Scenariusz lekcji otwartej z historii w klasie V szkoły podstawowej. Cel główny:

Transkrypt

1 Scenariusz lekcji otwartej z historii w klasie V szkoły podstawowej Iwona Sarnowska nauczyciel Szkoły Podstawowej im. J. Kusocińskiego w Dolsku Temat: RENESANSOWY WAWEL JAGIELLONÓW Cel główny: Przedstawienie zasług ostatnich Jagiellonów dla rozwoju polskiej kultury oraz zapoznanie uczniów z polskimi zabytkami renesansowymi i głównymi cechami sztuki i architektury renesansowej oraz drogami przenikania kultury włoskiego odrodzenia na grunt polski. Cele szczegółowe w ujęciu operacyjnym: Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta, zna: - pojęcia: złoty wiek, dwór, arras, komnata, paź, krużganek, attyka, kasetony, kopuła, dziedziniec, mecenat - postaci : Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, królowa Bona - najważniejsze polskie zabytki doby renesansu w Polsce( Wawel, Kaplica Zygmuntowska, miasto Zamość, ratusz w Poznaniu, dzwon Zygmunta, zamek w Baranowie, kamienice w Kazimierzu nad Wisłą - zasługi ostatnich Jagiellonów dla kultury i sztuki polskiej Uczeń rozumie: - dlaczego wiek XVI nazywamy w dziejach Polski złotym wiekiem kultury - znaczenie mecenatu Jagiellonów dla rozwoju kultury i sztuki w Polsce Uczeń potrafi: - opisać życie dworskie na Wawelu -wymienić przykłady zmian wprowadzonych przez Bonę - wymienić i rozpoznać na ilustracjach najważniejsze zabytki sztuki renesansowej w Polsce - wskazać na mapie główne ośrodki renesansu w Polsce - wskazać na ilustracjach charakterystyczne elementy architektury renesansowej

2 - wskazać renesansowy charakter siedziby królewskiej na Wawelu -wyjaśnić pochodzenie i znaczenie słowa włoszczyzna Metody kształcenia: praca uczniów z podręcznikiem, ilustracjami, mapą oraz mapką konturową; elementy wykładu; opis; rozmowa nauczająca z wykorzystaniem zgromadzonych środków dydaktycznych; praca w grupach; prezentacja multimedialna Środki dydaktyczne: - prezentacja multimedialna Zabytki renesansu w Polsce - multibook dla klasy V drzewo genealogiczne dynastii Jagiellonów - mapa ścienna Polski - podręcznik historii dla kl. V i zeszyt ćwiczeń - portrety ostatnich Jagiellonów Zygmunta I Starego, Zygmunta Augusta i królowej Bony - karty pracy przygotowane dla uczniów : bingo historyczne i karta z definicjami dla nauczyciela - ilustracje zabytków renesansu w Polsce - ilustracje przedstawiające życie dworskie - notatka do wklejenia w zeszyt 1. Powitanie uczniów i gości. 2. Sprawdzenie obecności. 3. Rekapitulacja wtórna: Część porządkowo-organizacyjna Jaki kraj uważany jest za kolebkę renesansu? Jacy wielcy artyści i uczeni tworzyli w tym czasie? Czym charakteryzował się renesans? Kto w Polsce reprezentował ideał człowieka renesansu? 5 min

3 4. Ogniwo łączące: Jak nazywała się dynastia, która sprawowała władze w Polsce od końca XIV wieku? Jakich królów z dynastii Jagiellonów już poznaliście? Na dzisiejszej lekcji poznacie ostatnich przedstawicieli tej dynastii. 5. Podanie tematu lekcji: Renesansowy Wawel Jagiellonów. REALIZACJA NOWEGO MATERIAŁU Uwaga: Sala została wcześniej przygotowana do pracy w grupach podział klasy na 4 grupy. CZYNNOŚCI UCZNIA I NAUCZYCIELA METODA + UWAGI CZAS Nauczyciel: Proszę spojrzeć na drzewo genealogiczne dynastii Jagiellonów. Ostatnimi władcami z tejże dynastii byli kolejno: Zygmunt I Stary oraz Zygmunt II August. Na podstawie drzewa genealogicznego ustalcie pokrewieństwo między członkami dynastii. Odpowiedzcie na pytania: - Ilu wnuków miał Władysław Jagiełło? - Kim był Kazimierz Jagiellończyk dla Władysława Jagiełły? - Kim była Anna dla Zygmunta II Augusta? praca z materiałem źródłowym: drzewo genealogiczne pytania pod kierunkiem nauczyciela 5 min Uczniowie: odpowiadają na zadane pytanie na podstawie materiału źródłowego (drzewo genealogiczne). Nauczyciel: Teraz powieszę na tablicy ilustracje z wizerunkami ostatnich władców z dynastii Jagiellonów: Zygmunta I Starego, jego żony: włoskiej księżniczki Bony z rodu Sforzów oraz ich syna Zygmunta II Augusta. Czasy ich panowania, przypadające na wiek XVI, nazwane zostały złotym wiekiem kultury polskiej. Wraz z przyjazdem Bony do Polski nastąpiło element wykładu (wykorzystanie materiałów dydaktycznych: ilustracji) 2 min

