Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą tylko w zakresie i na zasadach określonych w statucie.

Transkrypt

1 ISBN; Ilość stron 304 Termin organizacja pozarządowa wywodzi się z terminologii anglosaskiej i jest dosłownym tłumaczeniem amerykańskiego Non Governmental Organization", od którego powstał skrót NGO, używany w terminologii międzynarodowej. Termin organizacja pozarządowa wszedł do polskiego obiegu prawnego po raz pierwszy w ustawie z 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych; powyższa ustawa wprowadziła jedyną w ówczesnym ustawodawstwie definicję organizacji pozarządowej. Ilekroć w ustawie jest mowa o organizacjach poza-rządowych - oznacza to stowarzyszenia, związki, izby oraz organizacje pracodawców i pracobiorców o charakterze ogólnokrajowym. Definicja ta była niepełna i w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadzono ustrojową definicję organizacji pozarządowej. Zgodnie z jej art. 3 ust. 2 Organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów 0finansach publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia".1 Działanie organizacji pozarządowych w Rzeczpospolitej Polskiej zagwarantowane zostało przepisami Konstytucji RP z 1997 roku. Stosownie do art. 12 Konstytucji: Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia 1działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji".2 Przepisy prawa zezwalają fundacjom na prowadzenie działalności gospodarczej. Przez działalność gospodarczą należy rozumieć wszelką zarobkową działalność wytwórczą, handlową, budowlaną, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą tylko w zakresie i na zasadach określonych w statucie. Jeżeli statut nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację, podjęcie takiej działalności nie jest możliwe bez zmiany statutu. Oczywiście zmiana taka będzie możliwa jedynie wtedy, gdy w statucie przewidziano możliwość jego nowelizacji. Statut powinien określać zakres działalności gospodarczej fundacji - dobrze jest posługiwać się wówczas opisami działalności zaczerpniętymi z Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Przedmiot działalności gospodarczej wpisuje się bowiem do Krajowego Rejestru Sądowego według tej klasyfikacji. Działalność gospodarcza fundacji może być prowadzona tylko w rozmiarach służących celom fundacji. Zastrzeżenie to ma bardzo duże znaczenie. Oznacza bowiem, że podstawowa aktywność fundacji musi być skierowana na prowadzenie działalności statutowej. Działalność gospodarcza służyć powinna jedynie pozyskiwaniu środków na działalność statutową. Niedopuszczalne jest więc nadanie działalności gospodarczej znaczenia działalności podstawowej. Działalność gospodarcza nie może być traktowana jako sposób realizacji celu fundacji, ani tym bardziej jako jeden z celów fundacji. Dlatego też nie można wymieniać działalności gospodarczej w części statutu poświęconej określeniu celu statutowego fundacji oraz sposobu jego realizacji.

