Rola dyrektora i nauczycieli w procesie organizacji wsparcia psychologiczno - pedagogicznego

Transkrypt

1 Rola dyrektora i nauczycieli w procesie organizacji wsparcia psychologiczno - pedagogicznego mgr Małgorzata Niewodowska Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna dla Dzieci z Niepowodzeniami Edukacyjnymi pppddd@op.pl Udzielanie pomocy psychologiczno pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielani i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach iplacówkach(dz.u.z2013r.,poz.532) 1

2 Model kształcenia Przedszkole to miejsce: Przygotowania dziecka do nauki w szkole ( wyrównywanie szans edukacyjnych) pod kątem: czynności samoobsługowych, intelektualnym, poznawczym, społecznym, emocjonalnym itp. Rozpoznawania potrzeb rozwojowych oraz udzielania indywidualnego wsparcia, pomocy psychologicznopedagogicznej Model kształcenia Szkoła podstawowa to miejsce: rozpoznawania specyficznych trudności edukacyjnych rozpoznawania predyspozycji i uzdolnień udzielania indywidualnego wsparcia 2

3 Model kształcenia Szkoła gimnazjalna i ponadgimnzajalna przygotowanie do wyboru ścieżki edukacyjnej i zawodowej zapewnienie dostępu do informacji, doradztwa i poradnictwa edukacyjnozawodowego Dyrektor przedszkola, szkoły i placówki jest organizatorem pomocy psychologiczno - pedagogicznej Zgodnie z rozporządzeniem za pomoc psychologiczno pedagogiczną odpowiada nauczyciel, wychowawca. 3

4 Organizatorem pomocy psychologiczno pedagogicznej jest dyrektor szkoły Pomoc otrzymują: Rodzice i nauczyciele, a polega ona na wsparciu oraz rozwijaniu umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy psych-ped uczniom Uczniowie którym pomocy udzielają nauczyciele, wychowawcy oraz specjaliści Pomoc ta organizowana jest we współpracy z rodzicami, poradniami, placówkami doskonalenia nauczycieli, innymi przedszkolami, szkołami i placówki,oraz org. pozarządowymi NA CZYM POLEGA POMOC PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNA? Pomoc psychologiczno - pedagogiczna udzielana uczniowi (w przedszkolu, szkole i placówce) polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, wynikających w szczególności: 4

5 Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 1. Szczególnie uzdolnieni 2. Niepełnosprawni (niesłyszący, słabo słyszący, niewidomi, słabo widzący, niesprawni ruchowo, w tym z afazją, upośledzeni umysłowo, autystyczni, z zespołem Aspergera, ze sprzężonymi niepełnosprawnościami) 3. Niedostosowani społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społecznym 4. Ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 5. Z zaburzeniami w komunikacji językowej Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 6. Z chorobami przewlekłymi 7. W sytuacjach kryzysowych i traumatycznych 8. Z niepowodzeniami edukacyjnymi 9. ze specyficznych środowisk wychowawczych (Sytuacja bytowa, kontakty rówieśnicze, sposoby spędzania czasu wolnego) 10. Trudnościami adaptacyjnymi różnicami kulturowymi, zmianami środowiska edukacyjnego, wcześniejsze kształcenie za granicą. 5

6 NA CZYM POLEGA POMOC PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNA? Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana w przedszkolu, szkole i placówce rodzicom uczniów i nauczycielom polega na wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy psychologicznopedagogicznej dla uczniów. ORGANIZACJA POMOCY PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ 1. Wychowawca lub dyrektor informuje innych nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych lub specjalistów o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologicznopedagogiczną w trakcie ich bieżącej pracy z uczniem- jeżeli stwierdzi taką potrzebę. 2. W przypadku stwierdzenia przez wychowawcę klasy lub dyrektora, że konieczne jest objęcie ucznia pomocą(formy z rozporządzenia), to odpowiednio wychowawca lub dyrektor - planują i koordynują udzielanie uczniowi pomocy - ustalają formy pomocy - ustalają okres ich udzielania - ustalają wymiar godzin, w których poszczególne formy będą realizowane - podczas planowania udzielania pomocy- współpraca z rodzicami lub pełnoletnim uczniem - w zależności od potrzeb- współpraca z innymi nauczycielami, wychowawcami, specjalistami 6

