rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie

Transkrypt

1 Krzysztof Zajączkowski Kuratorium Oświaty w Krakowie Nowa formuła pomocy psychologiczno pedagogicznej w szkole. W okresie ostatnich kilku lat w środowisku oświatowym toczyły się dyskusje na temat organizacji i realizacji zadań z zakresu pomocy psychologiczno pedagogicznej w polskim systemie edukacji. Dyskusje te zaowocowały zmianami w tym obszarze edukacji. Pierwsze zmiany nastąpiły w roku Wtedy to wprowadzono w życie dwa rozporządzenia: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno pedagogicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 173, poz. 1072), rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. Nr 175, poz. 1086). Zmiana kolejnych aktów prawnych, istotnych z punktów widzenia organizowania i realizowania pomocy psychologiczno pedagogicznej na terenie szkoły, nastąpiła w listopadzie 2010 roku, gdy opublikowano pakiet rozporządzeń regulujących zasady udzielania pomocy uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych. W tabeli nr 1 zestawiono akty prawa oświatowego, na podstawie których organizowano pomoc psychologiczno pedagogiczną do momentu wprowadzenia pakietu rozporządzeń dotyczących pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz zastępujące je nowe rozporządzenia. Tabela nr 1. Lp. Nowe uregulowania prawne Zmienione uregulowania prawne 1. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487) w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 11, poz. 114) 2. w sprawie warunków organizowania w sprawie warunków organizowania

2 kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1490) 3. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach (Dz.U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1489) kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 19, poz. 167) w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. z 2005 r. nr 19, poz. 166) 4. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1491) 5. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1488) 6. w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 83, poz. 562 ze zm.) w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz.46) w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej (Dz. U. z 2002r.

3 (Dz.U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1492) Nr 223, poz. 1869) Wprowadzone zmiany w kształceniu specjalnym oraz poradnictwie i pomocy psychologiczno-pedagogicznej świadczonej w przedszkolu, szkole i placówce, mają na celu zwiększenie efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487) znalazło się szereg zapisów niezwykle istotnych dla dyrektora szkoły, na którym spoczywa obowiązek zorganizowania pomocy psychologiczno pedagogicznej. W tym akcie prawnym zdefiniowano, między innymi, na czym polega pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana w szkole. Polega ona na rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych oraz rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, wynikających ze: 1) szczególnych uzdolnień, 2) niepełnosprawności, 3) choroby przewlekłej, 4) niedostosowania społecznego, 5) zagrożenia niedostosowaniem społecznym, 6) specyficznych trudności w uczeniu się, 7) zaburzeń komunikacji językowej, 8) sytuacji kryzysowych lub traumatycznych, 9) niepowodzeń edukacyjnych, 10) zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi, 11) trudności adaptacyjnych wynikających z różnic kulturowych lub ze zmiany środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą; 12) innych potrzeb dziecka/ucznia. Pomoc psychologiczno pedagogiczna jest udzielana z inicjatywy ucznia, jego rodziców, nauczycieli, specjalistów pracujących z uczniem, poradni psychologiczno pedagogicznej, asystenta edukacji romskiej lub pomocy nauczyciela. Osobami uprawnionymi do jej

4 udzielania są nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych, a także specjaliści wykonujący w szkole zadania z zakresu pomocy psychologiczno pedagogicznej (psycholodzy, pedagodzy szkolni, logopedzi, doradcy zawodowi). Wymienione powyżej osoby organizują pomoc we współpracy z rodzicami uczniów, placówkami doskonalenia nauczycieli oraz wszystkimi instytucjami i organizacjami (w tym pozarządowymi), działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. Obowiązkiem nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów zatrudnionych w szkole jest, w myśl nowych uregulowań prawnych, prowadzenie działań pedagogicznych mających na celu rozpoznanie: a) zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem ich zainteresowań i uzdolnień, b) indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia, w tym w szczególności w szkole ponadgimnazjalnej doradztwo edukacyjno-zawodowe. Zadaniem nauczycieli jest zatem identyfikowanie indywidualnych potrzeb ucznia oraz jego możliwości, a następnie zainicjowanie udzielania pomocy psychologiczno pedagogicznej poprzez poinformowanie o swoich obserwacjach dyrektora. Nowością, zawartą w omawianych przepisach prawa, jest obowiązek powołania zespołu nauczycieli i specjalistów, do którego należy planowanie i koordynowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniom w szkole. Spotkania zespołu zwołuje, w miarę potrzeb, osoba wyznaczona przez dyrektora szkoły, która będzie koordynować pracę Zespołu. Zespół tworzy dyrektor szkoły lub placówki dla ucznia: posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, posiadającego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej (niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii), wobec którego nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno- pedagogiczną, wynikającą

