WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY IG ROK SZKOLNY 2015/2016

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY IG ROK SZKOLNY 2015/2016 Wymagania edukacyjne z języka polskiego obejmują następujące obszary wiadomości umiejętności uczniów: kształcenie literackie w zakresie prozy, poezji opanowanie przewidzianego programem nauczania materiału literackiego (lektury obowiązkowe i uzupełniające, utwory z zakresu prozy, poezji realizowane na lekcjach języka polskiego) oraz znajomość takich pojęć jak: podmiot liryczny, narrator, narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa, bohater literacki, bohater pierwszoplanowy i drugoplanowy, postacie realistyczne i fantastyczne, baśń, powieść baśniowa, zdrobnienia, zgrubienia, epitet, porównanie, rym, refren, hymn, wyrazy dźwiękonaśladowcze, wers, zwrotka, uosobienie, ożywienie, nastrój wiersza, przenośnia, akapit, bajka, Biblia, Mitologia, monoteizm, politeizm, dialog, dowcip, film oraz gatunki filmowe, akcja, audycja, słuchowisko, mit, akapit, naukę o języku opanowanie przewidzianych programem nauczania wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego obejmującej następujące działy: części mowyczasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek, spójnik; składania zdaniawypowiedzenie, zdanie pojedyncze, zdanie złożone; części zdania podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik. kształcenia językowego dłuższe i krótsze wypowiedzi pisemne (redagowanie zróżnicowanych przewidzianych programem nauczania - form wypowiedzi pisemnej, zgodnie z wymaganiami: zgodność z tematem, poprawne rozwinięcie tematu, właściwa forma, poprawność stylistyczna, gramatyczna, składniowa, ortograficzna i interpunkcyjna, właściwa szata graficzna) tj. list, opowiadanie, ogłoszenie, zaproszenie, opis postaci, opis przedmiotu, dialog/ monolog, plan wydarzeń, opis obrazu, przepis, opis przeżyć, wywiad, sprawozdanie, instrukcja, opowiadanie z dialogiem, streszczenie, charakterystyka postaci, przemówienie kształcenia językowego wypowiedzi ustne oraz takie pojęcia jak: antonim, synonim, morał, atrybut, zdrobnienia, zgrubienia, związek frazeologiczny, środki stylistyczne ( poetyckie), bon ton, inscenizacja, reżyser, czytania ze zrozumieniem. zasady ortograficzne Uczeń I klasy gimnazjum: - sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny - tworząc wypowiedzi dąży do precyzyjnego wyrażania się/ wysławiania się - rozróżnia mowę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do nich - stosuję związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie - stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych, wyszukuje w bibliotece źródła potrzebnych mu informacji - korzysta ze słownika: języka polskie, frazeologicznego, poprawnej polszczyzny, wyrazów obcych, synonimów i antonimów oraz szkolnego słownika terminów literackich- literackich formie książkowej i elektronicznej - świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażania zamierzonych treści - rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenie w tekście - stosuje zasady etykiety językowej- zna formuły grzecznościowe, zna konwencje językowe zależne od środowiska,ma świadomość konsekwencji używania formuł niestosownych i obraźliwych - dostrzega zróżnicowanie słownictwa, rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu( wyrazy gwarowe, terminy naukowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy) dostrzega negatywne konsekwencje używania wulgaryzmów 1

