Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim

Transkrypt

1 ROZDZIAŁ XIV 1 Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Biologiczny University of Zielona Góra, Faculty of Biological Sciences 2 Gimnazjum nr1 w Zielonej Górze Gymnasium No.1 in Zielona Góra 3 Uniwersytet Zielonogórski, Katedra Nauk o Kulturze Fizycznej, Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu University of Zielona Góra, Department of Science of Physical Culture, Faculty of Medicine and Health Sciences JÓZEF TATARCZUK 1, JOANNA SOLAN 2, EWA NOWACKA-CHIARI 3 Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim The characteristics of the slender index of children and adolescents aged years engaged in various sports disciplines in the Lubuskie Province Proporcje budowy ciała populacji stanowią podstawę do analiz porównawczych, uwzględniających zagadnienia zmienności międzypokoleniowych, a także różnice w tendencjach przemian rozwojowych tego samego pokolenia bądź też określonych środowisk czy grup społecznych. Z porównań charakterystyk somatycznych grup: męskiej i żeńskiej (ujętej jako całość) jednoznacznie wynika, że zbiorowości te różnią się wartościami cech somatycznych. Dzieci i młodzież męska jest wyraźnie wyższa od swych koleżanek, mają od nich większą masę ciała. W cechach tych uwidaczniają się statystycznie wysoce istotne zróżnicowanie dymorficzne.

2 Zwróćmy uwagę, że w sylwetkach ludzkich w czasach nam współczesnych, odzwierciedlają się tendencje mody obowiązujące w danym okresie. Znajdują one swój wyraz w akcentowaniu określonych charakterystyk budowy ciała. Oczywiście ludzie młodzi starają się sprostać dyktatorom kanonów mody troszcząc się o smukłą sylwetkę, w sposób nie zawsze najlepszy dla ich zdrowia. Od pewnego czasu wśród młodzieży upowszechnił się pogląd, że aby być atrakcyjnym trzeba być smukłym i szczupłym, a najlepiej chudym. Dużej części, zwłaszcza dziewczętom bez względu na uprawianą dyscyplinę sportu, jak wykazują wyniki, udało się to osiągnąć. W kontekście tych uwag celem niniejszego opracowania jest wskazanie budowy somatycznej dzieci i młodzieży województwa lubuskiego w wieku lat- zawodników i zawodniczek kadry wojewódzkiej uprawiających różne dyscypliny sportu oraz ocena wielkości zróżnicowania dymorficznego wskaźnika smukłości różnicującego poszczególne dyscypliny sportu. MATERIAŁ I METODA Badaniami objęto grupę 1724 osób, z tego 1057 stanowili chłopcy a 667 dziewczęta z terenu województwa lubuskiego w wieku lat - zawodnicy i zawodniczki kadry wojewódzkiej uprawiający następujące dyscypliny sportowe: kajakarstwo, kolarstwo, koszykówka, lekko atletyka, piłka nożna, piłka ręczna, piłka siatkowa, pływanie, strzelectwo, tenis stołowy, wioślarstwo i zapasy. Badania przeprowadzono w 2013 roku. Dla potrzeb niniejszego opracowania poddano analizie następujące dyscypliny: kajakarstwo, kolarstwo, lekkoatletykę, pływanie, strzelectwo, tenis stołowy i zapasy. Grupę badawczą poddano pomiarom somatycznym (wysokość i masa ciała) zgodnie z zasadami techniki martinowskiej [1, 3]. Na podstawie wyników pomiarów wysokości i masy ciała wyliczono wskaźnik smukłości [1, 2, 3] wg wzoru: Na podstawie wyników badań wyliczono średnią arytmetyczną ( x ), odchylenie standardowe (SD), współczynnik zmienności (V), poziom istotności różnic (t- Studenta) i wskaźnik Mollisona. Wyniki zestawiono w tabelach I- XI i przedstawiono na rycinach WYNIKI BADAŃ Otrzymane w trakcie badań wyniki przedstawiono w postaci zestawień tabelarycznych I-XI. Na podstawie otrzymanych rezultatów niezależnie od uprawianej dyscypliny sportu od 14 roku życia większymi wartościami statystycznie istotnymi zarówno wysokości jak i masy ciała odznaczają się chłopcy niż dziewczęta (Tab. I, II). Jedynie 12 i 13-letnie dziewczęta uzyskały wyższe wartości średnie wysokości ciała względem chłopców, co należy tłumaczyć wcześniejszą fazą pokwitania dziewcząt. 212