2 Fundacja powinna dysponować kapitałem niezbędnym do podjęcia działalności gospodarczej, a mianowicie musi przeznaczyć na ten cel co najmniej zł. Określenie wartości środków, jakie mają być przeznaczone na działalność gospodarczą nie musi mieć miejsca w akcie fundacyjnym, gdyż obligatoryjne składniki tego aktu są określone w ustawie. Nie oznacza to, że stosowny zapis nie może znajdować się w akcie fundacyjnym. Nie można jednak uznać go za obligatoryjny element treści tego aktu. Przeznaczenie środków na cele fundacji nie jest równoznaczne z przeznaczeniem środków na działalność gospodarczą, mimo iż te ostatnie winny służyć realizacji celów fundacji. Odpowiedni zapis dotyczący przeznaczenia środków na działalność gospodarczą powinien znajdować się w statucie, choć może być przedmiotem odrębnego postanowienia fundatora czy uchwały fundatorów. Należy więc odrębnie oceniać: a) zapis o zamiarze prowadzenia działalności gospodarczej, rodzaju, metodach, zakresie prowadzenia działalności gospodarczej (zawsze musi mieć miejsce w statucie); b) przeznaczenie środków na działalność gospodarczą (może być określone poza statutem). Oczywiście, umieszczenie tych dwóch spraw w statucie tworzy pewną przej - rzystość tego aktu; zarówno zamiar prowadzenia działalności gospodarczej i przeznaczenie środków powinny znaleźć odzwierciedlenie w rejestrze. Fundacje mogą w zasadzie prowadzić każdy rodzaj działalności gospodarczej pod warunkiem jednak, że inne przepisy nie zastrzegają jej prowadzenia tylko dla określonego rodzaju przedsiębiorców. Działalność gospodarcza fundacji może być prowadzona bądź bez wyodrębnienia organizacyjnego, bądź poprzez wyodrębnioną jednostkę organizacyjną (zakład), powołaną przez zarząd fundacji. W pierwszym wypadku działalnością gospodarczą kieruje bezpośrednio zarząd. W drugim przypadku działalnością statutową kieruje zarząd, natomiast zakład zarządzany jest przez odpowiedni organ określony w statucie lub uchwale zarządu. Organ ten jest z reguły jednoosobowy (kierownik zakładu). Kierownik zakładu jest podporządkowany zarządowi. Do reprezentowania zakładu kierownik, może być upoważniony przez odpowiedni zapis statutowy lub przez udzielenie stosownego pełnomocnictwa przez zarząd. Jak wyżej wspomniano, jeśli powołana fundacja może prowadzić działalność gospodarczą, to na formularzu KRS-WM zgłaszamy ten fakt w KRS. Wpisujemy w nim poszczególne rodzaje działalności gospodarczej podmiotu, według systematyki przyjętej w Polskiej Klasyfikacji Działalności. Co ważne, przedmiot prowadzonej przez fundację działalności gospodarczej nie musi się pokrywać z celami fundacji oraz środkami, za pomocą których cele te są realizowane. Aldona Gibalska Wykształcenie wyższe. Urodzona w 1961 roku w Zwoleniu. Wysokiej klasy specjalista z dziedziny rachunkowości i podatków. Wydała książkę z zakresu prowadzenia rachunkowości w organizacjach pozarządowych Fundacje. Stowarzyszenia. Zasady funkcjonowania i opodatkowania. Wszechnica Podatkowa, Kraków, 2011, 2010,2009. Autorka wielu publikacji dotyczących rachunkowości w NGO. Trener z zakresu rachunkowości, rachunkowości budżetowej, podatków i finansów dla instytucji budżetowych, podmiotów gospodarczych i NGO. Trener biorący udział w projektach szkoleniowych POKL w tym Profesjonalni Fundraiserzy z zakresu podatków, finansów i zarządzania finansami. Wykładowca akademicki. Wiceprezes Zarządu ds. finansowych w Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wiceprezes Zarządu Fundacji wspierania badań nad życiem i twórczością Heleny Modrzejewskiej. Członek Zarządu Małopolskiego Centrum Finansów i Rachunkowości sp. z o.o. SPIS TREŚCI WSTĘP CZĘŚĆ I

3 FUNDACJE I STOWARZYSZENIA - PRAWNE I PODATKOWE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA ROZDZIAŁ I PRAWNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA FUNDACJI 1.Ogólna definicja, cele i tryb powoływania fundacji 2.Ustanowienie fundacji 3.Statut fundacji 3.1.Obligatoryjne elementy statutu fundacji Nazwa fundacji Siedziba fundacji Majątek fundacji Cele, zasady, formy i zakres działalności Skład i organizacja Zarządu, sposób powoływania, obowiązki i uprawnienia tego organu 3.2.Fakultatywne elementy statutu fundacji Postanowienia dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej Postanowienia dotyczące innych organów fundacji Postanowienia dotyczące zmiany celu lub statutu Postanowienia dotyczące dopuszczalności i warunków połączenia z inną fundacją Postanowienia dotyczące wskazania właściwego ministra Postanowienia dotyczące sposobu likwidacji fundacji i przeznaczenia jej majątku 4.Rejestracja fundacji (KRS i REGON) Siedziby i dane teleadresowe Wydziałów Gospodarczych - Krajowego Rejestru Sądowego 5.Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację 6.Nadzór nad działalnością i obowiązki sprawozdawcze fundacji 7.Ustanie (likwidacja) fundacji Likwidacja fundacji Upadłość Połączenie z inną fundacją ROZDZIAŁ II PRAWNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA STOWARZYSZEŃ 1.Ogólna definicja i cele stowarzyszenia Stowarzyszenie zwykłe Stowarzyszenie zarejestrowane 2.Powołanie stowarzyszenia 3.Statut stowarzyszenia 3.1. Obligatoryjne elementy statutu stowarzyszenia Nazwa (odróżniająca dane stowarzyszenie od innych organizacji) Teren działania i siedziba Cele i sposoby ich realizacji Sposób nabycia i przyczyny utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków Organy stowarzyszenia, sposób ich wyboru i uzupełniania składu oraz kompetencje Sposób reprezentowania, zaciągania zobowiązań majątkowych, warunki ważności uchwał Sposób uzyskiwania środków finansowych i płacenia składek członkowskich Zasady wprowadzania zmian w statucie Sposób rozwiązania się stowarzyszenia Struktura organizacyjna i zasady tworzenia jednostek terenowych, jeżeli stowarzyszenie zamierza tworzyć takie jednostki Fakultatywne postanowienia statutu 4.Rejestracja stowarzyszeń 5.Prowadzenie działalności gospodarczej przez stowarzyszenie 6.Nadzór nad stowarzyszeniami 7.Majątek stowarzyszenia 8.Rozwiązanie (likwidacja) stowarzyszeń ROZDZIAŁ III STOWARZYSZENIE I FUNDACJA JAKO ORGANIZACJA POŻYTKU PUBLICZNEGO 1.Warunki uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego 2.Rejestracja organizacji pożytku publicznego 3.Przywileje i obowiązki organizacji pożytku publicznego