2 - rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone- rozumie ich funkcję w tekście - rozpoznaje cechy kultury i słownictwa swojego regionu - rozumie pojęcie stylu - rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy - tworzy spójne wypowiedzi ustne oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: opowiadanie, opis sytuacji przeżyć, opis przedmiotu, postaci, dzieła sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej, rzeczywistej, sprawozdanie, rozprawka, podanie, życiorys i cv, list motywacyjny, dedykacja- dostosowuje odmianę i styl języka do gatunku, w którym się wypowiada - stosuje zasady organizacji tekstu zgodnie z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź - odróżnia informacje o faktach od opinii - rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem - rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym - dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji - wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresy słownictwa(neologizmy, archaizmy, zdrobnienia, zgrubienia, metafory), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników zdań), fonetyki (rym, rytm, wyrazy dźwiękonaśladowcze) - rozróżnia gatunki publicystyczne, prasowe, radiowe, telewizyjne(artykuł, wywiad, reportaż) - przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują w tekście - charakteryzuje postać mówiącą w utworze - opisuje odczucia, jakie budzi w nim dzieło - rozpoznaje problematykę utworu - rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobowa oraz potrafi określić ich funkcje w utworze - omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu(tytuł, podtytuł, motto, apostrofa, puenta, punkt kulminacyjny ) - przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego - rozpoznaje właściwy gatunek i rodzaj literacki czytanego utworu literackiego: powieść, przypowieść, ballada, komedia, hymn, opowiadania: obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy - przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją - uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty: historyczny, biograficzny - omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe i ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne: miłość, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość - rozpoznaje problematykę utworu - ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane: tolerancja, nietolerancja - wskazuje elementy dramatu: akt, scena, tekst główny, poboczny, monolog, dialog - interpretuje głosowo wybrane utwory literackie - wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu - porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie - samodzielnie dociera do informacji - czerpie dodatkowe informacje z przypisu - rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski - dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne - dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, etycznych, kulturowych - uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi - odbiera komunikaty pisane i mówione - uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, radio, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne 2

3 - znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych - odróżnia czasowniki dokonane i niedokonane, rozpoznaje tryby strony, oraz imiesłowywyjaśnia ich funkcje w tekście - zamienia formy osobowe na nieosobowe w tym imiesłowy i na odwrót - stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników, czasowników, przymiotników, liczebników, zaimków - stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych - rozpoznaje w zdania i równoważnikach zdań różnego rodzaju podmioty, orzeczenia, dopełnienia, okoliczniki oraz przydawki- rozumie ich funkcję - odróżnia temat fleksyjny od końcówki - wprowadza od wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich role w modyfikowaniu znaczenia składników wypowiedzi - wykorzystuje wykrzykniki jako części mowy w celu wyrażania emocji; stosuje wołacz w celu osiągnięcia efektów retorycznych - rozpoznaje temat słowotwórczy i formanty w wyrazach pochodnych, wskazuje ich funkcję rozróżnia rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, imiesłowowe równoważniki zdań, zdania bezpodmiotowe oraz rozumie ich funkcję w wypowiedzi Realizacja wymagań edukacyjnych z języka polskiego zawiera: sprawdziany z zakresu literatury (po zakończeniu i utrwaleniu danego działu nauczania), testy ze znajomości lektur, recytację tekstów poetyckich i prozatorskich, testy czytania ze zrozumieniem, sprawdziany z zakresu nauki o języku (po zakończeniu i utrwaleniu danego działu gramatyki), dyktanda ortograficzne, zadania klasowe minimum jedno w semestrze (redagowanie dłuższych form pisemnych), zadania domowe, kartkówki obejmujące zakres trzech ostatnich lekcji, odpowiedzi ustne, wypowiedzi ustne na dany temat, prowadzenie zeszytu przedmiotowego, aktywność na lekcji, pracę w grupach. 3

