1) jednostka posiada wystarczające środki aby zakupić walutę w dniu podpisania kontraktu

Transkrypt

1 Przykład 1 Przedsiębiorca będący importerem podpisał kontrakt na zakup materiałów (surowców) o wartości euro z datą płatności za 3 miesiące. Bieżący kurs 3,7750. Pozostałe koszty produkcji (wynagrodzenia, zużycie energii elektrycznej i paliw, amortyzacja maszyn, usługi obce) ponoszone są w złotych i wyniosą zł. Płatność za wyroby gotowe, które firma sprzedaje jest określona z góry, wyrażona w złotych i wynosi zł. Określić rentowność transakcji przy założeniu, że: 1) jednostka posiada wystarczające środki aby zakupić walutę w dniu podpisania kontraktu 2) jednostka nie posiada wystarczających środków na zakup waluty w dniu podpisania kontraktu (waluta zostanie zakupiona po otrzymaniu płatności od odbiorcy) a) kurs wymiany euro (kurs sprzedaży banku) : 3,6889 b) kurs wymiany euro (kurs sprzedaży banku): 3,9100 Przypadek 1 Przypadek 2a Przypadek 2b Przychody ze sprzedaży PLN PLN PLN Koszty działalności operacyjnej euro*3, PLN= euro *3, PLN= euro*3, PLN = PLN PLN Zysk brutto/strata brutto PLN PLN Instrumentem pozwalającym na zabezpieczenie się przed niekorzystną zmianą kursu walutowego, ale też dającym możliwość zrealizowania dodatkowego zysku, w przypadku gdy kurs zmieni się w sposób korzystny dla nabywcy jest opcja walutowa. Opcja walutowa jest, po transakcji forward, najczęściej stosowaną metodą zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym w przedsiębiorstwie. Opcje przeznaczone są dla podmiotów narażonych na ryzyko walutowe ze względu na posiadane należności bądź zobowiązania walutowe. Opcje działają tak jak ubezpieczenie. Jest to instrument dający prawo (nie obowiązek jak w przypadku forward) do zawarcia transakcji w ustalonym w przyszłości terminie i po ustalonym kursie. Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje opcji: Opcję walutową kupna (call) daje właścicielowi prawo do zakupu waluty, po ustalonej cenie realizacji i w określonym terminie. Opcję walutową sprzedaży (put) daje właścicielowi prawo sprzedaży waluty, po ustalonej cenie realizacji i w określonym terminie. Ze względu na termin wykonania opcji wyróżniamy: Opcję europejską daje właścicielowi prawo realizacji tylko w dniu wygaśnięcia. Opcję amerykańską umożliwia realizację również w dowolnym wcześniejszym terminie.

2 W odróżnieniu jednak od transakcji forward, za opcje w momencie zawarcia transakcji trzeba zapłacić odpowiednią cenę premię opcyjną. Dzięki zakupowi opcji potencjalna strata kursowa jest ograniczona tylko do wysokości zapłaconej premii (ceny opcji), natomiast zysk jest teoretycznie nieograniczony i rośnie wraz z korzystną zmianą kursu walutowego. Posiadacz opcji, w przypadku gdy kurs rynkowy w dniu zapadalności transakcji jest korzystniejszy niż ustalony kurs wykonania opcji (strike), ma prawo odstąpić od zawarcia umówionej transakcji i wymienić walutę po korzystniejszym kursie rynkowym. W przypadku gdy byłaby to transakcja forward, niezależnie od poziomu kursu, istnieje obowiązek jej zawarcia. Zazwyczaj opcje walutowe realizowane są automatycznie, jeśli ich rozliczenie jest korzystne dla kupującego, jeśli jest niekorzystne, automatycznie wygasają. Opcję można zamknąć przed datą zapadalności poprzez odsprzedanie jej bankowi i uzyskanie w wyniku takiej transakcji odpowiedniej kwoty premii. W dalszej części przedmiotem rozważań będzie opcja europejska ze względu na jej większą popularność i dostępność w ofercie większości polskich banków. Przykład 2 Załóżmy, że przedsiębiorca przedstawiony w przykładzie 1 chciałby zabezpieczyć rentowność tego kontraktu i ustrzec się przed wzrostem kursu walutowego. Jednocześnie w przypadku umocnienia polskiej waluty chciałby skorzystać ze spadku kursu. Zdecydował się więc na zabezpieczenie ryzyka kursowego, kupując walutową opcję kupna (call). Przed zawarciem transakcji warto porównać ofertę w kilku bankach, żeby mieć możliwość negocjacji, w przypadku dużych różnic w cenie opcji. Żeby sprawdzić, jaka jest faktyczna rynkowa cena takiej opcji, a ile jest w niej marży banku, możemy też sami obliczyć cenę opcji. Pomocne w obliczeniach mogą być kalkulatory do wyceny opcji, dostępne w Internecie w niektórych serwisach finansowych, np.: Za pomocą tych kalkulatorów wycenia się opcje zgodnie z modelem matematycznym Blacka Scholesa, który jest obecnie najpopularniejszym modelem służącym do wyceny opcji. Na początku określamy parametry wpływające na jej wartość. Pierwsze trzy czynniki są określone w umowie opcji przez kupującego, następne to niezależne od nas czynniki rynkowe: Rodzaj opcji firma jest importerem, kupuje walutę, więc będzie to opcja kupna (call); Okres do wygaśnięcia opcji im dalszy, tym opcja będzie droższa, gdyż w dłuższym czasie większe jest prawdopodobieństwo, że zostanie wykonana. W przytoczonym przykładzie termin to 3 miesiące; Cena wykonania opcji im korzystniejsza dla kupującego cena wykonania (niższa dla klupującego opcji call i wyższa dla kupującego opcji put), tym opcja będzie droższa. Ustalmy kurs realizacji naszej opcji call na 3,79; Aktualna cena instrumentu bazowego, czyli kurs walutowy przyjmijmy, że w momencie zawierania transakcji kurs rynkowy sprzedaży waluty przez bank (offer) wynosi 3,7750. Kwotowania dostępne są na przykład na Parametr zmienności, inaczej volatility najpopularniejsze sposoby wyznaczania volatility to: historyczne oraz implikowane. Volatility historyczne jest miarą statystyczną wyliczaną na podstawie poziomu kursu walutowego z przeszłości. Zwykle wykorzystuje się do tego celu odchylenie standardowe. Volatility implikowane pokazuje natomiast, jakie są oczekiwania rynku odnośnie do zmienności. Nie musimy wyliczać samodzielnie tego parametru. Możemy się posłużyć gotowymi kwotowaniami, uaktualnianymi codziennie, dostępnymi na przykład na stronie