3 Józef Tatarczuk, Joanna Solan, Ewa Nowacka-Chiari Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim W odniesieniu do masy ciała jedynie 13-letnie dziewczęta są cięższe od chłopców przy różnicy statystycznie nieistotnej. Omawiając średnie wartości wskaźnika smukłości w ujęciu całościowym (Tab. III, Ryc. 1) można zauważyć, że dziewczęta letnie są przeciętnie smuklejsze od chłopców przy różnicy statystycznie nieistniejącej. Począwszy od 14 roku życia chłopcy charakteryzują się większą smukłością niż dziewczęta, jednakże różnice te są w zdecydowanej większości statystycznie nieistotne z wyjątkiem 14-letnich chłopców. Odnosząc się do wielkości przeciętnych wskaźników smukłości dla poszczególnych dyscyplin sportu (Tab. IV-XI) można zauważyć, że statystycznie istotne różnice uzyskano w odniesieniu do następujących dyscyplin sportowych: w kolarstwie istotnie smuklejsi są 13 i 16- letni chłopcy (Tab. V), w pływaniu 15 i 16-letni chłopcy (Tab. VII), w tenisie stołowym 16- letni chłopcy (Tab. IX) i w zapasach 18 - letni chłopcy (Tab. XI). Z rycin 1-8, które przedstawiają średnie wartości wskaźnika smukłości można odnotować, iż najbardziej fluktuacyjny przebieg wskaźnika obserwujemy wśród uprawiających kajakarstwo (Ryc.2), kolarstwo (Ryc.3), pływanie (Ryc.5) tenis stołowy (Ryc.7) i zapasy (Ryc.8). Dane dotyczące wskaźnika smukłości w ujęciu dymorficznym ujęto w Tab. III i na Ryc. 7. Na ich podstawie najwyższy poziom zróżnicowania dymorficznego stwierdzono wśród 11- letnich chłopców. W kolejnych klasach wieku (12-18 lat) z wartości unormowanych wynika, że różnice wielkości wskaźnika smukłości były małe i bardzo małe. Wielkość wskaźnika Mollisona w odniesieniu do wieku badanych dla poszczególnych dyscyplin sportu została ujęta w Tab. IV-XII i na Ryc Ocena wielkości różnic wskaźnika smukłości przeprowadzona w oparciu o wskaźnik Mollisona (Ryc. 1-9) pozwala stwierdzić, że zróżnicowanie dymorficzne obserwujemy w grupach uprawiających kolarstwo (Ryc. 3), pływanie (Ryc. 5) i tenis stołowy (Ryc. 7). W pozostałych dyscyplinach wskaźnik smukłości nie różnicuje w stopniu znacznym badanych uprawiających określone dyscypliny sportu. Tab. I Charakterystyka statystyczna wysokości ciała chłopców i dziewcząt Chłopcy wiek Dziewczęta N x SD Min-max V w latach N x SD Min-max V d 8 148,00 4,63 144,00-158,00 3, ,25 3,30 144,00-151,00 2,26 2, ,00 12,53 147,00-178,00 7, ,05 9,06 143,00-175,00 5,62-1, ,53 9,01 142,00-190,00 5, ,50 7,99 145,00-180,00 4,86-0, ,20 9,12 147,00-203,00 5, ,03 6,41 145,00-185,00 3,86 7, ,27 8,40 150,00-206,00 4, ,43 7,08 146,00-196,00 4,23 9, ,37 8,31 148,00-195,00 4, ,04 5,54 154,00-180,00 3,32 8, ,97 7,75 160,00-195,00 4, ,31 5,70 154,00-182,00 3,41 10, ,96 7,61 164,00-195,00 4, ,78 6,35 153,00-176,00 3,81 12,18 213

