Anatomia MR mózgowia Dr hab. Anna Zimny

Transkrypt

1 Anatomia MR mózgowia Dr hab. Anna Zimny Zakład Radiologii Ogólnej, Zabiegowej i Neuroradiologii

2 Plan prezentacji Kora mózgowa Obszar jąder podstawy Pień mózgu Móżdżek Drogi istoty białej Opony mózgowe Przestrzenie płynowe wewnątrzczaszkowe Naczynia

3 Płaty Płat czołowy Płat skroniowy Płat ciemieniowy Płat potyliczny Wyspa Płat limbiczny (układ limbiczny)

4 Płat czołowy Przekrój strzałkowy boczny Bruzda środkowa Przekrój strzałkowy przyśrodkowy Bruzda środkowa Szczelina Sylwiusza (boczna) Bruzda ciemieniowo-potyliczna

5 Płat czołowy Zakręt czołowy (górny, środkowy, dolny) rozdzielone przez bruzdy: czołową górną i dolną Zakręt prosty Zakręt oczodołowy

6 Bruzda środkowa Charakterystyczny kształt bruzdy środkowej Ω ε Kora czołowa ma wyższy sygnał niż kora ciemieniowa (FLAIR) Grubość kory zakrętu przedśrodkowego > niż zakrętu zaśrodkowego

7 Zakręt przedśrodkowy Pierwotna kora ruchowa Bruzda środkowa Przekrój strzałkowy boczny Przekrój strzałkowy przyśrodkowy

8 Płat ciemieniowy Zakręt zaśrodkowy pierwotna kora czuciowa

9 Płat ciemieniowy przedklinek Bruzda ciemieniowo-potyliczna Zakręt nadbrzeżny Zakręt kątowy

10 Płat potyliczny Bruzda ciemieniowo-potyliczna Klinek Bruzda ostrogowa (lazy Y) Zakręt potyliczno-skroniowy przyśrodkowy Pole prążkowane (kora wzrokowa) Poniżej bruzdy ostrogowej, Przyśrodkowa powierzchnia

11 Płat skroniowy Zakręty skroniowe: Górny zawiera pierwotną korę słuchową Środkowy - drogi kojarzeniowe słuchowe, wzrokowe, czuciowe Dolny kora kojarzeniowa wzrokowa wyższego rzędu Hipokamp Zakręt przyhipokampowy

12 Zakręt Heschla pierwotny ośrodek słuchowy Na przekroju strzałkowym w obrębie zakrętu skroniowego górnego, kształt litery omega lub serca Na przekroju poprzecznym (na poziomie adhesio interthalamica zrostu międzywzgórzowego) pierwszy zakręt ku tyłowi od szczeliny Sylwiusza

13 Płat skroniowy - hipokampy

14 Zanik hipokampów norma MCI AD

15 Ośrodki mowy Ośrodek Broki odpowiedzialny za generowanie mowy, część wieczkowa i trójkątna zakrętu czołowego dolnego, afazja motoryczna Ośrodek Wernickego rozumienie mowy, pisanie, tylna część zakrętu skroniowego górnego lateralizacja lewopółkulowa ośrodków mowy u 95% praworęcznych i 70% leworęcznych, Połowa leworęcznych wykazuje lateralizację prawostronną, połowa z nich obustronną

16 Płat limbiczny Filogenetycznie kora starsza Odpowiada za: pamięć, węch, emocje Zakręt obręczy Hipokampy Zakręt przyhipokampowy Zakręt obręczy Układ limbiczny: Płat limbiczny Ciała migdałowate Sklepienie (fornix) Ciała suteczkowate

17 Układ limbiczny Ciała migdałowate - ku przodowi od hipokampów

18 Układ limbiczny Odcinkowa dysplazja korowa lub guz typu LGG w obrębie prawego ciała migdałowatego

19 Układ limbiczny herpes enceph. Układ limbiczny płat skroniowy (hipokamp), podstawa płatów czołowych, wyspa, zakręt obręczy Rzadziej inne płaty Zaoszczędzone jądra podstawy

