ADHD. Opracowanie: Agnieszka Ignatowicz-Witkowska

Transkrypt

1 ADHD Opracowanie: Agnieszka Ignatowicz-Witkowska

2 Objawy ADHD Zaburzenia uwagi: -selektywność, trwałość, przerzutność, podzielność, rozpiętość Nadruchliwość Impulsywność

3 Zaburzenia uwagi Krótki czas skupienia uwagi Słaba zdolność do koncentrowania się wykonywanym zadaniu Trudności w utrzymywaniu uwagi na wykonywanym zadaniu Łatwa rozpraszalność uwagi pod wpływem zewnętrznych bodźców Ograniczona zdolność do wykonywania kilku czynności naraz

4 Zaburzenia uwagi Dziecko zapomina co ma zrobić Podczas klasówek popełnia tzw. głupie błędy Nie czyta zadań, poleceń, instrukcji do końca Często gubi przybory szkolne Nie pamięta o pracach domowych Nie słucha do końca co się do niego mówi

5 Zaburzenia uwagi Konsekwencje dla ucznia: Relatywnie do możliwości słabe wyniki w nauce Gorsze kontakty z nauczycielami Słabe wykorzystanie potencjalnych możliwości Zbyt wczesne kończenie kariery szkolnej Niska samoocena

6 Zaburzenia uwagi a inne trudności z koncentracją nie związane z ADHD Słabsza koncentracja uwagi u osób z upośledzeniem umysłowym (w takim wypadku zdolność do skupienia uwagi oceniamy nie w odniesieniu do wieku kalendarzowego, a rozwojowego) Kłopoty z koncentracją u zdrowego dziecka zajmującego się przez dłuższy czas nudnym czy trudnym zajęciem Zaburzenia koncentracji u dziecka przestraszonego lub chorego somatycznie (gorączka, atak duszności, alergia)

7 Zaburzenia uwagi a inne trudności z koncentracją niezwiązane z ADHD Zaburzenia uwagi u dziecka w obliczu trudności życiowych ( np. Dziecko martwiące się rozwodem rodziców może gorzej funkcjonować w szkole) Nieracjonalne oczekiwania dorosłych (np.by trzyletnie dziecko siedziało przy stole, jadło, posługując się sztućcami i prowadziło rozmowę lub by pięciolatek sam bawił się kredkami i książeczkami, nie ruszając innych zabawek przez cały dzień

8 Zaburzenia uwagi Trudności w funkcjonowaniu w szkole: Problemy w funkcjonowaniu w grupie Nauczyciel powinien często przypominać dziecku, jakie jest zadanie do wykonania Wolniejsze tempo pracy Wielokrotne zwracanie się do dziecka zanim zareaguje Sprawdzanie czy dziecko zapisuje w zeszycie pracę domową

9 Nadruchliwość Nadmierna aktywność ruchowa dziecka, niczym nie uzasadniona Aktywność zazwyczaj chaotyczna, nie służąca wykonaniu jakiegoś zadania Niepokój w obrębie miejsca siedzenia: wiercenie się na krześle, kręcenie się, machanie rekami, nogami, bawienie się przedmiotami (długopisem, gumką), otwieranie i zamykanie tornistra Wstawanie, chodzenie po klasie w czasie lekcji Bieganie na przerwach

10 Nadruchliwość Trudności dla nauczyciela: Problem w przeprowadzeniu lekcji Konieczność stałego monitorowania zachowania dziecka Rozproszona uwaga pozostałych dzieci w klasie Zagrożenie wystąpieniem nieszczęśliwego wypadku

11 Nadruchliwość Konsekwencje dla dziecka Problemy w dostosowaniu się do toku zajęć w grupie Stałe odczuwanie niepokoju i zdenerwowania Gorsze kontakty z rówieśnikami i nauczycielami Niska samoocena

12 Impulsywność Nadmierna impulsywność = brak zdolności hamowania/odraczania reakcji Działanie bez zastanowienia, nagłe Trudności z przewidywaniem skutków, następstw działania Nieumiejętność przewidywania konsekwencji Brak umiejętności planowania pracy

13 Impulsywność Dziecko z ADHD wie co powinno zrobić, ale często nie potrafi zapanować nad swoimi reakcjami Sposoby reagowania osoby zdrowej i osoby z ADHD: Osoba zdrowa Pomysł- Stop- opłaca się czy nie- decyzjarealizacja Osoba z ADHD Pomysł- brak zahamowania-reakcja

