Niezależność NBP, a władza państwowa. Natalia Świątek Sylwia Surman

Transkrypt

1 Niezależność NBP, a władza państwowa Natalia Świątek Sylwia Surman

2 PODSTAWOWY CEL NB Utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP - Art. 3 Ust. 1 Ustawy o NBP

3 GŁÓWNE ZADANIA NBP oprowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi, prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami, prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa organizowanie rozliczeń pieniężnych.

4 FUNKCJE NBP JAKO BANKU CENTRALNEGO EMITENT PIENIĄDZA GOTÓWKOWEGO BANK PAŃSTWA BANK BANKÓW POŻYCZKODAWCA OSTATNIEJ SZANSY

5 AKTY PRAWNE GWARANTUJĄCE NIEZALEŻNOŚĆ NBP OD INNYCH ORGANÓW PAŃSTWA Konstytucja RP, Ustawa o Narodowym Banku Polskim, Ustawa Prawo bankowe.

6 WYROK TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO Z 28 CZERWCA 2000r. (sygn. akt k 25/99, otk zu 2000, nr 5, poz.141): Specyficzna pozycja ustrojowa NBP jako centralnego banku państwa polega z jednej strony na niezależności wobec organów państwowych, z drugiej zaś na "apolityczności" tego banku.

7 ASPEKTY NIEZALEŻNOŚCI BANKU CENTRALNEGO ZAKAZ FINANSOWANIA SEKTORA PUBLICZNEGO NIEPODLEGANIE INSTYTUCJOM RZĄDOWYM SUWERENNOŚĆ PROWADZENIA POLITYKI KURSU WALUTOWEGO PRZEPISY GWARANTUJĄCE OSOBISTĄ NIEZALEŻNOŚĆ ORGANÓW DECYZYJNYCH BANKU KONSTYTUCYJNA RANGA STATUTU BANKU CENTRALNEGO

8 RELACJE MIĘDZY NBP A WŁADZĄ PAŃSTWOWĄ NBP a Sejm Sejm na podstawie Art. 227 ust. 5 Konstytucji powołuje prezesa Narodowego Banku Polskiego na wniosek Prezydenta kraju. Prezes NBP nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Sejm nie posiada uprawnień o charakterze nadzorczym, gdyż prezes NBP odpowiada bezpośrednio przed Trybunałem Stanu.

9 Relacje między NBP a władzą NBP a Senat państwową Senat wybiera i odwołuje trzech członków Rady Polityki Pieniężnej. Uchwałę w tej sprawie Senat podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wniosek w sprawie powołania osób w skład RPP zgłosić może grupa co najmniej 7 senatorów.

10 OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA NBP NBP jest ustawowo zobowiązany do wspierania polityki gospodarczej rządu pod warunkiem niesprzeczności jej celu z celem inflacyjnym banku centralnego, Prezes NBP jest zobowiązany do przedstawiania w imieniu Rady Polityki Pieniężnej Sejmowi i Radzie Ministrów założeń polityki pieniężnej, kwartalnych informacji o bilansie płatniczym oraz rocznych bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państw, NBP współdziała z Ministrem Finansów w opracowywaniu planów finansowych państwa, NBP ma prawo opiniowania projektów aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej ( w tym ustawy budżetowej) oraz projektów aktów normatywnych, dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego

11 RODZAJE NIEZALEŻNOŚCI WG EUROPEJSKIEGO INSTYTUTU MONETARNEGO FUNKCJONALNA INSTYTUCJONALNA PERSONALNA FINANSOWA

12 KLASYFIKACJE NIEZALEŻNOŚCI Według S. Fischer`a, W. Buiter`a i A. Siberta NIEZALEŻNOŚĆ CELU NIEZALEŻNOŚĆ OPERACYJNA

13 KLASYFIKACJE NIEZALEŻNOŚCI Według zakresu odpowiedzialności NIEZALEŻNOŚĆ POLITYCZNA NIEZALEŻNOŚĆ EKONOMICZNA

14 ARGUMENTY ZA NIEZALEŻNOŚCIĄ BANKU CENTRALNEGO Sprzyja utrzymaniu inflacji na niskim poziomie, Wpływa pozytywnie na długookresowe tempo wzrostu gospodarczego, Zwiększenie wiarygodności Polityki Pieniężnej, Wzrost niezależności prowadzi do zwiększenia racjonalności wydatków budżetowych, Skrócenie czasu reakcji na szoki gospodarcze

15 ARGUMENTY PRZECIW NIEZALEŻNOŚCI BANKU CENTRALNEGO Nadmierna niezależność BC może prowadzić do deficytu demokracji, Posiada ogromne uprawnienia w państwie demokratycznym lecz nie podlega demokratycznym wyborom, Równoległe współistnienie 2 podmiotów realizujących politykę gospodarczą.