PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA GEOGRAFIA

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA GEOGRAFIA 1) Ocena osiągnięć uczniów: Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował minimum wiadomości określonych programem, - nie wykonuje powierzonych mu zadań, - nie potrafi korzystać z różnych źródeł informacji, - osiąga bardzo niskie wyniki z pomiaru swojej pracy. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - słabo opanował wiadomości i umiejętności przewidziane programem, - niechętnie wykonuje powierzone mu zadania, - nieefektywnie wykorzystuje informacje pochodzące z różnych źródeł, - osiąga niskie wyniki z pomiaru swojej pracy, - spełnia szczegółowe kryteria oceny dopuszczającej. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował w podstawowym zakresie umiejętności i wiadomości, - zadania wykonuje zazwyczaj pod kierunkiem nauczyciela, - korzysta w sposób ograniczony ze źródeł informacji, - osiąga średnie wyniki z pomiaru swojej pracy, - spełnia szczegółowe kryteria oceny dostatecznej. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - w dużym zakresie opanował wiadomości i umiejętności, - wykonuje rzetelnie powierzone mu zadania w domu i na lekcji, - potrafi wyszukiwać informacje, korzystając z różnych źródeł, - osiąga dobre wyniki z pomiaru swojej pracy, - potrafi wdrażać w życie nabytą wiedzę i umiejętności, - spełnia szczegółowe kryteria oceny dobrej. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował wiadomości i umiejętności w pełnym zakresie, - umiejętnie wykonuje powierzone mu zadania na lekcji i w domu, - chętnie wyszukuje informacje, korzystając z różnych źródeł, - osiąga wysokie wyniki z pomiaru swojej pracy, - nabytą wiedzę i umiejętności potrafi wykorzystać w praktyce, - spełnia szczegółowe kryteria oceny bardzo dobrej. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - spełnia szczegółowe kryteria oceny bardzo dobrej, a ponadto: - osiąga bardzo wysokie wyniki z pomiaru swojej pracy (w przypadku sprawdzianów z całego działu otrzymuje % punktów), - wiadomości i umiejętności ucznia mogą wykraczać poza podstawę programową, - stara się wykazywać aktywność w różnych formach współzawodnictwa.

2 2) Elementy, które mogą podlegać ocenie i waga punktowa ocen: 4 punkty sprawdziany pisemne (po zakończeniu działu, zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem), 3 punkty diagnoza końcowa, próba egzaminu gimnazjalnego, 2 punkty kartkówki (nie muszą być zapowiadane, jeżeli obejmują materiał tylko z trzech ostatnich tematów), wypowiedzi ustne (przy odpowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji, a w przypadku lekcji powtórzeniowej z całego powtarzanego działu), kartkówka lub sprawdzenie na lekcji znajomości mapy (z wcześniej zapowiedzianego zakresu materiału), projekt edukacyjny, 1 punkt zeszyty ćwiczeń (obowiązkowe tylko w klasie pierwszej), prace domowe (obowiązkowe lub dodatkowe, w tym prezentacje multimedialne), praca na lekcji aktywność na lekcjach (uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą, gdy zgromadzi trzy plusy lub celującą gdy zgromadzi pięć plusów). 3) Prace pisemne nauczyciel oddaje w terminie dwóch tygodni. Ocena prac wg następujących kryteriów: 98 % % - ocena celująca 86% - 97% - ocena bardzo dobra 70% - 85 %- ocena dobra 51% - 69% - ocena dostateczna 31% - 50% - ocena dopuszczająca 0% - 30% - ocena niedostateczna Dopuszcza się odchylenia od powyższych kryteriów w zależności od możliwości zespołów klasowych. Uczeń, który ma nieobecność usprawiedliwioną w dniu, w którym był sprawdzian bądź kartkówka, jest zobowiązany zaliczyć dany materiał w ciągu dwóch tygodni od powrotu do szkoły (pisemnie na zajęciach wyrównawczych lub ustnie podczas lekcji). Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować oceną niedostateczną. W przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności na sprawdzianie bądź kartkówce uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną. 4) Poprawa ocen: a) uczeń ma prawo poprawić ocenę niedostateczną ze sprawdzianów i kartkówek (poprawa jest ustna na lekcji bądź pisemna na zajęciach wyrównawczych - w zależności od planu lekcji danej klasy). Poprawa jest jednorazowa, w ciągu dwóch tygodni od otrzymania oceny przez ucznia. b) poprawie nie podlegają oceny z odpowiedzi ustnych i z aktywności.

