III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE

Transkrypt

1 III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0% ogólnej liczby ludności w województwie łódzkim. Pozostała część ludności została spisana w gospodarstwach zbiorowych. Gospodarstwo domowe definiowane jest w spisach ludności jako zespół osób mieszkających razem i wspólnie utrzymujących się. Osoby samotne oraz mieszkające z innymi osobami, ale utrzymujące się oddzielnie, tworzą odrębne, jednoosobowe gospodarstwa domowe 1. Porównując wyniki spisów z lat 1988 i 2002 w województwie łódzkim obserwujemy niewielki wzrost liczby gospodarstw domowych. Wyniósł on 5,8% (średni wzrost w kraju - 11,4 %) i był najniższy spośród wszystkich województw. W maju 2002 r. w łódzkim było 983,7 tys. gospodarstw domowych, tj. o 53,9 tys. więcej niż w grudniu 1988 r. Liczba gospodarstw domowych w miastach wynosiła 689,0 tys., co oznacza wzrost o 46,6 tys. (o 7,3%), zaś na wsi 294,7 tys. i zwiększyła się o 7,3 tys. (o 2,6%). Tabl. 32. Gospodarstwa domowe według liczby osób w latach 1988 i 2002 GOSPODAR- STWA DOMOWE Miasto Wieś 1988= = =100 OGÓŁEM ,8 983,7 105,8 642,4 689,0 107,3 287,4 294,7 102,6 o liczbie osób: ,5 269,1 138,4 147,8 205,9 139,3 46,7 63,2 135, ,6 250,4 106,7 171,5 184,3 107,5 63,1 66,0 104, ,2 364,0 95,0 278,8 258,2 92,6 104,5 105,8 101,3 5 i więcej ,5 100,3 85,4 44,3 40,6 91,6 73,1 59,7 81,6 1 Op. cit., s. 74.

2 Wykres 18. Gospodarstwa domowe według liczby osób w latach 1988 i 2002 Rozpatrując gospodarstwa domowe z punktu widzenia składu liczebnego dostrzec można, że w latach liczba gospodarstw domowych 1 osobowych zwiększyła się o 38,4% (w miastach o 39,3%, na wsi o 35,5%), a ich udział wśród ogółu gospodarstw wzrósł z 20,9% do 27,4%. W 2002 r. odsetek gospodarstw tego typu w miastach wyniósł 29,9%, na wsi 21,4%. Liczba gospodarstw 2 osobowych wzrosła o 6,7%, a ich odsetek wynosił w roku ,3%, a w 2002 r. 25,4%. W 2002 r. udział tych gospodarstw w miastach wyniósł 26,7%, na wsi 22,4%. Tak więc w 2002 r. ponad połowę (52,8%) gospodarstw domowych w województwie łódzkim stanowiły małe gospodarstwa domowe (w miastach 56,6%, na wsi 43,8%). Liczba gospodarstw 3-4 osobowych zmniejszyła się o 5,0% (miasta o 7,4%, wieś wzrost o 1,3%), a ich udział w ogólnej liczbie gospodarstw zmniejszył się z 41,2% do 37,0%. W 2002 r. gospodarstwa tej wielkości stanowiły w miastach 37,5%, a na wsi 35,9% ogółu gospodarstw domowych. Znacznie zmniejszyła się w latach liczba gospodarstw 5 i więcej osobowych: ogółem o 14,6%, w miastach o 8,4%, na wsi o 18,4%. W skali województwa odsetek takich gospodarstw zmalał z 12,6% do 10,2%. Nadal udział gospodarstw tej wielkości jest kilkakrotnie większy na wsi. W 2002 r. w miastach stanowiły one 5,9%, a na wsi 20,3% ogółu gospodarstw domowych.

