KOMPOZYCJA Egzamin maturalny z języka polskiego od 2015 roku

Transkrypt

1 KOMPOZYCJA Egzamin maturalny z języka polskiego od 2015 roku (materiały szkoleniowe) Materiał współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2 wszechogarnia tekst, przenika wszystkie czynniki dzieła struktura, konstrukcja, wewnętrzny układ materiału zharmonizowanie porządku, układ, łączenie, pomysł odniesienie do tematu, świata przedstawionego funkcjonuje tak jak styl wobec materiału językowego generuje ją gatunek literacki pogranicze treści i formy, ale funkcjonuje mocniej (wyraźniej) w formie odpowiada na pytanie: Jak to jest zrobione?

3 naturalna i sztuczna: - naturalna odtwarza (zakłada, że coś jest przed) - sztuczna zmienia, transformuje (przez sztuczność tworzy się sztukę) chronologiczna i przestawna zamknięta i otwarta jedno- i wielowątkowa zwarta i dygresyjna rozprawkowa:

4 czyli budowa i układ wypowiedzi jest NAJWAŻNIEJSZYM ELEMENTEM KONSTRUKCYJNYM WYPOWIEDZI ARGUMENTACYJNEJ

5 struktury, konstrukcji, wewnętrznego układu materiału, porządku i pomysłu łączenia ze sobą przedstawionych treści, sposobu przedstawienia tematu, problemu, miejsca wprowadzenia tezy oraz jakości argumentów.

6 Punktem wyjścia do stworzenia wypowiedzi jest właściwie zbudowany wstęp, który może mieć charakter ogólnych refleksji o zagadnieniu, tezy lub hipotezy

7 ma charakter twierdzenia, którego przy danych założeniach należy dowieść. W przypadku wyraźnie zarysowanego problemu sformułowanie tezy wymaga rozstrzygnięcia, czy zgadzamy się z głównymi założeniami, odrzucamy je lub przyjmujemy rozwiązanie kompromisowe. Teza może być sformułowana we wstępie w sposób bezpośredni lub pośredni. Jej elementy mogą się pojawić w różnych częściach wywodu.

8 ma charakter założenia opartego na prawdopodobieństwie wystąpienia jakiegoś rozwiązania i wymaga sprawdzenia, które z rozwiązań jest prawdziwe. Hipoteza ma często charakter pytania, na które poszukujemy odpowiedzi w toku rozważań.

9 O charakterze wypowiedzi decydują argumenty i sposób ich formułowania. Argument (łac. argumentum motyw, racja) to stwierdzenie mające uzasadnić tezę lub zdecydować o rozstrzygnięciu hipotezy. O sile argumentów stanowi umiejętność poparcia ogólnych sformułowań argumentacyjnych przykładami. Przykładem może być przedstawiony fragment konkretnego zdarzenia, który potwierdza zawarte w argumentach ogólne sformułowania, odwołanie do konkretnego fragmentu tekstu, albo cytat z tekstu.

10 WSTĘP ROZWINIĘCIE ZAKOŃCZENIE WSKAŹNIKI SPÓJNOŚCI TEKSTU wprowadzenie do zagadnienia, sformułowanie tezy/ hipotezy wprowadzenie argumentów potwierdzających tezę/ weryfikujących hipotezę, w przypadku weryfikowania tezy wprowadzanie argumentów np. w porządku od najsilniejszych do najsłabszych; w przypadku hipotezy wprowadzanie kontrargumentów uwydatnienie wniosków płynących z głównych argumentów, podsumowanie wywodu Potwierdzeniem powyższych rozważań ; Warto zwrócić uwagę na ; Potwierdza to argument ; Warto pamiętać, że.; Zaprzeczeniem tego jest ;

11 WSTĘP ROZWINIĘCIE ZAKOŃCZENIE WSKAŹNIKI SPÓJNOŚCI TEKSTU przedstawienie tematu i ogólne zarysowanie problematyki wywodu wprowadzanie kolejnych argumentów zmierza do sformułowania głównej myśli (tezy) lub kolejne argumenty zawierają elementy tezy, która w całości pojawia się w podsumowaniu sformułowanie głównej myśli, podsumowanie i zamknięcie rozważań Argumenty te prowadzą do wniosku Biorąc pod uwagę argumenty, które przywołałem Przytoczone powyżej fakty pozwalają na Wszystkie argumenty wskazują, że

12 zamknięta charakteryzuje się ścisłym powiazaniem elementów składowych (charakterystyczna dla rozprawy naukowej, rozprawki); otwarta odznacza się luźnym powiązaniem poszczególnych elementów, często także fragmentarycznością (np. kompozycja eseju).

13 koherencja, zwartość, spoistość, związanie (więzi), łączność, ścisłość myślowa, komunikacyjna, konwencji (np. rodzaju, gatunku literackiego), stylistyczna, brzmieniowa, wersyfikacyjna widoczna przez tranzycje dotyczy - odcinków tekstu zachowanie takich samych warunków komunikacyjnych: wypowiedź jednego nadawcy do jednego odbiorcy o jednym przedmiocie celowe powtórzenia wyrazów czy układów zdań, synononimizowanie słów, anafory więzi leksykalne (pola słów, należą do tego samego zakresu znaczeniowego albo tego samego stylu)

14 Spójność tekstu to jeden z najważniejszych elementów w budowaniu wypowiedzi. Ważnym elementem spójności tekstu są stosowane w niej wykładniki językowe.

15 językowe ślady komponowania pozostawiane w tekście przez jego autora drogowskazy recepcji dyscyplinują nadawcę, pomagają odbiorcy (służą nadawcy i odbiorcy) po pierwsze... po drugie, przechodzę teraz do..., nawiązując do..., sumując...

16 Wykładniki spójności Powtórzenia leksykalne (synonimy, peryfrazy) Semantyczne nawiązania leksykalne z użyciem wyrazów należących do tego samego pola semantycznego Tranzycje Przykłady Byłem na wystawie malarstwa impresjonistycznego. Obrazy były piękne. Kupiłem samochód osobowy. Osobówka była mi potrzebna w firmie. między innymi, na przykład, powiedzmy ściśle mówiąc, w szczególności a więc, czyli.., a zatem tyle o, z kolei przejdę do, zacznę od po pierwsze... po drugie, przechodzę teraz do..., nawiązując do..., sumując...

17 Segmentacja jest drugim, obok spójności, ważnym elementem kompozycji w wypowiedziach pisanych. Najmniejszym segmentem tekstu jest akapit (łac. a capite od rozdziału), czyli najmniejsza jednostka formalno-treściowa wypowiedzi. Podział tekstu na akapity jest formą organizacji treści, z reguły warunkowanym zamysłem kompozycyjnym, a także gatunkiem wypowiedzi.