WPŁYW OPRACOWAŃ PLANISTYCZNYCH NA ROZPRASZANIE SIĘ ZABUDOWY W STREFIE PODMIEJSKIEJ WARSZAWY

Transkrypt

1 WPŁYW OPRACOWAŃ PLANISTYCZNYCH NA ROZPRASZANIE SIĘ ZABUDOWY W STREFIE PODMIEJSKIEJ WARSZAWY DR INŻ. ARCH. MAŁGORZATA DENIS, DR INŻ. JOANNA JAROSZEWICZ DR INŻ. ARCH. ANNA MAJEWSKA KATEDRA GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ I NAUK O ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM POLITECHNIKA WARSZAWSKA

2 PROCESY URBANIZACYJNE W STREFIE PODMIEJSKIEJ WIELKICH MIAST SUBURBANIZACJA POLEGA NA POWSTAWANIU NA OBSZARACH WIEJSKICH STRUKTUR PRZESTRZENNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA ZABUDOWY MIEJSKIEJ PROCESY TE, WIĄŻĄ SIĘ ZE ZMIANAMI NA PŁASZCZYŹNIE SPOŁECZNO KULTUROWEJ, W TYM Z ROZPOWSZECHNIANIEM TZW. MIEJSKIEGO STYLU ŻYCIA NA OBSZARACH NIEZURBANIZOWANYCH,. - Cechą suburbanizacji jest rozlewanie się zabudowy ( urban sprawl ) i towarzyszące temu istotne zmiany w krajobrazie, prowadzące do zacierania się granic między miastem a krajobrazem wiejskim

3 W WYNIKU PROCESÓW URBANIZACYJNYCH NASTĘPUJE: rozdrobnienie istniejących małoobszarowych gospodarstw rolnych likwidacja gospodarki rolnej i wyłączanie gruntów z produkcji rolnej, wprowadzenie na tereny rolne funkcji nie związanych z rolnictwem, obudowa dróg (gminnych, powiatowych, regionalnych i krajowych) zabudową mieszkaniową i usługową Spadek gęstości zaludnienia poniżej 500osób/km2 wypływanie z centrów miast funkcji centrotwórczych

4 KANIE HELENOWSKIE KANIE HELENOWSKIE Źródło: Źródło: PODGIK, Pruszków W końcowej fazie rozpoczyna się proces budowy nowych dróg dojazdowych do nowych zespołów zabudowy. Gęstość zaludnienia takich obszarów zurbanizowanych przekracza zazwyczaj 30 osób/ha i jest typowa dla miasteczek podmiejskich.

5 DEZURBANIZACJA PROCES, BĘDĄCY NASTĘPSTWEM SUBURBANIZACJI POLEGAJĄCY NA ZANIKANIU TRADYCYJNYCH STRUKTUR MIEJSKICH Obrazuje zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym osadnictwa, charakteryzujące się rozproszeniem zabudowy w strefach podmiejskich miast, oraz powstawaniem amorficznych form zagospodarowania. Według Regulskiego dezurbanizacja rozpoczyna się, gdy liczba mieszkańców miasta centralnego zaczyna spadać do tego stopnia, że powoduje to absolutny spadek liczby ludności całego miejskiego regionu funkcjonalnego. Chmielewski, J.M. (2002). Dezurbanizacja niweczy ład przestrzenny. Kwartalnik Urbanistyki i Architektury, nr 3 Regulski, J. (1986). Planowanie Miasta. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Ekonomiczne

6 ZAGRANICZNE DOŚWIADCZENIA SUBURBANIZACYJNE: Sztywne reguły panowania przestrzennego i hierarchiczność planowania Powiązanie lokalizacji inwestycji budowlanych z infrastrukturą przestrzenną Tworzenie stref izolacyjnych wokół miast (zielone pierścienie) Planowy rozwój suburbiów (miasta satelitarne) Zapisy o konieczności koncentracji i spoistości zabudowy w ustawach planistycznych Zapisy konstytucyjne - wyższość interesu publicznego nad prawem własności, rozdzielenie prawa do zabudowy od prawa własności gruntu Konstytucja niemiecka: Własność jest gwarantowana jeśli nie narusza praw innych i porządku konstytucyjnego własność zobowiązuje, jej użytkowanie musi służyć dobru społecznemu Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej: własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza istoty prawa własności art.64 ust. 3