5 z przeprowadzonych działań pedagogicznych (niezwłocznie po otrzymaniu informacji). W posiedzeniu, oprócz nauczycieli uczących danego ucznia, mogą uczestniczyć rodzice ucznia powiadamiani o terminie posiedzenia zespołu przez dyrektora szkoły, przedstawiciel poradni psychologiczno pedagogicznej (zaproszony na wniosek dyrektora szkoły), inni specjaliści (lekarz, psycholog, pedagog, logopeda), jeżeli ich obecność jest niezbędna w ocenie rodzica. Obecność rodziców, przedstawiciela poradni oraz innych specjalistów nie jest obowiązkowa. Do zadań zespołu należy: 1) ustalanie zakresu, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne; 2) określanie zalecanych form, sposobów i okresu udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z uwzględnieniem zaleceń zawartych odpowiednio w orzeczeniu lub opinii oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia, a także jego indywidualnych możliwości psychofizycznych; 3) planowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposobu ich realizacji 4) podejmowanie działań mediacyjnych i interwencyjnych. Zalecenia zespołu stanowią, dla dyrektora szkoły, podstawę do ustalenia form, sposobów, okresu udzielania pomocy oraz wymiaru godzinowego realizowania poszczególnych form. O poczynionych ustaleniach dyrektor szkoły pisemnie informuje rodziców niepełnoletniego ucznia albo pełnoletniego ucznia. Ustalenia te umożliwiają również zespołowi sformułowanie planu działań wspierających, który zawiera: a) cele do osiągnięcia w pracy z uczniem w zakresie pomocy psychologicznopedagogicznej, b) działania, które będą realizowane z uczniem w ramach poszczególnych zalecanych form i sposobów udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, c) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, d) metody pracy z uczniem, e) działania wspierające wobec rodziców ucznia,

6 f) zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży. Zespół zakłada i prowadzi, dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (za wyjątkiem uczniów posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego), indywidualną kartę potrzeb. Dokument ten zawiera, oprócz danych personalnych ucznia i danych identyfikacyjnych szkoły, informacje o wydanych przez poradnie psychologiczno pedagogiczną opiniach i orzeczeniach, działaniach pedagogicznych w wyniku których zidentyfikowano potrzebę objęcia ucznia pomocą, zakres wymaganej pomocy, jej formy, sposoby i okresy udzielania, ustalone terminy spotkań zespołu, a także wymiar godzinowy pomocy ustalonej przez dyrektora i ocenę efektywność zrealizowanych działań. Karta jest podpisywana przez dyrektora i członków zespołu po każdym posiedzeniu zespołu. Oryginał karty jest przekazywany rodzicom ucznia lub pełnoletniemu uczniowi po zakończeniu przez niego edukacji w danej szkole lub za zgodą w/w przekazywana do kolejnej szkoły. Kopia karty pozostaje w dokumentacji szkolnej. Innym rodzajem dokumentu opracowywanym przez zespół jest indywidualny program edukacyjno terapeutyczny. Dokument ten musi być przygotowany dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Indywidualny program edukacyjno terapeutyczny powinien zawierać: zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okresy udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz ich wymiar godzinowy, działania wspierające rodziców uczniów. Planując pomoc psychologiczno pedagogiczną dla uczniów należy pamiętać o czasie trwania pojedynczych zajęć. I tak, godzina zajęć rozwijających zainteresowania oraz zajęć dydaktyczno wyrównawczych trwa 45 minut, a godzina zajęć specjalistycznych 60 minut. Zajęcia specjalistyczne mogą trwać krócej niż godzina zegarowa, ale łączny czas tych zajęć nie może być krótszy niż ustalony przez zespół.

7 Jednym z istotnych zadań zespołu jest dokonywanie oceny efektywności pomocy psychologiczno pedagogicznej w obszarze zarówno danej formy pomocy (po zakończeniu jej udzielania), jak i pomocy psychologiczno pedagogicznej realizowanej z uczniem w ciągu całego roku szkolnego (przed opracowaniem arkusza organizacji szkoły). Ocena efektywności udzielonej pomocy psychologiczno pedagogicznej może zostać również dokonana w innym przypadku, z inicjatywy rodziców ucznia, pełnoletniego ucznia, nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczno wyrównawcze lub specjalistyczne, a także wychowawcy klasy terapeutycznej. Tych ocen dokonuje się przed upływem terminu określonego przez dyrektora szkoły. Na podstawie oceny efektywności udzielonej pomocy psychologiczno pedagogicznej, dyrektor szkoły podejmuje decyzję o zakończeniu jej udzielania lub o kontynuowaniu udzielania pomocy, w tym o formach, sposobach i okresach jej świadczenia.