Szkolna gazetka historyczna marzec 2015 r.

Transkrypt

1 Wieści z 314 Szkolna gazetka historyczna marzec 2015 r. Drodzy Uczniowie! W dniu 1 marca, już od czterech lat, obchodzimy w Polsce uroczysty Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, który to uzyskał rangę święta państwowego. Wyklęci, a właściwie Niezłomni, to grono żołnierzy polskich, którzy po zakończeniu II wojny światowej zdecydowali się przejść do podziemia, by walczyć wpierw z okupantem radzieckim, a później rodzimym aparatem represji. Wielu z nich utraciło bezpowrotnie swoje domy, wioski, miasteczka i miasta. W związku z tym, postanowili chwycić za broń i walczyć o niepodległy byt Rzeczpospolitej. Niezliczona ich rzesza, została przez władze komunistyczne, w efekcie represji, aresztowana i po długotrwałych i brutalnych śledztwach, pobytach w więzieniach skazana na karę śmierci. Znaczną część wyroków wyegzekwowano. W ten sposób życie stracił kwiat naszej armii, a ich nazwiska na wiele dziesiątków lat zostały wymazane z kart naszej historii. Stworzyli oni szeroko pojęte zbrojne podziemie antykomunistyczne działające w latach Ów temat podjąłem się, zaprezentować Wam, Drodzy Czytelnicy, przy aktywnym udziale uczniów uczęszczających na zajęcia Koła historycznego w naszej szkole. Uczęszczają oni do klas 4-6, niektórych bardzo dobrze znacie, a jeżeli nawet tak nie jest, to mam nadzieję, iż po lekturze owego numeru Wieści z 314 to się zmieni. Zachęcam w imieniu autorów do lektury, dyskusji i dzielenia się wrażeniami. Przemysław Lewandowski, nauczyciel historii Sejm Rzeczypospolitej Polskiej USTAWA z dnia 3 lutego 2011 r. o ustanowieniu Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych W hołdzie Żołnierzom Wyklętym bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu stanowi się, co następuje: Art. 1. Dzień 1 marca ustanawia się Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Art. 2. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych jest świętem państwowym. Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. 1

2 1 marca Dzień Pamięci o Niezłomnych W dniu 1 marca obchodzimy w naszej Ojczyźnie Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, czyli żołnierzy podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, stawiającego opór w latach 40- i 50-tych ubiegłego wieku sowietyzacji Polski. Żołnierze 4 szwadronu 5 Brygady Wileńskiej AK, 1945 r. Z lewej sanitariuszka Danuta Siedzikówna Inka (ur r.). Zamordowana 28 sierpnia 1946 r. w Gdańsku w więzieniu przy ulicy Kurkowej wraz z Feliksem Selmanowiczem Zagończykiem. Ostatnie słowa bohaterskiej sanitariuszki przed śmiercią brzmiały: Niech żyje Polska! Niech żyje Łupaszko! Tego właśnie dnia zamordowano w więzieniu na warszawskim Mokotowie członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (Łukasza Cieplińskiego, Adama Lazarowicza, Mieczysława Kawalca, Józefa Rzepkę, Franciszka Błażeja, Józefa Batorego i Karola Chmiela). Żołnierze Wyklęci chcieli po drugiej wojnie światowej utrzymać odzyskaną w 1918 r. niepodległą Ojczyznę. Sprzeciwili się zbrojnie dawnemu nowemu zaborcy, odbierającemu Polsce suwerenność, wschodnie tereny i budującemu podporządkowane sobie państwo. W PRL-u nazywano ten okres epoką walki o utrwalenie władzy ludowej. W rzeczywistości był to czas, kiedy nowa władza pozbywała się ostatnich obrońców niepodległej Polski. Wielu z nich poległo z bronią w ręku, a innych więziono i poddawano okrutnym torturom. Część z nich zasiadała na ławie oskarżonych w pokazowych procesach, których wynik był z góry przesądzony. Szacuje się, że ponad 20 tysięcy żołnierzy zginęło bądź zostało zamordowanych skrytobójczo lub w więzieniach NKWD i UB, część wywieziono na Wschód, wielu skazano na karę pozbawienia wolności. W końcu lat 40-tych i na początku 50-tych ponad 250 tys. ludzi więziono i przetrzymywano w obozach pracy. Żołnierze Wyklęci ulegli zbrojnie nowemu okupantowi, ale odnieśli moralne zwycięstwo. Zwyciężyła wolność, przywiązanie do patriotycznych tradycji, gotowości ponoszenia ofiar dla niepodległej Ojczyzny. Lista Żołnierzy Wyklętych jest długa. Warto wspomnieć choć kilku: Witold Pilecki Witold, Łukasz Ciepliński Pług, Zygmunt Szendzielarz Łupaszko, Danuta Siedzikówna Inka, Maciej Kalenkiewicz Kotwicz, Hieronim Dekutowski Zapora, Józef Kuraś Ogień, Kazimierz Kamieński Huzar, Henryk Flame Bartek, Marian Bernaciak Orlik, Franciszek Jaskulski Zagończyk, Stanisław Sojczyński Warszyc, Jan Tabortowski Bruzda, Jan Rodowicz Anoda W Warszawie ofiary powojennego terroru komunistycznego chowano potajemnie. Dla zatarcia śladów kwaterę Ł cmentarza wojskowego na Powązkach przykryła gruba warstwa ziemi, a później pojawiły się tu nowe groby. W latach ekshumowano 198 ciał, niewielką zaledwie część z nich udało się zidentyfikować. Źródła ilustracji: IPN/MPW, źródło tekstu: MPW. oprac. Miłosz Utracki kl VId 2

