DZW-I MSz Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu RP

Transkrypt

1 Warszawa, dnia r. MINISTER ŚRODOWISKA DZW-I MSz Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu RP W odpowiedzi na interpelację posła Tomasza Nowaka w sprawie projektu ustawy Prawo wodne, którego celem jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE z dnia r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej w zakresie wdrożenia zasady zwrotu kosztów usług wodnych - K8INT5185, udzielam następujących informacji. 1. Czy Ministerstwo Środowiska podejmie działania na rzecz zastosowania możliwie jak najszerszego pakietu zwolnień z opłat za pobór wody, zwłaszcza dla branży energetycznej? Ustanowienie w nowym Prawie wodnym przepisów stanowiących obowiązek dla wszystkich użytkowników wód do ponoszenia opłat za użytkowane zasoby wodne jest szczególnie istotne dla wywiązania się z obowiązków, jakie na Polskę nakładają postanowienia Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW). Zgodnie bowiem z postanowieniami RDW na państwach członkowskich spoczywa obowiązek realizacji, określonej w art. 9 RDW zasady zwrotu kosztów usług wodnych, co oznacza, że w prawie krajowym, nie powinny funkcjonować regulacje stanowiące generalne zwolnienia z obowiązku ponoszenia opłat dla podmiotów pobierających wody. Ponadto należy podkreślić, że selektywne zwolnienia z danin publicznych które mogą przyczynić są do zakłócenia konkurencji i przysparzają podmiotom wymiernych korzyści mają duże szanse na zakwalifikowanie jako pomoc publiczna. Sektorowe zwolnienia z opłat za pobór wody niosą ryzyko takiej kwalifikacji. Z uwagi na powyższe nie można zgodzić się z twierdzeniem iż energetyka jako sektor powinna być w szczególny sposób wyróżniona na tle pozostałych użytkowników generalnym zwolnieniem z opłaty za zasoby wodne, z które wykorzystuje do produkcji energii elektrycznej. Proponowane w projekcie ustawy wysokości stawek opłat za pobór wód wykorzystywany przez ten sektor gospodarki nie wskazują na to by miały one mieć bezpośredni, negatywny skutek dla energetyki bądź by miały stanowić istotny koszt dla przedsiębiorstw z tego sektora. Należy podkreślić, że całkowite zwolnienie z opłat może tworzyć pewien precedens ustanawiania zerowej wartości usług i dóbr środowiskowych, mając jednocześnie świadomość, że podmiot korzystający z konkretnego zasobu ma wpływ na środowisko (stanowi to koszt po stronie środowiska). Takie postępowanie może powodować nieoptymalne wykorzystanie danego zasobu, zaś w tym konkretnym przypadku nieoptymalne korzystanie z zasobu wodnego. W toku prac nad przygotowywaniem aktualizacji planów gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy została dokonana analiza ekonomiczna, zgodnie z załącznikiem III do RDW, która wykazała, że aktualnie zwrot kosztów usług wodnych jest realizowany na poziomie 22% do 24%, co świadczy o bardzo niskim stopniu wdrożenia w krajowym porządku prawnym tej jednej z fundamentalnych zasad gospodarowania wodami.