7 POSTĘPUJĄCA INDUSTRIALIZACJA I WZROST ZATRUDNIENIA W SEKTORZE PRZEMYSŁOWYM TANIEJ SIŁY ROBOCZEJ ZE WSI ZAPOCZĄTKOWAŁA W XIX WIEKU, DYNAMICZNY ROZWÓJ MIAST. INDUSTRIALNE MIASTO DZIWIĘTNASTOWIECZNE BYŁO MIASTEM ZWARTYM Warszawa druga poł. XIX w. powierzchnia w obrębie fortyfikacji rosyjskich- ok. 40km² Ludność Warszawy - - ok. 800 tys. osób PODŁOŻE HISTORYCZNE Gęstość zaludnienia os/ha Bez placów i ogrodów ok. 500 os/ha 1916 r. powiększenie granic administracyjnych miasta inkorporacja przedmieść

8 DRUGA POŁOWA XIX WIEKU POCZĄTEK PROCESÓW URBANIZACYJNYCH NA GRUNTACH ROLNYCH WOKÓŁ WARSZAWY PIERWSZE PARCELACJE BUDOWLANE TO: LETNISKA MIASTA OGRODY OSIEDLA

9 PRZEKSZTAŁCENIA TERENÓW ROLNYCH WOKÓŁ WARSZAWY W WYNIKU PARCELACJI MAJĄTKÓW ZIEMSKICH W LATACH I REFORMA ROLNA 1864 II REFORMA ROLNA 1920 III REFORMA ROLNA 1944

10 Rozpraszanie zagród na terenach rolnych w strefie podmiejskiej Warszawy FOLWARK KSIAŻENICE k/ Grodziska Mazowieckiego

11 UTRWALENIE PROCESU ROZPRASZANIA ZABUDOWY WIEJSKIEJ III REFORMA ROLNA 1961

12

13 W OKRESIE PRL PRZESTRZEŃ NIE MIAŁA WYMIARU EKONOMICZNEGO ROZWÓJ = ROZWÓJ POWIERZCHNIOWY 1951 rok -powiększono granice Warszawy do 446 km 2 (1938 r km 2 ) w granicach Warszawy powstają wielkie, ekstensywnie zabudowane blokowiska. Plan szczegółowy 1961 r. Źródło: Atlas Historyczny Warszawy

14 Upowszechnienie samochodu! -łatwość w uzyskania kredytów, niska cena gruntów rolnych - wzrost budowy domów jednorodzinnych na gruntach rolnych (najczęściej, jako tzw. siedlisko ), transformacja terenów rekreacyjnych na mieszkaniowe STRZENIÓWKA 1976 LATA 80. PIERWSZE SYMPTOMY DEZURBANIZACJI W STREFIE PODSTOŁECZNEJ

15 PO TRANSFORMACJI USTROJOWEJ W 1989 ROKU, MODEL OSIEDLA MIESZKANIOWEGO, OFERUJĄCEGO JEDNAKOWE WARUNKI BYTOWE DLA KAŻDEGO,, STAWAŁ SIĘ AKCEPTOWALNY DLA CORAZ WĘŻSZYCH GRUP LUDNOŚCIOWYCH tereny osiedlowe, wskutek ignorowania potrzeb remontowych zasobów mieszkaniowych, braku rozwoju infrastruktury usługowej, dogęszczania zabudowy nowymi obiektami ulegają degradacji dla wielu osób atrakcyjną formą, będącą synonim wyższego statusu społecznego stało się posiadanie własnego domu jednorodzinnego

16 Na obszarze warszawskiej metropolii ma miejsce wyjątkowo intensywna urbanizacja terenów wiejskich Zabudowa powstaje często na terenach pozbawionych infrastruktury technicznej i niedosłużonych transportem zbiorowym [1] Obszar Metropolitalny Warszawy analizy i diagnozy stanu istniejącego. (2006). Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego. Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w gminach wchodzących w skład OMW w 2008 r. strona lewa: wzrost i spadek w stosunku do 2003 r., strona prawa udział procentowy gruntów zurbanizowanych do powierzchni gminy) [1] Rozrost terenów budowlanych dokonuje się głównie kosztem zmniejszania użytków rolnych i obszarów cennych przyrodniczo