3 Rtm. W. Pilecki żołnierz i bohater Tuż przed drugą wojną światową Pilecki został podporucznikiem WP. Podczas kampanii wrześniowej był dowódcą plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty Armii Prusy, a następnie w 41 Dywizji Piechoty na przedmościu rumuńskim. Dzięki niemu ułani zniszczyli 7 niemieckich czołgów, a także trzy samoloty. Resztkami sił, jego oddział walczył jako jednostka partyzancka. Rozwiązanie plutonu nastąpiło 17 października 1939 r., po czym Witold przeniósł się do Warszawy i zaczął działać w konspiracji. Był jednym z twórców organizacji Tajnej Armii Polskiej, pod dowództwem mjr. Jana Włodarkiewicza. Był tam inspektorem głównym i szefem sztabu. Stał się zwolennikiem wcielenia Tajnej Armii Polskiej do Związku Walki Zbrojnej, co też nastąpiło na przełomie lat Na uwagę i wielkie uznanie zasługują działania konspiracyjne podczas pobytu w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz w Oświęcimiu. Pilecki pod nazwiskiem polskiego żołnierza Tomasza Serafina celowo pozwolił złapać się Niemcom w łapance, aby dostać się tam i zbierać informacje od wewnątrz obozu. Pilecki stał się głównym organizatorem ruchu oporu wraz z innymi zwerbowanymi kolegami: Stanisławem Dubois, Ksawerym Dunikowskim czy Bronisławem Czechem. Będąc w obozie Pilecki pisał raporty dotyczące ludobójstwa i przesyłał je na Zachód oraz do kwatery Armii Krajowej. Dzięki tym działaniom, będąc jeszcze więźniem, został awansowany przez gen. Stefana Grota-Roweckiego do stopnia porucznika. Podczas pobytu w Auschwitz Pilecki stworzył także organizację - Związek Organizacji Wojskowej, której głównymi celami było podtrzymywanie na duchu uwięzionych żołnierzy, przekazywanie współwięźniom wiadomości z zewnątrz obozu i wysyłanie wiadomości poza druty Auschwitz, a także zdobywanie żywności i odzieży dla współwięźniów. Pilecki planował także stworzenie oddziałów do opanowania obozu z wewnątrz podczas ataku partyzanckiego, z równoczesnym zrzutem broni i desantu żołnierzy ze strony aliantów. Plan ten przedstawił w sztabie AK po swojej ucieczce z obozu w kwietniu 1943 r., ale uznany za zbyt ryzykowny i niebezpieczny ostatecznie nie został zaakceptowany. Nie mniej, za swoje wielkie zasługi konspiracyjne podczas trzech lat pobytu w Auschwitz, Witold Pilecki został awansowany na rotmistrza w dniu 11 listopada 1943 r. Po wojnie, w roku 1945, Pilecki zorganizował siatkę wywiadowczą i zbierał informacje o więzionych przez NKWD i przesiedlonych na Syberię żołnierzach Armii Krajowej. Nie chciał opuścić Polski i do końca pozostał w konspiracji. Dnia 8 maja 1947 r. Pilecki został aresztowany i był torturowany przez funkcjonariuszy UB. W dniu 3 marca 1948 r. rozpoczął się proces tak zwanej grupy Witolda, w którym Pilecki został fałszywie oskarżony o wiele przestępstw przeciwko władzom PRL. W istocie chodziło o działalność wywiadowczą na rzecz rządu Rzeczpospolitej Polski na Emigracji. Proces nie był uczciwy i zawierał wiele nieprawidłowości. Pilecki został skazany 15 maja 1948 r. na karę śmierci, którą wykonano w więzieniu na Mokotowie. Niestety nieznane jest miejsce pochówku tego bohatera, sądzi się nawet że ciało mogło zostać zbezczeszczone na wysypisku śmieci. W czasach PRL-u wszelkie informacje o Witoldzie Pileckim były ocenzurowane. Dopiero w październiku 1990 r. dokonano rewizji i anulowania procesu rotmistrza Pileckiego. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w maju 2009 r. Rada m.st. Warszawy nadała rotmistrzowi Witoldowi 3

4 Pileckiemu pośmiertnie tytuł Honorowego Obywatela m.st. Warszawy w upamiętnieniu jego zasług dla Ojczyzny. Źródło tekstu i zdjęcia: pilecki.ipn.gov.pl oprac. Paweł Pałyga kl IVd Jeden z Wyklętych Jan Rodowicz Anoda (ur. 7 marca 1923 r. w Warszawie, zm. 7 stycznia 1949 r. w Warszawie); podharcmistrz, porucznik, żołnierz legendarnego Batalionu Zośka, odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym Orderem Virtuti Militari. Zamordowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w styczniu 1949 roku. Jeszcze za życia był legendą, po śmierci stał się symbolem pokolenia. Duchem patriotyzmu i poczuciem obowiązku walki o niepodległość kraju przesiąkał od najmłodszych lat. Jego rodzina szczyciła się wielopokoleniową tradycją służenia Polsce, a ukończone Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego wykształciło między innymi ludzi tak oddanych ojczyźnie jak Tadeusz Zawadzki Zośka, Jan Bytnar Rudy, czy też Maciej Aleksy Dawidowski Alek. Dzięki atmosferze panującej w szkole wstąpił do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego. Przynależność do tej organizacji związała go podczas okupacji z Szarymi Szeregami. Jeden z kolegów wspominał: Anoda posiadł niezwykłą cechę kiedy trzeba, był niezwykle poważny, skoncentrowany i dokładnie wykonywał powierzone zadanie. A kiedy było wolno, żartował do upadłego. Choć koledzy widzieli go w dziwacznym przebraniu i ze szczotką na kiju, to nikomu potem nie przychodziło do głowy, żeby kwestionować jego rozkazy. Harcerze potrafili być jednocześnie kolegami oraz dowódcami i podkomendnymi. Może to właśnie bardzo odróżniało ich organizację od tradycyjnego wojska ze swoimi silnie uporządkowanymi stosunkami. I po części też zbudowało legendę Szarych Szeregów, które były nie tylko armią, ale tak jak harcerstwo sposobem na życie. W pierwszych latach wojny uczestniczył w małym sabotażu, a w wieku 19 lat ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych. Rok później 26 marca 1943 r. pod budynkiem warszawskiego Arsenału dowodził sekcją butelek w słynnej akcji odbicia Janka Bytnara Rudego. Brał też udział w operacjach Grup Szturmowych, m. in. uwolnienia więźniów pod Celestynowem, likwidacji posterunku Grenzschutzu w Sieczychach i uderzenia na posterunki niemieckie w Wilanowie. Po utworzeniu Batalionu Zośka został zastępcą dowódcy plutonu Felek w kompanii Rudy. W jego szeregach na początku Powstania Warszawskiego walczył na Woli. 2 sierpnia 1944 r. wraz ze swoim oddziałem przeprowadził atak na szkołę przy ulicy Spokojnej 13. W kolejnych dniach brał udział w zaciętych walkach o utrzymanie cmentarzy Żydowskiego, Kalwińskiego i Ewangelickiego. To w ich trakcie po raz pierwszy został ciężko ranny w płuco i trafił do staromiejskich szpitali. Za zasługi w działaniach bojowych odznaczono go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Pomimo poważnych obrażeń, już na początku września powrócił do walki w szeregach przerzuconego na Czerniaków oddziału. Tam też został ponownie raniony w lewe ramie i łopatkę. Ostatecznie w nocy z 17 na 18 września żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego ewakuowali go w ciężkim stanie na drugi brzeg Wisły. Po wyzdrowieniu w marcu 1945 roku wstąpił do oddziału Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, którego celem było przeciwdziałanie sowieckiemu terrorowi. Po rozbiciu przez komunistów struktur DSZ, w 4

