7 kwietnia Światowy Dzień Zdrowia. Hasło na rok 2016 Pokonaj cukrzycę!

Transkrypt

1 7 kwietnia Światowy Dzień Zdrowia Hasło na rok 2016 Pokonaj cukrzycę!

2 Cukrzyca - choroba cywilizacyjna XXI w. Cukrzyca to pierwsza niezakaźna choroba, którą Światowa Organizacja Zdrowia uznała za epidemię XXI wieku.

3 obecnie na świecie choruje na cukrzycę ok. 366 mln osób. szacuje się, że w 2030 r. liczba ta osiągnie 552 mln. w Polsce na cukrzycę choruje już ponad 3 miliony ludzi, z czego blisko 1 milion jeszcze o tym nie wie.

4 Czym jest cukrzyca? Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, spowodowaną nieprawidłową produkcją insuliny w komórkach trzustki lub nieprawidłowym działaniem insuliny. Tu znajduje się trzustka

5 Co sprawia, że chorujemy na cukrzycę? Czynniki genetyczne Czynniki środowiskowe infekcje wirusowe i bakteryjne nadwaga, otyłość nadciśnienie choroby sercowo - naczyniowe złe odżywianie się stres mała aktywność fizyczna

6 Objawy cukrzycy: wzmożone pragnienie zmęczenie senność częste oddawanie moczu chudnięcie pomimo wilczego apetytu zmiany skórne, świąd trudno gojące się rany

7 Co to jest insulina i do czego jest nam potrzebna? U zdrowych ludzi po spożyciu posiłku żywność jest rozkładana m.in. na glukozę, która jest potem transportowana przez krew do tkanek w całym ciele. Tkanki używają insuliny, hormonu wytwarzanego przez trzustkę, by wspomóc przekształcenie glukozy w energię. Działa więc jak klucz, który otwiera drzwi komórki, przez które wejść może cukier. Bez insuliny komórka "zamknięta na klucz" - głoduje.

8

9 Komórki trzustki mają "własny" zegar, który decyduje o porze i ilości wydzielonej insuliny. Zegar informuje, kiedy i ile w danej chwili jej potrzeba. Zadaniem insuliny jest obniżanie poziomu cukru we krwi. U chorych na cukrzycę wydzielenie insuliny jest zaburzone. Chorzy, u których nie jest ona wytwarzana wcale, muszą dostarczać organizmowi ją z zewnątrz.

10 Rodzaje cukrzycy: a) cukrzyca typu I b) cukrzyca typu II Istnieje jeszcze cukrzyca ciążowa i niemowlęca

11 Cukrzyca typu 1 - insulino zależna To najczęstsza choroba przewlekła u dzieci, tzw. choroba z autoagresji - układ odporności niszczy własne komórki beta w trzustce wydzielające insulinę. Przy rozpoznaniu cukrzycy ok. 80% komórek beta jest zniszczonych i nie wytwarza już insuliny.

12 Cukrzyca typu II Insulino niezależna Dotyka głównie dorosłych, szczególnie otyłych i z nadciśnieniem tętniczym, ale choruje na nią coraz więcej dzieci. Wymaga ciągłego podawania leków doustnych, a z czasem często przejścia na insulinę.

13 Kto pierwszy wyprodukował insulinę? W 1921 roku Kanadyjczyk F.Banting i H.Ch.Best wyizolowali wyciąg, który zawierał hormon, nazwany insuliną. Jego wstrzyknięcie usuwało wszystkie objawy cukrzycy. W Polsce po raz pierwszy insulinę wyprodukował w 1926 roku inżynier J. Celarek w Pracowni Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie.

14 Sposoby podawania insuliny: Insulinę podaje się: za pomocą pena zastępuje on tradycyjną strzykawkę, przypomina kolorowy długopis. Umieszcza się w nim wkład z insuliną (wystarcza na kilka dni), a potem odmierza odpowiednią dawkę i niemal bezboleśnie, cieniusieńką igiełką robi się zastrzyk. za pomocą pompy insulinowej - to aparat z cienką rurką, której zakończenie umieszczane jest w skórze brzucha. Został tak zaprogramowany, by podawać stale niewielką dawkę insuliny. Dzięki temu liczba zastrzyków znacznie spada.

15 Stała kontrola cukru we krwi Chorzy na cukrzycę muszą kontrolować poziom cukru we krwi, aby nie był ani za wysoki, ani za niski.