20 Układ limbiczny limbic enceph. FLAIR T2 DWI

22 Obszar jąder podstawy Jądra podstawy kontrola ruchu skorupa i gałka blada ( j. soczewkowate) j. ogoniaste (j. ogon. + j. soczewk. = ciało prążkowiowe) dawniej także (przedmurze i ciała migdałowate) MIĘDZYMÓZGOWIE Wzgórze (stacja przekaźnikowa większości dróg czuciowych) Podwzgórze (regulacja pracy jąder podstawy i przysadki)

23 Obszar jąder podstawy torebka wewnętrzna, jądro soczewkowate, torebka zewnętrzna, przedmurze, torebka ostatnia, kora wyspy j. soczewkowate gałka blada i skorupa, j. ogoniaste - głowa, trzon, ogon Gałka blada przyśrodkowo od skorupy, zawiera więcej mieliny i jest bardziej hipo na obrazach T2 niż skorupa, coraz bardziej hipo z wiekiem w związku z odkładaniem żelaza

24 Rezonans badanie morfologiczne MR obraz T1-zależny torebka najdalsza torebka zewnętrzna torebka wewnętrzna (odnoga tylna) kora wyspy przedmurze skorupa gałka blada wzgórze

25 Rezonans badanie morfologiczne torebka wewnętrzna (odnoga przednia) MR obraz T1-zależny głowa jądra ogoniastego trzon jądra ogoniastego

26 Obszar jąder podstawy TK Ch. Fahra obustronna wapnica prążkowiowo-gałkowo-zębata Obrazy T1-zależne

28 Pień mózgu Śródmózgowie Most Rdzeń przedłużony

29 Śródmózgowie Łączy most i móżdżek z przodomózgowiem Konary mózgu drogi korowo-rdzeniowe, korowo-opuszkowe, korowo-mostowe Nakrywka (tegmentum) - istota czarna, jądro czerwienne, jądra n. III i IV Pokrywa (blaszka pokrywy) - grzbietowo za wodociągiem, wzgórki dolne i górne

30 Śródmózgowie Konar mózgu Istota czarna Jądro czerwienne Wzgórki dolne Droga słuchowa Wzgórki górne Droga wzrokowa

31 Śródmózgowie - PSP Objaw kolibra < 14 mm AP objaw Mickey Mouse PSP progressive supranuclear palsy (postępujące porażenie nadjądrowe) porażenie nadjądrowe, otępienie, objawy parkinsonowskie

32 Most M M M Konary środkowe móżdżku (drogi łączące móżdżek z mostem) Konary górne móżdżku (połączenie ze śródmózgowiem) Lokalizacja jąder nn. czaszkowych od n.v do n.viii

33 Most droga korowo-rdzeniowa piramidowa nerw trójdzielny włókna poprzeczne mostu (TPF) konar środkowy móżdżku (MCP) wstęga przyśrodkowa konar dolny móżdżku (LCP)

34 MSA Spłaszczenie mostu objaw krzyża (hot-cross bun) zanik móżdżku i SCP MSA multiple system atrophy (zanik oliwkowo-mostowo-móżdżkowy) objawy parkinsonowskie, otępienie

35 Rdzeń przedłużony Składa się z oliwek i piramid, na poziomie otworu wielkiego przechodzi w rdzeń kręgowy Lokalizacja nn. czaszkowych od n.ix do n.xii Przejście w Rdzeń kręgowy piramidy zawierają drogi piramidowe Piramidy Bruzda Przedoliwkowa oliwki Konary dolne móżdżku

37 Móżdżek Odpowiada za koordynację ruchów, precyzję ruchów, reguluje napięcie mięśniowe migdałek robak i dwie półkule kłaczek Jądro zębate jako jedyne widoczne w MR Konary dolne Konary środkowe Konary górne

38 Pień Konar móżdżku górny Konar móżdżku dolny Arora A, EuroRad 2010

39 Pień Trójkąt Guillain-Mollaret Konar móżdżku górny uszkodzenie ipsilateralne jądra czerwiennego lub kontralateralne jądra zębatego Konar móżdżku dolny przerostowe zwyrodnienie jądra oliwki (hypertrophic olivary degeneration) Arora A, EuroRad 2010