4 przeniknięcie idei renesansowych na dwór Jagiellonów. Nauczyciel: Wyszukajcie w podręczniku w jaki sposób idee renesansowe przenikały do Polski. Uczniowie: Podają przykłady na podstawie tekstu w podręczniku. praca z podręcznikiem 3 min - podróże dyplomatów - wyjazdy polskich szlachciców na włoskie uczelnie - przywożenie książek, nowych idei, modnych strojów - zaproszenia włoskich architektów, malarzy i uczonych na polski dwór Nauczyciel: Nowe renesansowe wzorce szczególnie widoczne stały się w architekturze. Zygmunt I Stary pod wpływem królowej Bony postanowił przebudować siedzibę królewską na Wawelu. Obejrzyjcie prezentację, która przedstawia charakterystyczne elementy stylu renesansowego oraz najważniejsze polskie zabytki kultury renesansu. Nauczyciel: Spójrzcie teraz na mapę Polski. W kopercie numer 1otrzymalicie ilustracje poznanych podczas prezentacji zabytków. Każda grupa dostała zdjęcie innego obiektu. Chętnych poproszę o zgłaszanie się i odszukanie na mapie miejsc, w których one się znajdują. Pozostałych proszę o nanoszenie odpowiednich punktów na mapy konturowe, które również znajdują się w kopercie. Uczniowie: znajdują na mapie odpowiednie miejsca oraz zaznaczają je na mapkach konturowych. Nauczyciel: Dzięki królowej Bonie Kraków wraz z Zamkiem na Wawelu stał się centrum nie tylko życia politycznego, ale również kulturalnego. W ważnych momentach, takich jak narodziny, śmierć, koronacje, towarzyszył rodzinie królewskiej dźwięk dzwonu Zygmunta. Życie dworskie naśladowano w całym kraju. Szlachta i bogaci mieszczanie przebudowywali swoje rezydencje na wzór Zamku Królewskiego. Rodzina królewska obejmowała mecenatem artystów, literatów, architektów i uczonych, otaczała się ludźmi element wykładu (wykorzystanie materiału dydaktycznego: prezentacji multimedialnej) praca z mapą praca z mapkami konturowymi element wykładu; praca w grupach z wykorzystaniem podręcznika oraz ilustracji 7 min 5 min 8 min

5 wykształconymi. W kopercie numer 2. Znajdziecie ilustracje dotyczące życia i obyczajów dworskich. Na ich podstawie spróbujcie opisać życie dworskie, nazywając poszczególne zajęcia. Pomocny będzie również podrozdział pt.: Życie dworskie z waszego podręcznika. W opisie zwróćcie uwagę na nowe pojęcia, tj. włoszczyzna, paź, arrasy, komnaty. Uczniowie: na podstawie materiałów źródłowych tworzą ustny opis obyczajów dworskich. PODSUMOWANIE 10 min 1. Rekapitulacja pierwotna [forma: historyczne bingo sprawdzenie zapamiętania pojęć, które pojawiły się podczas lekcji; pojęcia: włoszczyzna, attyka, krużganki, arrasy, Bona Sforza, Wawel, paź, kopuła, kaseton; uczniowie otrzymują planszę, w którą losowo wpisują numery od 1 do 9; nauczyciel odczytuje definicje pojęć, które uczniowie odgadują i skreślają na swojej planszy numer, pod którym figuruje dane pojęcie; wygrywa ten, kto pierwszy skreśli 3 numery w linii prostej; środki dydaktyczne: plansze dla uczniów, karta z definicjami dla nauczyciela] 2. Notatka z lekcji: przygotowuje nauczyciel, rozdaje do wklejenia do zeszytów. 3. Zadanie domowe: wypełnienie ćwiczeń w zeszycie ćwiczeń na stronie Ocena aktywności uczniów. 5. Podziękowanie uczniom za pracę na lekcji, a rodzicom za obecność. ZAŁĄCZNIKI