4 KRYTERIA OCEN OCENA NIEDOSTATECZNA - Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności w stopniu umożliwiającym mu przejście do wyższego poziomu OCENA DOPUSZCZAJĄCA UCZEŃ: - nie opanował w sposób dostateczny materiału przewidzianego programem i w jego wiedzy są znaczne luki - wykazuje chęci do dalszej nauki i przy pomocy nauczyciela jest w stanie wykonać polecenia wymagające zastosowania posiadanej wiedzy i umiejętności przewidzianych programem - posiada podstawowe umiejętności umożliwiające mu dalsze kształcenie i rokuje osiągnięcie wymaganego minimum OCENA DOSTATECZNA UCZEŃ: -w stopniu dostatecznym dysponuje zasobem wiedzy przewidzianej przez program - potrafi wykonać polecenia o średnim stopniu trudności wymagające wykorzystania wiedzy i umiejętności przewidzianych przez program - uczestniczy w procesie kształcenia w stopniu zadowalającym i wykazuje gotowość do rozwijania swych umiejętności OCENA DOBRA UCZEŃ: - posiada zasób wiedzy wymaganej programem i przeczytał wszystkie lektury obowiązkowe - opanował umiejętności przewidziane programem i potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę w procesie dalszego kształcenia, a także w życiu codziennym - jest aktywny na zajęciach i wykonuje zadania związane z procesem lekcyjnym oraz dodatkowo wynikające z bieżących potrzeb OCENA BADRZO DOBRA UCZEŃ: * posiada zasób wiedzy określony programem nauczania oraz wiedzę uzyskaną w wyniku rozwijania dodatkowych zainteresowań przedmiotem poprzez czytanie nadobowiązkowych lektur oraz uczestnictwo w szkolnych konkursach i olimpiadach przedmiotowych * umie zastosować zdobytą widzę w nowych sytuacjach poznawczych, potrafi odkrywać związki przyczynowo-skutkowe oraz dokonać syntezy i analizy i analizy materiału rzeczowego; pracuje systematycznie i aktywnie uczestniczy w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych * dobrowolnie wykonuje różne prace związane ze zdobywaniem wiedzy i jej integracja OCENA CELUJACA UCZEŃ: * odznacza się szczególnymi zainteresowaniami humanistycznymi; posiada zasób wiedzy określony programem nauczania lub wiedzę wykraczającą poza program w wybranych dziedzinach; dzięki czytaniu lektur spoza obowiązującego zestawu oraz uczestniczeniu w szkolnych lub pozaszkolnych konkursach i olimpiadach przedmiotowych * umie zastosować zdobytą widzę w nowych sytuacjach poznawczych; potrafi odkrywać związki przyczynowo- skutkowe oraz dokonać syntezy i analizy materiału rzeczowego * pracuje systematycznie, jest aktywny na lekcjach, wykonuje dodatkowe zadania wykraczające poza obowiązkowe czynności procesu lekcyjnego, uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych 4

5 NAUKA O JĘZYKU CZĘŚCI MOWY Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wiadomości i umiejętności z zakresu części mowy: nie zna głównych części mowy języka polskiego, nie potrafi wskazać w tekście poszczególnych części mowy, nie zna cech właściwych poszczególnym częściom mowy czasownikowi, imiesłowom przymiotnikowym i przysłówkowym, rzeczownikowi, przymiotnikowi, przysłówkowi, liczebnikowi, zaimkowi, przyimkowi, spójnikowi, wykrzyknikowi, partykule, nie odróżnia odmiennych i nieodmiennych części mowy, nie potrafi poprawnie odmienić części mowy, które podlegają odmianie, nie umie poprawnie określić formy danej części mowy, nie zna oraz nie potrafi poprawnie stosować reguł ortograficznych: pisownia cząstek -bym, -byś, -by z czasownikami, pisownia czasu przeszłego czasowników typu: wziął, zaczął, pisownia łączna i rozdzielna nie z różnymi częściami mowy. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: zna główne części mowy języka polskiego, potrafi podać przykłady części mowy odmiennych i nieodmiennych, zna cechy właściwe dla czasowników oraz potrafi wskazywać czasowniki w tekście, potrafi wyjaśnić różnicę między czasownikami osobowymi i nieosobowymi, zna formy nieosobowe czasownika, potrafi poprawnie odmienić czasownik, zna kategorie związane z czasownikiem tryby, czasy, osoby, strony, liczby, rodzaje, potrafi określić formę czasownika, zna typy imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych, potrafi poprawnie tworzyć odpowiednie typy imiesłowów na przykładach o niskim stopniu trudności, zna cechy właściwe rzeczownikowi i potrafi wskazywać rzeczowniki w tekście, potrafi poprawnie odmieniać rzeczownik, zna kategorie dotyczące rzeczownika liczby, przypadki, rodzaje, potrafi określić formę rzeczownika, zna przykłady rzeczowników o nietypowej odmianie, potrafi właściwie stosować proste formy rzeczowników o osobliwej odmianie w zdaniach, umie poprawnie odmieniać nazwy miejscowe i nazwiska przykłady o niskim stopniu trudności, zna przykłady rzeczowników nieodmiennych, zna cechy właściwe przymiotnikowi oraz potrafi wskazywać przymiotniki w tekście, zna kategorie właściwe przymiotnikowi przypadek, liczba, rodzaj, potrafi poprawnie odmieniać przymiotnik, potrafi poprawnie stopniować przymiotniki, zna cechy właściwe dla przysłówka oraz potrafi wskazać przysłówki w tekście, potrafi poprawnie stopniować przysłówki w sposób prosty, zna cechy właściwe liczebnikowi oraz potrafi wskazać liczebniki w tekście, zna różne sposoby zapisywania dat i potrafi je poprawnie stosować, zna cechy właściwe zaimkowi oraz potrafi wskazywać zaimki w tekście, zna podział zaimków, zna cechy właściwe przyimkowi oraz potrafi wskazywać przyimki w tekście, potrafi odróżnić przyimki proste i złożone, zna cechy właściwe dla spójnika oraz potrafi wskazywać spójniki w tekście, potrafi stosować odpowiednie spójniki w zdaniach, zna cechy właściwe dla wykrzyknika i partykuły, potrafi wskazywać wykrzykniki i partykuły w zdaniach, 5

6 zna zasady łącznej i rozdzielnej pisowni nie z różnymi częściami mowy, potrafi te zasady poprawnie stosować przykłady o niskim stopniu trudności. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: zna główne części mowy języka polskiego, potrafi podać przykłady części mowy odmiennych i nieodmiennych, zna cechy właściwe dla czasowników oraz potrafi wskazywać czasowniki w tekście, potrafi wyjaśnić różnicę między czasownikami osobowymi i nieosobowymi, potrafi odróżniać czasowniki dokonane i niedokonane, zna formy nieosobowe czasownika, potrafi poprawnie odmienić czasownik, zna kategorie związane z czasownikiem tryby, czasy, osoby, strony, liczby, rodzaje, potrafi określać te kategorie w stosunku do poszczególnych czasowników na przykładach o umiarkowanym stopniu trudności, zna zasady poprawnej pisowni czasowników z cząstkami -bym, -byś, -by oraz potrafi je właściwie stosować, zna zasady pisowni czasu przeszłego czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ąć oraz potrafi je poprawnie stosować, zna typy imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych, potrafi poprawnie tworzyć odpowiednie typy imiesłowów na przykładach o umiarkowanym stopniu trudności, zna cechy właściwe rzeczownikowi i potrafi wskazywać rzeczowniki w tekście, potrafi poprawnie odmieniać rzeczownik, umie odróżnić rzeczowniki własne i pospolite, żywotne i nieżywotne, osobowe i nieosobowe, zna kategorie dotyczące rzeczownika liczby, przypadki, rodzaje, potrafi określić przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika, umie w odmianie rzeczownika - oddzielić końcówkę od tematu, potrafi wskazać tematy oboczne i oboczności, zna przykłady rzeczowników o nietypowej odmianie, potrafi poprawnie odmieniać rzeczowniki o osobliwej odmianie przykłady o umiarkowanym stopniu trudności, potrafi właściwie stosować proste formy rzeczowników o osobliwej odmianie w zdaniach, umie poprawnie odmieniać nazwy miejscowe i nazwiska przykłady o umiarkowanym stopniu trudności, zna przykłady rzeczowników