5 odpowiedzi na apel płk. Jana Mazurkiewicza Radosława, skorzystał z amnestii i we wrześniu ujawnił się wierząc, że będzie mógł prowadzić normalne życie. Rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i aktywnie włączył się w akcję odszukiwania i ekshumowania poległych podczas Powstania kolegów. Dnia 24 grudnia 1948 r. w Wigilię Bożego Narodzenia został niespodziewanie aresztowany i zabrany z rodzinnego domu przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Matka na pożegnanie zdążyła jedynie wsunąć mu do kieszeni kawałek opłatka. Po kilku dniach w styczniu 1949 r. zginął w niejasnych okolicznościach w czasie śledztwa prowadzonego w gmachu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przy ulicy Koszykowej. Rodzice o zgonie syna zostali poinformowani dopiero trzy miesiące później bez wskazania miejsca pochówku. Jego tragiczna śmierć stała się symbolem komunistycznych represji wobec Powstańców Warszawskich. Źródło ilustracji i tekstu: IPN/MPW oprac. Miłosz Utracki kl VId Znamy miejsce spoczynku Inki! Danuta Siedzikówna, nosząca pseudonim "Inka" została zamordowana w 1946 r. na pięć dni przed swoimi osiemnastymi urodzinami. Była sanitariuszką V Brygady Wileńskiej Armii Krajowej. Została skazana za wyimaginowane zbrodnie, których nie popełniła. Przez towarzyszy wspominana była jako osoba łagodna, ciepła, uśmiechnięta, mimo że los jej nie oszczędzał. Ojciec Inki został wywieziony w 1940 r. przez Sowietów do łagru. Nie wrócił - zmarł w 1942 r. w Teheranie. Matka była aktywną uczestniczką Armii Krajowej, należała do siatki terenowej AK na Podlasiu. Za współpracę z polskim podziemiem w listopadzie 1942 roku została aresztowana, a po ciężkim śledztwie i torturach w 1943 r. zamordowana przez Gestapo. Historia najbliższej rodziny i wychowanie ukształtowały Inkę w patriotycznej postawie. Jako sanitariuszka i kurierka w trakcie wojny oraz po jej zakończeniu chciała służyć innym, walczyć o godność i sprawiedliwość. Według relacji świadków, miała opatrywać również milicjantów z grupy, która ją aresztowała. Na krótko przed śmiercią w wiadomości jaką udało jej się przekazać z więzienia pisała: "Jest mi smutno, że muszę umierać. Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba". Zdanie to - według historyków nie tylko odnosi się do przebiegu śledztwa w trakcie którego niczego istotnego nie ujawniła, lecz także do odmowy podpisania przez "Inkę" prośby o ułaskawienie. Inka zginęła od strzału w głowę dowódcy plutonu egzekucyjnego. Wcześniej pluton składający się z 10 żołnierzy posiadających po 10 naboi każdy z odległości 3 kroków chybił Inka tuż przed śmiercią wykrzyknęła Niech żyje Polska! Źródła: zolnierzewykleci.polskieradio.pl; podziemiezbrojne.blox.pl oprac. Alicja Dejneka kl Vc Trudny czas śpiewa De Press Z okazji obchodzonego 1 marca Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, chciałbym zwrócić uwagę na inną formę upamiętnienia tego dnia. Otóż rodzice, z którymi rozmawiałem na ten temat, zwrócili mi uwagę na muzykę, której często słuchali w naszym domu, a która nawet czasem mnie drażniła. Okazało się, że nawet za pomocą muzyki rockowej można oddać hołd bohaterom. Wspomnianym wykonawcą jest zespół De Press a album nosi tytuł Myśmy Rebelianci. Na płycie tej znajdują się utwory poświęcone pamięci bojowników podziemia niepodległościowego walczących o Polskę wolną 5

6 również od komunizmu. Zachęcam do lektury tekstu nieznanego autora i do posłuchania interpretacji w wykonaniu De Press. Trudny czas O Panie Boże przywróć nam Polskę, bo przeżywamy trudny czas, A nasze życie takie tułacze, łaskawie spojrzyj na nas choć raz Boże, jak ciężko w tym lesie siedzieć i nie ma miejsca tu dla nas Kochany bracie i przyjacielu, nie wydawajcie proszę nas. O Panie Boże przywróć nam Polskę, bo przeżywamy trudny czas, A nasze życie takie tułacze, łaskawie spojrzyj na nas choć raz A matka płacze i ojciec nie wie że w okrążeniu jestem ja. O mej ojczyźnie kochanej Polsce nie zapominam nigdy ja. Lecz wywalczymy kochaną Polskę, za którą leje się tyle łez Za którą ginie tylu rodaków Na ich mogiłach zakwitnie bez. O Panie Boże przywróć nam Polskę, bo przeżywamy trudny czas, A nasze życie takie tułacze, łaskawie spojrzyj na nas choć raz. A ptaszka będzie śpiewać radośnie, że na wolności może żyć. A biedna matka płakać żałośnie, bo syn jej będzie gdzieś w lesie gnić. O Panie Boże przywróć nam Polskę, bo przeżywamy trudny czas, A nasze życie takie tułacze, łaskawie spojrzyj na nas choć raz. O utworze wiadomo, że śpiewany był,,za drugiego sowieta, czyli po lipcu 1944 r. w poakowskich oddziałach partyzanckich stacjonujących na byłych wschodnich terenach Polski anektowanych przez Związek Sowiecki. Źródło: podziemiezbrojne.blox.pl oprac. Kasper Lewandowski kl VIb Pomnik Czterech Śpiących symbol zniewolenia Pomnik "Czterech Śpiących", Trzech Walczących, nazwany przez mieszkańców Warszawy również pomnikiem Czterech Smutnych był pierwszym pomnikiem wzniesionym w Warszawie po zakończeniu II wojny światowej, w mieście ruinie i grobowcu, podnoszącym się z wojennej zawieruchy jeszcze przez kilkadziesiąt lat". W latach 40-tych i 50-tych w prasie funkcjonował jako: Pomnik Wdzięczności, Wyzwolenia czy Bohaterów. Jednak jego oficjalna nazwa brzmiała Pomnik Braterstwa Broni radzieckopolskiego. Na jego szczycie stoi trzech żołnierzy radzieckich w bojowych pozycjach, a niżej - czterech żołnierzy z Armii Berlinga w pozach wartowniczych i ze spuszczonymi głowami. Został on odsłonięty 18 listopada 1945 r. przez prezydenta Polski Bolesława Bieruta na placu Wileńskim w Warszawie, na warszawskiej Pradze Północ. Miał on upamiętniać wspólną walkę żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego i Armii Radzieckiej podczas II wojny światowej. Projekt pomnika Braterstwa Broni naszkicował inżynier major Armii Czerwonej Koralow. Został ukończony w błyskawicznym tempie przez polskich rzeźbiarzy i architektów. Jego cokół obłożono czarnymi płytami z marmuru, figury żołnierzy wykonano ze złej jakości gipsu pokrytego patyną. Z boku cokołu umieszczono napisy w języku polskim i rosyjskim: ''Chwała bohaterom Armii Czerwonej poległym w walce o wyzwolenie Polski'', później napis ten skorygowano na ''Chwała Armii Radzieckiej. Towarzyszom broni, którzy oddali swe życie za wolność i niepodległość Narodu Polskiego, pomnik ten wznieśli mieszkańcy Warszawy 1945''. 6

7 Plotka miejska mówi, że szlachetny marmur, z którego wykonano płyty pochodził z cmentarza żydowskiego - odpadające płyty odsłaniały hebrajskie napisy. Potwierdza to fakt, że później zastąpiono je czerwonym wapieniem kieleckim. Przy okazji wymieniono także figury żołnierzy odlano je z mosiądzu, który miał być przetopiony z niemieckich łusek. Początkowo pod pomnikiem odbywały się Uroczyste Akademie w Rocznicę Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej oraz coroczne obchody wyzwolenia Warszawy. O roli pomnika w tych uroczystościach świadczy m.in. fakt, że w trakcie kolejnych rocznic występowała np.: Filharmonia Warszawska wykonując koncerty, w których programie znalazły się utwory takie jak Profokiewa (''Uwertura rosyjska'') i Moniuszki (uwertura z ''Halki''), aktorzy recytowali wiersze Majakowskiego (fragmenty poematu o Leninie) i Pasternaka (''Rodowód''), a delegacje Komitetu Centralnego PZPR składały wieńce i kwiaty. Pomnik Braterstwa Broni nie został zburzony, ani rozebrany po upadku komunizmu. Przymierzano się do tego w 1992 roku, ale w jego obronie m.in. wystąpił Stefan Momot, zasłużony dla Warszawy rzeźbiarz, który był jednym z współautorów tego pomnika. W 2011 r., kiedy w stolicy rozpoczynały się prace przy budowie centralnego odcinka drugiej linii metra, Rada Warszawy przyjęła uchwałę, na mocy której pomnik miał być tymczasowo zdemontowany i oddany do konserwacji. Do tej pory nie ma jednak planów ponownego jego ustawienia. Źródła: Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Wydawnictwo PTTK "Kraj"; Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; warszawa.wikia.com. oprac. Kornelia Januszko kl VIa Mokotów Więzienia katownie Wyklętych Warszawskie więzienie zbudowane przez władze rosyjskie. Katownia żołnierzy wyklętych. Miejsce, gdzie Piotr Śmietański zwany także katem z Mokotowa zamordował rotmistrza Witolda Pileckiego. W 2003 roku rozpoczęło się dochodzenie w sprawie śmierci Pileckiego. Jednak nie udało się odnaleźć mokotowskiego kata. Aktualnie więzienie przewidziane jest dla 950 mężczyzn. Kiedy Polska była pod zaborami w więzieniu mogło przebywać ok. 800 więźniów. Sokołowie Podlaskim Jeszcze w październiku listopadzie 1944 nawet aresztowanych na terenie samego Rembertowa osadzano w innym obozie - w Sokołowie Podlaskim (wiadomo o 20 aresztowanych, którzy 30 XI 1944 samochodami ciężarowymi zostali wywiezieni z Rembertowa do Sokołowa). Do sokołowskiego więzienia trafili również więźniowie z Rembertowa, które okryło się ponurą sławą i wyjazd z niego traktowano jako wielkie szczęście. Okazało się jednak, że sokołowscy oprawcy byli równie brutalni i okrutni. Więzienie w Sokołowie Podlaskim było również miejscem krwawych przesłuchań 7

