RAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM

Transkrypt

1 RAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM WIELKIEJ ORKIESTRY ŚWIĄTECZNEJ POMOCY Warszawa dnia Opracowanie: dr n. med. Wojciech Kukwa.

2 1. Idea programu badania Moje Dziecko Nie Chrapie Każdej doby dziecko przesypia co najmniej 8 godzin. Oznacza to, że ponad 1/3 pierwszych lat życia spędza śpiąc. Z tego powodu schorzenia powodujące nieprawidłowy przebieg snu mogą negatywnie wpływać na rozwój zarówno fizyczny, jak i emocjonalny dziecka. Najczęściej występującym problemem z zakresu medycyny snu u dzieci, podobnie jak u dorosłych, są zaburzenia oddychania podczas snu, charakteryzujące się występowaniem chrapania i bezdechów. Według badań w wieku przedszkolnym i szkolnym około 8% dzieci chrapie regularnie. Zaburzenia oddychania powtarzające się wielokrotnie w ciągu nocy, powodują niedotlenienie organizmu, co prowadzi do licznych niepożądanych skutków. Badania dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym wskazują, że bezdechy mogą w dużym stopniu przyczynić się do wystąpienia: - zaburzeń rozwoju psychicznego i zaburzeń behawioralnych, - zaburzeń rozwoju intelektualnego, co przekłada się na gorsze wyniki w nauce, - nadciśnienia tętniczego, nadciśnienia płucnego i chorób sercowonaczyniowych, - zaburzeń przepływu mózgowego, zaburzeń neurologicznych, - zaburzeń metabolicznych, - zaburzeń rozwoju twarzoczaszki w tym wady zgryzu.

3 W 2002 roku Amerykańska Akademia Pediatryczna uznała chrapanie za jeden z głównych problemów medycznych u dzieci. Opublikowano raport, w którym zaleca się pytanie o objawy chrapania i bezdechów podczas snu podczas każdej rutynowej wizyty lekarskiej przeprowadzanej u dziecka. Najczęstszą przyczyną występowania zaburzeń oddychania w czasie snu (chrapania lub/i bezdechów) w populacji dziecięcej jest przerost migdałka gardłowego, tzw. trzeciego migdałka. Leczeniem jest usunięcie przerośniętego migdałka, które jest bardzo skuteczne i prawie zawsze prowadzi do całkowitego ustąpienia objawów. Dodatkowo znacząco zmniejsza częstość wizyt lekarskich, hospitalizacji oraz stosowania antybiotyków. Musi być jednak przeprowadzone we wczesnym dzieciństwie. W przeciwnym razie chrapanie utrzymuje się nadal i po wielu latach może być przyczyną poważnych chorób ogólnoustrojowych, takich jak nadciśnienie tętnicze, arytmia, choroba wieńcowa, depresja czy cukrzyca. Ideą programu badania Moje Dziecko Nie Chrapie jest wykonanie badań przesiewowych u dzieci w celu przeprowadzenia wstępnej diagnostyki chrapania i bezdechów podczas snu. Wstępne wyniki uzyskane na podstawie wypełnionych przez rodziców ankiet pozwalają na określenie czy dziecko potrzebuje konsultacji lekarza specjalisty i ewentualnego leczenia. Pozwala to w łatwy i tani sposób wyodrębnić grupę zagrożonych dzieci, które w normalnych warunkach nie zawsze są w odpowiednim