nieodmiennych, zna cechy właściwe przymiotnikowi oraz potrafi wskazywać przymiotniki w tekście, zna kategorie właściwe przymiotnikowi przypadek, liczba, rodzaj, potrafi poprawnie odmieniać przymiotnik, potrafi poprawnie stopniować przymiotniki, zna cechy właściwe dla przysłówka oraz potrafi wskazać przysłówki w tekście, potrafi poprawnie stopniować przysłówki, zna cechy właściwe liczebnikowi oraz potrafi wskazać liczebniki w tekście, zna podział liczebników, potrafi poprawnie stosować formy liczebników zbiorowych na prostych przykładach, umie poprawnie odmieniać liczebniki, które podlegają odmianie, zna różne sposoby zapisywania dat i potrafi je poprawnie stosować, zna cechy właściwe zaimkowi oraz potrafi wskazywać zaimki w tekście, zna podział zaimków, potrafi właściwie używać w zdaniach dłuższych i krótszych form zaimków, potrafi poprawnie odmienić zaimki, które podlegają odmianie, zna cechy właściwe przyimkowi oraz potrafi wskazywać przyimki w tekście, potrafi odróżnić przyimki proste i złożone, potrafi tworzyć wyrażenia przyimkowe, 6

7 zna cechy właściwe dla spójnika oraz potrafi wskazywać spójniki w tekście, potrafi stosować odpowiednie spójniki w zdaniach, zna cechy właściwe dla wykrzyknika i partykuły, potrafi wskazywać wykrzykniki i partykuły w zdaniach, zna zasady łącznej i rozdzielnej pisowni nie z różnymi częściami mowy, potrafi te zasady poprawnie stosować przykłady o umiarkowanym stopniu trudności. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: zna wszystkie części mowy języka polskiego, potrafi podać przykłady części mowy odmiennych i nieodmiennych, zna cechy właściwe dla czasowników oraz potrafi wskazywać czasowniki w tekście, potrafi wyjaśnić różnicę między czasownikami osobowymi i nieosobowymi, potrafi odróżniać czasowniki dokonane i niedokonane, przechodnie i nieprzechodnie, zna formy nieosobowe czasownika, potrafi poprawnie odmienić czasownik, zna kategorie związane z czasownikiem tryby, czasy, osoby, strony, liczby, rodzaje, potrafi określać te kategorie w stosunku do poszczególnych czasowników na przykładach o średnim stopniu trudności, zna zasady poprawnej pisowni czasowników z cząstkami -bym, -byś, -by oraz potrafi je właściwie stosować, zna zasady pisowni czasu przeszłego czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ąć oraz potrafi je poprawnie stosować, zna typy imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych, zna zasady tworzenia imiesłowów oraz potrafi poprawnie tworzyć odpowiednie typy imiesłowów na przykładach o średnim stopniu trudności, zna cechy właściwe rzeczownikowi i potrafi wskazywać rzeczowniki w tekście, potrafi poprawnie odmieniać rzeczownik, umie odróżnić rzeczowniki własne i pospolite, żywotne i nieżywotne, osobowe i nieosobowe, zna kategorie dotyczące rzeczownika liczby, przypadki, rodzaje, potrafi określić przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika, umie w odmianie rzeczownika - oddzielić końcówkę od tematu, potrafi wskazać tematy oboczne i oboczności, zna rzeczowniki o nietypowej odmianie, potrafi poprawnie odmieniać rzeczowniki o osobliwej odmianie przykłady o średnim stopniu trudności, potrafi właściwie stosować formy rzeczowników o osobliwej odmianie w zdaniach, umie poprawnie odmieniać nazwy miejscowe i nazwiska, zna rzeczowniki nieodmienne, zna cechy właściwe przymiotnikowi oraz potrafi wskazywać przymiotniki w tekście, zna kategorie właściwe przymiotnikowi przypadek, liczba, rodzaj, potrafi poprawnie odmieniać przymiotnik, zna sposoby stopniowania przymiotników, potrafi poprawnie stopniować przymiotniki, zna cechy właściwe dla przysłówka oraz potrafi wskazać przysłówki w tekście, potrafi poprawnie stopniować przysłówki, zna cechy właściwe liczebnikowi oraz potrafi wskazać liczebniki w tekście, zna podział liczebników oraz potrafi wskazać odpowiednie przykłady, potrafi poprawnie stosować formy liczebników zbiorowych na przykładach o średnim stopniu trudności, umie poprawnie odmieniać liczebniki, które podlegają odmianie, zna różne sposoby zapisywania dat i potrafi je poprawnie stosować, zna cechy właściwe zaimkowi oraz potrafi wskazywać zaimki w tekście, zna podział zaimków i potrafi wskazać odpowiednie przykłady, 7

