Informacja zwrotna w edukacji podstawowe wiadomości Joanna Rzońca

Transkrypt

1 Informacja zwrotna w edukacji podstawowe wiadomości Joanna Rzońca Stopnie, oceny szkolne a informacja zwrotna Szkoła kojarzy się ze stopniami, z ocenami. Uczniowie chcą mieć te jak najwyższe odczytując w nich wyraz uznania dla swoich działań i nagrodę za swoje zaangażowanie. Niski stopień jest dla nich równoznaczny z porażką. Stopnie szkolne przynajmniej w teorii mają za zadanie poinformować uczniów i ich opiekunów o postępach edukacyjnych oraz o wymiarze w jakim uczeń opanował obowiązujący na danym przedmiocie materiał. Czy je spełniają? Częściowo na pewno tak. Jednak co taka ocena w postaci przedstawionego słownie lub cyfrą stopnia daje tak naprawdę uczniowi? Czego o sobie i o swojej drodze nabywania nowych umiejętności dzięki temu się dowiaduje? Jakie może wyciągnąć z tego wnioski na przyszłość? No właśnie Dlatego każdy nauczyciel powinien pamiętać, by oprócz ustalania szkolnych stopni udzielać uczniom kompetentnej informacji zwrotnej, która będzie mieć charakter kształtujący która wzmocni ucznia tam, gdzie tego potrzebuje, wskaże na jakie pułapki zwracać uwagę i jak zrobić coś lepiej oraz doda

2 Elementy informacji zwrotnej Jak więc powinna być skonstruowana rzetelna i pełna informacja zwrotna? Przede wszystkim przy udzielaniu informacji zwrotnej należy pamiętać o jej czterech elementach żadnego z nich nie powinno zabraknąć. Elementy te obrazują następujące znaki: skrzydeł do samodzielnego rozwoju. Taka informacja zwrotna wymaga dużego zaangażowania nauczyciela i bardzo indywidualnego podejścia do każdego ucznia co oczywiście nie w każdych warunkach jest możliwe. Warto jednak pamiętać o tym, że obowiązek udzielania pełnej informacji zwrotnej został nałożony na nauczycieli ministerialnym Rozporządzeniem z dnia 3 sierpnia 2017 r. (Rozdział 2 12). Zatem nawet jeśli nie w każdej sytuacji nauczyciel jest w stanie udzielić uczniowi pełnej informacji zwrotnej, to warto mieć na uwadze, że jest ona szczególnie pożądana przy ocenianiu wypowiedzi ustnych ucznia i przy dłuższych pracach pisemnych. Plus + Minus - Delta Δ Strzałka Plus Udzielanie informacji zwrotnej należy zacząć od podkreślenia mocnych stron ucznia. Informujemy go co zostało wykonane prawidłowo, doceniamy wysiłek i zaangażowanie jakie włożył w zadanie. Zwracamy szczególną uwagę na własne rozwiązania, które zastosował uczeń, na jego autorskie propozycje wzbogacające pracę. Chwalimy rzetelność i merytoryczność działań. Znajdujemy nawet najmniejsze pozytywne elementy. W skrajnych wypadkach gdy praca ucznia nie zawiera żadnych plusów - nie pozostaje nic innego, jak podziękować mu za podjęcie się zadania i pod-