8 przetrzymywanych tam osób. Według opowiadań mieszkańców niejednokrotnie z katowni dochodziły nie tylko krzyki ale również strzały. Kilka godzin później najczęściej w nocy pod gmach katowni UB/NKWD podjeżdżały ciężarówki, na które funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa, zarówno Polacy jak obywatele radzieckiego okupanta wrzucali duże niekształtne worki. Ciężarówki odjeżdżały za każdym razem w kierunku Węgrowa. Jak wynika z opowiadań żołnierzy AK działających w rejonie Sokołowa Podlaskiego oraz Węgrowa, kilka godzin później te same ciężarówki w silnej obstawie mknęły w kierunku Warszawy. Najprawdopodobniej ofiary sokołowskich mordów trafiały do masowych grobów na Służewie. Nikt niestety nie jest w stanie odpowiedzieć ile osób zakończyło swój bohaterski żywot w małym powiatowym miasteczku. Źródła: wolnapolska.pl Inka już nie Wyklęta oprac. Michalina Chrzanowska kl Ve Jest mi smutno, że muszę umierać. Powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba. Co jest szczególnego w postaci tej młodej dziewczyny, że tak wiele osób, również młodych interesuje się historią jej życia? Odpowiedź na to pytanie jest całkiem prosta jej życiowa postawa. Godna naśladowania, bohaterska, szlachetna, nietuzinkowa. 69 lat temu, 28 sierpnia 1946 r., o godz w gdańskim więzieniu przy ul. Kurkowej 12, komunistyczni oprawcy zamordowali siedemnastoletnią sanitariuszkę 5 Brygady Wileńskiej AK Danutę Siedzikównę Inka. Wraz z nią śmierć poniósł oficer wileńskiej Armii Krajowej ppor. Feliks Selmanowicz Zagończyk. Umierali z okrzykiem Jeszcze Polska nie zginęła! i Niech żyje Łupaszko!. Inka i Zagończyk zostali zabici strzałem w głowę przez dowódcę plutonu egzekucyjnego, ppor. Franciszka Sawickiego, ponieważ strzały z 10 pepesz plutonu mającego wykonać wyrok jedynie drasnęły dziewczynę i poraniły jej towarzysza niedoli, choć żołnierze strzelali z odległości trzech kroków. Inka została aresztowana w Gdańsku rankiem 20 lipca 1946 r. Po bestialskim śledztwie 3 sierpnia 1946 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Gdańsku skazał ją na śmierć. Wyrok wykonano. Danuta Siedzikówna urodziła się 3 września 1928 r. we wsi Guszczewina k. Narewki w pow. Bielsk Podlaski. Była córką Wacława Siedzika i Eugenii z Tymińskich herbu Prus III. Ojciec Danusi, Wacław studiował w Petersburgu. Jako dziewiętnastoletni student został zesłany w 1913 r. na Syberię za działalność w konspiracji niepodległościowej. Do Polski powrócił dopiero w 1926 r., po 13 latach zesłania. Został leśniczym w Olchówce koło Narewki, do której przeprowadziła się cała rodzina. Matką Danusi była Eugenia z Tymińskich, spokrewniona z rodziną Piotra Orzeszki, męża pisarki Elizy Orzeszkowej. Była aktywną uczestniczką Armii Krajowej, należała do siatki terenowej AK na Podlasiu. Za udział w konspiracji została aresztowana przez Niemców w listopadzie 1942 r. i 16, 17 lub 18 września 1943 r. zamordowana przez Gestapo w lesie pod Białymstokiem. Danuta Siedzikówna była jedną z trojga rodzeństwa, miała młodszą o trzy lata siostrę Irenę i o rok starszą Wiesławę. Do 1939 r. uczyła się w szkole powszechnej w Olchówce, potem zaś w szkole sióstr salezjanek w Różanym Stoku pod Grodnem. Dalszą naukę przerwała jej wojna. Po zamordowaniu matki przez Gestapo, razem z siostrą Wiesławą wstąpiły do AK (przysięgę złożyła w grudniu 1943 lub na początku 1944), gdzie przystąpiła do szkolenia medycznego. Po przejściu frontu Danuta podjęła pracę kancelistki w nadleśnictwie Hajnówka. Wraz z innymi pracownikami nadleśnictwa została w czerwcu 1945 aresztowana za współpracę z antykomunistycznym podziemiem. Po uwolnieniu przez patrol wileńskiej AK jako sanitariuszka podjęła dalszą służbę. 8