7 ORGANIZACJA POMOCY PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ Wymiar godzin poszczególnych form udzielania uczniom pomocy psychologiczno - pedagogicznej dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki ustala, biorąc pod uwagę wszystkie godziny, które w danym roku szkolnym mogą być przeznaczone na realizację tych form. Dyrektor może wyznaczyć inną osobę do planowania i koordynowania udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej. Rozpoznanie potrzeb edukacyjnych pozwoli na odpowiednie: 1. dostosowanie wymagań edukacyjnych : zasad kształcenia metod kształcenia form kształcenia środków realizacji kształcenia 2. stworzenie optymalnych warunków do rozwoju intelektualnego i emocjonalnego 7

8 JAK NALEŻY INFORMOWAĆ O UDZIELANEJ POMOCY PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ RODZICÓW LUB PEŁNOLETNIEGO UCZNIA? informacja dotyczy potrzeby objęcia ucznia pomocą informacja dotyczy ustalonych form pomocy, okresu udzielanej pomocy, wymiaru godzin informujemy pisemnie, w sposób przyjęty w danym przedszkolu, szkole lub placówce Obszarami rozpoznawania potrzeb edukacyjnych są: 1. Komunikacja i kontakty międzyludzkie 2. Procesy myślowe i przyswajanie informacji 3. Zachowanie, emocje i rozwój społeczny 4. Rozwój zmysłów/rozwój fizyczny 8

9 Czego potrzebują uczniowie ze SPE Wysoko kwalifikowanych nauczycieli (diagnoza) Zindywidualizowanego (dostosowanego do ich potrzeb i możliwości) programu i odpowiednich metod nauczania Wsparcia nauczyciela i pedagoga specjalnego podczas zajęć Czego potrzebują uczniowie ze SPE Odpowiednich warunków w jakich przebiega nauczanie Dostosowanych sposobów sprawdzania osiągnięć edukacyjnych, w tym specjalnego oceniania Dodatkowych zajęć specjalistycznych i/lub rewalidacyjnych/socjoterapeutycznych/resocjalizacyjnych 9

10 Działanie nauczycieli w takich sytuacjach wymaga dużych umiejętności, które zależą przede wszystkim od: ich osobowości, teoretycznej wiedzy praktycznych umiejętności psychopedagogicznych, uważanych za czynnik warunkujący rozwój nie tylko dzieci i młodzieży, ale i rozwój samego nauczyciela. Nauczycielom stawia się wysokie wymagania. Każdy z nich wpływa na uczniów, każdy więc musi wymagać dużo od siebie. Warto rozwiać mit, że szkołę można pozbawić funkcji wychowawczej. Nauczyciel, czy tego chce, czy nie, zawsze wywiera wpływ na uczniów, tym samym wpływa na zachowania, sposób myślenia i obyczaje dzieci. W wychowaniu szkolnym chodzi o to, aby ten wpływ był pozytywny. Stąd sercem działalności edukacyjnej szkoły jest to, co się dzieje w relacji nauczyciel - uczeń 10

11 Jeśli istnieje porozumienie między nauczycielem i uczniami, to oddziaływanie wychowawcze i dydaktyczne nauczyciela odnoszą pozytywne rezultaty. Autorytet nauczyciela, związany głównie z jego głęboką wiedzą i znajomością spraw dzieci, wyraża się najpełniej w życzliwym stosunku do uczniów, zrozumieniu ich pragnień i dążeń, a więc na gruncie nie oficjalnego programu nauczania, lecz relacji nieformalnych. Podstawą jakichkolwiek efektów zarówno na płaszczyźnie nauczania, jak i wychowania jest więź osobowa z uczniami. Istotą owej więzi jest jakość osobistych kontaktów między nauczycielem a uczniem. Najważniejsze jest to, jakim człowiekiem jest sam nauczyciel. Czy rozumie i szanuje uczniów, czy zależy mu na nich, czy inspiruje ich do działania, czy ich akceptuje... 11