17 Studium z 2009 r. tereny rolne w okolicach wsi Sokołów przeznaczone są częściowo pod zabudowę mieszkaniową, częściowo pod inwestycje usługowo produkcyjne Zmiany ustrojowe w 1989 roku i załamanie produkcji rolnej, spowodowały wypieranie funkcji rolniczej i zmiany funkcjonalne strefy żywicielskiej Warszawy FOLWARK SOKOŁÓW. Plan Zagospodarowania gminy Michałowice z Przeznacza obszar sołectwa, jako teren rolny, chroniony przed zabudową. Studium UiKZP gminy Michałowice z 1999 wpisuje ten teren w obszary rolne,

18 PARCELACJE PRZEPROWADZANE SĄ BEZ PLANU URBANISTYCZNEGO BRWINÓW - PSZCZELIN

19 INFRASTRUKTURA

20 NIEWŁAŚCIWE PARAMETRY DZIAŁEK I DRÓG BRAK IZOLACJI WZROKOWEJ PRZESŁANIANIE SŁONECZNE BRWINÓW BRAK WYSTARCZAJĄCEJ POWIERZCHNI BIOLOGICZNIE CZYNNEJ NA DZIAŁCE

21 W DOKUMENTCH PLANISTYCZNYCH GMINY PRZEZNACZAJĄ CORAZ WIĘCEJ TERENÓW POD ZABUDOWĘ MIESZKANIOWĄ

22 Analizowane obszary: Gmina Żabia Wola wieś Osowiec Gmina Halinów wieś Hipolitów WARSZAWA HALINÓW ŻABIA WOLA

23 WIEŚ OSOWIEC - GMINA ŻABIA WOLA

24

25

26 SUiKZP Plan Miejscowy

27 Osowiec - tereny zabudowy mieszkaniowej porównanie lat 60-tych i 80- tych i 2011 roku oraz tereny przeznaczone na mieszkaniowe w SUiKZP

28 SUiKZP ZAKŁADA WZROST TERENÓW MIESZKANIOWYCH O OKOŁO 500% Przy obecnej intensywności zaludnienia gminy 16os/ha Ilość ludności musiałaby wzrosnąć z 400 do 7500 osób

29 HIPOLITÓW POWIAT MIŃSK MAZOWIECKI 1933

30

31 SUiKZP ZAKŁADA WZROST TERENÓW MIESZKANIOWYCH O OKOŁO 150% Hipolitów tereny zabudowy mieszkaniowej porównanie z wytycznymi SUiKZP i z mapą ewidencyjną

32 WNIOSKI KOŃCOWE 1. Rozwój przestrzenny suburbiów jest procesem nieuniknionym, wynikającym z konieczności zaspokojenia niezbędnych potrzeb współczesnego człowieka, ale należy pamiętać o pogodzeniu procesów urbanizacyjnych z zachowaniem zasobów przestrzennych 2. Na gruntach rolnych wokół wielkich miast powstały rozległe tereny budowlane najczęściej bez odpowiedniej sieci dróg lokalnych i dojazdowych oraz infrastruktury technicznej 3. Żywiołowy rozwój suburbanizacji skutkuje pogłębiającym się chaosem przestrzennym (forma zabudowy, parametry techniczne obszarów parcelacyjnych) 4. W DOKUMENTACH PLANISTYCZNYCH GMINY PRZEZNACZAJĄ CORAZ WIĘCEJ TERENÓW POD ZABUDOWĘ MIESZKANIOWĄ, BEZ RZETELNYCH PROGNOZ DEMOGRAFICZNYCH. PROCES TEN POGŁĘBIA TENDENCJE ROZPRASZANIA ZABUDOWY I SKUTKUJĘ WZROSTEM KOSZTÓW UKRYTYCH (INFRASTRUKTURA, CZAS DOJAZDU ITP.)

33 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