Vademecum selekcji, czyli jak przeglądać i oceniać swoje fotografie

Transkrypt

1 Vademecum selekcji, czyli jak przeglądać i oceniać swoje fotografie

2 2

3 Wstęp Kiedy zaczyna, a kiedy kończy się rola fotografa w procesie fotografowania? Czy jego zadaniem jest jedynie przykładanie aparatu do oka i wciskanie spustu migawki? Co z setkami, a nawet tysiącami zdjęć, jakie zalegają na naszych dyskach? Coraz pilniejszą potrzebą jest nauczenie się wybierania z tych fotografii najlepszych kadrów. Na jednym ze swoich spotkań autorskich wybitny polski fotograf, Tadeusz Rolke, opowiedział anegdotę o tym, jak wyglądała jego praca w redakcji Przekroju w latach sześćdziesiątych. - Rano dostawaliśmy jedną rolkę filmu średnioformatowego, na której mieściło się 12 zdjęć i mieliśmy do obsłużenia 4 tematy wspominał. Dość łatwo policzyć, ile zdjęć mógł wykonać w czasie realizacji tylko jednego zadania - Selekcja odbywała się w głowie, żadne zdjęcie się nie powtarzało, każde było inne. Jedno, góra dwa wchodziło na łamy. I. Pytania fundamentalne Robimy coraz więcej zdjęć. Gigabajty na naszych kartach pamięci wkrótce zmienią się w terabajty, a przecież już teraz trudno nam zliczyć fotografie wykonane w ciągu jednego tylko miesiąca. Fotografujemy na potęgę, bezmyślnie, traktujemy obrazy fotograficzne jak dodatkową pamięć. Wychodząc z hali przylotów kolejnego lotniska zwykliśmy wyjmować aparat fotograficzny, komórkę, kamerę. Cokolwiek, co pozwoli utrwalić nam obraz. W drodze do centrum jesteśmy w stanie zrobić setki zdjęć, nagrać dziesiątki filmów. Wszystko z okien wiozącej nas taksówki czy autobusu. Żeby tylko zobaczyć jak najwięcej. Zobaczyć czyli sfotografować. To czego nie ma na karcie pamięci, tego nie zobaczyliśmy. Zdjęcie to dowód nie tyle istnienia jakiegoś konkretnego miejsca czy budynku. Zdjęcie to dowód tego, że tam byliśmy, widzieliśmy to. Nie dało się tego dotknąć (taksówka, autobus, szyba), ale udało się sfotografować. Jaką męczarnią są później te zdjęcia dla tych, którzy z nami nie podróżowali, ale są ciekawi jak było? Czasami fotografujemy na zapas. Bez względu na to, czy jesteśmy podróżnikami w nieznanym kraju, fotoamatorami z artystycznymi aspiracjami czy zawodowcami pracującymi na zlecenie największych redakcji. Zrobienie zdjęcia już nic nie kosztuje, zapłaciliśmy za tę 3

4 przyjemność kilka tysięcy złotych w sklepie fotograficznym, w którym kupiliśmy naszą cyfrową lustrzankę. Kosztowała niemało, ale daje nam przecież całkowitą wolność. Teraz nie musimy się już ograniczać. Dlatego każdą scenę czy moment fotografujemy ze wszystkich stron, włączamy tryb ciągły i kręcimy niekiedy naszym aparatem poklatkowy film. Fotografując wszystko nie fotografujemy jednak tak naprawdę niczego. Ale robimy te zdjęcia, bo nigdy nie wiadomo, czy kiedyś się nam nie przydadzą. Jak uniknąć tego niebezpieczeństwa zanudzenia wszystkich dookoła, fotografowania wszystkiego tylko po to, by zapchać pamięć naszego komputera? Ile razy przeglądamy folder zatytułowany Paryż 2008 skoro wiemy, że jest w nim choćby tylko tysiąc zdjęć z naszej czterodniowej wycieczki do tego miasta? Czy rzeczywiście z kolejnych takich samych fotografii Wieży Eiffla nasi przyjaciele dowiedzą się, jak tam naprawdę było? Czy świat dowie się czegoś nowego? Czy kogokolwiek takimi zdjęciami poruszymy? Wiele wskazuje na to, że tak się nie stanie. Może zresztą nie mamy aż takich ambicji, może potrzebujemy tylko pamiątki. Jak często jednak będziemy do niej wracać, jeśli przytłoczy nas ona swoją zwielokrotnioną powtarzalnością? Choć fotografia cyfrowa wydaje się wszystkim łatwiejsza od analogowej, wymaga od świadomego fotografa opanowania umiejętności rzetelnej oceny swoich fotografii i ich selekcji. Nie żeby wcześniej nie było to konieczne, przecież nawet Tadeusz Rolke musiał ze swoich 3 kadrów wybrać ten, który znajdzie się na łamach Przekroju. Być może teraz musiałby się jednak zmierzyć z 300 zdjęciami. Stanąłby zatem przed podobnym zadaniem, tyle, że w o wiele większej skali. Zanim jednak odpowiemy sobie na pytanie, jak dokonać selekcji naszych fotografii, musimy uświadomić sobie po co ją robimy. Czy pojemność naszego dysku jest jedynym ograniczeniem jeśli chodzi o ilość przechowywanych przez nas zdjęć? Na pewno nie. Selekcja zdjęć nie jest bowiem procesem stricte technicznym, choć takim czasem bywa. Jest ona na pewno elementem procesu twórczego, równie ważnym jak samo fotografowanie. Zresztą nawet wciskanie spustu migawki jest już jakąś formą selekcji. Wybieramy konkretne motywy, a inne odrzucamy, zwracamy uwagę na jedno, a drugie pomijamy, to my decydujemy co zostanie w kadrze. Można to nazywać świadomym wyborem, można świadomym odrzuceniem. Podobnie jest z selekcją wykonanych już zdjęć. Tutaj fotografujemy temat jakby na nowo, używając własnego oka nieuzbrojonego w aparat. Nie możemy już wprawdzie cofnąć aktu fotografowania, spust został wciśnięty, matryca naświetlona, zdjęcie powstało. Możemy jednak zdjęcie skasować, przestanie ono istnieć. Możemy też je głęboko 4

5 ukryć w zakamarkach naszego dysku, nikt go nie zobaczy. Selekcja jest więc również fotografowaniem, wtórnym, bardziej świadomym, ze spokojem, przy kubku gorącej herbaty, w zaciszu własnego domu. Tutaj mamy szansę po raz drugi zastanowić się, czy zrobienie konkretnego zdjęcia miało sens. Nie wolno nam tej szansy nie wykorzystać. Fotografowanie nie kończy się bowiem na schowaniu aparatu do torby. Selekcja zdjęć jest aktem twórczym, do którego należy się odpowiednio przygotować. A zacząć należy od pytania: po co selekcjonujemy nasze fotografie? Odpowiedź jest jedna, tylko pozornie banalna celem selekcji jest uzyskanie zestawu zdjęć, który w najlepszy sposób oddaje zamiary fotografa i jest czytelny dla innych odbiorców. Bez względu na nasze fotograficzne umiejętności i opanowanie sztuki fotografowania, cel ten jest możliwy do osiągnięcia dla każdego. Dobra selekcja może nawet niekiedy wzmocnić wymowę niedoskonałych zdjęć, choć arcydzieła oczywiście z nich nie zrobi. 5