3 Województwo łódzkie charakteryzuje się najniższymi wskaźnikami obrazującymi przeciętną liczbę osób w gospodarstwie domowym w przekroju terytorialnym (miasto-wieś) na tle innych województw. W miastach wskaźnik ten przyjął wartość 2,43, zaś na wsi 3,09 (w Polsce odpowiednio: 2,60 i 3,33). Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym ogółem wyniosła 2,63 (w grudniu 1988 r. 2,87). Zgodnie z przyjętą w spisie ludności 2002 metodologią, rodziny były wyodrębniane w ramach istniejących gospodarstw domowych. Za rodzinę uznawano parę (małżeństwo lub partnerów) bez dzieci lub parę z jednym bądź większą liczbą dzieci, albo też samotnego rodzica z jednym bądź większą liczbą dzieci. W 2002 r. badano także rodziny przebywające w obiektach zbiorowego zakwaterowania 2. Spośród wszystkich gospodarstw domowych 74,8% tworzonych było przez co najmniej jedną rodzinę, blisko 1/4 ogółu to gospodarstwa nierodzinne. W maju 2002 r. liczba rodzin w województwie łódzkim wynosiła 735,7 tys., co stanowiło 7,0% ogółu liczby rodzin w kraju. W miastach zamieszkiwało 66,1% rodzin, zaś na wsiach 33,9%. W Polsce proporcje te wyniosły odpowiednio 63,1% i 36,9%. W grupie gospodarstw rodzinnych 660,3 tys. stanowiły gospodarstwa jednorodzinne (89,7% ogółu gospodarstw rodzinnych). Gospodarstw dwurodzinnych oraz trzy- i więcej rodzinnych było odpowiednio 9,8% i 0,5% ogółu gospodarstw domowych. Gospodarstw dwurodzinnych było o 9,6 pkt procentowego więcej na terenach wiejskich niż w miastach, gospodarstw trzy- i więcej rodzinnych o 0,6 pkt. W gospodarstwach jednorodzinnych przeciętny skład osobowy wyniósł 3,14, w gospodarstwach dwurodzinnych 5,53, w trzy- i więcej rodzinnych 8,14. Tabl. 33. Rodziny w gospodarstwach domowych według składu rodzinnego WYSZCZEGÓL- NIENIE Ogółem jednorodzinnych Rodziny w gospodarstwach domowych dwurodzinnych trzy i więcej rodzinnych OGÓŁEM ,7 660,3 72,0 3,4 Miasta ,4 453,3 31,8 1,2 Wieś ,3 207,0 40,2 2,2 2 Op. cit., s.78.

4 Wykres 19. Struktura gospodarstw domowych według składu rodzinnego i miejsca zamieszkania w 2002 r. Miasto Wieś

5 Dominującym typem rodzin były małżeństwa z dziećmi, stanowiąc ponad połowę ogółu rodzin w województwie. Drugim co do liczebności typem rodzin były małżeństwa bez dzieci, stanowiły one blisko 1/4 ogółu, tak w miastach, jak i na wsi. Matki z dziećmi stanowiły 18,8% ogółu rodzin, przy czym w miastach było takich rodzin o 6,8 pkt procentowego więcej niż na wsiach, natomiast ojcowie z dziećmi stanowili 2,2% ogółu rodzin i w tym przypadku nie występowały istotne dysproporcje pomiędzy miastem i wsią. Partnerzy z dziećmi i bez dzieci to najmniej liczna grupa rodzin. Widoczna jest tu duża dysproporcja pomiędzy miastem i wsią. W miastach udział rodzin partnerskich z dziećmi był dwukrotnie wyższy, a rodzin partnerskich bez dzieci blisko czterokrotnie wyższy niż na wsi. Tabl. 34. Rodziny według typów w roku 2002 TYPY RODZIN Ogółem Miasto Wieś w % w % w % OGÓŁEM ,7 100,0 486,4 100,0 249,3 100,0 Małżeństwa bez dzieci ,4 24,8 120,5 24,8 61,9 24,8 Małżeństwa z dziećmi ,5 52,4 241,1 49,5 144,4 57,9 Partnerzy bez dzieci... 6,3 0,8 5,4 1,1 0,9 0,3 Partnerzy z dziećmi... 7,1 1,0 5,7 1,2 1,4 0,6 Matki z dziećmi ,6 18,8 102,8 21,1 35,8 14,4 Ojcowie z dziećmi... 15,9 2,2 10,9 2,3 5,0 2,0

6 Wykres 20. Struktura rodzin według typów w 2002 r. Spośród wszystkich typów rodzin utrzymujących dzieci do lat 24 najliczniejszą grupę stanowiły małżeństwa - 78,0% (315,5 tys.). Kolejną grupę pod względem liczebności stanowiły matki utrzymujące dzieci - 18,8% (76,2 tys.) ogółu liczby rodzin utrzymujących dzieci do lat 24. Rodzin z jednym dzieckiem było 50,8%, z 2 dzieci 36,6%, z 3 dzieci i więcej 12,6%. Tabl. 35. Rodziny z dziećmi do lat 24 pozostającymi na utrzymaniu w gospodarstwach domowych według typu i liczby dzieci w 2002 r. Rodziny według liczby dzieci do lat 24 Ogółem pozostających na utrzymaniu WYSZCZEGÓLNIENIE i więcej OGÓŁEM ,7 205,7 148,1 38,1 12,8 Małżeństwa z dziećmi ,5 145,6 125,5 33,3 11,1 Partnerzy z dziećmi... 6,2 3,7 1,7 0,5 0,3 Matki z dziećmi... 76,2 51,4 19,5 3,9 1,3 Ojcowie z dziećmi... 6,7 4,9 1,4 0,3 0,1