16 Prawidłowe wyniki stężenia cukru we krwi na czczo (rano) < 95 mg/dl przed posiłkiem < 100 mg/dl 1h po posiłku < 140 mg/dl 2h po posiłku < 120 mg/dl przed snem mg/dl glikemia nocna > 60 mg/dl

17 Hipoglikemia - zbyt niski poziom cukru we krwi Niedocukrzenie czyli hipoglikemia to stan w cukrzycy, w którym poziom cukru we krwi występuje poniżej normy tj. poniżej 70mg%. Objawy niedocukrzenia są bardzo różne u różnych osób. Niedocukrzenie może pojawić się nagle i nie zawsze jest wyraźnie sygnalizowane przez organizm chorego.

18 Przyczyny niedocukrzenia: za mało jedzenia niezjedzony lub zapomniany posiłek podanie za dużej dawki insuliny zbyt intensywny wysiłek fizyczny alkohol

19 Objawy niedocukrzenia: poczucie słabości trudności z poruszaniem się Pojawiają się: bladość skóry, drżenie rąk, pot, zaburzenia widzenia, silny ból głowy, napady nieuzasadnionej złości, agresji, brak kontaktu, nielogiczne odpowiedzi, pismo brzydkie i niewyraźne, bazgranie. Nie wszystkie te objawy występują jednocześnie. Czasami może być tylko jeden z nich. Bez natychmiastowej pomocy można stracić przytomność, co jest bardzo niebezpieczne!!!

20 Jak należy udzielić pomocy? jeśli osoba jest przytomna podać glukozę lub cukier (3-4 kostki) lub słodki napój Coca-cola (1/2 szklanki) lub sok owocowy jeżeli jest utrata przytomności lub zasłabnięcie nie ustępuje, należy wykonać zastrzyk z Glucagonu. instrukcja obsługi znajduje się w każdym opakowaniu. wezwać pogotowie ratunkowe 997

21 Hiperglikemia zbyt wysoki cukier we krwi W sytuacji, gdy poziom cukru jest zbyt wysoki (powyżej 250 mg%), chory na cukrzycę: czuje się źle, ma nudności, ma bóle głowy czy brzucha, odczuwa silne pragnienie Co robić? Po korekcie dawki podać odpowiednią ilość insuliny popijać często czystą wodę

22 Niezbędnik diabetyka, czyli co każdy cukrzyk powinien mieć zawsze przy sobie? GLUKOMETR z nakłuwaczem i paskami Służy do mierzenia stężenia poziomu glukozy we krwi. Kropelkę krwi z palca nakłada się na jednorazowy pasek i po chwili wynik jest gotowy.

23 GLUKAGON Glukagon powoduje uwolnienie glukozy magazynowanej w wątrobie i w krótkim czasie podwyższa jej poziom we krwi. Działa skutecznie zarówno po podaniu dożylnym, jak i domięśniowym lub podskórnym. Wykrzykuje się osobie chorej na cukrzycę, która w skutek niskiego poziomu cukru we krwi straciła przytomność.

24 Jak podać zastrzyk z glukagonem? Taka instrukcja znajduje się razem z glukagonem. Zdejmij pomarańczową nakrętkę z buteleczki. Wbij w korek igłę i wpuść płyn ze strzykawki do buteleczki. Wymieszaj zawartość. Odciągnij tłoczek i wprowadź płyn z buteleczki do strzykawki. Wykonaj zastrzyk: wbij igłę w mięsień i naciśnij tłok strzykawki.

25 PEN Z INSULINĄ

26 GLUKOZA LUB INNY CUKIER PROSTY

27 Należy dbać o wyrównania poziomu cukru we krwi. W cukrzycy należy dbać o wyrównanie cukru, unikać jego skoków i spadków. Mogą one doprowadzić do uszkodzenia małych naczyń krwionośnych, czego efektem mogą być uszkodzenia narządów. Poziom cukru należy kontrolować przed każdym posiłkiem, przed pójściem spać, oraz zawsze wtedy, gdy chory poczuje taką potrzebę! Czasami konieczne są również pomiary w nocy, np. ok lub (i) 3.00

28 O tym należy pamiętać! Właściwa ilość składników odżywczych oraz odpowiedni dobór i rozłożenie posiłków pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi, w zależności od wieku, potrzeb, aktywności fizycznej i działania insuliny. Przykładowy rozkład posiłków i pomiarów poziomu cukru i w ciągu dnia I śniadanie II śniadanie obiad podwieczorek kolacja posiłek przed snem (aby zapewnić dobry poziom w nocy)

29 Co to jest wymiennik węglowodanowy (jednostka chlebowa) Aby kontrolować poziom cukru we krwi każdy diabetyk musi znać pojęcie wymiennika węglowodanowego (1 WW). 1 WW to taka ilość produktu wyrażona w gramach, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych przez organizm (co odpowiada 10 g czystego cukru).

