1. Prawno-finansowe podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce 2. Struktura organizacyjna jednostek samorządu terytorialnego w Polsce

Transkrypt

1

2 1. Prawno-finansowe podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce 2. Struktura organizacyjna jednostek samorządu terytorialnego w Polsce 3. Organy władzy w jednostkach samorządu terytorialnego 4. Zadania jednostek samorządu terytorialnego 5. Pojęcie budżetu jednostki samorządu terytorialnego 6. Funkcje i zasady budżetu jednostki samorządu terytorialnego 7. Rodzaje budżetów samorządowych

3 Prawno-finansowe podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Przepisy określające źródła dochodów, zasady ustalania i podziału subwencji i dotacji jednostkom samorządu terytorialnego. Przepisy ustrojowe dotyczące zadań i organizacji poszczególnych szczebli samorządowych.

4 Prawno-finansowe podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego (1 września 1988/14 lipca 1999) Konstytucja RP (2 kwietnia 1997) Ustawa o wprowadzeniu zasadniczego trójszczeblowego podziału administracyjnego (24 lipca 1998) Ustawa o samorządzie gminnym (8 marca 1990) Ustawa o samorządzie powiatowym (5 marca 1998) Ustawa o samorządzie wojewódzkim (5 marca 1998) Ustawa o finansach publicznych (30 czerwca 2005) Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (13 listopada 2003) Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (17 grudnia 2004) Ustawa o RIO (7 października 1992)

5 Prawno-finansowe podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego podstawowe zasady prawo społeczności lokalnych do posiadania własnych zasobów finansowych i swobodnego dysponowania nimi w trakcie wykonywania swych uprawnień, część zasobów finansowych z podatków i opłat lokalnych, wysokość zasobów finansowych dostosowana do uprawnień przyznanych przez konstytucję lub prawo, zróżnicowane i elastyczne systemy finansowe (dostosowanie do rzeczywistych zmian i wykonywanych uprawnień) ochrona społeczności lokalnych słabszych finansowo, gwarancja dostępu do krajowego rynku kapitałowego.

6 Prawno-finansowe podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Konstytucja RP: udział w dochodach publicznych odpowiednio do zadań, dochody JST: dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe, zmiany w zakresie zadań i kompetencji następują wraz z odpowiednimi w podziale dochodów publicznych, prawo do ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych, gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, JST mają osobowość prawną, zaspokojenie potrzeb wspólnoty samorządowej poprzez realizację zadań własnych, samodzielność JST objęta ochroną sądową, prawo własności i inne prawa majątkowe, organ stanowiący rada wybierana w wyborach bezpośrednich, organ wykonawczy wybierany przez ogół społeczeństwa.

7 Prawno-finansowe podstawy funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Ustawa o finansach publicznych: zasady kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora publicznego, zasady zarządzania państwowym długiem publicznym, procedury ostrożnościowe i sanacyjne, sposób finansowania deficytu, zakres planowania i uchwalania budżetów opartych na dochodach publicznych, zakres opracowania i uchwalania budżetów, zasady i tryb wykonywania budżetów, zasady i tryb gospodarowania środkami UE i innymi bezzwrotnymi środkami zagranicznymi.

8 Struktura organizacji JST w Polsce Poziom gminny: gminy miejskie gminy miejsko-wiejskie gminy wiejskie

9 Struktura organizacji JST w Polsce Gmina definicja: wspólnota samorządowa, którą tworzą mieszkańcy oraz odpowiednie terytorium, wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, ma osobowość prawną, jej samodzielność podlega ochronie sądowej, tworzenie, łączenie, podział, znoszenie gmin, ustalanie granic i siedzib wyłącznie poprzez rozporządzenie Rady Ministrów po konsultacjach ze społecznością lokalną.