40 Zwyrodnienie j. oliwki HOD wtórne do przewlekłego procesu (zapalnego, npl?) w móżdżku

42 Drogi istoty białej Spoidłowe połączenia między półkulami, przebieg prawo-lewo Projekcyjne połączenia kory z rdzeniem kręgowym, przedłużonym, mostem, wzgórzem przebieg kranio-kaudalny Kojarzeniowe połączenia pomiędzy korą różnych płatów, przebieg przód-tył

43 Drogi spoidłowe Ciało modzelowate kolano pień kolano pień płat dziób

44 Drogi spoidłowe Agenezja ciała modzelowatego Pęczki Probsta mapy FA

45 Drogi spoidłowe Spoidło przednie (SP) Ku przodowi od sklepienia, W przedniej ścianie komory III, Część drogi węchowej Spoidło tylne (ST) Łączy śródmózgowie ze wzgórzem/podwzgórzem SP SP ST

46 Drogi spoidłowe Lymphoma GBM Tumefactive SM

47 Drogi projekcyjne Wieniec promienisty włókna do wszystkich okolic kory W DTI koloru niebieskiego (kierunek kranio-kaudalny)

48 Drogi projekcyjne Torebka wewnętrzna główna droga włókien do i z kory Odnoga przednia (w DTI zielona ) kierunek przód-tył Drogi korowo-wzgórzowe Odnoga tylna (wdti niebieska ) kierunek góra-dół Drogi korowo-rdzeniowe (droga piramidowa)

49 Droga piramidowa - ALS ALS (amyotrophic lateral sclerosis) stwardnienie zanikowe boczne choroba neuronu ruchowego obustronne podwyższenie sygnału w zakresie drogi piramidowej od wieńca promienistego do pnia mózgu

50 Droga piramidowa zwyrodnienie wallerianowskie drogi piramidowej wtórne do zmiany pokrwotocznej w prawej ok. czołowo-skroniowej

51 Krótkie włókna kojarzeniowe SM MR - 1 ognisko w każdej z 2 charakterystycznych lokalizacji: okołokomorowej, przykorowej, podnamiotowej, rdzeniu kręgowym.

53 Opona twarda ściśle związana z kośćmi czaszki tworzy sierp mózgu (zatoka strzałkowa górna i dolna) (zatoka prosta) namiot móżdżku Wzmacnia się po kontraście, w sposób nieciągły, grubość 1-2 mm Przestrzeń nad i podtwardówkowa potencjalne przestrzenie, w warunkach prawidłowych niewidoczne, uwidaczniają się w zmianach patologicznych

54 Opona pajęcza cienka, prawie przezroczysta, luźno związana z oponą twardą, której towarzyszy, nie wpukla się w bruzdy mózgu, nie jest widoczna w MR tworzy ziarnistości, wpuklające się do światła zatok żylnych Przestrzeń podpajęcza - wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym

55 Opona miękka Bezpośrednio pokrywa mózgowie, wpukla się w bruzdy,

56 Opona miękka Otacza małe tętniczki wewnątrzmózgowe, tworzy przestrzenie okołonaczyniowe Virchowa- Robina Najczęstsze lokalizacje: obszar jąder podstawy centrum semiovale

57 Opona miękka

59 Przestrzenie płynowe Ziarnistości pajęczynówki Zatoka żylna Przestrzeń podpajęcza Splot naczyniasty Komora boczna Komora IV Przestrzeń podpajęcza Rdzeń kręgowy Przestrzeń p podpajęcza

60 Komory boczne Rogi skroniowe Rogi czołowe Otwory Monro Trójkąty Trzony Rogi potyliczne

61 Komora III Otwory Monro połączenie między komorami bocznymi i komorą III Zachyłek nadszyszynkowy Komora III Zachyłki dolne: - oczny - lejka wodociąg

62 Komora III Torbiel koloidowa

63 Komora IV Komora IV Otwory Luschki Otwory Luschki i Magendiego łączą komorę IV z przestrzenią podpajęczą Otwór Magendiego

64 Komora IV ependymoma

66 Tętnice wewnątrzczaszkowe Tętnice szyjne wewnętrzne - ICA Tętnice kręgowe - VA Tętnica przednia mózgu ACA (A1, A2) Tętnica środkowa mózgu MCA (M1, M2, M3) Tętnica tylna mózgu PCA (P1, P2) Tętnica podstawna - BA Tętnica łącząca przednia - ACoA Tętnice łączące tylne PCoA