4 Tab. II Charakterystyka statystyczna masy ciała chłopców i dziewcząt Chłopcy wiek w latach Dziewczęta N x SD Min-max V N x SD Min-max V 8 37,13 3,48 34,00-43,00 9, ,50 7,72 29,00-45,00 23,06 3, ,60 14,59 36,00-76,00 30, ,27 8,11 30,00-63,00 17,15 1, ,71 9,22 34,00-80,00 17, ,38 8,67 32,00-76,00 16,56-0, ,11 10,52 35,00-106,00 17, ,32 7,75 36,00-88,00 14,27 5, ,74 11,85 41,00-115,00 18, ,44 8,17 41,00-98,00 14,74 10, ,86 10,62 35,00-98,00 16, ,35 8,29 38,00-76,00 14,72 8, ,00 9,57 47,00-90,00 14, ,17 7,96 41,00-78,00 13,93 10, ,95 11,97 54,00-107,00 16, ,50 5,34 50,00-68,00 9,29 14,45 Tab. III Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających różne dyscypliny sportu (ujęcie całościowe) Chłopcy wiek Dziewczęta N x SD V w latach N x SD V P Mollison 8 44,41 1,00 2, ,50 7,72 4,71 0,1859 1, ,28 1,41 3, ,27 8,11 3,08 0,4165 0, ,08 1,60 3, ,38 8,67 4,29 0,7136 0, ,40 1,66 3, ,32 7,75 3,97 0,0078-0, ,13 1,70 3, ,44 8,17 4,15 0,6660-0, ,81 1,37 3, ,35 8,29 3,87 0,7297-0, ,78 1,39 3, ,17 7,96 4,19 0,4996-0, ,20 1,52 3, ,50 5,34 4,04 0,8229 0,046 Tab. IV Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających kajakarstwo Chłopcy wiek Dziewczęta N x SD V w latach N x SD V P Mollison 35 43,50 1,67 3, ,60 2,34 5,49 0,1669-0, ,78 1,91 4, ,84 1,36 3,17 0,0508-0, ,56 1,07 2, ,16 1,31 3,03 0,4787-0, ,04 0,54 1, ,46 1,37 3,15 0,2435-1,078 Tab. V Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających kolarstwo Chłopcy wiek Dziewczęta N x SD V w latach N x SD V P Mollison 24 43,20 1,11 2, ,10 0,77 1,82 0,0301-0, ,58 1,19 2, ,92 1,38 3,21 0,1535-0, ,44 1,25 2, ,15 0,56 1,24 0,0922 1, ,83 0,67 1, ,42 2,18 5,01 0,0025-0, ,73 1,25 2, ,59 1,68 3,94 0,1550-0, ,10 1,41 3, ,14 0,74 1,68 0,1981 0,738 d 214

5 Józef Tatarczuk, Joanna Solan, Ewa Nowacka-Chiari Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim Tab. VI Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających lekką atletykę Chłopcy wiek Dziewczęta N x SD V w latach N x SD V P Mollison 25 44,96 1,31 2, ,74 1,90 4,25 0,6318-0, ,43 1,78 4, ,57 2,09 4,70 0,6311 0, ,88 1,75 3, ,75 1,99 4,44 0,0915 0, ,21 1,47 3, ,45 1,93 4,34 0,6110 0, ,03 1,39 3, ,93 1,45 3,31 0,8271-0,065 Tab. VII Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających pływanie Chłopcy wiek Dziewczęta N x SD V w latach N x SD V P Mollison 23 44,87 1,23 2, ,11 1,43 3,17 0,5446 0, ,32 1,22 2, ,38 1,28 2,89 0,8914 0, ,20 0,93 2, ,28 0,98 2,26 0,0096-0, ,08 0,74 1, ,92 0,96 2,23 0,0185-1, ,56 0,74 1, ,06 1,01 2,29 0,4419 0,670 Tab. VIII Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających strzelectwo Chłopcy Dziewczęta N x SD V wiek N w latach x SD V P Mollison 7 44,76 1,23 2, ,23 1,22 2,76 0,4750-0, ,17 1,45 3, ,59 1,06 2,43 0,2921-0, ,51 1,63 3, ,49 1,23 2,82 0,9664-0, ,51 0,94 2, ,29 2,13 4,92 0,7755-0, ,21 1,35 3, ,52 0,94 2,15 0,7121 0,230 Tab. IX Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających tenis stołowy Chłopcy Dziewczęta N x SD V wiek N w latach x SD V P Mollison 8 44,41 1,00 2, ,67 2,15 4,71 0,1859 1, ,43 0,71 1, ,83 2,06 4,60 0,6660 0, ,58 1,41 3, ,19 1,38 3,20 0,1802-0, ,69 1,12 2, ,59 1,92 4,40 0,3811-0, ,39 0,89 2, ,77 0,93 2,13 0,5532 0, ,21 0,40 0, ,91 0,75 1,75 0,0062-3,