10 Struktura organizacji JST w Polsce Jednostki pomocnicze gminy: wieś - sołectwa miasto dzielnice i osiedla

11 Struktura organizacji JST w Polsce Poziom powiatowy: charakter lokalny i ponadlokalny, powiaty ziemskie, miasta na prawach powiatów, zadania publiczne o charakterze lokalnym, których adresatem jest obywatel,

12 Struktura organizacji JST w Polsce Przesłanki utworzenia powiatów: ulepszenie sposobów zarządzania poszczególnymi dziedzinami sektora publicznego (edukacja, bezpieczeństwo, opieka społeczna, ochrona zdrowia).

13 Struktura organizacji JST w Polsce Kryteria przyjęte przy tworzeniu powiatów: akceptacji społeczności lokalnej, historyczno-kulturowe, gospodarcze, potencjału instytucjonalnego użyteczności publicznej, geograficzne.

14 Struktura organizacji JST w Polsce Poziom regionalny: 16 województw, województwo największa jednostka zasadniczego podziału terytorialnego

15 Struktura organizacji JST w Polsce Cele województwa: wykonywanie administracji publicznej, pobudzanie aktywności gospodarczej, podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności, zachowanie wartości kulturowych i środowiskowych z uwzględnieniem potrzeb przyszłych pokoleń.

16 Organy władzy w JST w Polsce Formy sprawowania władzy przez naród: demokracja bezpośrednia, demokracja pośrednia.

17 Organy władzy w JST w Polsce Regulacja kwestii sprawowania władzy w JST: art. 169 u. 1 Konstytucji RP jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych. Wybory do tych organów są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. art. 170 Konstytucji RP członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować w drodze referendum w sprawach dotyczących tej wspólnoty, ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich (6 września 2006)

18 Organy władzy w JST w Polsce Rada gminy: rozstrzyganie o wszystkich sprawach z zakresu działania gminy, organ kadencyjny, organ kolegialny (przewodniczący rady i od 1 do 3 vice przewodniczących), obraduje na sesjach (zwyczajne i nadzwyczajne), może ze swojego grona powołać komisje do realizacji określonych zadań.

19 Organy władzy w JST w Polsce Kompetencje rady gminy: o charakterze ustrojowym, gospodarczo-majątkowe (uchwalanie programów gospodarczych, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych) finansowe, administracyjne, z zakresu współpracy zagranicznej, lokalno-porządkowe, do nadania honorowego obywatelstwa gminy, do stanowienia przepisów gminnych, kontrolne i nadzorcze, procesowe.

20 Organy władzy w JST w Polsce Kompetencje finansowe rady gminy: uchwalanie budżetu gminy i rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania, określanie procedury uchwalania budżetu, podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat, określanie wysokości sumy, do której zarząd gminy może samodzielnie zaciągać zobowiązania, podejmowanie uchwał w sprawie emisji obligacji komunalnych, zaciągania kredytów i pożyczek długoterminowych.

21 Organy władzy w JST w Polsce Rada powiatu: organ kadencyjny, organ stanowiący, organ kontrolny, obraduje na sesjach, może powoływać ze swojego grona stałe i doraźne komisje do okrślonych zadań,

22 Organy władzy w JST w Polsce Zadania rady powiatu: stanowienie aktów prawa miejscowego, statutu powiatu, wybór i odwołanie zarządu, powoływanie i odwoływania na wniosek starosty sekretarza i skarbnika powiatu, stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z jego działalności, uchwalanie budżetu powiatu, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu.

23 Organy władzy w JST w Polsce Sejmik wojewódzki: organ stanowiący, organ kontrolny, kadencja (4 lata).

24 Organy władzy w JST w Polsce Zadania sejmiku wojewódzkiego: stanowienie aktów prawa miejscowego, uchwalanie strategii rozwoju województwa oraz programów wojewódzkich, uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego, podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, uchwalanie budżetu województwa, określenie zasad udzielania dotacji przedmiotowych i podmiotowych budżetu, rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu województwa, sprawozdań finansowych województwa, wieloletnich programów województwa, uchwalanie przepisów dotyczących wysokości podatków i opłat lokalnych, podejmowanie uchwał w sprawie powierzenia zadań samorządu wojewódzkiego innym jednostkom samorządu terytorialnego, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych.