3 5) Diagnozy diagnoza początkowa nie jest oceniana, do dziennika wpisywana jest tylko ilość zdobytych punktów (procent), z diagnozy końcowej uczeń otrzymuje ocenę cząstkową. 6) Wystawienie ocen klasyfikacyjnych dokonywane jest na podstawie ocen cząstkowych (ocena nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych). 7) Raz w półroczu uczeń może zgłosić, że nie jest przygotowany do lekcji, nie dotyczy to jednak lekcji powtórzeniowych i zapowiedzianych sprawdzianów. Brak przygotowania należy zgłosić nauczycielowi na początku lekcji; fakt ten zostaje odnotowany w dzienniku (nie ma wpływu na ocenę końcową). Każde następne zgłoszenie może skutkować oceną niedostateczną. 8) Raz w półroczu uczeń może zgłosić brak zadania domowego. Brak zeszytu (lub zeszytu ćwiczeń), gdy było zadane zadanie, traktowany jest jako brak zadania domowego.

4 Uczeń potrafi: PLANY WYNIKOWE Z GEOGRAFII Klasa I Dział I. Mapa Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 1. Geograficzny punkt widzenia 2. Mapa źródłem informacji geograficznej - definiować pojęcia: geografia, środowisko przyrodnicze i geograficzne, - wymienić elementy przyrodniczego. - podać definicję mapy, zastosowania mapy. 3. Skala mapy - podać definicję skali, - porównać wielkość skal. 4. Mapa i plan - podać różnicę między mapą, a planem. - definiować elementy przyrodniczego, podawać przykłady, - podać źródła wiedzy geograficznej. - podać powiązania między elementami przyrodniczego i geograficznego. - omówić rodzaje map. - wymienić i zdefiniować elementy mapy. - obliczać odległość rzeczywistą na podstawie mapy. - analizować mapę i plan, - orientować mapę w terenie, - zdefiniować siatkę geograficzną i kartograficzną. - przeliczać odległości na podstawie różnych skal, - przeliczać wszystkie rodzaje skal. - skonstruować prosty plan okolicy, obliczając skalę, - zdefiniować odwzorowanie. - omówić korelację geografii z innymi dziedzinami nauki, osiągnięć geografii jako nauki. - omówić podstawowe elementy, cechy i rodzaje map. - omówić pojęcie generalizacji i jej roli, - obliczać skale na podstawie znajomości odległości. - omówić główne rodzaje odwzorowań, odwzorowań umownych. - omówić główne etapy rozwoju geografii, osiągnięcia geografii jako nauki. rodzaje odwzorowań i ich zastosowań. - obliczać rzeczywiste powierzchnie, - obliczać skale na podstawie znajomości powierzchni. - rozpoznawać rodzaje odwzorowań na podstawie siatek kartograficznych, - analizować mapy i plany, korzystając z programów komputerowych.