4 4.Nadzór nad działalnością organizacji pożytku publicznego 5.Ulga podatkowa w związku z darowizną na rzecz organizacji pożytku publicznego 6.Wolontariat ROZDZIAŁ IV PODATKOWE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA FUNDACJI I STOWARZYSZEŃ 1.Obowiązki rejestracyjne 2.Podatek dochodowy od osób prawnych 3.Podatek dochodowy od osób fizycznych 4.Podatek od towarów i usług ROZDZIAŁ V WZORY DOKUMENTÓW 1.Akt ustanawiający fundację 2.Statut fundacji (organizacja pożytku publicznego nieprowadząca działalności gospodarczej) 3.Statut fundacji (organizacja pożytku publicznego prowadząca działalność gospodarczą) 4.Protokół posiedzenia fundatorów 5.Uchwała Zgromadzenia Fundatorów 6.Uchwała Rady Fundacji w sprawie zatwierdzenia sprawozdania finansowego 7.Oświadczenie członka Rady Fundacji o niekaralności, braku pokrewieństwa z członkami Zarządu i zatrudnienia przez Zarząd 8.Protokół zebrania założycielskiego stowarzyszenia 9.Uchwała zebrania założycielskiego o założeniu stowarzyszenia.1 10.Uchwała zebrania założycielskiego o uchwaleniu statutu stowarzyszenia 11.Uchwała zebrania założycielskiego o wyborze Komitetu 12.Uchwała zebrania założycielskiego o udzieleniu pełnomocnictwa Komitetowi Założycielskiemu do dokonania czynności związanych z rejestracją stowarzyszenia 13.Lista założycieli stowarzyszenia 14.Przykładowy statut stowarzyszenia (prowadzącego działalność gospodarczą) 15.Przykładowa deklaracja o przystąpieniu do stowarzyszenia CZĘŚĆ II FUNDACJE I STOWARZYSZENIA - POLITYKA RACHUNKOWOŚCI. ROZDZIAŁ I ZASADY RACHUNKOWOŚCI W ORGANIZACJACH POZARZĄDOWYCH NIE PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Odpowiedzialność osób kierujących fundacją i stowarzyszeniem za politykę rachunkowości i prowadzenie ksiąg ROZDZIAŁ II POLITYKA RACHUNKOWOŚCI W FUNDACJI LUB STOWARZYSZENIU NIEPROWADZĄCA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 1.Zasady polityki rachunkowości Zasada prawdziwego i wiernego obrazu (tru and fairview) Zasada memoriałowa Zasada współmierności przychodów i kosztów Zasada ostrożnej wyceny Zasada periodyzacji Zasada kosztu historycznego Zasada istotności Zasada kompletności Zasada kontynuowania działania Zasada wyższości treści ekonomicznej nad formą 2.Zasady wyceny aktywów i pasywów 3.Zasady inwentaryzacji ROZDZIAŁ III WZÓR POLITYKI RACHUNKOWOŚCI 1.Działalność organizacji pozarządowej 2.Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych 3.Zasady i sposoby prowadzenia ksiąg rachunkowych 4.Metody i terminy inwentaryzowania składników majątkowych

