Inne... czasy, epoki w historii Polski

Transkrypt

1 Epoki historyczne PREHISTORIA (lub inaczej prahistoria, ok. 2 mln lat temu - ok p.n.e.) - od powiedzmy pojawienia się człowieka do wynalezienia pisma. Dzieli się na kilka "podepok": paleolit, neolit, epoka miedzi, epoka brązu, epoka żelaza STAROŻYTNOŚĆ (epoka starożytna, ok p.n.e. do 476 r.) - od wynalezienia pisma do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego) ŚREDNIOWIECZE (476 r. do 1492 r.) - od upadku cesarstwa zachodniorzymskiego do odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Podaje się też jako datę końcową ok wynalazek druku, upadek Konstantynopola. NOWOŻYTNOŚĆ (od 1492 r. do 1914 lub 1918 r.) WSPÓŁCZESNOŚĆ (inaczej czasy współczesne, najnowsze, 1914 lub nadal trwa) Epoki w sztuce i literaturze SZTUKA STAROŻYTNA (ANTYK) SZTUKA ŚREDNIOWIECZNA (ROMAŃSKA, GOTYCKA) RENESANS wiek XV i XVI BAROK od końca XVI wieku do początków XVIII wieku OŚWIECENIE XVIII wiek ROMANTYZM pierwsza połowa XIX wieku POZYTYWIZM -druga połowa XIX wieku Dynastie panujące w Polsce Piastowie ( ) rodzima dynastia Przemyślidzi ( ) dynastia pochodząca z Czech Andegawenowie ( ) dynastia pochodząca z Węgier Jagiellonowie ( ) dynastia pochodząca z Litwy Wazowie ( ) dynastia pochodząca ze Szwecji Sasi (Wettynowie, czasy saskie ) dynastia pochodząca z Saksonii Inne... czasy, epoki w historii Polski czasy zygmuntowskie ( ) - panowanie Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta złoty wiek ( ) - panowanie Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta i Stefana Batorego. srebrny wiek ( ) - panowanie Zygmunta III Wazy, Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego. czasy saskie ( ) - panowanie Augusta II Mocnego i Augusta III czasy stanisławowskie ( ) - panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego

2 Bliski Wschód 3500 p.n.e. - Sumerowie wynaleźli pismo klinowe, pierwsze na świecie pismo obrazkowe 1200 p.n.e. - Fenicjanie stworzyli pierwsze na świecie pismo alfabetyczne Grecja 776 p.n.e. - pierwsze igrzyska w Olimpii (pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie 1896 r. - Ateny) V w. p.n.e. - Bitwa pod Maratonem (Grecja zaatakowana przez Persów, słynny bieg maratoński) - bitwa pod Termopilami (grecko-perska w wąwozie termopilskim, słynnych 300 Spartan króla Leonidasa) - Tukidydes IV w. p. n. e. - Aleksander Macedoński (Wielki) Rzym 753 p.n.e. - założenie miasta Rzym - wojny punickie (Hannibal) - powstanie Spartakusa - Juliusz Cezar wkroczył z wojskami do Italii rozpoczynając wojnę domową - Juliusz Cezar został zamordowany (słynne słowa "I ty Brutusie przeciwko mnie?") 395 r. - podział w imperium rzymskiego na dwie części: cesarstwo zachodniorzymskie (stolica Rzym) i cesarstwo wschodniorzymskie (zwane bizantyjskim lub bizantyńskim - stolica Konstantynopol, inaczej Bizancjum, dziś Istambuł) 476 r. - upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, koniec starożytności

