Prawidłowo zbilansowana dieta i aktywność fizyczna jako niezbędny element zdrowego stylu życia. Anna Jelonek dietetyk

Transkrypt

1 Prawidłowo zbilansowana dieta i aktywność fizyczna jako niezbędny element zdrowego stylu życia Anna Jelonek dietetyk

2 Rola jednostek i społeczeństwa Sposób odżywiania kobiety w ciąży związany z przekarmieniem lub niedożywieniem - nieprawidłowe przyrosty masy ciała dziecka Niedożywione kobiety w ciąży- programuje u dziecka oszczędny metabolizm Nadmiar białka w diecie,, nadmiar tłuszczu i sacharozy Zachowania i nawyki żywieniowe rodziców Czynniki genetyczne (25-45%), nie wykryto genu pojedynczego odpowiedzialnego za występowanie zwiększonej masy ciała Duża masa urodzeniowa > 4000 g oraz szybki przyrost masy ciała w ciągu pierwszych dwóch lat życia (dot. dzieci z małą masa urodzeniową < 2500 g) Ciekawostka: otyłość występuje u 2/3 potomstwa jeżeli otyli są oboje rodzice, u 50%- jeżeli otyłe jest jedno z rodziców i tylko u 9% dzieci osób szczupłych Głównie czynniki pozagenowe: środowiskowe: nieprawidłowe zwyczaje żywieniowe, brak aktywności fizycznej

3 Rola jednostek i społeczeństwa Nawyki żywieniowe kształtują się do 10 roku życia- raz ukształtowane nawyki ciężko potem zmienić Przyczyna: błędy w żywieniu zbiorowym (przedszkola, szkoły), oraz w żywieniu indywidulanym w okresie dorastania Potrzeba edukacji: rodziców, dzieci oraz pracowników przedszkoli, szkól Najważniejsza ROLA: rodzice- szczególnie matka

4 Socjalizacja pierwotna Wpływa na zachowania żywieniowe dziecka w dwojaki sposób: 1) bezpośrednio poprzez dostarczenie konkretnej żywności 2) pośrednio poprzez kształtowanie preferencji smakowych, żywieniowych oraz postaw wobec żywności. Rola: rodzice Główna funkcja, cel: przekaz norm, uczenie zachowań, efektywność znacznie większa jeśli rodzice tak postępują- identyfikacja dziecka z rodzicem. Większy wpływ ma matka- aktywność zawodowa, żywieniowa, umiejętności kulinarne-ogromna rola kształtowania edukowania rodziców, a w szczególności matek= prozdrowotne zwyczaje żywieniowe.

5 Socjalizacja wtórna Rola opiekunów, placówek szkolnych przedszkolnych. Poglądy dziecka kształtują się- podlegają różnym oddziaływaniom. Wiek 5-14 lat to dzieci bardziej otwarte, podatne na zmiany w poglądach oraz modyfikację nawyków żywieniowych oraz kształtowanie ich. Efekt procesu edukacji żywieniowej to realizowanie tych samych zasad dom-przedszkole- dzięki temu eliminacja konfliktu emocjonalnego oraz psychologicznego. Ryzyko odrzucenia wiedzy z przedszkola lub akceptacja tylko w przedszkolu.

6 Metody oraz techniki wpływające na kształtowanie dobrych nawyków żywieniowych u dzieci Metoda przekazania wiedzy- poprzez zabawę, informację, wyjaśnianie, w której to nauczyciel wpływa na świadomość dziecka. Szczególnie ma to znaczenie w nowych, nieznanych sytuacjach. Metody wpływające na pobudzenie zachowań sprzyjających zdrowiu cel: wymagania stawiane dzieciom oraz rodzicom w kwestii zachowań prozdrowotnych (higiena ciała, kontrola profilaktyczna zdrowia)- dziecko podejmuje samodzielnie próby dbania o własne ciało, zdrowie Metody utrwalania pożądanych zachowań oraz przyzwyczajeń zdrowotnych- powtarzanie pewnych czynności oraz zachowań w celu utrwalania edukacji oraz nawyków żywieniowych spontaniczna prowokacja Metody aktywizujące- zabawa z innym dziećmi wykorzystująca twórczą ekspresję dziecka. (mowa ciała, burza mózgów itd., nauka poprzez zabawę)

7 Największe błędy jakie popełniają rodzice Brak wspólnych posiłków, regularności, zachęcania dzieci do wspólnego przygotowania posiłku Zachowanie rodziców negatywne zmuszenie do jedzenia, narzekanie, że nie je Wynagradzanie słodyczami dziecka za zjedzenie innego posiłku Jedzenie przed telewizorem Brak warzyw i owoców 5 razy dziennie Nieprawidłowo skomponowane posiłki Brak czasu rodziców, wygoda, szybka łatwa żywność

8

9 produkty białkowe tłuszcze AKT Y WNOŚĆ FIZ YCZNA TO PODSTAWA produkty zbożowe mleko i produkty mleczne 1, 5 m WODA l i i t r n a i m d z u m i e i e n n warzywa i owoce