4 momencie poddane diagnostyce w kierunku zaburzeń oddychania podczas snu. 2. Schemat przeprowadzanego badania. Etap informacyjny / promocyjny przekazanie plakatów informacyjnych do szkół podstawowych, spotkania informacyjne z dyrektorami szkół, przekazanie rodzicom badanych dzieci ulotki promocyjnej zwierającej informacje dotyczące badanego zagadnienia oraz skutków zdrowotnych upośledzonego oddychania przez nos oraz informacje dotyczące badania w dzienniczku ucznia (naklejka). Przeprowadzenie diagnostyki ankietowej - realizowano przy pomocy narzędzia ankietowego wypełnianego przez rodziców dziecka. Ankiety dostarczane były przez Fundację do szkół zakwalifikowanych do programu, a następnie przekazane do siedziby Fundacji. Analiza statystyczna ankiet analiza komputerowa ankiet i ich umieszczenie w bazie komputerowej zostały przeprowadzone przez odpowiednio wykwalifikowany personel. Otrzymane wyniki poddano całościowej analizie statystycznej oraz zindywidualizowanej ocenie lekarskiej. Analiza lekarska ankiet - Ankieta każdego dziecka po wstępnej obróbce komputerowej była przeanalizowana przez odpowiednio przeszkolonego lekarza laryngologa. Otrzymany wynik w formie opisowej został dołączony

5 do zindywidualizowanego dla każdego uczestnika wyniku w formie opisowej i punktowej. Podsumowanie diagnozy składało się z dwóch części. Indywidualne wyniki dzieci wraz z sugerowanym przez lekarza laryngologa sposobem dalszego postępowania przesyłano w sposób anonimowy do rodziców dzieci za pośrednictwem szkół. Wyniki zbiorcze zostały w formie opisowej i graficznej przedstawione odpowiednim organom gmin. 3. Wyniki Do dnia dzisiejszego wykonano badanie ankietowe u 2850 dzieci w pierwszych klasach szkół podstawowych. Częste i bardzo częste problemy z chrapaniem uzyskano u 6.5% badanych dzieci. Stanowi to 185 dzieci wytypowanych jako te, które w pierwszej kolejności muszą udać się na wizytę do laryngologa. Większość z dzieci w tej grupie miało także podwyższone ryzyko występowania bezdechów, oddychania przez usta podczas snu a także występowania innych schorzeń dróg oddechowych w tym zapaleń uszu, nawracających angin, infekcji górnych dróg oddechowych itp. Na podstawie wypracowanej w trakcie badań skali punktowej oceniającej ankiety dzieci, skierowano grupę z zaawansowanymi objawami zaburzeń drożności górnych dróg oddechowych, w trybie pilnym, do konsultacji i dalszego leczenia laryngologicznego. W każdym mieście badanie prowadzone było w porozumieniu z lokalnie pracującymi laryngologami.

6 Wytypowane dzieci otrzymywały informację do kogo i w jaki sposób mają się udać w celu uzyskania dalszej pomocy specjalistycznej. Ten etap konsultacji i dalszego leczenia był przeprowadzany w ramach NFZ.

7 4. Podsumowanie Problem chrapania w populacji dziecięcej jest tematem coraz większego zainteresowania środowisk medycznych w tym pediatrów, otolaryngologów, neurologów, specjalistów medycyny snu, alergologów, chirurgów szczękowych i dietetyków. Przeprowadzane dotychczas badania potwierdzają, iż nawet nawykowe chrapanie, bez towarzyszących bezdechów, nie pozostaje obojętne dla organizmu dziecięcego. Niestety, na dzień dzisiejszy, nie opracowano jednolitych zaleceń diagnostycznych ani terapeutycznych w stosunku do dzieci chrapiących. Na podstawie badań wykonanych dotychczas w ramach Programu Moje Dziecko Nie Chrapie możemy stwierdzić że problem zaburzeń oddychania

8 podczas snu u dzieci jest często występującym zjawiskiem, które niekorzystnie wpływa na rozwój zarówno fizyczny jak i psychiczny dziecka. Badanie przesiewowe w ramach Programu Moje Dziecko Nie Chrapie okazało się sukcesem. Wiele rodziców zgłosiło się z dzieckiem do laryngologa w celu pogłębienia diagnostyki zaburzeń oddychania podczas snu i zostało skierowanych na zabieg usunięcia migdałka gardłowego. Niezbędna jest ciągła edukacja z tego zakresu zarówno lekarzy, jak i rodziców. Konieczne jest, aby ośrodki zajmujące się laryngologią dziecięcą wyposażone były w zestawy do badań endoskopowych. Konieczne jest także wprowadzenie nowych metod diagnostycznych w celu oceny nasilenia chrapania i bezdechów u dzieci.