Czym jest nauczanie dwujęzyczne?

Transkrypt

1 Języka obcego nauczymy się lepiej kiedy będzie nam on służył do przyswojenia sobie czegoś więcej niż tylko jego samego Jean Duverger Czym jest nauczanie dwujęzyczne? Od pewnego czasu można zauważyć wzrost zainteresowania nauczaniem dwujęzycznym w szkołach gimnazjalnych. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej nauczanie języków obcych stało się jednym z priorytetów naszej edukacji. Od roku 2008 wprowadzono język obcy do edukacji wczesnoszkolnej, a w 2009 r. poprzez wprowadzenie nowej podstawy programowej drugi język obcy stał się przedmiotem obowiązkowym w gimnazjum. Nauczanie dwujęzyczne w szkole nie może być mylone z nauką dwóch języków obcych. Oddziały dwujęzyczne to klasy, w których nauczanie przedmiotów niejęzykowych np. historii, geografii czy wiedzy o społeczeństwie odbywa się w języku polskim i języku obcym w zakresie dostosowanym do możliwości i umiejętności językowych uczniów. Na zajęciach realizowanych dwujęzycznie uczniowie poznają słownictwo specjalistyczne, czytają i analizują teksty w języku obcym, a także realizują projekty międzyprzedmiotowe z wykorzystaniem umiejętności językowych. Można użyć sformułowania, że uczniowie poznają język poprzez działanie, a język obcy staje się narzędziem do zdobywania informacji, wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin. Czym zatem jest dwujęzyczność (bilingwizm)? Dwujęzyczność to nie tylko znajomość dwóch języków, dwujęzyczność jest to posługiwanie się dwoma językami na poziomie języka ojczystego. Do takiego poziomu językowego powinno doprowadzić ucznia nauczanie dwujęzyczne.

2 PODSTAWY PRAWNE NAUCZANIA DWUJĘZYCZNEGO Nauczanie dwujęzyczne jest prowadzone w Polsce od roku szkolnego 1991/1992. Początkowo klasy dwujęzyczne tworzono tylko w liceach ogólnokształcących, były to oddziały z tzw. klasą zerową, w których etap edukacyjny był wydłużony o jeden rok. Obecnie funkcjonują szkoły z oddziałami dwujęzycznymi na wszystkich etapach nauczania, ale przede wszystkim w liceach ogólnokształcących, gimnazjach i szkołach podstawowych ( w klasach IV-VI). W szkołach tych drugim językiem nauczania jest język angielski, francuski, niemiecki, hiszpański, włoski lub rosyjski. Najpopularniejszym językiem w klasach dwujęzycznych, zwłaszcza w gimnazjach oczywiście jest język angielski. Ramowy plan nauczania gimnazjum z oddziałami dwujęzycznymi przewiduje dodatkowo 190 godzin języka w cyklu kształcenia, czyli średnio o 2 godziny tygodniowo więcej niż w klasie ogólnej. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty oddział dwujęzyczny to oddział szkolny, w którym nauczanie jest prowadzone w dwóch językach: polskim oraz obcym nowożytnym będącym drugim językiem nauczania, przy czym prowadzone w dwóch językach są co najmniej dwa zajęcia edukacyjne, z wyjątkiem zajęć obejmujących język polski, część historii dotyczącą historii Polski i część geografii dotyczącą geografii Polski, w tym co najmniej jedne zajęcia edukacyjne wybrane spośród zajęć obejmujących: biologię, chemię, fizykę, część geografii odnoszącą się do geografii ogólnej, część historii odnoszącą się do historii powszechnej i matematykę. Nauczanie dwujęzyczne realizuje nauczyciel przedmiotu, który posługuje się językiem obcym na poziomie co najmniej B2 lub nauczyciel języka obcego, który uzyskał dodatkowe kwalifikacje do nauczania przedmiotu niejęzykowego. Podstawę prawną istnienia oddziałów i szkół dwujęzycznych stanowi ustawa o systemie oświaty i odpowiednie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej: 1/ Art.3 pkt 2b, art. 3 pkt 2d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U.Nr 256, poz z późn. zm.) stanowiący o możliwości tworzenia szkół dwujęzycznych i szkół z oddziałami dwujęzycznymi;