30 każdy diabetyk insulino zależny musi mieć dopasowaną odpowiednią dawkę insuliny, jaką należy podać na każdy spożyty 1 WW. spożywając każdy posiłek diabetyk musi sobie obliczyć i zsumować ilość wymienników węglowodanowych oraz podać odpowiednią dawkę insuliny. można to uczynić na podstawie przygotowanych tabeli, które podają ilość 100g produktu przypadającą na 1 WW.

31 Zalecany przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków udział poszczególnych składników odżywczych w diecie cukrzyka.

32 Przykładowa tabela z WW

33 Indeks glikemiczny Aby ułatwić prawidłowe spożycie węglowodanów wprowadzono pojęcie Indeksu Glikemicznego (IG) produktów. Określa on tempo wzrostu poziomu cukru we krwi po spożyciu określonych produktów spożywczych...,wyrażamy go w % Po posiłkowy wzrost glikemii 100% glukoza (poziom cukru wzrasta najszybciej) % coca-cola, pepsi, płatki ryżowe i kukurydziane, ziemniaki puree, miód, ryż preparowany 70-90% pieczywo pszenne, pszenno-żytnie, żytnie, chleb chrupki, mąka pszenna, proszek budyniowy, ryż gotowany, babka piaskowa, herbatniki, biszkopty 50-70% płatki owsiane, kukurydza, sacharoza, banany, niesłodzone soki owocowe, chleb gruboziarnisty 30-50% mleko, jogurt naturalny, owoce np: jabłka,

34 Leczenie cukrzycy Cukrzyca jest choroba nieuleczalną, lecz można z nią normalnie żyć. Wymaga od chorego dyscypliny i samokontroli, która gwarantuje wyrównany poziom cukru we krwi. Leczenie obejmuje: modyfikację stylu życia, wdrożenie zasad zdrowego odżywiania, leczniczy wysiłek fizyczny, samokontrolę, systematyczną kontrolę lekarska, farmakoterapię (leki doustne lub insulina).

35 Powikłania cukrzycowe: Utrzymujący się przez długi czas wysoki poziom cukru jest przyczyną uszkodzenia małych naczyń krwionośnych i dużych tętnic. Doprowadza to do zaburzenia ukrwienia i uszkodzenia wielu narządów. Konsekwencją tego procesu są przewlekłe powikłania cukrzycowe. retinopatia cukrzycowa jest to uszkodzenie narządu wzroku związane ze zmianami w siatkówce, prowadzi to do upośledzenia widzenia nefropatia cukrzycowa polega na uszkodzeniu nerek, które prowadzi stopniowo do ich niewydolności. neuropatia cukrzycowa jest to uszkodzenie nerwów, które objawia się uczuciem palenia i pieczenia stóp i dłoni, głównie nocą. cukrzyca przyśpiesza powstawanie zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, doprowadzając do rozwoju choroby niedokrwiennej serca, choroby niedokrwiennej kończyn dolnych, udaru mózgu

36

37 Z cukrzycą można żyć normalnie... Sławne osoby chorujące na cukrzycę: Paula Ignasiakpiosenkarka Marta Wiśniewska Mandaryna tancerka i piosenkarka Halle Berry - aktorka Lech Wałęsa były prezydent RP Tom Hanks - aktor

38 Z cukrzycą można realizować swoje marzenia Michał Jeliński polski wioślarz, czterokrotny mistrz świata, mistrz olimpijski z Igrzysk Olimpijskich w Pekinie.

39 Cele leczenia chorych na cukrzycę: zapobieganie powikłaniom zapewnienie poprawy jakości życia Aby to osiągnąć, należy: dążyć do wyrównania poziomu cukru we krwi, dbać o odpowiednią wagę ciała skutecznie leczyć nadciśnienie tętnicze prowadzić aktywny tryb życia opanować zasady podawania insuliny i obsługi pena. Pamiętaj!!! Ruch może zastąpić wiele leków, żaden lek nie zastąpi ruchu.

40 Każdy może zachorować na cukrzycę. wokół nas są diabetycy w każdym wieku. żyją normalnie jak zdrowe osoby, mogą robić wszystko co inni, muszą tylko bardziej się kontrolować. najniebezpieczniejsza jest niewiedza ludzi chorych na cukrzycę otoczenia na jej temat. miej zawsze oczy i uszy szeroko otwarte, być może kiedyś Twoja pomoc będzie potrzebna. odżywiaj się zdrowo, prowadź aktywny tryb życia! jak i

41 Dziękujemy za uwagę! Prezentację przygotował Szkolny Zespół Promujący Zdrowie