3 Wolna od ryzyka stopa procentowa jest ona określana zazwyczaj przez stopę zwrotu z inwestycji w bony skarbowe, ponieważ przyjmuje się, że ryzyko niewypłacalności emitenta, którym jest w tym wypadku Skarb Państwa, jest równe zeru. Do kwotowania można użyć też podstawowych stóp procentowych w kraju danej waluty. Dla złotego będzie to WIBOR wynoszący, a dla euro LIBOR. Kwotowania aktualizowane są codziennie i dostępne na większości portali finansowych oraz w prasie. Rozwiązanie przykładu 2 Przy założeniu, że: kurs realizacji naszej opcji call na 3,79, współczynnik zmienności euro wynosi 6,85%, wolna od ryzyka stopa procentowa dla PLN wynoszący 2,5%, a dla euro 1,25%) otrzymamy cenę opcji kupna, która wynosi oraz cenę opcji sprzedaży,. Okres to 3m-ce/12=0,25 Żeby wyliczyć całkowitą wartość transakcji, cenę opcji mnożymy przez nominał. W naszym przypadku będzie to x 0,0499 = zł. Tak wyliczona cena nie zawiera w sobie marży banku, więc cena, którą zaproponuje bank, prawdopodobnie będzie wyższa. Jak wysoka, zależy to od wielkości transakcji, relacji klienta z bankiem oraz siły i skuteczności negocjacji. W dniu zapadalności transakcji mogą wystąpić następujące sytuacje: 1) kurs rynkowy będzie równy, lub powyżej wyznaczonego przez nas poziomu strike 3,79, np. 3,94, wtedy opcja zostanie zrealizowana i kupimy walutę po 3,79. Kurs efektywny kupna waluty będzie wynosił wtedy 3,8404, gdyż musimy dodać jeszcze zapłaconą wcześniej premię 0,0504; Bez opcji: PLN euro *3, PLN= PLN

4 Przy opcji call: PLN euro*3, PLN= A co gdyby 3,8? Bez opcji: = Z opcją: : = ) kurs rynkowy będzie poniżej 3,79, np. 3,70. Zakupiona opcja wygasa, a my kupujemy walutę po kursie 3,70. Po dodaniu do tego wcześniej zapłaconej premii, kurs efektywny wyniesie 3,7504. Z opcją: = Bez opcji = Kontrakt: = Przykład 4. Przedsiębiorca będący eksporterem podpisał kontrakt na sprzedaż wyrobów o wartości euro z datą płatności za 3 miesiące. Bieżący kurs 3,7750. Koszty produkcji (zużycie materiałów, wynagrodzenia, zużycie energii elektrycznej i paliw, amortyzacja maszyn, usługi obce) ponoszone są w złotych i wyniosą zł. Określić rentowność transakcji przy założeniu, że: 3) jednostka otrzymała z góry środki od zamawiającego (płatność z góry) 4) jednostka otrzyma środki p wykonaniu kontraktu (płatność z dołu) c) kurs wymiany euro (kurs kupna banku) : 3,5900 d) kurs wymiany euro (kurs kupna banku): 3,9100 Przypadek 1 Przypadek 2a Przypadek 2b Przedsiębiorca spodziewa się w tym terminie spadku kursu waluty i chciałby zabezpieczyć kurs sprzedaży euro, kupując opcję put. Ustalony przez niego kurs realizacji wynosi 3,79. Do obliczeń w kalkulatorze wszystkie parametry pozostają więc takie same. Cena opcji sprzedaży wynosi 0,0521.

5 1) kurs rynkowy jest na poziomie 3,79 lub niższym, na przykład 3,6500. Opcja zostanie zrealizowana i sprzedamy walutę po kursie strike 3,79. Uwzględniając cenę, którą zapłaciliśmy za opcję 0,0521, otrzymujemy efektywny kurs sprzedaży na poziomie 3,7379; 2) kurs rynkowy jest wyższy niż kurs strike 3,79, np. 3,91. Opcja wygasa, a my sprzedajemy walutę po kursie rynkowym 3,90. Odejmując od tego cenę zapłaconą wcześniej za opcję 0,0521, otrzymujemy efektywny kurs sprzedaży na poziomie 3,8479.