14 Impulsywność Zachowanie dziecka Przerywanie nauczycielowi i uczniom bez czekania na swoją kolej podczas odpowiedzi Udzielanie odpowiedzi zanim zostanie sformułowane pytanie Na zwracaną uwagę dziecko reaguje gniewem i złością, nie potrafi czekać na nagrodę i pochwałę

15 Impulsywność Na zajęciach sportowych bardzo duże trudności z graniem w drużynie Nagłe wpadanie na kogoś, nagła zmiana aktywności Wbieganie do pokoju, w którym pracują dorośli, mimo wielokrotnego przypominania, że są zajęci Przypadkowe, nieumyślne niszczenie rzeczy

16 Impulsywność Konsekwencje dla dziecka: Trudności z wykonywaniem złożonych prac i zadań Zmniejszona umiejętność uczenia się na podstawie wcześniejszych doświadczeń (dziecko ma trudności z uczeniem się na własnych błędach) Gorsze relacje z rówieśnikami i nauczycielami Uleganie wypadkom Niska samoocena

17 Impulsywność Konsekwencje dla klasy: Zwiększona liczba konfliktów w grupie rówieśniczej Trudności związane z organizacją wspólnej pracy oraz podczas gier i zabaw Nieoczekiwane wybuchy złości u dziecka

18 Impulsywność Aby dziecko mogło zrealizować to co zamierzyło (w pracy lub zabawie) musi umieć zapamiętać: w jakim celu rozpoczęło działanie (aktywność) (winno umieć cofać się myślami) podpowiadać sobie konieczne do osiągnięcia celu kroki (wybiegać naprzód myślami, przewidywać to co dalej nastąpi) trzymać emocje na wodzy i motywować się do działania To zadania bardzo trudne dla dzieci z ADHD

19 ADHD a deficyty w sferze poznawczej Zaburzenia uwagi Zaburzenia procesów planowania i kontroli Zaburzenia pamięci Aburzenia funkcji językowych Niezgrabność ruchowa Zaburzenia percepcji czasu specyficzne zaburzenia umiejętności szkolnych

20 Objawy ADHD Objawy ADHD nie są winą dziecka. Nie są winą rodziców ani nauczycieli Dziecko z ADHD wymaga pomocy w tych sferach życia, które są zaburzone przez kłopoty z koncentracja, nadruchliwość, czy nadmierną impulsywność ADHD to nie wymówka na całe życie, dziecko z ADHD ma osiągnąć te same cele, co jego rówieśnicy, ale przy większym nakładzie pracy swojej i ważnych osób dorosłych (rodziców i nauczycieli)

21 Zasady pracy z dzieckiem z ADHD Pracujemy n tu i teraz nikt inny nie zastąpi nas w działaniach Nauczyciel pracuje w szkole Rodzic pracuje w domu Objawy ADHD trwają latami nie można żadnymi metodami terapeutycznymi doprowadzić do ich zniknięcia, a jedynie można doprowadzić do lepszego funkcjonowania dziecka pomimo ich obecności

22 Zasady pacy z dzieckiem z ADHD To że na dziś udało nam się pracować nad objawami nie oznacza, że jutro nie wystąpią. Jutro musimy stosować te same metody i tak przez wiele lat. Ze stosowania danej strategii radzenia sobie z objawami możemy zrezygnować dopiero wtedy, gdy dziecko samo jest w stanie poradzić sobie z danym rodzajem zadania

23 Metody pracy z dzieckiem z ADHD 1. Okulary - specyficzne strategie radzenia sobie z objawami Znalezienie sposobu na skanalizowanie objawów Ignorowanie niektórych zachowań będących objawem i nie stanowiących większego problemu podczas zajęć

24 Metody pracy z dzieckiem z ADHD 2.Pochwały i praca nad wykorzystaniem pozytywnej motywacji 3. System zasad i konsekwencji Wyjątek! Objawy zagrażające innym osobom lub samemu dziecku zawsze wiążą się z koniecznością zastosowania systemu zasad i konsekwencji (cel: uczenie bardziej przystosowawczych sposobów radzenia sobie z objawami)