8 zna zasady poprawnego stosowania dłuższych i krótszych form zaimków i potrafi je właściwie używać w zdaniach, potrafi poprawnie odmienić zaimki, które podlegają odmianie, zna cechy właściwe przyimkowi oraz potrafi wskazywać przyimki w tekście, potrafi odróżnić przyimki proste i złożone, potrafi tworzyć wyrażenia przyimkowe, zna wyjątki od poszczególnych reguł i potrafi je poprawnie stosować. zna zasady pisowni z- i s- na początku przyimka złożonego oraz potrafi je poprawnie zastosować, zna cechy właściwe dla spójnika oraz potrafi wskazywać spójniki w tekście, potrafi stosować odpowiednie spójniki w zdaniach, zna cechy właściwe dla wykrzyknika i partykuły, potrafi wskazywać wykrzykniki i partykuły w zdaniach, zna zasady łącznej i rozdzielnej pisowni nie z różnymi częściami mowy, potrafi te zasady poprawnie stosować. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: zna wszystkie części mowy języka polskiego, potrafi podzielić części mowy na odmienne i nieodmienne, zna cechy właściwe dla czasowników pytania, nazywanie czynności oraz potrafi wskazywać czasowniki w tekście, potrafi wskazać czasowniki osobowe i nieosobowe oraz wyjaśnić różnicę między nimi, potrafi odróżniać czasowniki dokonane i niedokonane, przechodnie i nieprzechodnie oraz wyjaśnić ich właściwości, zna formy nieosobowe czasownika, potrafi poprawnie odmienić czasownik, zna kategorie związane z czasownikiem tryby, czasy, osoby, strony, liczby, rodzaje, potrafi określać te kategorie w stosunku do poszczególnych czasowników na przykładach o dużym stopniu trudności, zna zasady poprawnej pisowni czasowników z cząstkami -bym, -byś, -by oraz potrafi je właściwie stosować, zna zasady pisowni czasu przeszłego czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ąć oraz potrafi je poprawnie stosować, zna typy imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych, zna zasady tworzenia imiesłowów oraz potrafi poprawnie tworzyć odpowiednie typy imiesłowów na przykładach o dużym stopniu trudności, zna cechy właściwe rzeczownikowi i potrafi wskazywać rzeczowniki w tekście, potrafi poprawnie odmieniać rzeczownik, umie odróżnić rzeczowniki własne i pospolite, żywotne i nieżywotne, osobowe i nieosobowe oraz potrafi określić ich właściwości, zna kategorie dotyczące rzeczownika liczby, przypadki, rodzaje, potrafi określić przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika, umie - w odmianie rzeczownika - oddzielić końcówkę od tematu, potrafi wskazać tematy oboczne i oboczności, zna rzeczowniki o nietypowej odmianie, potrafi poprawnie odmieniać rzeczowniki o nietypowej odmianie przykłady o dużym stopniu trudności, potrafi właściwie stosować formy rzeczowników o osobliwej odmianie w zdaniach, umie poprawnie odmieniać nazwy miejscowe i nazwiska, zna rzeczowniki nieodmienne, zna cechy właściwe przymiotnikowi oraz potrafi wskazywać przymiotniki w tekście, zna kategorie właściwe przymiotnikowi przypadek, liczba, rodzaj, potrafi poprawnie odmieniać przymiotnik, zna sposoby stopniowania przymiotników, potrafi poprawnie stopniować przymiotniki, 8

9 zna cechy właściwe dla przysłówka oraz potrafi wskazać przysłówki w tekście, potrafi poprawnie stopniować przysłówki, zna cechy właściwe liczebnikowi oraz potrafi wskazać liczebniki w tekście, zna podział liczebników oraz potrafi wskazać odpowiednie przykłady, potrafi poprawnie stosować formy liczebników zbiorowych na przykładach o dużym stopniu trudności, umie poprawnie odmieniać liczebniki, które podlegają odmianie, zna różne sposoby zapisywania dat i potrafi je poprawnie stosować, zna cechy właściwe zaimkowi oraz potrafi wskazywać zaimki w tekście, zna podział zaimków i potrafi wskazać odpowiednie przykłady, zna zasady poprawnego stosowania dłuższych i krótszych form zaimków i potrafi je właściwie używać w zdaniach, potrafi poprawnie odmienić zaimki, które podlegają odmianie, zna cechy właściwe przyimkowi oraz potrafi wskazywać przyimki w tekście, potrafi odróżnić przyimki proste i złożone, potrafi tworzyć wyrażenia przyimkowe oraz zna ich cechy składowe, zna zasady pisowni z- i s- na początku przyimka złożonego oraz potrafi je poprawnie zastosować, zna cechy właściwe dla spójnika oraz potrafi wskazywać spójniki w tekście, potrafi stosować odpowiednie spójniki w zdaniach, zna cechy właściwe dla wykrzyknika i partykuły, potrafi wskazywać wykrzykniki i partykuły w zdaniach, zna zasady łącznej i rozdzielnej pisowni nie z różnymi częściami mowy, potrafi te zasady poprawnie stosować, NAUKA O JĘZYKU- SKŁADNIA Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wiadomości i umiejętności z zakresu części mowy: - nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnień o elementarnym stopniu trudności Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: - rozpoznaje typy zdań: pojedyncze, złożone - zna części zdania - na łatwych przykładach potrafi stworzyć wykres zdania pojedynczego i złożonego Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: - odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego - odróżnia zdanie złożone współrzędnie od podrzędnego - wykonuje wykresy zdań pojedynczych i złożonych o średnim stopniu trudności - opisuje wykres - rozpoznaje części zdania Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: - odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego, wskazuje/ wyjaśnia różnicę - wykonuje poprawnie wykresy zdań pojedynczych i złożonych, opisuje wykres - rozpoznaje części zdania - rozpoznaje zdania złożone podrzędnie z podrzędnym podmiotowym, orzecznikowym, przydawkowym, dopełnieniowym, okolicznikowym 9

10 Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który posiada następujące wiadomości i umiejętności: - odróżnia zdanie od równoważnika zdana, wyjaśnia różnicę - odróżnia zdanie pojedyncze od zdania złożonego, wyjaśnia różnicę - przekształca równoważnik zdania na zdanie i odwrotnie - wskazuje podmiot jako wykonawcę czynności - rozpoznaje zdanie bezpodmiotowe - redaguje wypowiedzi z zastosowaniem zdań bezpodmiotowych, zna sytuacje stosowania takich zdań - zna cechy podmiotu gramatycznego, logicznego, domyślnego i szeregowego, rozpoznaje je w zdaniu - zna sposoby wyrażania podmiotu, orzeczenia - wskazuje orzeczenie jako wykonawcę czynności - wskazuje orzeczenie imienne, czasownikowe z zdaniu, podaje ich cechy - zna typy, cechy przydawki i sposoby jej wyrażania, wskazuje je w zdaniu - zna cechy typy dopełnienia - przekształca zdanie z dopełnieniem dalszym na zdanie z dopełnieniem bliższym i odwrotnie - zna typy okoliczników i sposoby jego wyrażania - wskazuje związek zgody i związki poboczne w zdaniu - rozpoznaje związki składniowe; zgody, rządu, przynależności- określa ich cechy - przeprowadza analizę składniową zdania pojedynczego i złożonego na trudniejszych przykładach KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE WYPOWIEDZI PISEMNE Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - ma trudności z samodzielnym redagowaniem wymienionych form wypowiedzi nawet korzystając z różnych form pomocy. Pracę charakteryzują następujące cechy: praca nie jest zgodna z tematem lub temat został rozwinięty w bardzo ubogim stopniu, praca świadczy o całkowitym niezrozumieniu tematu, występują bardzo liczne błędy składniowe, stylistyczne, fleksyjne, leksykalne, ortograficzne, interpunkcyjne, stosowane słownictwo jest bardzo ubogie, tekst ma niewłaściwą kompozycję, jest mało spójny i nielogiczny, nie są stosowane akapity, słaba dbałość o estetykę pracy. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: redaguje wymienione formy wypowiedzi korzystając z różnych form pomocy, w sposób mało samodzielny. Ponadto pracę ucznia charakteryzują następujące cechy: praca jest częściowo zgodna z tematem i świadczy o jego słabym zrozumieniu, temat powinien zostać rozwinięty z znacznie szerszym stopniu, praca jest w znacznej części niepoprawna pod względem stylistycznym, fleksyjnym, składniowym, leksykalnym, ortograficznym i interpunkcyjnym występują liczne błędy we wszystkich kategoriach, słownictwo stosowane w pracy jest ubogie, występują nieliczne związki frazeologiczne lub nie są stosowane, zgodność formy z tematem jest zachowana częściowo, 1 0

11 tekst ma właściwą kompozycję zgodną z wymaganiami danej formy wypowiedzi, tekst jest mało spójny, poszczególne części nie są zawsze logicznie powiązane, układ graficzny jest mało przejrzysty ma trudności z właściwym stosowaniem akapitów, słaba dbałość o estetykę pracy. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: redaguje wymienione formy wypowiedzi korzystając z różnych form pomocy. Ponadto pracę ucznia charakteryzują następujące cechy: praca jest częściowo zgodna z tematem i świadczy o jego niedokładnym zrozumieniu, temat został rozwinięty w niepełnym stopniu, praca jest częściowo poprawna pod względem stylistycznym, fleksyjnym, składniowym, leksykalnym (występują błędy powyżej trzech bez względu na kategorię), ortograficznym (występują błędy zasadnicze i drugorzędne) i interpunkcyjnym (powyżej trzech błędów), słownictwo stosowane w pracy jest ubogie, występują nieliczne związki frazeologiczne, tekst ma właściwą kompozycję zgodną z wymaganiami danej formy wypowiedzi, tekst jest spójny i logicznie zbudowany, układ graficzny jest mało przejrzysty ma trudności z właściwym stosowaniem akapitów, słaba dbałość o estetykę pracy. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, którego praca spełnia następujące wymagania: samodzielnie redaguje wymienione formy wypowiedzi, praca jest zgodna z tematem i świadczy o jego zrozumieniu, temat został rozwinięty w niepełnym stopniu, praca jest poprawna pod względem stylistycznym, fleksyjnym, składniowym, leksykalnym (dopuszczalne trzy błędy bez względu na kategorię), ortograficznym (dopuszczalny jeden błąd zasadniczy lub dwa drugorzędne), i interpunkcyjnym (dopuszczalne trzy błędy), stosuje bogate słownictwo oraz związki frazeologiczne, tekst ma właściwą kompozycję zgodną z wymaganiami danej formy wypowiedzi, tekst jest spójny i logicznie zbudowany, układ graficzny jest przejrzysty właściwie posługuje się akapitami, estetyka pracy jest na wysokim poziomie. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, którego praca spełnia następujące wymagania: samodzielnie redaguje wymienione formy wypowiedzi, praca jest zgodna z tematem i świadczy o jego zrozumieniu, temat został w pełni rozwinięty, praca jest poprawna pod względem stylistycznym, fleksyjnym, składniowym, leksykalnym, ortograficznym i interpunkcyjnym, stosuje bogate słownictwo oraz związki frazeologiczne, tekst ma właściwą kompozycję zgodną z wymaganiami danej formy wypowiedzi, tekst jest spójny i logicznie zbudowany, układ graficzny jest przejrzysty właściwie posługuje się akapitami, estetyka pracy jest na wysokim poziomie. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego praca spełnia następujące wymagania: samodzielnie redaguje następujące formy wypowiedzi: opis statyczny, opis sytuacji, opis 1 1

12 przeżyć wewnętrznych, notatka, plan, zaproszenie, tekst reklamowy, ogłoszenie, przemówienie, charakterystyka postaci, list, streszczenie, opowiadanie, sprawozdanie z elementami recenzji, rozprawka, charakterystyka porównawcza, reportaż, artykuł, wywiad, dedykacja, podanie, życiorys, pamiętnik. praca jest zgodna z tematem i świadczy o jego dokładnym zrozumieniu, temat został w pełni rozwinięty, praca jest poprawna pod względem stylistycznym, fleksyjnym, składniowym, leksykalnym, ortograficznym i interpunkcyjnym, stosuje bogate słownictwo oraz związki frazeologiczne, tekst ma właściwą kompozycję zgodną z wymaganiami danej formy wypowiedzi, tekst jest spójny i logicznie zbudowany, układ graficzny jest przejrzysty właściwie posługuje się akapitami, estetyka pracy jest na wysokim poziomie, praca jest twórcza i oryginalna, świadczy o wysokiej kulturze humanistycznej autora. 1 2