Zarys budowy układu moczowego Budowa i funkcje pęcherza moczowego... 13

Transkrypt

1 Zarys budowy układu moczowego... 7 Budowa i funkcje pęcherza moczowego Choroby pęcherza moczowego Zapalenie pęcherza moczowego i dróg moczowych Inne infekcje układu moczowego Kamica moczowa Nietrzymanie moczu (NTM) Nowotwory Białkomocz i krwiomocz Pęcherz neurogenny Wady pęcherza moczowego Najczęściej wykonywane badania Problemy z pęcherzem moczowym a dieta Potrawy wzdymające i produkty moczopędne Dieta podczas śródmiąższowego zapalenia pęcherza (IC) Dieta niskohistaminowa Dieta stosowana w profilaktyce raka pęcherza moczowego i po jego leczeniu Dieta w przypadku prostaty (u mężczyzn) Zioła i inne produkty naturalne, pomocne w leczeniu dróg moczowych Ziołowe receptury Nalewki, soki, odwary Mieszanki ziołowe Nasiadówki Przepisy kulinarne Dania główne Dodatki: sałatki, pasztety Desery Bibliografia

2 ZARYS BUDOWY UKŁADU MOCZOWEGO

3 Na układ moczowy składają się poszczególne elementy, ściśle ze sobą współpracujące. Dzięki temu możliwe jest oczyszczanie organizmu ludzkiego z wielu szkodliwych toksyn oraz filtrowanie dostających się wraz z pokarmem płynów. Główne narządy, które tworzą układ moczowy, to: nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa. Nerki to parzysty narząd, położony po obu stronach tułowia, nieco poniżej wątroby, za żołądkiem. Swoim kształtem przypominają fasolę. Nie są duże, mają średnio po około 150 g. Każda z nerek zbudowana jest z części wewnętrznej, zwanej rdzeniem, oraz części zewnętrznej, zwanej korą. Rdzeń nerki składa się ze struktur w kształcie stożka, zwanych piramidami. Szczyt każdej z nich tworzy brodawkę nerkową, składającą się z ujść cewek zbiorczych. Piramidy oddzielone są słupami nerkowymi określanymi jako kolumny Bertina. Każda nerka zbudowana jest z około miliona mikroskopijnych jednostek, które nazywamy nefronami. Każdy nefron składa się z kłębuszka nerkowego oraz dołączonego do niego kanalika nerkowego (nazywanego również cewką nerkową). Głównym elementem kłębuszka nerkowego są włosowate naczynia krwionośne, których ściany są tak zbudowane, aby służyły jako filtr dla przepływającej przez kłębuszek krwi. Przefiltrowane składniki krwi (głównie woda i różne związki chemiczne) płyną kanalikiem nerkowym, gdzie ulegają dalszym przemianom, których efektem końcowym jest mocz spływający do miedniczek nerkowych. Nerki pełnią kilka zasadniczych i niezmiernie ważnych dla naszego organizmu funkcji: 8

4 oczyszczają krew ze szkodliwych substancji, przesączają krew, a ze zbędnych substancji, wody i soli tworzony jest mocz, pobierają zbędny nadmiar wody i soli mineralnych, dbając o prawidłowy skład krwi w organizmie, dzięki hormonom oraz substancjom, które produkują, uruchamiają skomplikowany mechanizm prowadzący do znormalizowanego składu płynów ustrojowych, odgrywają ogromną rolę w regulacji poziomu sodu, potasu, wapnia, fosforu, a także gospodarki wodnej i kwasowo-zasadowej, zapewniają utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi, usuwają wraz z moczem szkodliwe produkty przemiany materii, wpływają pośrednio na produkcję witaminy D3. U zdrowego człowieka występują dwie nerki o długości 10 cm i szerokości około 5 cm. Wytwarzają przeciętnie 1,5 litra moczu na dobę, filtrując około 180 litrów płynu. Oczyszczają go, a substancje przydat - ne organizmowi są z powrotem wchłaniane przez krew dzięki nefronom. Mimo tego, iż są narządem parzystym, zdarza się, że z powodu ciężkiej choroby lub potrzeby przeszczepu jedna z nich zostaje usunię - ta. Nawet jedna nerka, która pracuje w sposób prawidłowy i spełnia wszystkie swoje funkcje, jest w stanie utrzymać cały organizm w dobrej kondycji. Moczowody mają za zadanie doprowadzać mocz do pęcherza, skąd z kolei jest on wydalany przez cewkę moczową. Ich długość wynosi około 30 cm. Innymi słowy, moczowody to dwa przewody, łączące ze sobą nerki i pęcherz moczowy, a ich głównym zadaniem jest przesyłanie moczu. Występują parzyście, jak nerki, lecz niekiedy zdarzają się odmiany anatomiczne moczowodu moczowody podwójne lub rozdwojone: 9