5 4.1.Metody inwentaryzowania składników majątkowych 4.2.Terminy inwentaryzowania składników majątkowych 5.Obowiązujące metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego 5.1.Zasady ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. 5.2.Umorzenie (amortyzacja) środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych 5.3.Wycena pozostałych aktywów i pasywów 5.4.Wycena aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych. 5.5.Zasady wyceny instrumentów finansowych 5.6.Zasady wyceny rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów. 5.7.Wybór systemu rachunku wyników 5.8.Zasada istotności i stopa dyskontowa ROZDZIAŁ IV SPOSÓB PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH 1.Zakładowy Plan Kont 2.Zasady zaliczania w koszty delegacji służbowych 3.Obieg dokumentów w organizacji ROZDZIAŁ V ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH W ORGANIZACJACH NIE PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 1.Przykładowy plan kont dla fundacji i stowarzyszenia nie prowadzących działalności gospodarczej Wykaz kont księgi głównej 2.Ewidencja księgowa ZESPÓŁ 0 - Aktywa trwałe Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 1 - Aktywa pieniężne Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 2 - Rozrachunki i roszczenia Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 3 - Materiały i towary Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 4 - Koszty według rodzajów Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 5 - Koszty według typów działalności (jeżeli zostanie w polityce rachunkowości obrana zasada księgowania poprzez realizowane projekty ujmowane w zespole 5) Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 6 - Rozliczenia międzyokresowe kosztów. Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 7 - Przychody i koszt własny sprzedaży Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 8 - Kapitały. Rezerwy i wynik finansowy 3.Księgowość a działalność fundacji i stowarzyszeń ROZDZIAŁ VI ZA PAN BRAT Z KSIĘGOWOŚCIĄ 1.Zasadność i budowa sporządzania sprawozdań finansowych 2.Budowa sprawozdania finansowego 3.Sprawozdanie merytoryczne ROZDZIAŁ VII RACHUNKOWOŚĆ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ 1.Zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym organizacji które prowadzą działalność gospodarczą i zysk przekazuje na działalność statutową 2.Odpowiedzialność osób kierujących fundacją i stowarzyszeniem za politykę rachunkowości i prowadzenie ksiąg ROZDZIAŁ VIII POLITYKA RACHUNKOWOŚCI W FUNDACJI LUB STOWARZYSZENIU PROWADZĄCYM DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ 1.Zasady polityki rachunkowości 2.Zasady wyceny aktywów i pasywów 3.Zasady inwentaryzacji ROZDZIAŁ IX WZÓR POLITYKI RACHUNKOWOŚCI 1.Działalność organizacji pozarządowej 2.Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych

6 3.Zasady i sposoby prowadzenia ksiąg rachunkowych 4.Metody i terminy inwentaryzowania składników majątkowych 4.1.Metody inwentaryzowania składników majątkowych 4.2.Terminy inwentaryzowania składników majątkowych 5.Obowiązujące metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego 5.1.Zasady ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych 5.2.Umorzenie (amortyzacja) środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych 5.3.Wycena pozostałych aktywów i pasywów 5.4.Wycena aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych 5.5.Zasady wyceny instrumentów finansowych 5.6.Zasady wyceny rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów: 5.7.Wybór systemu rachunku wyników 5.8.Zasada istotności i stopa dyskontowa ROZDZIAŁ X SPOSÓB PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH 1.Zakładowy Plan Kont 2.Zasady zaliczania w koszty delegacji służbowych 3.Obieg dokumentów w organizacji ROZDZIAŁ XI ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH W ORGANIZACJACH PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ 1.Przykładowy plan kont dla fundacji lub stowarzyszenia Wykaz kont księgi głównej 2.Ewidencja księgowa dla organizacji prowadzącej działalność gospodarczą. Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 0 - Aktywa trwałe Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 1 - Aktywa pieniężne Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 2 - Rozrachunki i roszczenia Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 3 - Materiały i towary Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 4 - Koszty według rodzajów Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 5 - Koszty według typów działalności. Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 6 - Rozliczenia międzyokresowe kosztów. Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 7 - Przychody i koszty Ewidencja księgowa - ZESPÓŁ 8 - Kapitały. Rezerwy i wynik finansowy. ROZDZIAŁ XII ZA PAN BRAT Z KSIĘGOWOŚCIĄ 1.Zasadność i budowa sporządzania sprawozdań finansowych 2.Budowa sprawozdania finansowego 3.Wzór sprawozdania finansowego dla organizacji prowadzącej działalność gospodarczą