2 Aktualnie ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje szereg zwolnień z obowiązku uiszczania opłat za korzystanie ze środowiska, co oznacza, że szereg podmiotów korzystających ze środowiska w istocie nie ponosi z tego tytułu żadnych obciążeń. Zawężając ten krąg do podmiotów korzystających z wód w sposób szczególny, należy w szczególności wskazać na zwolnienie z opłat poboru wody na potrzeby energetyki wodnej oraz poboru wody powierzchniowej na potrzeby związane z wytwarzaniem energii cieplnej lub elektrycznej, na potrzeby nawadniania wodami powierzchniowymi użytków rolnych i gruntów leśnych oraz na potrzeby chowu lub hodowli ryb oraz innych organizmów wodnych. Mając na uwadze pełne wdrożenie wyrażonej w Ramowej Dyrektywie Wodnej zasady zwrotu kosztów usług wodnych oraz konieczność zapewnienia adekwatnego do potrzeb poziomu finansowania utrzymywania wód oraz działalności inwestycyjnej w gospodarce wodnej, przewiduje się zniesienie tych zwolnień i objęcie systemem opłat środowiskowych także tej działalności. Na konieczność zniesienia przedmiotowych zwolnień z opłat za pobór wody zwracała uwagę Komisja Europejska. Pełne wdrożenie zasady zwrotu kosztów usług wodnych ma istotne znacznie dla spełnienia warunku ex ante 6.1 Gospodarka wodna, którego spełnienie do dnia 31 grudnia 2016 r. warunkuje płatności w ramach perspektywy finansowej UE Stan spełnienia przez Polskę tego warunku (exante) oraz działania niezbędne do jego wypełnienia zapisano we właściwych, krajowych programach operacyjnych. Będzie to oznaczało możliwość wydatkowania kwoty sięgającej ok. 2,3 mld euro ze środków PO IiŚ oraz ok. 1,2 mld euro ze środków RPO Dodatkowo umożliwi to realizację innych umów międzynarodowych (pozyskania środków zagranicznych) w tym przede wszystkim związanych z projektami realizowanymi przy współpracy Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju i Banku Rozwoju Rady Europy ok. 1,2 mld euro. Będzie to stanowiło impuls rozwojowy zarówno dla gospodarki wodnej jak i dla innych gałęzi polskiego przemysłu. 2. Czy Ministerstwo Środowiska planuje zracjonalizować opłaty dla branży spożywczej, zwłaszcza producentów napojów, gdyż obecnie proponowane stawki zdają się być zbyt wysokie? Zgodnie z przedkładanymi propozycjami, wynikającymi z nowego systemu instrumentów ekonomicznych w zakresie gospodarki wodnej zakłada się przede wszystkim spełnienie naczelnej zasady Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) w zakresie zwrotu kosztów usług wodnych oraz jej zasady zanieczyszczający płaci / użytkownik płaci. W związku z tą zasadą, projekt ustawy Prawo wodne ma na celu spełnienie w maksymalnym, możliwym stopniu zasadę zwrotu kosztów usług wodnych. Postulowana regulacja, w swoim zakresie zakłada co do zasady opłaty, które nie powinny w znaczący sposób przełożyć się na ceny wody, biorąc pod uwagę fakt, że nawet górne jednostkowe stawki przewidziane projektem ustawy Prawo wodne w przypadku najwyższych przewidzianych projektem ustawy Prawo wodne opłat sięgają 0,3 gr w stosunku do 1 l pobieranego zasobu. Jednocześnie wysokość stawki konkretnych opłat była wielokrotnie omawiana i analizowana w trakcie prac nad projektem ustawy Prawo wodne, była też przedmiotem prac Rady Dialogu Społecznego i w związku z postulatami zgłaszanymi przez przedstawicieli organizacji zrzeszających zarówno pracodawców jak i pracowników stawki opłat zostały zmodyfikowane tak by nie wpływały w sposób znaczących na funkcjonowanie podmiotów gospodarczych. 3. Jaki będzie koszt utworzenia Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie i ile osób zostanie w nim zatrudnionych? W związku z ustaleniami i uzgodnieniami podjętymi w trakcie prac nad projektem ustawy Prawo wodne, w tym przede wszystkim uzgodnieniami pomiędzy Ministrem Finansów a Ministrem Środowiska nie zakłada się dodatkowych kosztów po stronie budżetu państwa w związku z powstaniem nowej państwowej osoby prawnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Środki wydatkowane przez ten podmiot z budżetu państwa mają nie przekroczyć limitu obecnie ponoszonych wydatków na gospodarkę wodną i tym samym nie spowoduje to zwiększenia

