkorporowane w papierach wartościowych; dobra niematerialne, choćby były zawarte na materialnym nośniku; masa majątkowa występująca w obrocie jako całość, w szczególności przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (art k.c.) lub gospodarstwo rolne (art k.c.), ponieważ stanowią one zbiory praw

9 Strony umowy leasingu Stronami umowy leasingu są finansujący i korzystający. Finansującym może być tylko podmiot prawa prowadzący przedsiębiorstwo, w zakresie działalności którego mieści się działalność leasingowa. Oznacza to, że finansującym musi być osoba fizyczna, osoba prawna bądź jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, ale posiadająca zdolność prawną, będąca przedsiębiorcą (art k.c.), którego zakres działalności obejmuje działalność leasingową. Korzystającym z kolei może być każdy podmiot prawa osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, ale mająca zdolność prawną. Bez znaczenia pozostają dalsze kwalifikacje prawne tego podmiotu. Zbywca rzeczy (przedmiotu leasingu) nie jest stroną umowy leasingu.

10 Obowiązki finansującego (art kc) 1. Finansujący powinien wydać korzystającemu rzecz w takim stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili wydania finansującemu przez zbywcę. 2. Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku. 3. Finansujący obowiązany jest wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy ze zbywcą lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta.

11 Obowiązki korzystającego (art kc) 1. Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy. 2. Jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy. 3. Korzystający obowiązany jest umożliwić finansującemu sprawdzenie rzeczy w zakresie określonym w 1 i 2.

12 Oddanie przedmiotu leasingu osobie trzeciej (art kc) 1. Bez zgody finansującego korzystający nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej. 2. W razie naruszenia obowiązku określonego w 1, finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia.

13 Zbycie przedmiotu leasingu osobie trzeciej (art kc) 1. W razie zbycia rzeczy przez finansującego nabywca wstępuje w stosunek leasingu na miejsce finansującego. 2. Finansujący powinien niezwłocznie zawiadomić korzystającego o zbyciu rzeczy.

14 Spłata rat (art k.c.) W razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu.

15 Przeniesienie własności (art k.c.) Jeżeli finansujący zobowiązał się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin.

16 Rodzaje leasingu leasing bezpośredni i leasing pośredni - w zależności od stosunku leasingodawcy do przedmiotu leasingu; leasing krótkoterminowy, średnioterminowy i długoterminowy - ze względu na okres leasingu; leasing czysty, oraz leasing pełny - ze względu na to, która ze stron umowy leasingu ponosi koszty eksploatacji; leasing operacyjny i leasing finansowy - ze względu na rozliczenia prawnopodatkowe. Inne rodzaje leasing podatkowy i leasing norweski ze względu na korzyści uzyskiwane w sferze publicznoprawnej leasing odnawialny i leasing terminowy ze względu na możliwość kontynuowania

17 Zakończenie umowy leasingu wygaśnięcie z upływem terminu, na jaki umowa była zawarta, rozwiązanie umowy leasingu na podstawie zasad ogólnych prawa cywilnego w drodze porozumienia stron, wypowiedzenie dokonane przez finansującego, wypowiedzenie dokonane przez korzystającego, wygaśnięcie na skutek utraty rzeczy, wygaśnięcie na skutek odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą, wygaśnięcie na skutek odstąpienia od umowy przez jedną ze stron.

18 Umowa leasingu w prawie podatkowym (art. 23a pkt 1 u.p.d.o.f oraz art. 17a pkt 1 u.p.d.o.p.) Przez umowę leasingu rozumie się przez to umowę nazwaną w kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej finansującym, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej korzystającym, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów;

19 Przedmiot umowy leasingu w prawie podatkowym Przedmiotem umowy mogą być: środki trwałe podlegające amortyzacji, wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji, jak również grunty.

20 W jakich sytuacjach leasing operacyjny? (art. 17b ust. 1 i 2 u.p.d.o.p. i art. 23b ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.) gdy umowa, została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 5 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości; suma ustalonych opłat w umowie leasingu, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu;

21 W jakich sytuacjach leasing finansowy? (art. 17f ust. 1 i 2 u.p.d.o.p. i art. 23f ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.) umowa leasingu została zawarta naczas oznaczony; suma ustalonych w umowie leasingu opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu; umowa zawiera postanowienie, że w podstawowym okresie umowy leasingu odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający

22 Leasing operacyjny a leasing finansowy Czas trwania umowy Cel umowy Leasing operacyjny nie krótszy niż 40% tzw. normatywnego okresu amortyzacji środka trwałego bądź 5 lat w przypadku nieruchomości. tylko używanie środka trwałego przez czas leasingu albo używanie go w trakcie trwania umowy oraz wykup po jej zakończeniu za wartość wykupu Leasing finansowy oznaczony, bez ograniczeń używanie Środek trwały u leasingodawcy u leasingobiorcy Strona dokonująca odpisy amortyzacyjne Koszty uzyskania przychodu leasingodawca opłata wstępna, raty miesięczne, wydatki związane z użytkowaniem KUP u leasingobiorcy leasingobiorca część odsetkowa raty leasingowej KUP u leasingobiorcy Podatek od towarów i usług usługa dostawa towarów

23 Umowa faktoringu pojęcie Umowa faktoringu ma charakter złożony. Łączy ona w sobie bowiem elementy różnych umów, np. przelewu wierzytelności i umowy zlecenia. Definicję umowy faktoringu oraz istotę funkcjonowania faktoringu międzynarodowego określa uchwalona w dniu 28 maja 1988 r. w Ottawie Konwencja o faktoringu międzynarodowym, która zalicza faktoring do usług finansowych. Faktoring polega na nabyciu przez faktora określonych wierzytelności bezspornych co do wysokości i zasady, przysługujących przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży, usługi lub dostawy w zamian za kwotę odpowiadającą wierzytelności, pomniejszoną o wynagrodzenie (prowizję) faktora.

24 Umowa faktoringu charakterystyka nienazwana odpłatna Handlowa Dwustronnie zobowiązująca konsensualna wzajemna

25 Przedmiot umowy faktoringu Przedmiot umowa faktoringu podstawowy przelew wierzytelności uzupełniający świadczenie innych usług

26 Podmioty stosunku prawnego faktoringu faktorant (strona umowy), faktor (strona umowy), dłużnik (nie jest stroną umowy faktoringu),

27 Typy umowy faktoringu faktoring właściwy faktoring niewłaściwy faktoring mieszany Umowa faktoringu może mieć także formę umowy faktoringu odwrotnego. Ze względu na sposób spełnienia świadczenia wyróżnia się: faktoring dyskontowy faktoring zaliczkowy. Faktoring może mieć postać: faktoringu otwartego, faktoring półotwarty faktoring tajny,

28 Umowa faktoringu przebieg czynności

29 Umowa faktoringu odwrotnego