3 Europa i świat 622 r. - hidżra (ucieczka Mahometa z Mekki do Medyny). Początek nowej ery muzułmańskiej 843 r. - traktat w Verdun - podział państwa Franków (Karola Wielkiego) na trzy części. Dały początek Niemcom, Francji i Włochom r. - wielka schizma wschodnia (podział chrześcijaństwa na katolicyzm i prawosławie) r. - pierwsza krucjata (zdobycie Jerozolimy, powstanie w ziemi świętej państewek chrześcijańskich, m.in. Królestwo Jerozolimskie) 1450 r. - wynalazek druku: Jan Gutenberg 1453 r. - upadek Konstantynopola, stolicy cesarstwa bizantyjskiego. Zdobyte przez Turków staje się ich stolicą (zmieniają nazwę Konstantynopola na Stambuł/Istambuł) r. - Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę (koniec średniowiecza) 1497 r. - Vasco da Gama opłynął Afrykę i dotarł do właściwych Indii 1517 r. - wystąpienie Marcina Lutra - początek reformacji (powstanie wyznań protestanckich: Luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, itd.) Ferdynand Magellan opłynął ziemię dookoła trwa sobór trydencki Anglia Elżbiety I pokonuje hiszpańską Niezwyciężoną Armadę (flotę) edykt nantejski wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych (Jerzy Waszyngton) 1776, 4 lipca Deklaracja Niepodległości (USA) rewolucja francuska (lub do 1794) - zdobycie Bastylii, początek rewolucji francuskiej - Ludwik XVI ścięty na gilotynie, Francja republiką - terror jakobinów Maksymiliana Robespierre'a - rządy Napoleona Bonaparte we Francji (jako konsul, potem cesarz Francuzów) utworzenie Księstwa Warszawskiego wyprawa Napoleona na Moskwę dni Napoleona i bitwa pod Waterloo KONGRES WIEDEŃSKI wiosna ludów wojna secesyjna (w Stanach Zjednoczonych, Abraham Lincoln) zjednoczenie Niemiec (Otto von Bismarck) 1896 r. - pierwsze igrzyska nowożytne w Atenach zamach w Sarajewie, zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda (był następcą na tron austro-węgierski, z dynastii Habsburgów) I wojna światowa rewolucja bolszewicka w Rosji (obalenie caratu, Włodzimierz Lenin, komuniści - bolszewicy) 1918, 11 listopada Koniec I wojny światowej. Odzyskanie niepodległości przez Polskę traktat wersalski. Pokój zawarty po I wojnie światowej.

4 Polska Państwo pierwszych Piastów. Wieki X-XII do 1138 roku 966 chrzest Polski. Ślub Mieszka I i czeskiej księżniczki Dobrawy. Misja do pogańskich Prusów i męczeńska śmierć św. Wojciecha. papież kanonizował (ogłosił świętym) Wojciecha r. zjazd gnieźnieński (czyli zjazd w Gnieźnie). Cesarz niemiecki Otton III przybył z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie i został wspaniale ugoszczony przez Bolesława Chrobrego. Wymieniono dary - m.in. Bolesław otrzymał kopię włóczni św. Maurycego co symbolizowało zgodę cesarza na koronację królewską dla Bolesława. Utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz trzech biskupstw (Kraków, Wrocław, Kołobrzeg) koronacja Bolesława Chrobrego, pierwszego króla Polski śmierć Bolesława Chrobrego. Bolesław Krzywousty powstanie kroniki Galla Anonima na dworze księcia Bolesława Krzywoustego testament (statut) Krzywoustego. Rozbicie dzielnicowe. Wieki XII-XIV od rządzą synowie Bolesława Krzywoustego a następnie ich synowie, itd. następuje rozdrobnienie dzielnicowe Konrad Mazowiecki sprowadził do Polski na ziemię chełmińską Krzyżaków Władysław Łokietek Zajęcie przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego koronacja Władysława Łokietka po raz pierwszy w Krakowie (i odtąd zawsze tutaj oprócz koronacji Stanisława Augusta Poniatowskiego - jego odbyła się w Warszawie). Ponowne zjednoczenie Polski i koniec rozbicia dzielnicowego.

