Geochemia środowiska / Zdzisław M. Migaszewski, Agnieszka Gałuszka. Warszawa, Spis treści

Transkrypt

1 Geochemia środowiska / Zdzisław M. Migaszewski, Agnieszka Gałuszka. Warszawa, 2016 Spis treści Wstęp 11 Część I. Interdyscyplinarne podstawy geochemii środowiska 1. Od klasycznej geochemii do geochemii i analityki środowiska - rys historyczny Geochemia środowiska - przegląd problematyki Geochemia środowiska na tle innych dyscyplin geochemii Charakterystyka i zakres badań geochemii środowiska Podstawowe cele i kierunki rozwoju geochemii środowiska Charakterystyka geochemiczna stref kuli ziemskiej Najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi - wyzwanie dla geochemika Budowa Ziemi i Księżyca Zewnętrzne strefy Ziemi Hydrosfera Pedosfera Atmosfera Biosfera Tektonika płyt - klucz do zrozumienia wielkoskalowego obiegu pierwiastków Uwagi wstępne Granice płyt tektonicznych Znaczenie tektoniki płyt w naukach przyrodniczych Oceaniczne źródła hydrotermalne - miejsca występowania złóż metali i unikatowych ekosystemów Uwagi wstępne Skład chemiczny i izotopowy oceanicznych źródeł hydrotermalnych Ekosystemy oceanicznych źródeł hydrotermalnych Czynniki geochemiczne i klasyfikacje pierwiastków Podstawowe pojęcia z zakresu krystalografii, mineralogii i petrologii Podstawowe parametry i czynniki geochemiczne Klarki a współczynniki zawartości pierwiastków Zawartości naturalne i modyfikujący wpływ antropogeniczny Znaczniki geochemiczne 98

2 Koncepcja gradientu i bariery geochemicznej ph a rozpuszczalność Potencjał oksydacyjno-redukcyjny Przewodnictwo elektrolityczne właściwe Sucha pozostałość Temperatura Rozpuszczony tlen Zasadowość i kwasowość Twardość Roztwory Koloidy Naturalne przemiany promieniotwórcze Klasyfikacje pierwiastków Środowiska i procesy geochemiczne w litosferze Uwagi wstępne Procesy magmowe i pomagmowe Wietrzenie Podstawowe procesy wietrzenia Wietrzenie pirytu i innych minerałów siarczkowych Erozja, transport i sedymentacja Diageneza Metamorfizm Znaczenie biosfery w obiegu pierwiastków Podstawowe pojęcia stosowane w biogeochemii Terminologia i problematyka badań biogeochemicznych roślin Blaski i cienie interpretacji wyników badań biogeochemicznych roślin Globalne cykle geochemiczne Uwagi wstępne Obieg azotu Obieg fosforu Obieg siarki Obieg tlenu Obieg węgla Obieg wodoru Charakterystyka geochemiczna i toksykologiczna wybranych pierwiastków Uwagi wstępne Antymon Arsen Bar Beryl Bizmut Bor 187

3 10.8. Brom Chlor Chrom Cyna Cynk Fluor Glin Jod Kadm Kobalt Krzem Lantanowce (pierwiastki ziem rzadkich) Lit Magnez Mangan Miedź Molibden Nikiel Niob i Tantal Ołów Platyna Potas Rtęć Rubid Selen Sód Srebro Stront Tal Tellur Tor i uran Tytan Wanad Wapń Wolfram Żelazo Wykorzystanie pierwiastków śladowych w badaniach źródeł zanieczyszczeń Występowanie izotopów w środowisku przyrodniczym Podstawy geochemii izotopowej Zarys geochemii wybranych izotopów w środowisku przyrodniczym Siarka Tlen Węgiel Wodór Inne izotopy 248