25 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zadania własne gminy dotyczą: ładu przestrzennego, gospodarki terenami i środowiska, gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizację, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, gospodarki odpadami, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną, lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, oświaty, kultury, kultury fizycznej, targowisk i hal targowych.

26 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zakres zadań powiatu: edukacja publiczna, promocja i ochrona zdrowia, pomoc społeczna i prorodzinna, wspieranie osób niepełnosprawnych, transport zbiorowy i drogi, kultura i ochrona dóbr kultury, kultura fizyczna i turystyka, geodezja, kartografia i sprawy katastru, gospodarka nieruchomościami, zagospodarowanie przestrzenne i nadzór budowlany, gospodarka wodna ochrona środowiska i przyrody,

27 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zakres zadań powiatu (cd.): rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe, porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli, ochrona przeciwpowodziowa, przeciwpożarowa, zapobieganie innym zagrożeniom życia lub zdrowia ludzi i środowiska, przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy, ochrona praw konsumenta, utrzymanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, obronność, promocja powiatu, współpraca z organizacjami pozarządowymi.

28 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Klasyfikacja zadań powiatu: ponadgminne: dotyczą obszaru objętego administracją powiatu i służą zaspokojeniu zbiorowych potrzeb mieszkańców (drogi, komunikacja pasażerska), uzupełniające: takie, które ze względu na brak zdolności efektywnego działania nie mogą być prawidłowo wykonane przez gminy, wyrównawcze: zapewnienie sprawiedliwego wyrównania obciążeń finansowych gmin na jego obszarze.

29 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Cele działalności województwa: pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej, kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej, pobudzanie aktywności gospodarczej, podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa, zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń, kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

30 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zadania województwa w zakresie prowadzenia polityki rozwoju: tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy, utrzymanie i rozbudowa infrastruktury technicznej, wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli, kształtowanie środowiska przyrodniczego, wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technicznego oraz innowacji, promocja województwa.

31 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Pozostałe zadania województwa: edukacja publiczna w tym szkolnictwo wyższe, promocja i ochrona zdrowia, wspieranie kultury i ochrona jej dóbr, pomoc społeczna, prowadzenie polityki prorodzinnej, modernizacja terenów wiejskich, zagospodarowanie przestrzenne, ochrona środowiska i gospodarka wodna, ochrona przeciwpowodziowa, utrzymywanie dróg i transport zbiorowy, kultura fizyczna i turystyka, ochrona praw konsumentów, obronność, bezpieczeństwo publiczne.

32 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zadania zlecone jednostek samorządu terytorialnego: zlecone na mocy ustawy, obejmują zadania z zakresu administracji rządowej oraz z zakresu przygotowania i przeprowadzenia wyborów powszechnych i referendów, zadania obligatoryjne, realizowane po zapewnieniu jednostce środków finansowych (dotacja celowa).

33 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zadania zlecone jednostek samorządu gminnego: prowadzenie urzędów stanu cywilnego, wydawanie dowodów osobistych, oświetlenie dróg krajowych w miastach, prowadzenie ewidencji nieruchomości, prowadzenie spisów wyborców, wypłata zasiłków z pomocy społecznej.

34 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zadania zlecone jednostek samorządu powiatowego: prowadzenie powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, nadzór nad lasami prywatnymi, prowadzenie powiatowej inspekcji weterynaryjnej i sanitarnej, prowadzenie powiatowych urzędów pracy, nadzór budowlany, rejestr pojazdów, wydawanie praw jazdy, finansowanie komisji poborowych.

35 Zadania jednostek samorządu terytorialnego Zadania zlecone jednostek samorządu wojewódzkiego: utrzymanie urządzeń melioracji wodnych, prowadzenie ośrodków dokumentacji oraz wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.