5 5. Język mapy - odczytać wysokość bezwzględną punktu. 6. Mapa świata - wskazać kontynenty i oceany. 7. Współrzędne geograficzne 8. Ziemia we Wszechświecie półkulę północną i południową, wschodnią i zachodnią. - obliczać różnice wysokości względnej, - podawać nazwy podstawowych metod kartograficznych. - charakteryzować rzeźbę na podstawie mapy. - zdefiniować długość i szerokość geograficzną, - opisać cechy południków i równoleżników. - rozpoznawać metody kartograficzne prezentacji treści na mapach. - wskazać główne obiekty geograficzne na poszczególnych kontynentach. - odczytać położenie punktów na mapie. Dział II. Kształt i ruchy Ziemi - odczytywać rzeźbę na podstawie poziomic, - charakteryzować środowisko na podstawie mapy. - wskazać położenie państw Europy. - odczytać położenie obszaru, - opracować trasę podróży, uwzględniając współrzędne geograficzne. - analizować mapy satelitarne. - wskazać położenie wielu obiektów geograficznych, przyrodniczych i politycznych. - wytyczyć trasę na podstawie GPS. Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 9. Kształt i rozmiary Ziemi - podać definicję planety i gwiazdy, - wymienić kolejno planety Układu Słonecznego. - podać nazwę kształtu Ziemi, - podać długość promienia Ziemi i równika. - porównać cechy planety i gwiazdy, - wymienić cechy planet wewnętrznych i zewnętrznych. argumenty potwierdzające kulistość Ziemi. - opisać geocentryczny i heliocentryczny model budowy Wszechświata. - porównać kształt kulisty i elipsoidalny. - porównać model heliocentryczny i geocentryczny, - omówić fazy Księżyca. - omówić schemat zaćmienia Księżyca i Słońca. - omówić cechy geoidy. - podać zasadę wyznaczania geoidy.

6 10. Ruch obrotowy Ziemi - określić kierunek i czas trwania ruchu obrotowego. 11. Rachuba czasu - odczytywać czas z map stref czasowych. 12. Ruch obiegowy Ziemi 13. Strefy oświetlenia Ziemi - zdefiniować ruch obiegowy Ziemi. - wymienić strefy oświetlenia Ziemi, - podać nazwę obowiązującego kalendarza. - omówić prędkość liniową i kątową ruchu obrotowego, - wymienić następstwa ruchu obrotowego. - rozróżniać pojęcia czasu miejscowego, strefowego i urzędowego. - omówić cechy ruchu obiegowego, - podać daty początków pór roku, - podać daty największego i najmniejszego kąta padania promieni słonecznych w Polsce. - podać cechy charakterystyczne, w tym zasięg stref oświetlenia Ziemi. następstwa ruchu obrotowego. - obliczać różnicę czasu miejscowego na podstawie różnicy długości geograficznej. - podać kąt nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity, - mówić dzienną wędrówkę Słońca w różnych porach roku, w umiarkowanych szerokościach geograficznych. - opisywać oświetlenie Ziemi w ciągu roku w różnych szerokościach geograficznych, - obliczać kąt padania promieni słonecznych w dniach przesileń i równonocy w strefie umiarkowanej. następstwa ruchu w powiązaniu z jego cechami. - obliczać różnice wszystkich rodzajów czasu, - obliczać położenie na podstawie różnic czasu. - odczytywać położenie Słońca na tle gwiazdozbiorów Zodiaku, - omówić następstwa ruchu obiegowego. - obliczać kąt padania promieni słonecznych w dniach przesileń i równonocy w strefie międzyzwrotnikowej. - omówić przyczyny i konsekwencje działania siły Coriolisa. zmianę czasu przy przekraczaniu południka zdefiniować aphelium i peryhelium. - rozpoznawać położenie miejsca po dziennej wędrówce Słońca w dniach przesileń i równonocy.