9 Na przełomie , zaopatrzona w dokumenty na nazwisko Danuta Obuchowicz, podjęła pracę w nadleśnictwie Miłomłyn w powiecie ostródzkim. Gdy nadarzyła się okazja, Inka znów jako sanitariuszka powróciła do lasu. Danusia uczestniczyła jako sanitariuszka w walkach szwadronu z grupami operacyjnymi UB, MO i KBW. Warto wspomnieć, że podczas akcji bojowych udzielała pomocy sanitarnej nie tylko rannym partyzantom, ale również rannym milicjantom, na co istnieją liczne zeznania i świadkowie. Wykonywała też zadania łączniczki i kurierki, wyjeżdżając na odległe nieraz punkty kontaktowe. Na co dzień, jak wszyscy partyzanci, chodziła w mundurze Wojska Polskiego. Cieszyła się dużym zaufaniem dowódców, a także uznaniem i przyjaźnią kolegów. W nocy z 19 na 20 lipca 1946 r. w trakcie wyprawy do Gdańska po zakup leków i środków opatrunkowych dla oddziału została aresztowana przez oddział SB w mieszkaniu sióstr Mikołajewskich we Wrzeszczu. Danuta Siedzikówna Inka przeszła przez bardzo ciężkie i brutalne śledztwo prowadzone w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa w Gdańsku. Dnia 31 lipca 1946 r., w dniu najdłuższego przesłuchania Inki, prokurator podpisał skierowanie jej sprawy do Wojskowego Sądu Rejonowego w Gdańsku, gdzie została rozpatrzona w trybie doraźnym. Akt oskarżenia podpisał oficer śledczy UB z Gdańska Andrzej Stawicki. Rozprawa odbyła się 3 sierpnia 1946 r. w gdańskim więzieniu przy ul. Nowe Ogrody. Najważniejszymi zarzutami postawionymi Ince były: udział w akcji w Starej Kiszewie oraz walkach koło Podjazdów i w Tulicach. W tym ostatnim przypadku zarzucano jej wydanie rozkazu rozstrzelania dwóch wziętych do niewoli funkcjonariuszy UB. Były to kompletnie absurdalne zarzuty, gdyż sanitariuszka po prostu nie mogła wydać takiego polecenia żołnierzom; nawiasem mówiąc zajęta była udzielaniem w tym czasie pomocy rannym. Niestety, obciążyli ją fałszywymi zeznaniami milicjanci i ubecy, ludzie, którym partyzanci darowali życie. Niezgodne z prawdą zeznania złożyli: pracownik UB ze Sztumu Eugeniusz Adamski i milicjant Franciszek Babicki. Z kolei Longin Ratajczyk, milicjant uczestniczący w potyczce koło wsi Podjazdy twierdził, że Inka strzelała do niego z pistoletu, co również było nieprawdą. Można jedynie domyślać się, że milicjanci kłamali na polecenie UB. Jedynie ranny pod Tulicami funkcjonariusz MO Mieczysław Mazur zeznał, iż sanitariuszka Inka dała mu opatrunek i nie potwierdził kłamstw swoich kolegów. Nie miało to jednak żadnego znaczenia. Sąd skazał dziewczynę na karę śmierci. Danuta Siedzikówna pozostała do końca wierna ojczyźnie, honorowi i złożonej przysiędze. Jej postać jest dziś symbolem dla wielu pokoleń Polaków. Wielu młodych ludzi, po zapoznaniu się z życiorysem Inki być może po raz pierwszy w życiu zadało sobie pytanie, co jest tak naprawdę sensem ich istnienia oraz otrzymało wzorzec, jak trzeba żyć, aby zawsze zachowywać się godnie. Źródła: forumemjot.wordpress.com; pomniksmolensk.pl; inka.org.pl oprac. Rafał Karasek kl VIc Sierż. Józef Franczak Lalek, Laluś J Józef Franczak urodził się 17 marca 1918 roku w Kozicach Górnych. Pochodził z ubogiej rodziny, miał trzy siostry i brata. Jako ochotnik w wieku 17 lat wstąpił do Wojska Polskiego. Po ukończeniu Szkoły Podoficerskiej w Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu. Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę, 17 września 1939 roku został aresztowany przez Sowietów. W małej wsi, województwie lubelskim zginął jesienią 1963 roku. Podczas obławy 45-letni Józef Franczak, poszukiwany listem gończym, były AK-owiec. Był ostatnim żołnierzem antykomunistycznego podziemia. Józef Franczak został zastrzelony 21 października 1963 r. o godzinie 15:40.W nocy, o 21:00, ciało Lalka" 9

10 przewieziono do Akademii Medycznej w Lublinie. Cztery dni później, w nocy, rodzina wykopała jego nagie, pozbawione głowy ciało i dokonała godnego złożenia zwłok do grobu. Z bronią w ręku ukrywał się dokładnie 24 lata. 21 października minęła 51 rocznica śmierci ostatniego żołnierza podziemia niepodległościowego. Źródła: podziemiezbrojne.blox.pl; podziemiezbrojne.blox.pl; Więzienie mokotowskie ul. Rakowiecka 37 oprac. Olga Hamerska kl VIb Ulica Rakowiecka 37, obecny Areszt Śledczy na Mokotowie był miejscem szczególnie mrocznym, pełnym terroru i strachu dla żołnierzy podziemia niepodległościowego. Więzienie mokotowskie powstało w latach z rozkazu władz rosyjskich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości więzienie to zostało rozbudowane i znalazły się w nim m.in. biblioteka, szkoła, sala gimnastyczna. Miejsce to służyło jako areszt śledczy i jako miejsce egzekucji. Podczas ll wojny światowej Niemcy wykorzystali ten obiekt do przetrzymywania polskich oficerów, mieszkańców Warszawy oraz Niemców. Kilka dni przed powstaniem warszawskim naczelnik więzienia Hitzingerg rozpoczął zwalniania jeńców, ok. 300 Polaków i ok. 365 Niemców. Dzień przed powstaniem warszawskim w więzieniu mokotowskim przebywało jeszcze 794 więźniów. Podczas walk prowadzonych przez AK z lll Rzeszą Niemcy rozstrzelali ok. 600 osób. Po nie udanym powstaniu władze sowieckie przejęły więzienie atakując wojska Hitlera. Przetrzymywano wtedy tam żołnierzy i oficerów AK lub członków partii niekomunistycznej. Za murami tej siedziby zginęło wiele wykształconych lub zasłużonych dla ojczyzny ludzi m.in. Witold Pilecki który został rozstrzelany w 1948 przez komunistów. Najwięcej egzekucji wykonano na żołnierzach wyklętych. Ostatni z nich zginął w 1963 w Majdan Kozic Górnych z bronią w ręku. Źródła: oprac. Mateusz Stuleblak kl VIc Miejsce Pamięci Po wojnie w miarę wprowadzania w Polsce rządów komunistycznych, zaczęto likwidować polskie podziemie niepodległościowe. Specjalne patrole NKWD wraz z Urzędu Bezpieczeństwa wyłapywały działaczy podziemia, żołnierzy AK, NSZ. Urządzano łapanki na ulicach, w miejscach publicznych, dworcach oraz korzystano z donosów za które informatorzy pobierali wynagrodzenie. Dnia 24 października 1904 r. rozpoczęło działanie więzienie mokotowskie, które w latach stalinizmu było katownią UB. W sumie w latach wykonano tu 350 wyroków śmierci. Więźniów prowadzono wąskim, ciemnym i zatęchłym korytarzem. Na jego końcu była furtka i drzwi, za którymi znajdowały się schody prowadzące na plac. Kilkadziesiąt kroków decydowało o życiu lub śmierci. Jeżeli więzień doszedł do końca korytarza mógł żyć. Jeżeli strażnik kazał mu skręcić w prawo, zejść po schodach, pozostawało mu tylko parę sekund życia. Ginął on od strzału w tył głowy, a jego ciało wleczone było do pomieszczenia, skąd wyciągano je przez okienko i ładowano na ciężarówkę. W ten sposób zginęło tu wielu znanych działaczy niepodległościowych, m.in.: Witold Pilecki 25 maja 1948; Hieronim Dekutowski 7 marca 1949; 10