12 Dobry nauczyciel powinien wiedzieć, co uczniowie czują i jakich emocji doświadczają. Wie jak pomóc w rozwiązywaniu problemów przez budowanie więzi nauczyciela z uczniem i uczniów między sobą. Jeżeli uczeń potrafi zaufać nauczycielowi, potrafi traktować go jako partnera (w odróżnieniu od kontrolera), będzie się uczył przy jego pomocy reagowania w różnych sytuacjach. Nauczy się : 1. jak wyciągać wnioski z poprzednich doświadczeń, aby nie popełniać błędów w przyszłości, 2. jakie są oczekiwania innych ludzi w stosunku do niego i uświadomi sobie, gdzie jest jego miejsce w społeczeństwie 3. co robić, aby wykorzystywać maksymalnie wszystkie istniejące okoliczności, aby budować pozytywne relacje. 12

13 . To nauka - wybaczania, - przepraszania, - pocieszania, - motywowania, -zaspokajania swoich ambicji i planów dzięki więziom i przyjaźni z innymi członkami grupy, a nie indywidualnie i bez nich. O więzi trzeba dbać i pielęgnować je jak małe dziecko. Aby w naszych relacjach z uczniami powstała i rozwijała się osobowa więź potrzebne są elementy postawy empatycznej, umiejętność nazywania uczuć, kontakt wzrokowy, aktywne słuchanie stosowanie pochwały. 13

14 Więź z osobą znaczącą dla dziecka może zasadniczo zmienić wszystko. Uczniowie mogą: mieć lepsze samopoczucie, mieć coraz większe poczucie własnej wartości. zmienić swoje postępowanie, nawet z zachowań bardzo negatywnych. Co to znaczy wspierający nauczyciel, w opinii uczniów (Badania K. Wentzel, 1996) Wspierający nauczyciel to taki, który mnie dobrze zna i moje sprawy i któremu na mnie zależy. Stawia wysokie wymagania, które są jasne i uczciwe; jest sprawiedliwy. 14

15 Postrzeganie wspierającego nauczyciela przez ucznia Jest wysoko usytuowaną w rankingu osobą znaczącą w życiu dziecka; Dla nastolatka może stać się drugą, co do ważności, osobą znaczącą. Jest oceniany jako bardziej obiektywny od rodziców, toteż jego opinie mają wielki wpływ na formującą się osobowość ucznia (samoocenę, emocje, obraz świata); Decyduje o pozycji socjometrycznej ucznia, ma wpływ na procesy i role grupowe w klasie; Może rekompensować brak wsparcia ze strony rodziców i rówieśników; Stanowi istotny czynnik chroniąco uodporniający. Obecność, choć jednej, opiekuńczej dorosłej osoby, która wykazuje zrozumienie i współczucie (niezależnie od tego, jak okropnie zachowuje się dziecko), dzieli się z nim swoim doświadczeniem i mówi mu, że potrafi zrobić coś dobrze, wspiera zdrowy rozwój i proces uczenia się. Opiekuńcza relacja z nauczycielem daje dzieciom i młodzieży motywację do odnoszenia sukcesów ( Komuś na mnie zależy ). Poprzez nawiązanie więzi oraz poznanie mocnych stron dziecka, jego zdolności, prace dydaktyczną realizujemy bazując na tej wiedzy. 15

16 Najwięcej sukcesów dydaktycznych oraz najmniej problemów z zachowaniem uczniów i dyscypliną mają szkoły, które postawiły na budowanie bliskich, wspierających relacji społecznych, zwłaszcza pomiędzy nauczycielem a uczniami od najmłodszych lat. Ewaluacja polityki budowania wspierającego środowiska (G. Noam i Fiore N., 2004; K. Wentzel, 1996) Rzeczywistość Obecne prawo oświatowe sprzyja takim postawom. Diagnoza potrzeb funkcjonowania ucznia. Plan działań wspierających. Czy nauczyciel jest do tego przygotowany? Mentalnie Wiedza Umiejętności Otwartość na zmiany Zmiana podejścia do ucznia Ja dla ucznia nie uczeń dla mnie 16

17 Naszym pierwszym pytaniem powinno być: Czego potrzebują uczniowie? natychmiast po nim: Jak możemy te potrzeby zaspokoić? Wychodząc od tego znajdziemy się w zupełnie innym miejscu niż to, w którym znaleźlibyśmy się, zaczynając od pytania: Jak mam przekonać dzieci, żeby zrobiły to, czego ja chcę? Alfie Kohn Dziękuje za uwagę. 17