5 Moczowód podwójny polega na istnieniu dwóch niezależnych moczowodów po jednej stronie. Moczowody te posiadają oddzielne ujścia w pęcherzu moczowym, a nerka z nimi połączona nazywana jest nerką podwójną i zwykle jest nieco dłuższa od nerki prawidłowej. Ujścia pęcherzowe moczowodów podwójnych mają różne położenie, co często jest przyczyną nawracających infekcji układu moczowego. Moczowód rozdwojony to anomalia, polegająca na rozdwojeniu moczowodu jedynie na pewnym odcinku, co skutkuje wystąpieniem pojedynczego ujścia pęcherzowego. Moczowód rozdwojony zwykle wykrywany jest przypadkowo podczas urografii i nie daje żadnych dolegliwości. Czasami jedno z ramion ulega poszerzeniu, co jest wynikiem zwężenia w miejscu połączenia obu moczowodów. Pęcherz moczowy to zbiornik moczu. Zwykle ma objętość dochodzącą do 0,5 l, lecz dzięki możliwości rozciągania się, w ekstremalnych sytuacjach może osiągać objętość nawet 3 l. Budowa pęcherza u kobiet i u mężczyzn jest różna, co wynika między innymi z różnicy usytuowania cewki moczowej oraz narządów płciowych. Jednak wspólną cechą u obu płci jest umiejscowienie pęcherza moczowego w dolnej części jamy brzusznej, za spojeniem łonowym. Dzięki temu pęcherz moczowy chroniony jest przed urazami przez otaczające go wokół kości miednicy. Wypełniony pęcherz ma kształt kulisty, a po opróżnieniu jest podobny do lejka, skierowanego węższym końcem do dołu. Cewka moczowa to ostatni element układu moczowego człowieka. Jej zadaniem jest ostateczne wyprowadzanie moczu poza organizm. Budowa cewki moczowej u kobiet i u mężczyzn jest z oczywistych względów inna. Kobieca cewka moczowa jest krótka, ma zwykle nie więcej niż 5 cm. U mężczyzn długość ta wynosi zwykle do 20 cm i za jej pośrednictwem wyprowadzane jest także nasienie. U mężczyzn cewka 10

6 moczowa po wyjściu z pęcherza moczowego przechodzi przez środek gruczołu krokowego, tak zwanej prostaty. Takie jej anatomiczne umiejscowienie powoduje często spotykane u mężczyzn w starszym wieku trudności z oddawaniem moczu. Dzieje się tak wtedy, gdy powiększo - na prostata zaczyna zaciskać światło cewki, co prowadzi najpierw do zmniejszenia strumienia moczu, a w przypadkach znacznego przerostu prostaty nawet do jego zatrzymania. Prawidłowe utrzymanie moczu w pęcherzu zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, zapewnia mięsień zwany zwieraczem cewki moczowej. Zwieracz jest przystosowany do utrzymywania napięcia przez długi okres i odgrywa rolę w ciągłym, stałym utrzymywaniu zamknięcia cewki moczowej w trakcie gromadzenia moczu, zwłaszcza w sytuacji, gdy dochodzi do nagłego wzrostu ciśnienia śródbrzusznego (np. w trakcie kaszlu, kichnięcia itp.). Mówiąc prościej: zwieracz cewki moczowej odpowiedzialny jest za utrzymywanie moczu wewnątrz pęcherza przez cały czas, dopóki nie jesteśmy gotowi w sposób świadomy moczu wydalić. W dodatku, w wyniku świadomie wywołanego skurczu, zwieracz zewnętrzny może zatrzymać strumień moczu nawet podczas wydalania. 11