4 11.3. Przykłady zastosowania izotopów w badaniach środowiskowych Izotopy trwałe Radioizotopy 261 Część II. Podstawowe trendy metodyczne i badawcze w geochemii środowiska 12. Zarys metodyki badań próbek środowiskowych Badania terenowe i pobieranie próbek Uwagi wstępne Znaczenie badań terenowych Pobieranie próbek Przygotowanie próbek Uwagi wstępne Preparatyka mineralogiczna i petrograficzna Preparatyka chemiczna Preparatyka izotopowa Metody i techniki analityczne Uwagi wstępne Badania mineralogiczne i petrologiczne Analizy chemiczne Statystyczna interpretacja wyników badań środowiska przyrodniczego Uwagi wstępne Podstawowe pojęcia statystyki opisowej Statystyka w geochemii Korelacja i regresja Zastosowanie analizy wariancji (ANOVA) w badaniach geochemicznych Teledetekcja - nowe wyzwanie dla geochemii środowiska Uwagi wstępne Zastosowanie fotografii lotniczej i teledetekcji Perspektywy rozwoju teledetekcji Zmiany globalne i ich wpływ na środowisko Uwagi wstępne Kwaśne opady" - rzeczywistość i mity Dziura ozonowa" Efekt cieplarniany (szklarniowy) Rola geochemii środowiska w ochronie geosfery Uwagi wstępne Geomonitoring Litosfera Wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko

5 przyrodnicze Kwaśne wody kopalniane Wody powierzchniowe i podziemne Jakość i degradacja wód powierzchniowych i podziemnych Uzdatnianie i racjonalne wykorzystanie wody Osady wodne Gleby Obszary podmokłe i torfowiska Powietrze Gospodarka odpadami a ochrona środowiska Inżynieria, technologia, zasoby naturalne, energia i środowisko Wykorzystanie roślin w prospekcji geochemicznej oraz rekultywacji i remediacji biologicznej Uwagi wstępne Prospekcja geochemiczna Wyznaczanie przebiegu uskoków Poszukiwanie złóż i stref mineralizacji Rekultywacja biologiczna obszarów pogórniczych Bioremediacja terenów skażonych Wykorzystanie organizmów żywych w wydobyciu metali - biogórnictwo i fitogórnictwo Uwagi wstępne Bakteryjni górnicy" i ich wymagania ekologiczne Biochemiczne podstawy biogórnictwa Technologie biogórnictwa Rośliny a wydobycie metali - fitogórnictwo Przyszłość bio-i fitogórnictwa Biomonitoring środowiska przyrodniczego Uwagi wstępne Porosty Występowanie i ekologia porostów Składniki szkodliwe a rozwój porostów Zastosowanie porostów Sosna Uwagi wstępne Występowanie i ekologia sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris) Mchy Rola geosfery w toksykologii środowiska Uwagi wstępne Podział źródeł zanieczyszczeń Charakterystyka źródeł zanieczyszczeń Naturalne źródła zanieczyszczeń Geoantropogeniczne i antropogeniczne źródła zanieczyszczeń 447

6 20.4. Ogólna charakterystyka geotoksyn Czynniki warunkujące obieg geochemiczny geotoksyn Zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego związkami organicznymi Uwagi wstępne Źródła związków organicznych w środowisku przyrodniczym Procesy sorpcji i biodegradacji Przegląd ważniejszych grup toksycznych związków organicznych Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w środowisku przyrodniczym Przykłady badań zanieczyszczeń środowiska związkami organicznymi Znaczenie geochemii medycznej w naukach o środowisku przyrodniczym Cele geomedycyny i geochemii medycznej Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii Minerały stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka Czynniki fizykochemiczne decydujące o rozwoju chorób geochemicznych Środowisko geochemiczne a zasięg chorób Perspektywy rozwoju geochemii medycznej Geochemia miast Miasta jako specyficzne środowiska geochemiczne Rola źródeł zanieczyszczeń w kształtowaniu środowiska miejskiego Wpływ środowiska miejskiego na zdrowie mieszkańców Geochemia sądowa Historia i ważniejsze postacie w geologii sądowej Metody badań geochemii sądowej Geochemia sądowa w praktyce 501 Literatura 505 Skorowidz terminów ogólnych 569 Skorowidz minerałów 583 Skorowidz nazw łacińskich gatunków i rodzajów roślin i zwierząt 591 Ilustracje kolorowe 595 oprac. BPK