7 Dział III. Sfery Ziemi Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 14. Zróżnicowanie temperatury powietrza na Ziemi 15. Wiatr wieje i wieje... troposferę, - obliczać temperatury średnie i amplitudę dobową i roczną. - zdefiniować niż i wyż atmosferyczny, oraz ciśnienie atmosferyczne i wiatr. 16. Dlaczego pada? - wymienić warunki powstawania chmur i opadów. 17. Pogoda i klimat - definiować pogodę i klimat. 18. Zróżnicowanie klimatyczne naszej planety - wymienić strefy klimatyczne Ziemi. - wymienić warstwy atmosfery, - omówić zależność temperatury od szerokości geograficznej. ruch powietrza w układach barycznych, - podać nazwy wiatrów i obszary ich występowania: pasaty, monsuny, bryza i fen. - rozróżnić podstawowe grupy chmur, - wskazać na Ziemi miejsca o największych i najmniejszych sumach opadów rocznych. - omówić elementy meteorologiczne i składniki klimatu. - omówić czynniki klimatotwórcze, - analizować wykresy klimatyczne. - analizować roczną amplitudę temperatury powietrza. : pasaty, monsuny, bryzę, wiatr fenowy, cyrkulację powietrza w strefie międzyzwrotnikowej. rodzaje opadów (konwekcyjne, orograficzne, frontalne), warunki w których dochodzi do pustynnienia. - analizować i konstruować wykresy klimatyczne. - podać zasięg stref klimatycznych, - konstruować wykresy klimatyczne. - omówić przyczyny zróżnicowania temperatury powietrza na kuli ziemskiej. - omówić globalną cyrkulację powietrza, - wyjaśnić przyczyny odchylania kierunków wiatrów. - wyjaśnić przyczyny zróżnicowania sum opadów rocznych i rocznego rozkładu opadów na świecie, - podać przyczyny powstania wskazanych pustyń świata. - analizować mapy synoptyczne. - charakteryzować poszczególne strefy klimatyczne. mechanizm powstawania efektu cieplarnianego i problem dziury ozonowej. - omówić wpływ poszczególnych rodzajów wiatrów na klimat. - zdefiniować wilgotność bezwzględną i względną, temperaturę punktu rosy, poziom kondensacji. - na podstawie zdjęć satelitarnych prognozować pogodę. - wskazywać zależności działalności gospodarczej człowieka od klimatu, klimat miasta.

8 19. Woda na Ziemi - hydrosfera - wymienić elementy hydrologiczne, wykorzystania wody w życiu i gospodarce człowieka. - zdefiniować poszczególne elementy hydrologiczne. - opisać ruchy wody morskiej, typów genetycznych jezior, - definiować pojęcia związane z siecią rzeczną. - analizować wpływ prądów morskich na środowisko wybrzeży, - rozpoznawać na mapie typy mórz. - analizować oceany pod względem zróżnicowania zasolenia, - rozpoznawać typy źródeł. 20. Co mamy pod nogami? Twardy jak skała - zdefiniować skałę, - podać główne grupy skał. - podać i zaklasyfikować do głównych grup skał przykłady skał ważnych dla gospodarki. - wyjaśnić pojęcie i omówić podział surowców mineralnych. - klasyfikować i rozpoznawać skały wszystkich grup, podać ich zastosowanie. - omówić metamorfizm i jego znaczenie. 21. Litosfera - podać główne warstwy wnętrza Ziemi, zdefiniować płytę litosfery i podać przykład. - omówić budowę litosfery, - wskazać płyty litosfery. - omówić zjawiska na granicach płyt litosfery, - wymienić główne wydarzenia w poszczególnych erach dziejów Ziemi. - omówić przyczyny ruchu płyt litosfery, - wymienić orogenezy, podać rodzaje gór z przykładami i ich charakterystyczne cechy. - omówić wydarzenia poszczególnych er, - omówić ruchy epejrogeniczne i izostatyczne.

9 Dział IV. Rzeźbiarze lądów Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 22. Siły drzemiące we wnętrzu Ziemi 23. Rola wód w kształtowaniu krajobrazu - wymienić czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi, - zdefiniować wulkanizm. rzeźby ukształtowanej przez wodę. 24. Wędrujące wydmy - określić czynniki sprzyjające działalności wiatru. 25. Lodowce - zdefiniować lodowiec górski i kontynentalny, - podpisać elementy lodowca górskiego. - opisać i zdefiniować elementy budowy wulkanu, wulkanów, - zdefiniować obszary sejsmiczne i asejsmiczne. - wymienić elementy rzeźby w poszczególnych odcinkach biegu rzeki, - rozróżnić wybrzeża erozyjne i akumulacyjne. - zdefiniować akumulacyjną i erozyjną działalność wiatru, form eolicznych. - omówić warunki powstawania lodowców. - wskazać obszary sejsmiczne i występowania czynnych wulkanów na świecie. rzeźbotwórczą działalność rzeki w poszczególnych odcinkach (abrazja, akumulacja). - klasyfikować formy eoliczne, - rozpoznawać wydmy: paraboliczną i barchan. form erozyjnej i akumulacyjnej lodowca górskiego i kontynentalnego. - dostrzegać zależności między granicami płyt litosfery i obszarami aktywności sejsmicznej i wulkanicznej. - omówić rzeźbotwórczą działalność morza, - podać przyczyny powstawania podstawowych typów wybrzeży. - omówić powstawanie wiatrowych form erozyjnych (wskutek korazji i deflacji) i form akumulacyjnych. - charakteryzować formy polodowcowe lodowca górskiego i kontynentalnego, podając przykłady. - wskazać nieczynne wulkany w Polsce, podając czas ich aktywności, - przygotować opisy wybuchów wulkanów w czasach historycznych. - omówić powstawanie atoli, - omówić rozwój polskiego wybrzeża. zróżnicowanie wydm na świecie i w Polsce. - wskazać zasięgi zlodowaceń na świecie, podając przykłady współczesnych form polodowcowych.