11 Adam Doboszyński 29 sierpnia 1949; August Emil Fieldorf Nil 24 lutego W latach kilkuset zakatowanych lub straconych więźniów aresztu przy Rakowieckiej władze komunistyczne w tajemnicy pochowały na cmentarzu wojskowym na Powązkach a ściślej na tzw. Łączce. Koniec stalinizmu nie oznaczał wcale końca więzienia. W czasach PRL na Rakowicką trafiali więźniowie polityczni SB, w 1968 r. studenci, a w czasie stanu wojennego działacze Solidarności. W dzisiejszych czasach na Rakowieckiej znajduje się Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów. Źródła: Dziennik.pl: wiadomości.dziennik.pl oprac. Łukasz Kuć kl VId Generał Nil bohater trzech wojen Urodził się 20 marca 1895 r. w Krakowie. Działalność wojskową zaczął w 1914 r., gdy zgłosił się do Legionów Polskich, gdzie był zastępcą dowódcy plutonu piechoty. W 1916 r. awansował do stopnia sierżanta, a w 1917 r. został skierowany do szkoły oficerskiej. W sierpniu 1918 r. zgłosił się do Polskiej Organizacji Wojskowej. Od 1919 r. był żonaty z Janiną Kobylińską, z którą miał dwie córki - Krystynę i Marię. Po I wojnie światowej pozostał w służbie czynnej. W 1928 r. został awansowany na majora i przeniesiony do służby w 1 Pułku Piechoty Legionów. W 1935 r. wstąpił do samodzielnego batalionu granicznego Troki w pułku KOP Wilno. Rok później awansowany do stopnia podpułkownika. Niedługo przed wybuchem II wojny światowej został dowódcą 51 Pułku Strzelców Kresowych im. Giuseppe Garibaldiego - w Brzeżanach, w ramach 12 Dywizji Piechoty (dowodził nim w czasie kampanii wrześniowej 1939). W nocy z 8 na 9 września w bitwie pod Iłżą, przebił się w cywilnym ubraniu do rodzinnego Krakowa. Stamtąd spróbował przedostać się do Francji, jednak został zatrzymany na granicy słowackiej i internowany w październiku 1939 r. W kilka tygodni później zbiegł i przez Węgry przedostał się na zachód, gdzie zgłosił się do tworzącej się polskiej armii. We Francji ukończył kursy sztabowe i został awansowany na pułkownika. We wrześniu 1940 r. jako pierwszy emisariusz został przerzucony do kraju. Początkowo działał w warszawskim Związku Walki Zbrojnej, a od 1941 r. w Wilnie i Białymstoku. W sierpniu 1942 r. został wyznaczony na dowódcę Kedywu KG AK. W 1944 r. mianowany zastępcą dowódcy Armii Krajowej, gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Na krótko przed upadkiem powstania warszawskiego, 28 września 1944 r. awansowano go na stopień generała brygady i objął stanowisko Naczelnego Komendanta organizacji NIE, odłamu Armii Krajowej. Wydał rozkaz likwidacji generała SS w Warszawie Franza Kutschery. Dnia 7 marca 1945 r. został aresztowany przez NKWD w Milanówku pod fałszywym nazwiskiem Walenty Gdanicki i nierozpoznany został zesłany do obozu pracy na Uralu. Po odbyciu kary, w 1947 r. powrócił do Polski pod fałszywym nazwiskiem w Białej Podlaskiej. Przebywał następnie w Warszawie i Krakowie, a w końcu osiadł w Łodzi. W dniu 10 listopada 1950 r. aresztowany przez funkcjonariuszy UB, przewieziony do Warszawy i osadzony w areszcie śledczym MBP na ul. Koszykowej. Później przewieziono go do więzienia mokotowskiego przy ul. Rakowieckiej 37 i oskarżono o wydawanie rozkazów likwidowania przez AK partyzantów radzieckich. Pomimo tortur Fieldorf odmówił współpracy. Dnia 16 kwietnia 1952 r. skazano go w Sądzie Wojewódzkim dla m.st. Warszawy przez sędzię Marię Gurowską na karę śmierci przez powieszenie (on sam chciał przez rozstrzelenie). Prośba rodziny o ułaskawienie została odrzucona. 11

12 Wyrok przez powieszenie wykonano 24 lutego 1953 r. o godz. 15:00 w więzieniu Warszawa- Mokotów przy ul. Rakowieckiej. Ciało Emila Fieldorfa potajemnie pochowano w nieznanym do dziś miejscu. W dniu 30 lipca 2006 r. prezydent Polski Lech Kaczyński odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego. Źródła: oprac. Karolina Marat kl VIb Konspiracyjne Wojsko Polskie Polska organizacja niepodległościowa działająca od kwietnia 1945 r., działająca głównie w centralnej i zachodniej Polsce (ziemia łódzka, śląskie, poznańskie i kieleckie). Działania KWP obejmowały: samoobronę, walkę z bandytyzmem, ochronę społeczeństwa przed armią sowiecką, likwidację najbardziej aktywnych urzędników władzy komunistycznej, a także niezbędne dla zdobycia środków do walki rekwizycje. Twórcą i głównodowodzącym KWP był kpt. Stanisław Sojczyński Warszyc, były dowódca I batalionu 27 pp. AK. Początkiem działalności KWP był rozkaz Warszyca do byłych żołnierzy AK z dnia 3 kwietnia 1945 r., w którym nakazywał: ( ) nawiązać zerwane chwilowo kontakty z podwładnymi, uaktualnić wykazy ludzi i ukrytej broni, uruchomić skrzynki kontaktowe ( ). KWP wydawało pismo W świetle prawdy, a także ukazało się ponad 30 odezw i ulotek okolicznościowych, w większości autorstwa samego Warszyca. Po amnestii, w sierpniu 1945 r. jej szeregi zasiliło wielu byłych żołnierzy AK, którzy nie złożyli broni. W szczytowym okresie KWP liczyło ok. 3 tys. członków. W tym czasie umocniła się wola Warszyca do prowadzenia dalszej walki z sowiecką okupacją. W ramach organizacji wydzielono pion walki bieżącej pod nazwą: Służba Samoobrony i Ochrony Społeczeństwa, a do walki z grupami operacyjnymi UB organizowano doraźnie większe oddziały. Działania zbrojne prowadziły też oddziały specjalne, zwane Oddziałami Partyzanckimi SOS. Jednym z najbardziej aktywnych oddziałów był Wedrowiec, liczył ok. 150 żołnierzy i przeprowadził kilkadziesiąt różnych akcji bojowych. Walkę zbrojną prowadziły oddziały leśne. Do bardziej znanych należały oddziały Jana Małolepszego Murata czy Henryka Glapińskiego Klingi. Na wiosnę 1946 r. nasiliły się walki między KWP a stale rosnącą w siłę bezpieką (UB), czyli organem bezpieczeństwa wewnętrznego o statusie ministerialnym, zorganizowanym w Polsce na polecenie i pod dyktando władz sowieckich. W nocy z kwietnia 1946 r. oddział Jana Rogólki Grota opanował chwilowo Radomsko i uwolnił 57 aresztowanych z więzienia UB. Dzień później 200-osobową grupę pościgową KBW rozbił w kompleksie leśnym Graby 40-osobowy Klingi. Ostatecznie został aresztowany z całym dowództwem organizacji na skutek zdrady jednego z podkomendnych przez UB, 27 czerwca 1946 r. w Częstochowie na posesji przy ul. Wręczyckiej 11, gdzie się ukrywał. Wkrótce po tym rozbite zostały struktury KWP w województwie śląskim. Organizacja nie zaprzestała jednak działalności, ale nie odzyskała już pierwotnego zasięgu. Szefem II Komendy został Jerzy Jasiński Janusz. Do rozpracowania kierownictwa organizacji przygotowano prowokację, w ramach której Zygmunt Lercel z UB wcielił się w przysłanego z Londynu następcę Warszyca. Na początku 1947 r. UB aresztowało część dowództwa KWP. W marcu z amnestii skorzystał Wiesław Janusiak Prawdzic, szef pionu SOS odpowiedzialnego za ochronę społeczeństwa, a z nim wyszło z podziemia paruset żołnierzy KWP. Dnia 9 listopada 1948 r. aresztowany został kolejny szef organizacji Jan Małolepszy, niedługo po tym zamordowany w więzieniu. Resztki organizacji pozostały w podziemiu aż do 1954 r., ale poza sporadycznymi niewielkimi zasadzkami na UB nie były już zdolne do prowadzenia aktywnej walki zbrojnej. 12

13 W dniu 26 września 2010 r. w Radomsku odsłonięto pomnik poświęcony pamięci KWP i Stanisława Sojczyńskiego oraz 230 jego żołnierzy poległych i zamordowanych w latach Budowę pomnika objął patronatem honorowym Prezydent RP Lech Kaczyński, który na kilka dni przed katastrofą smoleńską potwierdził swą obecność na uroczystościach. Dla nas świętością jest Kraj i Naród! Żołnierze Konspiracyjnego Wojska Polskiego w walce z reżimem komunistycznym. Źródła: armiakrajowazgorzelec.blogspot.com; podziemiezbrojne.blox.pl; pl.wikipedia.org; oprac. Ksawery Tkaczyk kl Vc Stanisław Sojczyński,,Warszyc Urodził się 30 marca 1910 r. w Rzejowicach, kapitan piechoty Wojska Polskiego i AK, organizator i dowódca KWP. Kpt. Stanisław Sojczyński Warszyc, rozstrzelany z wyroku PRL-oskiego sądu 19 lutego 1947 r. w Łodzi. Organizator i dowódca KWP. Przed wojną nauczyciel. Podczas kampanii wrześniowej, jako podporucznik rezerwy walczył w okolicach Hrubieszowa w składzie grupy Kowel. Po niepowodzeniach w walkach koło Janowa Lubelskiego został rozbrojony przez żołnierzy sowieckich. Uniknął jednak niewoli. Wrócił do Rzejowic, koło Częstochowy konspiracyjnej. Jesienią 1939 r. został członkiem Służby Zwycięstwu Polski. Przystąpił wówczas do organizowania Podobwodu SZP, a następnie ZWZ Rzejowice, który wkrótce stał się jednym z najlepiej zorganizowanych rejonów konspiracyjnych. Z tego powodu jeszcze w 1939 r. porucznik Sojczyński został komendantem Podobwodu Rzejowice AK, a od października 1942 r. pełnił także funkcję zastępcy komendanta Obwód Radomsko AK, będąc jednocześnie szefem Kierownictwa Dywersji (Kedywu) w Obwodzie. Szybko okazało się, że ma duże zdolności dowódcze. Do jego największych osiągnięć należało zaatakowanie w nocy 7-8 sierpnia 1943 r. niemieckiego więzienia w Radomsku. W wyniku przeprowadzonej akcji uwolniono około 50 osób: ponad 40 Polaków i 11 Żydów, a oddział zdołał się wycofać z miasta z minimalnymi stratami. Za tę akcję porucznik Sojczyński został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Wkrótce utworzył pierwszy na terenie obwodu oddział partyzancki, którym dowodził do listopada 1943 r. W czasie akcji Burza dowodził I batalionem 27. pułku piechoty AK, staczając na terenie powiatu Radomsko, wchodzącego w skład Inspektoratu Częstochowskiego AK, wiele potyczek z Niemcami. W styczniu 1945 r. Sojczyński otrzymał awans na stopień kapitana. Gdy na ziemie polskie wkroczyła Armia Czerwona, kpt. Sojczyński nie złożył broni. Poszukiwany przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa, poczuł się on odpowiedzialny za losy swoich byłych podwładnych. Wiosną 1945 r. zaczął ponownie zbierać swoich dawnych żołnierzy, nawiązał także kontakty z innymi oddziałami zbrojnymi, stawiającymi opór komunistom. 3 kwietnia 1945 r. wydał rozkaz, w którym nakazał byłym podkomendnym wznowienie działalności konspiracyjnej. Na bazie dowodzonego przez siebie podczas wojny I batalionu 27 pułku piechoty AK w maju 1945 r. w Radomsku utworzył konspiracyjną organizację, która początkowo nosiła kryptonim Manewr, następnie Walka z Bezprawiem, a od 8 stycznia 1946 roku przyjęła nazwę Samodzielna Grupa Konspiracyjnego Wojska Polskiego o kryptonimie Lasy, Bory. Organizacja ta, licząca ok. 4 tysięcy członków, działała w województwach: łódzkim, częściowo kieleckim, śląskim oraz poznańskim. Przekształcenie organizacyjne wynikało z rozwoju stanu liczebnego szeregów KWP. 13

14 Źródło: solidarni2010.pl; Źródło fot. oprac. Jakub Paklepa kl VId Ostatni Wyklęty Ostatnim żołnierzem wyklętym był Józef Franczak Lalek z oddziału kpt. Zdzisława Brońskiego Uskoka, który zginął dnia 21 października 1963 r. w obławie w Majdanie Kozic Górnych pod Piaskami.Ostatni poległy w boju partyzant podziemia poakowskiego na terenie Polski 17 marca 2008 r. prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński nadał pośmiertnie Józefowi Franczakowi - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W 1944 r. jako oficer, został przymusowo wcielony do 2 Armii Wojska Polskiego. W styczniu 1945 r., był świadkiem wydawania i wykonywania wyroków śmierci na żołnierzach AK, zdecydował się na dezercję i rozpoczął 18-letni okres ukrywania się przed władzą. W czerwiec 1946 r. UB zrobiło w okolicy, w której ukrywał się Lalek, wielką obławę. Po zatrzymaniu kilku osób, w tym Lalka, który miał dokumenty na inne nazwisko, ubecy pojechali do wsi Chmiel na wesele. Kiedy po zabawie ciężarówka z aresztowanymi jechała do Lublina, na sygnał Lalka, partyzanci rzucili się na będących pod wpływem alkoholu ubeków, obezwładnili i zabili pięciu z nich. Dnia 1947 r. Franczak dołączył do oddziału żołnierzy podziemia niepodległościowego, dowodzonego przez kpt. Zdzisława Brońskiego Uskoka. 10 lutego 1953 r. przeprowadził akcję ekspropriacyjną kasy Gminnej Spółdzielni w Piaskach, aby zdobyć fundusze na przetrwanie zimy. Akcja nie udała się, ponieważ kasjer zdążył wezwać na pomoc milicję. W starciu z milicjantami zginął Stanisław Kuchciewicz ostatni dowódca Franczaka, i wielu innych. Lalek przez następne 10 lat ukrywał się. Nie ujawnił się nawet w czasie amnestii w kwietniu 1956r. Skazany na banicję, wyjęty spod prawa przez ówczesne władze, aż do 21 października 1963 roku ukrywał się, bez przerwy będąc jedną z najbardziej poszukiwanych w kraju osób. Formalne rozpracowanie Franczaka rozpoczęto 16 listopada 1951r. w ramach operacji o kryptonimie Pożar. Wykorzystano przy tym ok. 100 ludzi, ale Franczak został zadenuncjowany przez brata stryjecznego swojej żony - Stanisława Mazura, który był tajnym współpracownikiem Służb Bezpieczeństwa. W 1961r. lubelska prokuratura wydała za Franczakiem list gończy. Józef Franczak został zastrzelony 21 października 1963r. o godzinie 15:40. W nocy, o 21:00, ciało Lalka" przewieziono do Akademii Medycznej w Lublinie, ale pochowano go potajemnie i bezimiennie, podobnie jak w przypadku jego współtowarzyszy broni, na cmentarzu przy Unickiej. Cztery dni później, w nocy, rodzina wykopała jego nagie, pozbawione głowy ciało i dokonała godnego złożenia zwłok do grobu. Źródła: pl.wikipedia.org; nowahistoria.interia.pl/kartka-z-kalendarza; podziemiezbrojne.blox.pl; pikio.pl oprac. Oskar Traczyk kl VIa Więzień do Auschwitz Witold Pilecki urodził się w Ołońcu mieście w północno-zachodniej Rosji. Jego dziadek, Józef Pilecki, 7 lat spędził na Syberii. Dnia 5 sierpnia 1920 r. wstąpił do 211 Pułku Ułanów i w jego szeregach walczył w Bitwie Warszawskiej, bitwie w Puszczy Rudnickiej i brał udział w buncie Żeligowskiego. Dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych. 14