25 Skuteczne wydawanie poleceń Jeśli komunikat zbyt długi dziecko ma szum informacyjny Przykłady pojedynczych poleceń: 1. Połóż książki na półce 2. Włóż zabawki do skrzyni 3. Klocki do pudełka 4. Zeszyty do szuflady 5. Worek na wieszak

26 Sześć etapów skutecznego wydawania poleceń 1.Podejdź do dziecka. 2.Zdobądź jego uwagę (dotknij jego ramienia, nawiąż kontakt wzrokowy, zawołaj po imieniu). 3.Sformułuj jednoznaczne dwu, trzywyrazowe polecenie. 4. Poproś dziecko by powtórzyło polecenie. 5. Powtórz polecenie tyle razy ile jest to konieczne, i poproś, by dziecko za każdym razem je powtórzyło. 6. Dopilnuj wykonania polecenia (nie odchodź od dziecka dopóki nie skończy zadania!

27 Praca na pozytywach: pochwały, nagrody, podkreślanie sukcesów Systemy żetonowe Wszystkie dzieci, a zwłaszcza te z ADHD trzeba chwalić jak najczęściej, wielokrotnie w ciągu dnia Jeżeli wydaje się nam, że nie ma za co chwalić, to należy stworzyć dziecku okazję do zachowania się w sposób pożądany i oczekiwany (np. poprosić o podania pilota od telewizora)

28 Pochwały Samo zwiększanie ilości pochwał nie wystarczy. Skuteczna pochwała winna być: 1.Realna-szczera i podkreślać coś, co się naprawdę wydarzyło 2. Niepodważalna 3. Możliwie szybko uzasadniona 4. Nie zawiera elementów wychowywania

29 Pochwały 5. Stop dla zakazanych słów: Tym razem dobrze ci poszło W końcu udało ci się skończyć zadanie Zrobiłeś to prawie tak dobrze jak brat Nareszcie zacząłeś pracować Widzisz, jak chcesz to potrafisz Mógłbyś tak zawsze pomagać mamusi To zadanie wyszło ci prawie dobrze

30 Pochwały 6. Zakaz ukrytej krytyki: świetnie ale mogłeś jeszcze wynieść śmieci 7. Zakaz jawnej krytyki, czyli stosowania nie w pochwale 8. Zakaz aluzji i ironii Powtarzające się porażki i przewaga negatywnych komunikatów z otoczenia sprawiają, że dziecko z ADHD uczy zachowywać się tak, by uniknąć kary a nie tak, by dostać nagrodę czy zostać pochwalonym

31 Pochwały Opis tego co widzimy + nazwa cechy Zeszyty i książki na biurku- to się nazywa przygotowanie do pracy Brudne rzeczy w łazience-jesteś obowiązkowy Buty w przedpokoju-pamiętasz o umowie Dałeś bratu cukierka-to się nazywa opiekuńczość

32 Nagrody Natychmiastowa- jeżeli zrobiło się wszystko zgodnie z umową Niepodważalna Niepodzielna Naturalna i na miarę-proporcjonalna do wysiłku dziecka, beż przekupstwa Niecierpliwie przez dziecko oczekiwana

33 Konsekwencje nie leczonego ADHD Zachowania destrukcyjne Zaburzenia opozycyjno-buntownicze Niska samoocena Niski poziom umiejętności społecznych Zachowania wymagające interwencji Nadużywanie substancji psychoaktywnych Zaburzenia nastroju Zaburzenia zachowania

34 Model leczenia ADHD Warsztaty dla nauczycieli Warsztaty dla dzieci mające na celu rozwój kompetencji społecznych oraz poprawę samooceny Warsztaty dla rodziców Psychoedukacja Biblioterapia Wykłady dla rodziców i nauczycieli

35 Bibliografia 1. A.Kołakowski, T.Wolańczyk, A.Pisula, M.Skotnicka, A. Bryńska, ADHD-zespół nadpobudliwości psychoruchowej.przewodnik dla rodziców i wychowawców, GWP, Gdańsk, T.Wolańczyk, A.Kołakowski,M.Skotnicka, Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Prawie wszystko co chcielibyście wiedzieć. Książka dla rodziców i lekarzy, wyd. BiFolium, Lublin Materiały szkoleniowe i pokonferencyjne Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej.