aas Warszawa, 12 lipca 2016 r. Szanowny Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku,

Transkrypt

1 Warszawa, 12 lipca 2016 r. Szanowny Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, na podstawie art. 19 a i 136a uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej niżej podpisani posłowie wnoszą projekt uchwały: - w sprawie powołania Komisji Śledczej w celu zbadania metod funkcjonowania oraz prowadzenia działalności o charakterze finansowym podmiotów wchodzących w skład grupy Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych (SKOK). Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad wnioskiem upoważniamy Witolda Zembaczyńskiego.

2 Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2016 roku w sprawie powołania Komisji śledczej w celu zbadania metod funkcjonowania oraz prowadzenia działalności o charakterze finansowym podmiotów wchodzących w skład grupy Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych (SKOK). Na podstawie art. 111 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 1 i 2 ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1218, Dz. U. z 2010 r. Nr 182, poz ) oraz art. 136a Regulaminu Sejmu RP (M. P. z 2012 r., poz. 32 z późn. zm.) Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwala, co następuje: Art. 1 Sejm Rzeczpospolitej Polskiej powołuje Komisję Śledczą w celu zbadania metod funkcjonowania oraz prowadzenia działalności o charakterze finansowym podmiotów wchodzących w skład grupy Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych, zwaną dalej SKOK, ze szczególnym uwzględnieniem Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz poszczególnych Kas, co do których prowadzone jest postępowanie w oparciu o przepisy ustawy prawo upadłościowe tj,: SKOK Wołomin ; SKOK Wspólnota ; SKOK Kujawiak ; SKOK Polska ; SKOK Jowisz ; SKOK Arka. Art. 2. Celem działania Komisji jest: 1) zbadanie i ocena prawidłowości i legalności działań podejmowanych w odniesieniu do działalności prowadzonej przez podmioty wchodzące w skład grupy SKOK przez: a. członków Rady Ministrów, w szczególności Ministra Finansów, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji i podległych im funkcjonariuszy publicznych; b. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego i podległych im funkcjonariuszy publicznych;

3 c. Prokuraturę oraz organy powołane do ścigania przestępstw, w szczególności Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Komendanta Głównego Policji i podległych im funkcjonariuszy publicznych. 2) zbadanie, czy wystąpiły nieprawidłowości w prowadzeniu przez podmioty wchodzące w skład grupy SKOK działalności o charakterze finansowym, z uwzględnieniem zasadności kosztów poniesionych z tytułu wypłat zabezpieczenia depozytów pochodzących z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, zwanego dalej BFG, 3) ujawnienie ewentualnych okoliczności finansowania działalności politycznej jak i jej promocji za pośrednictwem podmiotów powiązanych ze SKOK-ami oraz wpływów politycznych na działalność o charakterze finansowym SKOK, 4) zbadanie płynności finansowej poszczególnych podmiotów wchodzących w skład SKOK oraz ich potencjalnego wpływu na stan sektora finansów publicznych, w szczególności na stan środków zgromadzonych w BFG, 5) zbadanie powiązań finansowych pomiędzy poszczególnymi podmiotami wchodzącymi w skład SKOK, 6) zbadanie ewentualnego wpływu polityków na działania organów Państwa wobec grupy SKOK - w związku z uzasadnionym podejrzeniem co do zaistnienia nieprawidłowości na płaszczyźnie powiązań personalnych pomiędzy osobami zarządzających podmiotami wchodzącymi w skład grupy SKOK, a czynnymi politykami, 7) zbadanie prawidłowości i legalności działań podejmowanych przy transferowaniu kapitałów podmiotów wchodzących w skład grupy SKOK do spółki SKOK Holding S.a.r.l. z siedzibą w Luksemburgu, 8) zbadanie prawidłowości i legalności działań podejmowanych w toku przejmowania przez instytucje finansowe podmiotów wchodzących w skład grupy SKOK, w stosunku do których prowadzone są postępowania w oparciu o przepisy ustawy prawo upadłościowe lub w stosunku do których istnieje ryzyko wszczęcia takiego postępowania, ze szczególnym uwzględnieniem interesów podmiotów (osób prywatnych kredytobiorców), które wstąpiły w prawa udziałowców podmiotów wchodzących w skład SKOK.

4 Art. 3. Wynikiem prac Komisji powinno być w szczególności sporządzenie, opublikowanie i przedstawienie opinii publicznej raportu podsumowującego prace Komisji Śledczej, uwzględniającego rzetelne informacje w zakresie wskazanym w art. 2. W skład Komisji wchodzi 11 członków. Art. 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Art. 6.

5 Uzasadnienie Motywem uzasadniającym złożenie wniosku o powołanie sejmowej komisji śledczej ds. SKOK-ów są: liczne informacje pochodzące od organów państwa (w tym Komisji Nadzoru Finansowego, Naczelnej Izby Kontroli czy też Narodowego Banku Polskiego) o nieprawidłowościach w działaniu systemu SKOK-ów doniesienia medialne mówiące o złej kondycji finansowej wielu elementów systemu SKOK, co może przełożyć się na bezpieczeństwo depozytów obywateli korzystających z usług SKOK oraz kondycję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego zapewniającego bezpieczeństwo dla całego sektora finansowego zbadanie czy nie występuje zależność interesów, mogąca być podstawą do różnego rodzaju nadużyć, między środowiskami partii politycznych promujących system SKOK oraz władz poszczególnych Kas regionalnych, w tym szczególnie kierownictwa Kasy Krajowej SKOK. możliwość wystąpienia niedozwolonych nacisków w procesie legislacyjnym dotyczących kas spółdzielczych W przypadku badania motywu politycznego sprawy, należy poświęcić szczególną uwagę okresowi przygotowania oraz funkcjonowania aktów prawnych normujących zasady funkcjonowania SKOK-ów; należy również zbadać czy w opisywanym czasie miały miejsce naciski polityczne na urzędników przygotowujących ustawy i wnioski. Przykładem takiego działania może być opieszałość związana z wejściem w życie ustawy o SKOK-ach poddającej je pod kontrolę KNF. Opisywana ustawa weszła w życie dopiero 3 lata (w 2012r.) po uchwaleniu jej przez Sejm (w 2009r.). Opóźnienie było spowodowane licznymi działaniami politycznymi, w tym m.in. skierowaniem przez ówczesnego Prezydenta RP, śp. Lecha Kaczyńskiego, do Trybunału Konstytucyjnego. Prezydent Kaczyński uzasadniał skierowanie ustawy do TK tym, że ustawa zbyt daleko ingerowała w samorządność i niezależność SKOK-ów. Powołana komisja miałaby za zadanie zbadać czy środki przeznaczone SKOK-om wykorzystywano do działań niezgodnych z celami

6 funkcjonowania kas oraz czy podczas procesu stanowienia prawa nie doszło do nielegalnego wpływu podmiotów i osób z systemu SKOK na działania osób pełniących funkcje publiczne. Istotną kwestią, która winna zostać dokładnie przeanalizowana, jest podejrzenie nadużycia kompetencji przez kierownictwo SKOK-ów. Przykładem takiego działania jest budząca niewątpliwe podejrzenia rola pana Grzegorza Biereckiego założyciela oraz byłego prezesa Krajowej SKOK, obecnie senatora z ramienia partii Prawo i Sprawiedliwość - w funkcjonowaniu systemu SKOK oraz jego powiązaniach ze środowiskami politycznymi. Senator Grzegorz Bierecki, przez 17 lat sprawował jednocześnie funkcję prezesa Kasy Krajowej SKOK oraz funkcję prezesa zarządu Fundacji na Rzecz Polskich Związków Kredytowych, której Kasa Krajowa i nadzorowane przez nią podmioty wchodzące w skład grupy SKOK zlecały usługi. Ponadto, senator Bierecki był współwłaścicielem spółki wynajmującej lokale kasom, oraz prezesem zarejestrowanej w Luksemburgu spółki SKOK Holding, do której transferowano dywidendy od spółek powiązanych kapitałowo bądź personalnie ze środowiskiem systemu SKOK. Opisane przypadki są sprzeczne z zaleceniami prowadzenia działalności kas kredytowych, przedstawianymi przez Światową Radę Związków Kredytowych, o czym senator Bierecki musiał doskonale wiedzieć, gdyż sam pełnił funkcję przewodniczącego tejże Rady w latach r. Według opinii wnioskodawców, należy zbadać aktualnie obowiązujący stan prawny, czy odpowiada on na bieżące potrzeby związane z kontrolowaniem przez organy państwowe (w szczególności przez Komisję Nadzoru Finansowego) podmiotów systemu SKOK oraz ewentualnym przejmowaniem kontroli nad ich funkcjonowaniem poprzez powoływanie przez KNF zarządów komisarycznych. Należy prześwietlić dokładnie kwestie związane z prawnymi możliwościami finansowania kampanii wyborczych i partii politycznych ze środków pochodzących ze SKOK-ów oraz czy nie dochodziło w tym zakresie do nadużyć, szczególnie w okresach przedwyborczych. Należy podkreślić, że dotychczasowe zaniechania oraz nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu SKOK doprowadziły do znaczącego uszczuplenia rezerwy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z tytułu upadłych SKOK-ów wypłacono ponad 4 mld zł z całej kwoty rezerwy wynoszącej ok. 12 mld zł (stan na koniec 2014r.), co oznacza uszczuplenie rezerw o ok. 30%. Środki gromadzone na koncie rezerwy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego pochodzą ze składek klientów wszystkich funkcjonujących banków. Żaden inny podmiot bankowy nie przyniósł takich strat jak upadłość podmiotów z grupy SKOK. W kontekście wypłat zabezpieczenia z rezerwy BFG na rzecz SKOK-ów warto zaznaczyć, że są one uczestnikiem wpłacającym do wspólnej rezerwy dopiero od

7 2012r. Pozostałe największe banki wpłacają składki na rzecz rezerwy BFG od momentu jego utworzenia 1995r. W 2013r. audytorzy reprezentujący KNF doliczyli się, że SKOK-i mają bardzo niski współczynnik kapitału własnego. Ustawowe minimum wysokości współczynnika kapitału własnego wynosi dla banków komercyjnych 8%, podczas gdy realny poziom wynosi 12-13%. W przypadku 6- ciu SKOK-ów, na 55 wszystkich skontrolowanych, współczynnik ten był ujemny, z kolei tylko połowa wszystkich SKOK-ów ma współczynniki wypłacalności na poziomie przynajmniej 4%. W praktyce oznacza to, że SKOK-i finansują swoją działalność pożyczonym kapitałem. Opisane działanie jest jednym z licznych przykładów niegospodarności prowadzonej przez zarządców Kas, czego efektem jest spadająca liczba Kas. Na dzień dzisiejszy istnieją łącznie 43 Kasy, z 55 działających przed objęciem SKOK-ów przez kontrolę KNF. W dwóch funkcjonują zarządy komisaryczne. Do momentu złożenia niniejszego wniosku formalnej upadłości doczekało się 6 SKOK-ów, które łącznie miały zgromadzone ponad 4,2 mld zł depozytów. Obserwując działania przedstawicieli Kasy SKOK (głównego zarządcy pozostałych podmiotów z grupy SKOK), polegające na dążeniu do zliberalizowania przepisów kontroli organów państwowych nad Kasami, należy liczyć się z postępującymi patologiami występującymi w całym systemie. Niepokojąco brzmi udział prawników reprezentujących Kasę Krajową podczas posiedzeń sejmowej podkomisji ds. instytucji finansowych z dnia 27 kwietnia 2016r., na której debatowano nowelizację ustawy o BFG. Z pozoru standardowe uaktualnienie prawa, może oznaczać powrót do przepisów pozwalających SKOK-om wyrwać się z nadzoru prowadzonego przez KNF. Poprawki do będącej przedmiotem dyskusji ustawy przedstawił mec. Paweł Pelc, reprezentujący Kasę Krajową organ nadrzędny nad pozostałymi podmiotami grupy SKOK. Poprawki zaprezentowane przez mec. Pelca mogą skutkować rozluźnieniem nadzoru KNF nad SKOK-ami. W myśl poprawek, KNF straciłaby możliwość kontrolowania statutu Kasy Krajowej, w wyniku czego Kasa mogłaby silniej wpływać na działalność pozostałych SKOK-ów. Wprowadzenie w życie proponowanych poprawek oznacza powrót do status quo panującego przed objęciem przez KNF kontroli w SKOK-ach przed 2013r. Brak kontroli finansowej organów państwowych przed 2013r. jest wskazywany przez wiele gremiów eksperckich (m.in. Narodowy Bank Polski, czy też Komisję Nadzoru Finansowego) jako główne źródło problemów, z którymi aktualnie SKOK-i mają do czynienia. Aktualnie wszystko w

8 rękach parlamentarzystów należących do sejmowej Komisji Finansów Publicznych, którzy pochylą się nad przedstawionymi poprawkami.