7 Tabl. 35. Rodziny z dziećmi do lat 24 pozostającymi na utrzymaniu w gospodarstwach domowych według typu i liczby dzieci w 2002 r. (dok.) WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem Rodziny według liczby dzieci do lat 24 pozostających na utrzymaniu i więcej Miasta ,4 151,8 95,2 17,1 4,2 Małżeństwa z dziećmi ,9 102,8 77,8 14,0 3,3 Partnerzy z dziećmi... 4,9 3,1 1,3 0,3 0,2 Matki z dziećmi... 60,6 42,1 15,1 2,5 0,7 Ojcowie z dziećmi... 5,0 3,8 1,0 0,2 0,0 Wieś ,3 53,9 52,9 21,0 8,6 Małżeństwa z dziećmi ,6 42,8 47,7 19,3 7,8 Partnerzy z dziećmi... 1,3 0,6 0,4 0,2 0,1 Matki z dziećmi... 15,6 9,3 4,4 1,4 0,6 Ojcowie z dziećmi... 1,7 1,1 0,4 0,1 0,1 Wykres 21. Struktura rodzin z dziećmi do lat 24 pozostającymi na utrzymaniu w gospodarstwach domowych według typu, liczby dzieci i miejsca zamieszkania w 2002 r.

8 Spis 2002 wskazał na znaczne zróżnicowanie liczby dzieci w rodzinach w przekroju terytorialnym miasto-wieś. W miastach dominuje model rodziny z 1 dzieckiem - 56,6%. Na wsi odsetek takich rodzin jest znacznie niższy i wynosi 39,5%. Z kolei rodziny wielodzietne, to znaczy z 3 dzieci i więcej pozostających na utrzymaniu, występują znacznie częściej na wsi. Odsetek takich rodzin na wsi wyniósł 21,7%, podczas gdy w miastach było ich tylko 8,0%. 2. LUDNOŚĆ W GOSPODARSTWACH ZBIOROWYCH W gospodarstwach zbiorowych w województwie łódzkim spisano 24,9 tys. osób, co stanowiło 1,0% ludności w województwie. Z ogólnej liczby ludności w gospodarstwach zbiorowych 31,9% zamieszkiwało domy studenckie, 22,7% - domy pomocy społecznej dla emerytów i osób starszych. Trzecią co do wielkości grupę stanowiły osoby zamieszkujące internaty i bursy (13,9%). Ludność w gospodarstwach zbiorowych to w przeważającej mierze ludność miejska (82,5% ogółu ludności w gospodarstwach zbiorowych), co związane jest z koncentracją obiektów zbiorowego zakwaterowania w miastach. Najbardziej jest to widoczne na przykładzie domów studenckich zlokalizowanych wyłącznie w miastach. Wykres 22. Struktura ludności faktycznie zamieszkałej w obiektach zbiorowego zakwaterowania w 2002 r.

9 W 2002 r. w obiektach zbiorowego zakwaterowania zamieszkiwało 13,6 tys. kobiet i 11,3 tys. mężczyzn. Wskaźnik feminizacji (liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn) w gospodarstwach zbiorowych wyniósł 120,5 i był wyższy o 10,9 pkt od wskaźnika feminizacji dla ogółu ludności w województwie. W łódzkim w zależności od typu obiektu zbiorowego zakwaterowania proporcje pomiędzy liczbą kobiet a liczbą mężczyzn układają się w sposób zróżnicowany. Przewaga liczby mężczyzn występowała przede wszystkim w obiektach dla bezdomnych (o 65,3 pkt procentowego), a ponadto w placówkach opiekuńczo-wychowawczych z wyjątkiem domów dziecka (o 28,7 pkt procentowego), w zakładach opiekuńczo-leczniczych dla przewlekle chorych i niepełnosprawnych (o 3,0 pkt procentowego) oraz w domach dziecka (o 2,2 pkt procentowego). W pozostałych typach obiektów przeważały kobiety. Wśród ludności spisanej w gospodarstwach zbiorowych ustalono 0,3 tys. rodzin. Wykres 23. Ludność w obiektach zbiorowego zakwaterowania według płci w 2002 r.