6 Notatka: 1. Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w. 2. Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu. 3. Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II Augusta nazywamy złotym wiekiem 4. Paź to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze królewskim (w celu zdobycia wychowania i poznania życia dworskiego) 1.Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w. 2.Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu. 3.Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II Augusta nazywamy złotym wiekiem 4.Paź to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze królewskim (w celu zdobycia wychowania i poznania życia dworskiego) 1.Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w. 2.Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu. 3.Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II Augusta nazywamy złotym wiekiem 4.Paź to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze królewskim (w celu zdobycia wychowania i poznania życia dworskiego) 1.Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w. 2.Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu. 3.Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II Augusta nazywamy złotym wiekiem 4.Paź to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze królewskim (w celu zdobycia wychowania i poznania życia dworskiego)

7 Słowniczek pojęć do lekcji: Renesansowy Wawel Jagiellonów 1. Arkada łuk oparty na dwóch kolumnach 2. Arrasy dekoracyjne tkaniny sprowadzane z miasta Arras we Francji przez Jagiellonów w XVI w. 3. Attyka przedłużenie ściany frontowej budynku, zasłaniające dach 4. Bona księżniczka włoska z rodu Sforza, żona Zygmunta I Starego, matka Zygmunta II Augusta

8 ŻYCIE DWORSKIE NA WAWELU OPIS OBRAZKÓW Na Wawelu: Wraz z Włochami na Wawel przybyły nowe obyczaje. Życie dworskie znacznie się zmieniło w porównaniu do średniowiecza. Nowy styl zachowanie i modę naśladowały najzamożniejsze warstwy społeczeństwa. W ten sposób na ziemiach polskich rozpowszechnił się zachodni styl życia. W Katedrze: Szczególnie licznie dwór był odwiedzany podczas najważniejszych uroczystości królewskich koronacji, ślubów, chrzcin, czy pogrzebów. Ceremonie dworskie obwieszczał Dzwon Zygmunt. Uroczystości odbywały się w Kaplicy Zygmuntowskiej, przy udziale rodziny królewskiej, całego dworu oraz zaproszonych gości. Na krużgankach: Krużganki pełniły rolę korytarza, którym przechodziło się między komnatami, czyli pokojami mieszkalnymi. Krużganki prowadziły również na wyższe piętra. Można było na nich spotkać członków rodziny królewskiej, ważnych urzędników, poselstwa zagraniczne, a także licznych przedstawicieli artystów, poetów i młodych paziów. Tam można było porozmawiać, wymienić ważne informacje, poplotkować i oglądać to co działo się na dziedzińcu. Uczta: Jedną z ulubionych rozrywek mieszkańców Wawelu było ucztowanie. Przed ucztą myto ręce w specjalnie podanych naczyniach. Korzystano również ze sztućców co nie było powszechne w tych czasach. Uczcie towarzyszyli muzycy, którzy umilali czas podczas biesiady. Na królewski stół podawano często potrawy zamaskowane. Uczestnicy uczty musieli odgadnąć jakie to danie. Bale: Ucztom towarzyszyły bale. Szczególną popularnością cieszyły się tańce włoskie. Podczas tańców prowadzono miłe rozmowy. Kuchnia: Wraz z przybyciem królowej Bony rozpowszechniła się również kuchnia włoska. Chętnie spożywano nowe warzywa zwane włoszczyzną, ale nie stroniono również od mięs, ryb i drobiu. Polowanie: Do popularnych rozrywek dworu należała także jazda konna oraz organizowane często polowania na grubego zwierza: jelenia, dzika, niedźwiedzia.

9 BINGO- KARTY PRACY UCZNIA 1. KRUŻGANEK 2. ATTYKA 3. ARRAS 4. WŁOSZCZYZNA 5. WAWEL 6. PAŹ 7. KASETON 8. KOPUŁA 9. BONA SFORZA

10 BINGO HISTORYCZNE DEFINICJE KARTA DLA NAUCZYCIELA 1. KRUŻGANEK otwarty z jednej strony korytarz biegnący wzdłuż ścian budowli 2. ARKADA łuk oparty na dwóch kolumnach 3. ARRASY dekoracyjne tkaniny, przedstawiające postaci ludzi i zwierząt oraz krajobrazy najczęściej o tematyce biblijnej i mitologicznej 4. WŁOSZCZYZNA warzywa (takie jak sałata, por i in.), przywiezione przez Bonę z Włoch 5. WAWEL siedziba władców Polski 6. PAŹ chłopiec wywodzący się z rodu szlacheckiego, pełniący służbę na dworze królewskim, magnatów lub książąt ( w celu zdobycia wychowania i poznania życia dworskiego) 7. KASETON zagłębienia w suficie, w których umieszczano rzeźbione głowy 8. KOPUŁA półkoliste sklepienie przykrywające dach budowli 9. BONA SFORZA żona Zygmunta I Starego i matka Zygmunta II Augusta

11 ZYGMUNT I STARY

12 ZYGMUNT II AUGUST

13 BONA SFORZA

14