5 Wieki XIV-XVI do roku 1572 (koniec rządów Piastów oraz czasy Andegawenów i Jagiellonów) Kazimierz Wielki ("zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną") Założenie Akademii Krakowskiej (Uniwersytet Jagielloński) Uczta u Wierzynka. Zjazd monarchów w Krakowie z udziałem cesarza i króla Czech, króla Polski, króla Węgier, króla Cypru, króla Danii, księcia mazowieckiego, książąt śląskich i margrabiego brandenburskiego Śmierć Kazimierza Wielkiego (ostatniego z Piastów na polskim tronie). Ludwik Węgierski 1374 Przywilej w Koszycach Unia polsko-litewska zawarta w Krewie. Władysław Jagiełło 1386 Chrzest, koronacja, ślub Władysława Jagiełły z Jadwigą Wielka wojna z Zakonem krzyżackim. 1410, 15 lipca Bitwa pod Grunwaldem I pokój toruński W bitwie pod Warną z Turkami zginął król Władysław III Warneńczyk. Kazimierz Jagiellończyk. XV w. - Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego oraz inne dzieła tworzy Jan Długosz Wojna trzynastoletnia (zapoczątkowana inkorporacją, czyli włączeniem Prus do Korony, czyli Polski) 1454 Przywilej cerekwicko-nieszawski II pokój toruński (koniec wojny trzynastoletniej). Prusy Królewskie włączone do Polski Aleksander Jagiellończyk Przyjęcie przez sejm konstytucji Nihil novi (nic nowego - w domyśle bez zgody szlachty). Zygmunt Stary 1517 Wystąpienie Marcina Lutra w Niemczech Hołd pruski, Albrecht Hohenzollern na rynku krakowskim złożył hołd Zygmuntowi Staremu. Zygmunt II August 1569 Zawarcie unii lubelskiej pomiędzy Polską i Litwą. Unia lubelska jest unią realną powstaje wspólne państwo, które nazywamy: Rzeczpospolita Obojga Narodów (I Rzeczpospolita , II Rzeczpospolita , III Rzeczpospolita trwa) 1572 Śmierć Zygmunta Augusta. Koniec dynastii Jagiellonów na tronie Polski.

6 Królowie elekcyjni. XVI-XIX w uchwalenie konfederacji warszawskiej. Zapewnienie swobody wyznania dysydenckiej szlachcie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów pierwsza wolna elekcja w Polsce (pacta conventa, artykuły henrykowskie) unia brzeska (część prawosławnych uznała zwierzchność papieża - powstał tzw. kościół grekokatolicki [inaczej unicki - wyznawcy to unici lub grekokatolicy]) powstanie Chmielnickiego (Bohdana) na Ukrainie II wojna północna, czyli tzw. Potop szwedzki. Obrona Jasnej Góry (Częstochowy), pokój zawarto w Oliwie bitwa pod Chocimiem (Turków pokonuje Jan Sobieski) 1683 bitwa z Turkami pod Wiedniem. Osiecz wiedeńska - wspaniałe zwycięstwo Jana III Sobieskiego i jego husarii nad armią turecką Stanisław August Poniatowski I rozbiór Polski powstaje Komisja Edukacji Narodowej (KEN) Sejm Czteroletni (Wielki). 1791, 3 maja uchwalenie pierwszej polskiej konstytucji (Konstytucja 3 maja) wojna z Rosją w obronie konstytucji. Ustanowiono Order Virtuti Militari 1792 zawiązanie konfederacji targowickiej II rozbiór Polski insurekcja (czyli inaczej powstanie) kościuszkowska III rozbiór Polski. Polska pod zaborami 1797 utworzenie Legionów Polskich we Włoszech powstanie Księstwa Warszawskiego kongres wiedeński (w sprawie polski postanowiono: powstaje Królestwo Polskie (zwane Kongresowym) w związku z Rosją, Wielkie Księstwo Poznańskie oraz Rzeczpospolita Krakowska) 1830, 29 listopada na 30 listopada Noc Listopadowa, początek powstania listopadowego (trwa w l ). 1863, 22 stycznia początek powstania styczniowego (trwa w l ) I wojna światowa. 1918, 11 listopada Koniec I wojny światowej. Odzyskanie niepodległości przez Polskę traktat wersalski. Pokój zawarty po I wojnie światowej. Lata (II Rzeczpospolita, XX-lecie międzywojenne) Wojna polsko-bolszewicka Bitwa warszawska, zwana cudem nad Wisłą.