10 Rozkład posiłków w diecie Rodzaj posiłku Procentowy udział poszczególnych posiłków w dostarczaniu energii 3 posiłki dz. 4 posiłki dz. 4 posiłki dz. 5 posiłków dz. I Śniadanie 30-35% 25-30% 25-30% 25-30% II Śniadanie Obiad Podwieczorek Kolacja 35-40% 25-30% 5-10% 35-40% 25-30% 35-40% 5-10% 25-30% 5-10% 30-35% 5-10% 15-20% Prawidłowy rozkład całodziennego zapotrzebowania energetycznego na poszczególne posiłki

11 Dzienne normy dla głównych składników odżywczych dzieci szkolne (szkoła podstawowa) Grupa Dzieci 7-9 lat Dziewczęta lat Chłopcy lat Masa ciała kg Aktywność fizyczna Energia Białko Tłuszcz NNKT kcal g g g 27 mała n-6 umiarkowana (EAR) 4-8% en (RDA) CRP duża n-3 37 mała g kw. umiarkowana (EAR) α-linole 41 (RDA) duża nowego 38 mała mg WKT umiarkowana (EAR) 42 (RDA) duża

12 Proponowane dzienne racje pokarmowe wyrażone w produktach dzieci szkolne (szkoła podstawowa) Grupa produktów Jednostki Dzieci 7-9 lat Dziewczęta lat Chłopcy lat Produkty obfitujące w węglowodany złożone pieczywo pszenne i g żytnie mąka, makarony g kasze, ryż, płatki śniadaniowe g Ziemniaki g Warzywa i owoce warzywa g strączkowe i orzechy g owoce g Mleko i produkty mleczne mleko i mleczne napoje fermentowane g sery twarogowe g sery podpuszczkowe g Mięso, wędliny, ryby, jaja mięso, drób (bez kości) g wędliny g ryby (filety) g Jaja szt. ½ ½ ½ Tłuszcze zwierzęce: masło, śmietana g roślinne: oleje, g margaryny mieszane g Cukier i słodycze g

13 Dieta a aktywność fizyczna Główne korzyści wynikające z uprawiania sportu i regularnej aktywności fizycznej : Zmniejszenie ryzyka otyłości Zmniejszenie ryzyka chorób serca Obniżenie profilu lipidowego, w tym cholesterolu Zmniejszone ryzyko zachorowania na raka Zapobieganie rozwojowi nadciśnienia tętniczego Wzmocnienie mięśni i kości Zdrowie umysłowe i lepsze samopoczucie

14 Dieta a aktywność fizyczna Im częściej ty lepiej (nawet przez wszystkie dni tygodnia) np. energiczny, szybki trzydziestominutowy bieg/marsz. Zalecany czas trwania pojedynczych ćwiczeń wynosi 30 min, jednakże nawet kilka krótkich sesji łącznie daje korzystne efekty z punktu widzenia zdrowia Jeśli chodzi o dzieci i młodzież to powinni poświęcać 60 min dziennie na aktywność fizyczną o umiarkowanej lub dużej intensywności fizycznej (stanowisko AmericanHeart Association, 2005 r.) Zapotrzebowanie energetyczne Zapotrzebowanie energetyczne osób uprawiających sport zależy przede wszystkim od rodzaju, intensywności i czasu trwania aktywności fizycznej. zapotrzebowanie dzieci i młodzieży uprawiającej sport jest o 50% większe niż osób dorosłych. Intensywny trening, czy zawody sportowe zwiększają wydatek energetyczny o ok kj ( kcal/h))

15 Dieta a aktywność fizyczna Zawartość węglowodanów nie powinna być mniejsza niż 55% całkowitej ilości energii. Podstawowe źródło energii dla mięśni, zapobiegając spalaniu białka dla potrzeb energetycznych. Poza tym węglowodany pobudzają wydzielanie insuliny - anabolicznego hormonu, który ułatwia wnikanie cukru do komórek włókien mięśniowych w celu utworzenia glikogenu (forma w jakiej magazynowane są strawione i wchłonięte węglowodany przyswajalne). Energia z węglowodanów uwalniana jest ponad trzykrotnie szybciej niż z tłuszczów. Węglowodany są więc najważniejszym źródłem energii dla sportowców. Starać się, aby w codziennej diecie dostarczyć 5g węglowodanów na kilogram masy ciała na dobę. Spożywać produkty będące źródłem węglowodanów w każdym posiłku. Jeść chleb, makarony, płatki śniadaniowe, ryż, ziemniaki, fasolę, warzywa korzeniowe, owoce i chrupkie pieczywo. Słodycze, napoje gazowane, suszone owoce i czekolada mogą być wygodną i praktyczną przekąską, szybko podnoszącą poziom węglowodanów.

16 Dziękuję za uwagę Anna Jelonek