6 Tab. X Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających koszykówkę Chłopcy Dziewczęta N wiek x SD V N w latach x SD V P Mollison 15 44,48 2,15 4, ,38 1,70 3,84 0,8885 0, ,88 1,61 3, ,30 1,68 3,78 0,2239-0, ,42 1,57 3, ,31 1,67 3,76 0,8006-0,075 Tab. XI Charakterystyka statystyczna wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających zapasy Chłopcy Dziewczęta N x SD V wiek w latach N x SD V P Mollison 10 43,09 2,02 4, ,14 2,21 5,01 0,3452 0, ,17 1,81 4, ,30 0,87 2,05 0,0403-1, ,92 1,70 3, ,31 1,31 3,10 0,5076-0, ,11 1,38 3, ,37 1,11 2,61 0,3808-0, ,98 1,57 3, ,06 1,11 2,63 0,2146 0, ,38 1,47 3, ,85 1,25 3,06 0,0179-1,036 Ryc. 1 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających różne dyscypliny sportowe w ujęciu globalnym 216

7 Józef Tatarczuk, Joanna Solan, Ewa Nowacka-Chiari Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim Ryc. 2 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających kajakarstwo Ryc. 3 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających kolarstwo 217

8 Ryc. 4 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających lekką atletykę Ryc. 5 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających pływanie 218

9 Józef Tatarczuk, Joanna Solan, Ewa Nowacka-Chiari Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim Ryc. 6 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających strzelectwo Ryc. 7 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających tenis stołowy 219

10 Ryc. 8 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających koszykówkę Ryc. 9 Wartość wskaźnika smukłości ciała chłopców i dziewcząt uprawiających zapasy 220

11 Józef Tatarczuk, Joanna Solan, Ewa Nowacka-Chiari Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim wskaźnik smukłości chłopcy kajakarstwo Średnia Średnia±Odch.std Min-Maks 38 wiek wiek dziewczęta Ryc. 10 Graficzny obraz wskaźnika smukłości chłopców i dziewcząt uprawiających kajakarstwo kolarstwo Średnia Średnia±Odch.std Min-Maks 44 wskaźnik smukłości wiek wiek chłopcy dziewczęta Ryc. 11 Graficzny obraz wskaźnika smukłości chłopców i dziewcząt uprawiających kolarstwo 221

12 lekka atletyka Średnia Średnia±Odch.std Min-Maks 44 wskaźnik smukłości wiek chłopcy wiek dziewczęta Ryc. 12 Graficzny obraz wskaźnika smukłości chłopców i dziewcząt uprawiających lekką atletykę Średnia Średnia±Odch.std Min-Maks pływanie 45 wskaźnik smukłości wiek wiek chłopcy dziewczęta Ryc. 13 Graficzny obraz wskaźnika smukłości chłopców i dziewcząt uprawiających pływanie 222

13 Józef Tatarczuk, Joanna Solan, Ewa Nowacka-Chiari Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim tenis stołowy Średnia Średnia±Odch.std Min-Maks 45 wskaźnik smukłości wiek wiek chłopcy dziewczęta Ryc. 14 Graficzny obraz wskaźnika smukłości chłopców i dziewcząt uprawiających tenis stołowy wskaźnik smukłości chłopcy zapasy 38 wiek Średnia Średnia±Odch.std Min-Maks wiek dziewczęta Ryc. 15 Graficzny obraz wskaźnika smukłości chłopców i dziewcząt uprawiających zapasy 223