3 2/ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych programów nauczania w szkołach publicznych Dz.U. Nr 15, poz. 142 z późn. zm.); 3/ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz.17) zgodnie z którym wprowadzono obowiązek nauczania języka obcego od 1 klasy szkoły podstawowej. 4/ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. 5/Rozporządzenie Ministra Edukacji narodowej z dnia 20 stycznia 2012 r w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. CELE NAUCZANIA DWUJĘZYCZNEGO W gimnazjum nauczanie dwujęzyczne dotyczy języka kontynuowanego ze szkoły podstawowej lub języka nauczanego od podstaw. W obydwu sytuacjach język będący drugim językiem nauczania jest realizowany na poziomie rozszerzonym (III.1) i docelowo powinien być opanowany co najmniej na poziomie B1. Taki poziom języka umożliwia uczniom kontynuację nauki języka w liceum na poziomie B2 i przystąpienie do dwujęzycznej matury ( poziom C1). Nauczanie dwujęzyczne w gimnazjum ma na celu: a) zwiększenie motywacji uczniów do nauki języków obcych poprzez wspieranie ich zdolności i pozytywną informację zwrotną oraz nacisk na umiejętność swobodnego komunikowania się i wykorzystania kompetencji językowych do nauki innych przedmiotów, b) opanowanie przez uczniów szerokiego zakresu środków językowych umożliwiającego sprawną komunikację w mowie i piśmie, c) przygotowanie uczniów do egzaminu z języka angielskiego na poziomie

4 podstawowym i rozszerzonym, d) przygotowanie do kontynuacji nauki w szkole średniej zwłaszcza w klasach dwujęzycznych, językowych, humanistycznych, medialnych, europeistycznych. e) przygotowanie uczniów do udziału w konkursach językowych i przedmiotowych, f) poszerzenie wiedzy uczniów o kulturze Wielkiej Brytanii i krajów anglojęzycznych oraz państw europejskich, g) kształtowanie w uczniach poszanowania innych kultur i narodów, h) motywowanie uczniów do prowadzenia samodzielnych i grupowych prac badawczych, twórczych i artystycznych w ramach projektów międzyprzedmiotowych, umożliwienie uczniom realizacji i prezentacji miedzyprzedmiotowych projektów dwujęzycznych ( na zakończenie gimnazjum) i) przygotowanie ucznia do świadomego uczenia się, samodzielnego myślenia i rozwiązywania problemów, korzystania z różnych źródeł informacji, współdziałania w grupie, efektywnego komunikowania się oraz do oceniania poziomu swej wiedzy i umiejętności. ORGANIZACJA NAUCZANIA DWUJĘZYCZNEGO W GIMNAZJUM NR 3 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI I DWUJĘZYCZNYMI IM. KAROLA WOJTYŁY W MYSŁOWICACH W Gimnazjum nr 3 w Mysłowicach nauczanie dwujęzyczne realizowane jest od roku szkolnego 2008/2009. Nabór do pierwszej klasy dwujęzycznej poprzedzony był realizacją innowacji pedagogicznych obejmujących nauczanie dwujęzyczne dwóch przedmiotów: wiedzy o społeczeństwie w języku francuskim i informatyki w języku angielskim. Innowacje realizowane były w dwóch klasach. Obecnie drugim językiem nauczania w oddziałach dwujęzycznych jest język angielski. W klasach dwujęzycznych wprowadzono:

5 zwiększoną liczbę godzin języka angielskiego ( do 6 godz. tygodniowo ) intensywne nauczanie drugiego języka obcego ( 2 godz. tygodniowo + kółka i konsultacje) nauczanie dwujęzyczne wiedzy o społeczeństwie, historii i informatyki. Nauczanie języków obcych prowadzone jest w dobrze wyposażonych pracowniach językowych i multimedialnych w oparciu o autorskie programy nauczania np. Interdyscyplinarny program nauczania języka angielskiego w gimnazjum dla klas dwujęzycznych, Język francuski z edukacją europejską Na lekcjach przedmiotów realizowanych dwujęzycznie wykorzystywane są podręczniki polskie zatwierdzone przez MEN. Nauczyciele opracowują samodzielnie materiały ( ćwiczenia, karty pracy, słowniczki) w języku angielskim, korzystają z dostępnych publikacji anglojęzycznych, opracowują lub adaptują teksty, które wykorzystywane są na lekcjach. Wszystkie materiały dydaktyczne są dostosowane do poziomu językowego uczniów. Nauczanie dwujęzyczne jest wyzwaniem dla nauczycieli i uczniów. Nauczyciel języka obcego będącego drugim językiem nauczania ma do dyspozycji większą ilość godzin na realizację materiału, jednak musi doprowadzić ucznia do poziomu językowego wykraczającego poza program klasy ogólnej. W związku z powyższym opracowuje program autorski, który rozszerza treści programowe, wzbogaca materiał kulturowy i wprowadza atrakcyjne formy i metody nauczania. Nauczyciele przedmiotów niejęzykowych dokonują modyfikacji programów, tworzą również innowacje. W klasie dwujęzycznej nauczyciele stale współpracują ze sobą, dokonują analizy postępów uczniów, ewaluują programy, formy i metody nauczania. ORGANIZACJA NAUCZANIA DWUJĘZYCZNEGO W GIMNAZJUM NR 3 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI I DWUJĘZYCZNYMI IM. KAROLA WOJTYŁY W MYSŁOWICACH

6 W Gimnazjum nr 3 w Mysłowicach nauczanie dwujęzyczne realizowane jest od roku szkolnego 2008/2009. Nabór do pierwszej klasy dwujęzycznej poprzedzony był realizacją innowacji pedagogicznych obejmujących nauczanie dwujęzyczne dwóch przedmiotów: wiedzy o społeczeństwie w języku francuskim i informatyki w języku angielskim. Innowacje realizowane były w dwóch klasach. Obecnie drugim językiem nauczania w oddziałach dwujęzycznych jest język angielski. W klasach dwujęzycznych wprowadzono: zwiększoną liczbę godzin języka angielskiego ( do 6 godz. tygodniowo ) intensywne nauczanie drugiego języka obcego ( 2 godz. tygodniowo + kółka i konsultacje) nauczanie dwujęzyczne wiedzy o społeczeństwie, historii i informatyki. Nauczanie języków obcych prowadzone jest w dobrze wyposażonych pracowniach językowych i multimedialnych w oparciu o autorskie programy nauczania np. Interdyscyplinarny program nauczania języka angielskiego w gimnazjum dla klas dwujęzycznych, Język francuski z edukacją europejską Na lekcjach przedmiotów realizowanych dwujęzycznie wykorzystywane są podręczniki polskie zatwierdzone przez MEN. Nauczyciele opracowują samodzielnie materiały ( ćwiczenia, karty pracy, słowniczki) w języku angielskim, korzystają z dostępnych publikacji anglojęzycznych, opracowują lub adaptują teksty, które wykorzystywane są na lekcjach. Wszystkie materiały dydaktyczne są dostosowane do poziomu językowego uczniów. Nauczanie dwujęzyczne jest wyzwaniem dla nauczycieli i uczniów. Nauczyciel języka obcego będącego drugim językiem nauczania ma do dyspozycji większą ilość godzin na realizację materiału, jednak musi doprowadzić ucznia do poziomu językowego wykraczającego poza program klasy ogólnej. W związku z powyższym opracowuje program autorski, który rozszerza treści programowe, wzbogaca materiał kulturowy i wprowadza atrakcyjne formy i metody nauczania. Nauczyciele przedmiotów niejęzykowych dokonują modyfikacji programów, tworzą również innowacje. W klasie dwujęzycznej nauczyciele stale współpracują ze sobą, dokonują analizy postępów uczniów, ewaluują programy, formy i metody nauczania.