15 W roku 1922 r. rozpoczął studia na Wydziale Rolnym na Uniwersytecie Poznańskim. W tym samym roku podjął studia na Uniwersytecie im. Stefana Batorego jako nadzwyczajny słuchacz Wydziału Sztuk Pięknych, po krótkim czasie naukę przerwał. Z tego okresu po dziś dzień w kościele parafialnym w Krupie wiszą dwa obrazy pędzla Witolda Pileckiego. W sierpniu 1939 r. pod jego dowództwem, w trakcie prowadzonych walk, ułani zniszczyli 7 niemieckich czołgów oraz 2 nieuzbrojone samoloty. Po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się do Warszawy, został jednym z organizatorów powołanej 9 listopada 1939 r. konspiracyjnej organizacji Tajnej Armii Polskiej pod dowództwem majora Jana Włodarkiewicza. Nadzorował i zakładał sieć tajnych skrytek na dokumenty, podziemną bibułę oraz broń palną, jedną z nich założył we własnym mieszkaniu. Na początku 1940 r. Gestapo aresztowało kilku jej członków, którzy po krótkim pobycie na Pawiaku zostali w połowie 1940 r. wysłani do obozu w Auschwitz. Pod koniec sierpnia 1940 r. kierownictwo TAP zwołało naradę omawiającą bieżącą sytuację podczas, której poruszono również sprawę obozów koncentracyjnych masowo wówczas zakładanych przez Niemców w okupowanej Polsce. Na zebraniu tym przedstawiono propozycję aby ktoś ze ścisłego kierownictwa przedostał się do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz w celu skontaktowania się z uwięzionymi członkami organizacji, zebrania informacji wywiadowczych na temat jego funkcjonowania oraz zorganizowania wewnątrz ruchu oporu. Deklarowanym celem tej akcji było uwolnienie więźniów przez ucieczkę, względnie ich odbicie oraz zdobycie wiadomości o warunkach panujących w obozie. Według różnych źródeł Pilecki był inicjatorem i pomysłodawcą tego planu i zgłosił się do wykonania tego zadania na ochotnika i 19 września 1940 r. pozwolił się aresztować. Podczas pobytu w obozie przesyłał liczne raporty do Komendy Głównej AK z opisem warunków tam panujących oraz zorganizował Związek Organizacji Wojskowej, która do 1942 r. liczyła już ponad 600 więźniów. Po ucieczce z obozu w 1943 r. brał udział w Powstaniu Warszawskim. Początkowo walczył jako zwykły strzelec w kompanii Warszawianka, później dowodził jednym z oddziałów zgrupowania Chrobry II, w tzw. Reducie Witolda. W dowód uznania za swoją działalność komendant główny AK gen. Stefan Rowecki Grot awansował go do stopnia porucznika a w 1944 r. do stopnia rotmistrza kawalerii. Po upadku Powstania Warszawskiego Pilecki kolejny raz trafił do obozu jenieckiego a po jego wyzwoleniu prowadził dalszą działalność wywiadowczą na temat działalności NKWD, narastającego terroru ze strony Związku Sowieckiego. W czerwcu 1946 r. Pilecki otrzymał rozkaz opuszczenia kraju od gen. Andersa w związku z zagrożeniem aresztowaniem. Był to jedyny raz kiedy otrzymanego rozkazu nie wykonał. Dnia 8 maja 1947 r. został aresztowany i okrutnie przesłuchiwany, a 15 marca 1948 r. po procesie rotmistrz został skazany na karę śmierci. Wybitny historyk angielski prof. Michael Foot zaliczył Rotmistrza Witolda Pileckiego do sześciu najodważniejszych ludzi walczących w ruchu oporu podczas II wojny światowej.. Źródło: Patroni naszych ulic - Rotmistrz Witold Pilecki, broszura Instytutu Pamięci Narodowej; pl.historia.wikia.com oprac. Marianna Popławska kl Vc Wolał uciec niż się poddać Hieronim Dekutowski, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer AK, członek Delegatury Sił Zbrojnych i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, cichociemny, kawaler orderu Virtuti Militari. Lubiany przez rówieśników, szybko trafił do harcerstwa. Maturę zdał jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. Był ochotnikiem w wojnie obronnej w 1939 r. w wieku zaledwie 20 lat. Przedostał się do Francji i walczył w szeregach 2. Dywizji Strzelców Pieszych. Po kapitulacji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii i wcielony do plutonu czołgów 3. Baonu I Brygady Strzelców. 15

16 W Anglii trafił do ośrodka szkoleniowego cichociemnych. W marcu 1943 r. złożył przysięgę i przybrał pseudonim Zapora. W nocy września 1939 r. przerzucono go do Pułtuska. Otrzymał awans na podporucznika. Początkowo dowodził 9. Pułkiem piechoty Inspektoratu AK Zamość. Z polecenia komendanta Okręgu AK Lublin, Kazimierza Tumidajskiego Marcina stanął na czele Kedywu Inspektoratu Lublin-Puławy. W sierpniu 1944 r. podjął nieudaną próbę przedostania się do Warszawy. Na początku 1945 r. Hieronim Dekutowski skoncentrował żołnierzy zagrożonych aresztowaniami i przystąpił do akcji odwetowych wobec wojsk NKWD i organów władzy ludowej. Pół roku później został awansowany do stopnia majora. Podporządkowane zostały mu wszystkie leśne oddziały w okręgu lubelskim. Jesienią 1945 r., po powstaniu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, które było spadkobiercą Delegatury Sił Zbrojnych. Major jako komendant oddziałów leśnych był odpowiedzialny za dywersję i akcje skierowane przeciwko organom komunistycznego aparatu represji w województwie lubelskim. Po upływie pewnego czasu, obszar jego działania rozszerzył się na tereny Rzeszowszczyzny i Świętokrzyskiego. Po ogłoszeniu przez komunistów w lutym 1947 r. Dekutowski zaprzestał działalności zbrojnej i w czerwcu ujawnia się. Zagrożony aresztowaniem podjął próbę ucieczki poza granice kraju. Został jednak zatrzymany i z siedmioma kolegami 16 września 1947 r. w Nysie przez funkcjonariuszy bezpieki z Katowic. Od tego momentu rozpoczyna się sześciomiesięczny okres tortur w katowniach UB. Zapora przeszedł okrutne śledztwo w centralnym więzieniu MBP na ul. Rakowieckiej. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 15 września 1948 r. został skazany na siedmiokrotną karę śmierci. Bolesław Bierut, nie skorzystał z prawa łaski. Dekutowski do samego końca nie był bierny, a jeszcze przed wykonaniem wyroku podjął próbę ucieczki. Źródła: pl.wikipedia.org oprac. Jakub Paklepa kl VId Wieści z 314, szkolna gazetka historyczna, marzec 2015 r. Redakcja: Szkoła Podstawowa nr 314 im. Przyjaciół Ziemi w Warszawie Autorzy: Miłosz Utracki, kl VId; Paweł Pałyga, kl IVd; Alicja Dejneka, kl Vc; Kasper Lewandowski, kl VIb; Kornelia Januszko, kl VIa; Michalina Chrzanowska, kl Ve; Rafał Karasek, kl VIc; Olga Hamerska, kl VIb; Mateusz Stuleblak, kl VIc; Łukasz Kuć, kl VId; Karolina Marat, kl VIb; Ksawery Tkaczyk, kl Vc; Jakub Paklepa, kl VId; Oskar Tkaczyk, kl VIa; Marianna Popławska, kl Vc. Teksty publikowane na łamach Wieści z 314 są opracowane przez autorów. Źródła zdjęć, oraz ilustracji podpisane pod tekstami. W wielu przypadkach pojawiła się konieczność skrócenia tekstów 16