14 224 DYSKUSJA Spośród wielu wskaźników opisujących zróżnicowanie rozwoju, zarówno jeśli chodzi o różnice dymorficzne, jak i różnice wynikające z odmienności środowisk wzrastania i zamieszkiwania, wskaźnik smukłości jest stosunkowo rzadko wykorzystywany w badaniach jako główna cecha różnicująca zmienności populacji, a prawie wcale w odniesieniu do zespołów uprawiających różne dyscypliny sportu. Wśród wskaźników wagowo-wzrostowych najczęściej wykorzystywany jest w badaniach populacyjnych wskaźnik BMI. Wysokość i masa ciała chłopców i dziewcząt przedstawione w niniejszym artykule ogólnie odbiegają znacznie od wielkości przeciętnych cech populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej otrzymanych w badaniach przekrojowych przeprowadzonych w latach [4]. Badani uprawiający wyżej wymienione dyscypliny sportowe relatywnie do dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej są w każdej klasie wieku wyżsi (z wyjątkiem 18 - letnich chłopców i dziewcząt), a ciężsi w każdym przedziale wiekowym (Tab.III), co jest zjawiskiem oczywistym, gdyż badana przez nas młodzież poddawana była selekcji, a wiadomym jest, że te dwa parametry są szczególnie pożądane do większości dyscyplin sportu. Z zestawienia globalnego (Tab.III) dziewczęta są przeciętnie smuklejsze od chłopców przy różnicach statystycznie nieistotnych. Późniejsze wchodzenie chłopców w fazę pokwitania (średnio o około 18 miesięcy) przejawia się ich większą smukłością począwszy od 14 roku życia. Od 11 do 13 roku życia dziewczęta są smuklejsze niż chłopcy za wyjątkiem 11- letnich dziewcząt (Tab.III). Należy podkreślić, iż zarówno chłopcy, jak i dziewczęta zgodnie z klasyfikacją wskaźnika smukłości zaliczani są do średnio smukłych. STWIERDZENIE KOŃCOWE 1. Niezależnie od uprawianej dyscypliny sportu większymi przeciętnymi wartościami (wysokością i masą ciała) charakteryzują się chłopcy niż dziewczęta. Jedynie 12 i 13- letnie dziewczęta uzyskały wyższe wartości wysokości ciała, niż chłopcy, co jest efektem wcześniejszego wejścia dziewcząt w fazę pokwitania (wcześniejsze dojrzewanie). 2. Ujmując grupę badawczą całościowo należy odnotować, że dziewczęta letnie są przeciętnie smuklejsze (wyższa wartość wskaźnika smukłości) niż chłopcy, którzy od 14 do 17 roku życia są smuklejsi od dziewcząt. 3. Odnosząc się do wielkości przeciętnych wskaźnika smukłości wśród uprawiających różne dyscypliny sportowe można zauważyć, że statystycznie istotne różnice dymorficzne wystąpiły: w kolarstwie, smuklejsi okazali się 13 i 16 - letni chłopcy relatywnie do dziewcząt w pływaniu 15 i 16 - letni chłopcy w tenisie stołowym 16 - letni chłopcy w zapasach 18 - letni chłopcy.

