Definicje zdrowia i choroby, teorie ich powstawania oraz związki z mikro i makroekonomią. Zofia Słońska CMKP, 2015

Transkrypt

1 Definicje zdrowia i choroby, teorie ich powstawania oraz związki z mikro i makroekonomią Zofia Słońska CMKP, 2015

2 INSTYTUT KARDIOLOGII TO JAK ROZUMIEMY CO TO JEST ZDROWIE (CHOROBA) WYZNACZA NASZ SPOSÓB ZACHOWANIA WOBEC ZDROWIA (CHOROBY)

3 PARADYGMAT BIOMEDYCZNY NEGATYWNA DEFINICJA ZDROWIA: BRAK CHOROBY, ZABURZEŃ ZDROWOTNYCH PARADYGMAT SOCJOEKOLOGICZNY ZDROWIE JAKO ZASÓB JEDNOSTEK, ZBIOROWOŚCI I SPOŁECZEŃSTW

4 PROFESJONALNE DEFINICJE ZDROWIA LAICKIE DEFINICJE ZDROWIA

5 LAICKIE DEFINICJE ZDROWIA ZDROWIE W PRÓŻNI NEGATYWNA DEFINICJA ZDROWIA - ZDROWIE TO BRAK CHOROBY. U PODŁOŻA LEŻY BRAK ŚWIADOMOŚCI WŁASNEGO ORGANIZMU ZDROWIE JAKO REZERWY ZASOBY ORGANICZNO-BIOLOGICZNE, ODPORNOŚCI I WITALNOŚCI, KTÓRE MOGĄ SIĘ ZWIĘKSZAĆ LUB ZANIKAĆ W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU ŻYCIA CZŁOWIEKA ZDROWIE JAKO RÓWNOWAGA ZDOLNOŚĆ UTRZYMYWANIA RÓWNOWAGI ŻYCIOWEJ I POCZUCIA, ŻE JEST SIĘ ZDOLNYM DO ROBIENIA TEGO CZEGO SIĘ PRAGNIE ZDROWIE FUNKCJONALNE ZDOLNOŚĆ DO REALIZACJI ZADAŃ ŻYCIOWYCH, PEŁNIENIA RÓL SPOŁECZNYCH Z. SŁOŃSKA OPRACOWANIE WŁASNE NA PODST. C. Herzlich, H.Sęk INSTYTUT KARDIOLOGII

6 STAN ZDROWIA (HEALTH STATUS) ZDROWIE : HEALTH: koncepcja biomedyczna WELL-BEING: dobre samopoczucie i zdrowie WELLNESS: optymalny stan zarówno w wymiarze funkcjonowania w życiu codziennym, jak i odczuwania życiowej satysfakcji, możliwy do osiągnięcia przez człowieka, w danym momencie i warunkach w jakich żyje (Bruhn i in.1977) ZDROWIE FUNKCJONALNE: stan w którym jednostka wykazuje optymalną umiejętność efektywnego pełnienia ról i zadań wyznaczonych jej przez proces socjalizacji (T. Parsons, 1969)

7 CHOROBA: DISEASE: obiektywna, patologiczna zmiana w organizmie, odpowiada biomedycznej koncepcji choroby ILLNESS: samopoczucie człowieka będące wynikiem indywidualnej interpretacji i sposobu reagowania na symptomy chorobowe. Człowiek uważa się za chorego bo źle się czuje. SICKNESS: stan będący wynikiem uznania człowieka za chorego przez otoczenie społeczne. Człowiek uznany za chorego jest odmiennie traktowany niż osoby uważane za zdrowe. CHOROBA FUNKCJONALNA: odwrotność zdrowia funkcjonalnego

8 DEFINICJA ZDROWIA ŚOZ STAN PEŁNEGO DOBROSTANU FIZYCZNEGO, PSYCHICZNEGO I SPOŁECZNEGO A NIE JEDYNIE BRAK CHOROBY CZY KALECTWA INSTYTUT KARDIOLOGII

9 FIZYCZNE PRAWIDŁOWE FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU (ORGANÓW I NARZĄDÓW) PSYCHICZNE ZDOLNOŚĆ LOGICZNEGO MYŚLENIA; ZDOLNOŚĆ ROZPOZNAWANIA, WYRAŻANIA I KONTROLI UCZUĆ ZDROWIE SPOŁECZNE ZDOLNOŚĆ PEŁNIENIA RÓL SPOŁECZNYCH

10 ZDROWIE JAKO KONTINUUM ZDROWIE (IDEALNE) CHOROBA (POWAŻNA)

11 21% 16% ŚRODOWISKO GENETYKA 53% STYL ŻYCIA 10% SŁUŻBA ZDROWIA POLA ZDROWIA, LALOND M. 1974

12

13

14 Model salutogenezy A. Antonovskyego Uogólnione zasoby odpornościowe Poczucie koherencji : zrozumiałość, sterowność, sensowność

15 DOSTĘP DO PODSTAWOWYCH ZASOBÓW Szansa na prozdrowotne zachowania pojawia się wówczas gdy w zasięgu jednostek, grup i zbiorowości społecznych znajdują się zasoby, takie jak pożywienie, ubranie, mieszkanie, wykształcenie czy świadczenia zdrowotne Podstawowym wrogiem równości szans w dostępie do zasobów są NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE ROZWIĄZANIEM WSPÓŁPRACA MIĘDZYSEKTOROWA ŻRÓDŁO: Z. SŁOŃSKA, 2004

16 STATUS SPOŁECZNO-EKONOMICZNY A ZDROWIE RÓŻNICUJE SZANSE NA PROZDROWOTNY STYL ŻYCIA RÓŻNICUJE SZANSE NA DOSTĘP DO OPIEKI ZDROWOTNEJ A TAKŻE SZANSE NA JEJ WYSOKĄ JAKOŚĆ RÓŻNICUJE SZANSE NA NEGATYWNE ZDARZENIA ŻYCIOWE RÓŻNICUJE STOPIEŃ POSIADANYCH ZASOBÓW SPOŁECZNYCH I PSYCHOLOGICZNYCH RÓŻNICUJE SZANSE NARAŻENIA NA CZYNNIKI RYZYKA ŻRÓDŁO: A. SŁOŃSKA OPR. WŁASNE RÓŻNICUJE SZANSE NARAŻENIA NA ZACHOROWANIE I ZGON

17 Relacje między środowiskiem społecznym a zdrowiem ETYKIETOWANIE STEREOTYPY TABU WSPARCIE SPOŁECZNE MARGINALIZACJA WYKLUCZENIE

18 CZYNNIKI PROWADZĄCE DO MARGINALIZACJI LUB WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO BEZROBOCIE, UBÓSTWO NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ UZALEŻNIENIA CHOROBY STYGMATYZUJĄCE

19 Prognoza ludności Polski (w milionach) Źródło: Dane GUS,2009

20 Prognozowana liczba urodzeń (w tys.) Źródło: Dane GUS,2009

21 % POPULACJI W WIEKU 0-14 POLSKA EU Źródło: European HFA Database, 2014

22 % POPULACJI W WIEKU 65+ EU POLSKA Źródło: European HFA Database, 2014

23 Przeciętne trwanie życia (w latach) Źródło: Dane GUS,2009

24 Prognoza ludności Polski w wieku 80 lat i więcej (w procentach ) Źródło: Dane GUS,2009