3 kreślić, że każda próba wzbogaca nas o nowe doświadczenia. A kto nie próbuje, ten nigdy nie osiągnie mistrzostwa. Minus uczymy się na błędach. Największym wyzwaniem przy informowaniu ucznia o jego błędach jest to, by go tą informacją nie zniechęcić do dalszej pracy a raczej zmotywować i przekonać, że następnym razem będzie już wiedział czego unikać i na co zwracać większą uwagę. Delta Wszyscy popełniamy błędy. Rzadko się zdarza, by czyjaś praca nie zawierała żadnych niedociągnięć i była po prostu idealna. Zazwyczaj zawsze coś można było zrobić lepiej. Czy błędy, niedociągnięcia, potknięcia przekreślają całkowicie osobę wykonującą dane zadanie? Nie. Zbyt duża ich liczba może co prawda sprawić, że praca nie spełnia minimalnych kryteriów, by można ją było przyjąć, zaakceptować, zaliczyć. Jednak nie oznacza to, że uczeń nigdy nie uzyska pozytywnych efektów. Wskazanie słabych stron, jasne ale kulturalne i życzliwe określenie co zostało zrobione źle, jest niezwykle ważną informacją dla ucznia, który musi przecież wiedzieć jakich konkretnie oczekiwań nie spełnił, czego w jego pracy zabrakło, a co wykonane było nieprawidłowo. Umiejętne przedstawienie uczniowi mankamentów jego pracy jest niezwykle wartościowe dla jego dalszego rozwoju. Jak mawia przysłowie najlepiej Samo wskazanie błędów i niedociągnięć to jednak zazwyczaj zbyt mało. Oprócz poinformowania ucznia CO w jego pracy zostało wykonane niewłaściwie, błędnie, niedokładnie, trzeba mu również podpowiedzieć JAK to można zmienić i naprawić. Czasem wystarczą proste wskazówki: Zabrakło u ciebie tego i tego. Jeśli dodasz te elementy, praca będzie kompletna lub Zmień kolejność tych działań, a otrzymasz prawidłowy wynik. Niekiedy trzeba podać uczniowi nieco więcej wyjaśnień: Przyjrzyj się strukturze swojej pracy i zobacz jaka jest nieproporcjonalna, zastanówmy się wspólnie co można zmienić, by panowała tu większa równowaga albo To określenie jest

4 niejasne. Co miałeś na myśli mówiąc to? By twoja wypowiedź była bardziej zrozumiała powinieneś zastanowić się nad doborem terminologii, której używasz. Na pewno znajdziemy bardziej trafne słowa, które oddają twoje stanowisko w tej sprawie. Ważne, by uczeń nie czuł się pozostawiony sam sobie z uczuciem porażki po przedstawieniu mu mankamentów jego pracy wsparcie nauczyciela da mu poczucie pewności, że większość błędów można naprawić i że jego niepowodzenie to nie koniec świata. Strzałka Chyba najważniejszym (ale też najtrudniejszym) zadaniem nauczyciela jest nieustanne rozbudzanie w swoich uczniach ciekawości świata, motywowanie ich i inspirowanie do własnych poszukiwań nowej wiedzy oraz do zdobywania nowych umiejętności. Ostatnim elementem informacji zwrotnej jest podarowanie uczniowi impulsu do dalszego rozwoju i samodzielnej eksploracji przestrzeni wiedzy: Mogę polecić ci ciekawy film na ten temat, Zaglądnij do szkolnej biblioteki znajdziesz tam książkę x, która z pewnością cię zainteresuje, Tym zagadnieniem zajmuje się badaczka XYZ. To prawdziwy autorytet w tej dziedzinie. W Internecie na pewno znajdziesz o niej wiele informacji. Jeśli zauważymy w uczniu pewne predyspozycje, potencjał, talent (choćby nawet pączkujący), zachęćmy go na zakończenie do pielęgnowania tych umiejętności ( W domu kultury są świetne zajęcia, na których mógłbyś rozwinąć swoje zdolności, Myślałaś o wstąpieniu do klubu sportowego?, Może zorganizujemy w szkole wystawę twoich fotografii? ). Możemy też zaprosić ucznia do podzielenia się swoją wiedzą poprzez umożliwienie mu np. współprowadzenia lekcji. Rzetelna, kompetentna i zindywidualizowana informacja zwrotna stanowi niezwykle ważne narzędzie edukacyjne i wychowawcze. Umiejętnie udzielona, daje wspaniałe efekty, jednak najczęściej nie są one natychmiastowe, ale mają charakter długofalowy i są niewymierne dlatego tak trudno pełnowartościowej informacji zwrotnej zadomowić się w mocno ustrukturyzowanej, policzalnej i zhierarchizowanej rzeczywistości szkolnego oceniania. Ale to się zmienia.

5 Edukacja globalna patrzy na problemy świata w sposób holistyczny kładąc duży nacisk na skomplikowane zależności pomiędzy zjawiskami, procesami, istotami żywymi i rzeczami obecnymi na Ziemi. Podobnie pełna informacja zwrotna - proponuje całościowe spojrzenie na ucznia jako na złożony mikroświat, którego funkcjonowanie i rozwój jest wypadkową sukcesów, porażek i inspiracji. Każdy element jest tu równie ważny, każdy ma wpływ na pozostałe.