15 Józef Tatarczuk, Joanna Solan, Ewa Nowacka-Chiari Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim 4. Największe zróżnicowanie wskaźnika smukłości obserwujemy w grupach uprawiających kolarstwo, pływanie, tenis stołowy. W pozostałych dyscyplinach wskaźnik smukłości nie różnicuje w stopniu znacznym badanych i jest w większości na wyrównanym poziomie. PIŚMIENNICTWO 1. Drozdowski Z. Antropometria w wychowaniu fizycznym. Podręcznik nr 24, AWF Poznań Jopkiewicz A, Suliga E.: Biologiczne podstawy rozwoju człowieka, WSP Kielce Malinowski A.: Konstytucja [w:] Antropologia, red. A. Malinowski, J. Strzałko, PWN Warszawa 1989, s Malinowski A., Asienkiewicz R., Tatarczuk J., Stuła A., Wandycz A.: Dziecko lubuskie, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2005, s Tatarczuk J., Asienkiewicz R., Wandycz A.: Charakterystyka wskaźnika smukłości populacji dzieci i młodzieży Ziemi lubuskiej w wieku 7-18 lat [w:] Dobrostan w różnych fazach życia, red. G. Olchowik, Wyd. Naukowe Neuro- Centrum, Lublin 2008, s Wandycz A.: Charakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży podkarpackiej w wieku 7-18 lat [w:] Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego, red. R. Asienkiewicz, E. Skorupka, J. Tatarczuk, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2015, s STRESZCZENIE Celem niniejszego opracowania jest scharakteryzowanie budowy somatycznej dzieci i młodzieży województwa lubuskiego uprawiających różne dyscypliny sportu oraz ocena wielkości zróżnicowania dymorficznego wskaźnika smukłości różnicującego poszczególne dyscypliny sportu. Badaniami objęto grupę 1724 osób, z tego 1057 stanowili chłopcy a 667 dziewczęta z terenu województwa lubuskiego w wieku lat- zawodnicy i zawodniczki kadry wojewódzkiej uprawiający 12 różnych dyscyplin sportowych. Dla potrzeb niniejszego opracowania poddano analizie następujące dyscypliny: kajakarstwo, kolarstwo, lekkoatletykę, pływanie, strzelectwo, tenis stołowy, koszykówkę i zapasy. Grupę badawczą poddano pomiarom somatycznym (wysokość i masa ciała) zgodnie z zasadami techniki martinowskiej. Na podstawie wyników badań wyliczono wskaźnik smukłości średnią arytmetyczną ( x ), odchylenie standardowe (SD), współczynnik zmienności (V), poziom istotności różnic (t- Studenta) i wskaźnik MollisonaNiezależnie od uprawianej dyscypliny sportu większymi przeciętnymi wartościami (wysokością i masą ciała) charakteryzują się chłopcy niż dziewczęta. Jedynie 12 i 13- letnie dziewczęta uzyskały wyższe wartości wysokości ciała niż chłopcy. Ujmując grupę badawczą całościowo należy odnotować, że dziewczęta letnie są przeciętnie smuklejsze (wyższa wartość wskaźnika smukłości) niż chłopcy, którzy od 14 do 17 roku życia są smuklejsi od 225

16 dziewcząt. Odnosząc się do wielkości przeciętnych wskaźnika smukłości wśród uprawiających różne dyscypliny sportowe można zauważyć, że statystycznie istotne różnice dymorficzne wystąpiły: - w kolarstwie, smuklejsi okazali się 13 i 16 - letni chłopcy relatywnie do dziewcząt - w pływaniu 15 i 16 - letni chłopcy - w tenisie stołowym 16 - letni chłopcy - w zapasach 18 - letni chłopcy. ABSTRACT The aim of this study is to characterize the somatic built children and adolescents (in the Lubuskie Province) practicing various sports disciplines and the assessment of the size of the dimorphic differentiation of the slender index differentiating the individual sports disciplines. The study involved a group of 1,724 people, of which 1,057 were boys and 667 girls from the Lubuskie Province, aged years-male and female athletes of the provincial staff, representing 12 different sports. We analyzed the following disciplines for the purpose of this study: canoeing, cycling, athletics, swimming, shooting, table tennis, basketball and wrestling. The research group was measured for somatic (height and weight) in accordance with the Martin Technique. Based on the results of the measurements, the slender index,the arithmetic mean ( x ),the standard deviation (SD), the coefficient of variation (V), the level of statistical significance of differences (Student t) and the Mollison index were calculated. The final statement: 1. The boys have the higher average values ( height and weight ) than the girls regardless of the sports discipline. Only 12 and 13 - year old girls scored higher values of the body height than the boys. Putting a research group as a whole, it should be noted that the year old girls are on average more slender (higher slender index) than the boys while among the older groups (from 14 to 17 years old) the boys are more slender than the girls. Referring to the size of the average slenderness ratio among the young people practicing various sports, the statistically significant dimorphic differences can be seen: -in cycling: the 13 - year and 16-year old boys are more slender than the girls, - in swimming: the 15 - year and 16-year old boys are more slender than the girls, - in table tennis: the 16 - year old boys are more slender than the girls, - in wrestling: the 18 - year old boys are more slender than the girls. Artykuł zawiera znaków ze spacjami + grafika 226