3 wydatków budżetu państwa na ten cel z tego tytułu kosztów aktualnie ponoszonych przez budżet państwa w związku funkcjonowaniem gospodarki wodnej. Przejęcie przez Wody Polskie dotychczasowych zadań i kompetencji Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz marszałków województw związane z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, a także inwestycjami w gospodarce wodnej będzie oznaczało, że osoby zatrudnione w Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej, regionalnych zarządach gospodarki wodnej oraz co do zasady wojewódzkich jednostkach organizacyjnych realizujących zadania marszałków województw staną się pracownikami nowej instytucji gospodarującej na wodach, na podstawie wykazu pracowników, przygotowywanych przez te jednostki. Należy przy tym podkreślić, że zgodnie z nowym, postulowanym systemem gospodarki wodnej Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie przejmą także obowiązki wydawania wszystkich pozwoleń wodnoprawnych (zgód wodnoprawnych) co oznaczać będzie, że dla podmiotów użytkujących te zasoby Wody Polskie będą zastępowały aktualnie wydających takie pozwolenia (zarówno marszałków województw jak i starostów). Zakłada się, że dla Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie zostanie przypisane ok etatów. 4. Ile będzie wynosił roczny budżet Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie? Zgodnie z projektowaną ustawą Prawo wodne, środki będące w dyspozycji sektora gospodarki wodnej, w związku z powołaniem nowego podmiotu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, jak również funkcjonowaniem naczelnej władzy wodnej Ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej będą sięgały w okresie pierwszych 3 lat od ok. 3,1 mld zł do ok. 4,4 mld zł. W perspektywie kolejnych dwóch lat środki będące w dyspozycji w obszarze sektora gospodarki wodnej będą osiągały poziom ok. 3,3 mld zł/ rocznie. Na pulę tych środków składać się będą zarówno dotacje z budżetu państwa, środki z budżetu Unii Europejskiej (zapisane w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa przyjmowanym w perspektywie 3-letniej), kredyty i pożyczki z międzynarodowych instytucji finansowych (zobowiązana podjęte już przez Rząd RP) jak również instrumenty finansowe, czyli opłaty zbierane w związku z użytkowaniem i poborem zasobów wodnych. Środki te będą przeznaczane zarówno na utrzymanie majątku Skarbu Państwa, realizację inwestycji przewidywanych w ramach dokumentów strategicznych z zakresu gospodarki wodnej przyjmowanych przez rząd polski, jak również wypełnianie regulacji unijnych w szczególności w zakresie ochrony wód i utrzymania służb funkcjonujących w obszarze gospodarki wodnej. 5. Czy Wody Polskie będą pokrywały koszty zakupu i instalacji urządzeń pomiarowych? Należy zauważyć, że projekt ustawy Prawo wodne zakłada, że wymóg stosowania urządzeń umożliwiających pomiar ilości pobranej wody oraz ilość ścieków wprowadzonych do wód lub do ziemi, będzie obowiązywał po upływie 2 lat od wejścia w życie ustawy. Po upływie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy Wody Polskie będą mogły wyposażyć w urządzenia pomiarowe podmioty obowiązane do ponoszenia opłaty za usługi wodne, które w dniu wejścia w życie ustawy posiadają ważne pozwolenie wodnoprawne na pobór wód. 6. Czy Ministerstwo Środowiska dysponuje szczegółowym planem przeznaczenia środków finansowych pochodzących z opłat za pobór wody? Przewiduje się, że nowa państwowa osoba prawna Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie będzie otrzymywała środki finansowe zarówno z budżetu państwa jak i z opłat środowiskowych w ramach wykorzystywanych zasobów wodnych (głównie za korzystanie z zasobów wodnych, jak również za wydawanie dokumentów w zakresie zgód wodnoprawnych). W zakresie wydatków PGW Wody Polskie znajdować się będą główne zadania inwestycyjne wynikające z dokumentów strategicznych przygotowywanych w obszarze gospodarki wodnej. Podsumowanie kierunkowych jedynie wydatków (bez np. wynagrodzeń) wskazuje, że zakres obowiązków nowej

4 jednostki będzie bardzo rozległy. Po stronie Wód Polskich będzie leżało (obok inwestycji) finansowanie zadań wynikających z monitoringu wód (realizacja wyroku ws. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanym przez azotany pochodzenia rolniczego poprzez zapewnienie środków na kontrole), zapewnienie finansowania służb (ośrodek technicznej kontroli zapór, państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej oraz innych służb istotnych dla gospodarki wodnej), a w szczególności utrzymanie majątku Skarbu Państwa w należytym stanie technicznym. Poza wymienionymi powyżej kierunkami wydatków w zakresie gospodarki wodnej, po stronie Wód Polskich znajdować się będą także koszty utrzymania wód oraz melioracji wodnych na poziomie lokalnym (aktualnie melioracji wodnych podstawowych). Zgodnie z przejmowanymi przez tą jednostkę środkami, będzie ona także miała na celu, w miarę możliwości, współfinansowanie działań inwestycyjnych w zakresie melioracji wodnych o bardzo lokalnym charakterze (aktualnie melioracji wodnych szczegółowych). 7. Ile będzie wynosiła opłata za pobór wody dla elektrociepłowni geotermalnych? Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2015 r. poz. 196, z późn. zm.) woda termalna jest kopaliną. Przepisy projektu ustawy Prawo wodne stanowią, że nie stosuje się ich do wód termalnych w zakresie uregulowanym w ustawie Prawo geologiczne i górnicze, która określa opłaty za wydobycie kopalin. 8. O ile wzrosną opłaty za pobór wody dla użytkowników indywidualnych? Projektowana regulacja nie zakłada obciążenia wprost obywateli dodatkowymi opłatami bądź innymi daninami publicznymi. Jednocześnie obłożenie opłatą będzie dotyczyło w szczególności sektora wodno-kanalizacyjnego, co może przełożyć się pośrednio na obywateli. W przypadku opłat środowiskowych, jakimi zostaną objęte zasoby wodne wykorzystywane do zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę, wielkość opłaty waha się między 15 gr a 60 gr z 1 m 3 pobieranego zasobu. Przy średnich poborach wód na mieszkańca (dane Głównego Urzędu Statystycznego za rok 2014) w gospodarstwie domowym na poziomie 31,1 m 3 stosowna opłata będzie sięgała od kilku do kilkunastu złotych na obywatela, przy zastrzeżeniu, że wielkość samej opłaty jest zależna od różnych czynników, np. od wielkości poboru wód (aglomeracje miejskie pobierają znacząco większą ilość wody na mieszkańca w stosunku do średniej ogólnopolskiej w tego typu przypadkach przełożenie opłaty na obywatela będzie odpowiednio wyższe). Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z postulowanymi zmianami i uwagami zgłaszanymi w trakcie prac nad projektem ustawy Prawo wodne zakłada się powołanie regulatora rynku, który ograniczy przełożenie się tej opłaty środowiskowej na obywatela oraz ograniczy możliwe podwyżki opłat do minimalnego poziomu. Regulator ten będzie przeciwdziałać negatywnym skutkom monopoli wodociągowo-kanalizacyjnych w miastach i gminach, które mogą dowolnie dyktować ceny. Zostanie stworzony system, w którym państwo będzie sprawować kontrolę nad rynkiem wody, aby ceny były racjonalne i ekonomicznie uzasadnione. W zakresie innych kosztów potencjalna opłata stanowić będzie niewielką część ceny megawatogodziny i wprowadzona regulacja nie powinna wpłynąć na wzrost cen na rynku konkurencyjnym sprzedaży energii elektrycznej, jak również innych towarów i usług z sektora objętego opłatami. W związku z wprowadzeniem nowej definicji usług wodnych oraz opłatą za wody opadowe, zmianie ulegną dotychczasowe obciążenia dla użytkowników wód. W zakresie kosztów dotyczących odprowadzania wód opadowych i roztopowych jak również ograniczania naturalnej retencji, zakłada się, że opłatą zostanie objęty także odpływ wód opadowych i roztopowych. Zgodnie z postulowaną regulacją, bezpośrednią opłatą zostaną objęte co do zasady tereny zurbanizowane (ok. 5,23% powierzchni kraju dane GUS za 2014 r.) czyli ok. 16,35 tys. km², w szczególności zaś tereny o szczególnie dużym zaludnieniu (aglomeracje miejskie). Wprowadzenie tego instrumentu opłatowego umożliwi wykorzystanie środków unijnych, zapisanych w działaniu 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska - typ projektu Systemy

5 gospodarowania wodami opadowymi na terenach miejskich (wielkość środków finansowych na poziomie 500 mln zł). Z poważaniem Mariusz Gajda Podsekretarz Stanu Ministerstwo Środowiska / podpisany cyfrowo/ Do wiadomości: Departament Spraw Parlamentarnych oraz Obsługi Rad, Zespołów i Pełnomocników w KPRM

6