10 Uczeń potrafi: Klasa II Dział I. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 1. Położenia Polski - wskazać Polskę na mapie Europy, - wskazać swoje województwo na mapie administracyjnej. 2. Przeszłość geologiczna Polski 3. Lądolód i polskie pojezierza 4. Od Bałtyku po szczyty Tatr 5. Bogactwo skał i minerałów - nazwać i określić zasięg struktur tektonicznych występujących w Polsce. - wskazać krainy geograficzne w pasach rzeźby. - wymienić główne różnice w rzeźbie regionów - wymienić podstawowe grupy skał, podać przykłady. - wskazać wszystkie województwa Polski na mapie, konsekwencji rozciągłości południkowej i równoleżnikowej - podać erę, w której powstały poszczególne struktury tektoniczne. - wskazać regiony geograficzne - przypisywać formy powierzchni do regionów, w których występują. - podać zastosowanie skał występujących w Polsce. - wymienić sąsiadów Polski, - wymienić konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej - podać orogenezy i przykłady gór, które powstały w czasie ich trwania. - wskazać ważniejsze rzeki, jeziora i zatoki polskiego pojezierza. - charakteryzować podstawowe formy powierzchni. - omówić genezę głównych surowców konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej - charakteryzować góry poszczególnych orogenez. Polski podane obiekty geograficzne. - omówić rzeźbę powierzchni - omówić występowanie surowców mineralnych - opisać konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej - charakteryzować budowę geologiczną poszczególnych jednostek tektonicznych. - rozpoznać różne formy terenu powstałe wskutek działalności lądolodu. - omówić genezę poszczególnych form powierzchni występujących w Polsce. - rozpoznawać wskazane skały.

11 6. Klimat Polski - odczytywać wartości temperatury powietrza i opadów na mapach. 7. Zróżnicowanie warunków klimatycznych w Polsce 8. O rzekach i jeziorach 9. Głęboko ukryty skarb - podać nazwy wiatrów występujących w Polsce. - wskazywać na mapie wybrane elementy hydrologiczne - narysować schemat wypływu wód artezyjskich. 10. W Raju - wymienić podstawowe formy krasu podziemnego i powierzchniowego. 11. Tam gdzie knieja szumi - wskazać główne zbiorowiska leśne. 12. Gleby Polski występowanie różnych typów gleb. 13. Krajobrazy naturalne i antropogeniczne - wymienić typy krajobrazu. - opisać cechy mas powietrza kształtujących klimat - charakteryzować klimat górski. dział wodny i dorzecze oraz rzeki główne. - zdefiniować wodę mineralną. form krasowych w Polsce. - zdefiniować pojęcie endemitu. - zdefiniować pojęcia: gleba, żyzność gleby, melioracja. - omówić cechy wybranego krajobrazu. - podać kierunki napływu mas powietrza oraz regionów, w których powstają. - analizować mapy rozkładów temperatury i średnich rocznych sum opadów. - obliczać średnie wartości temperatury powietrza, amplitudy temperatury i sum opadów. - analizować klimatogramy. - wyznaczać zlewiska. - wskazać zlewiska w których położona jest Polska. - omawia proces powstawania wód artezyjskich. - omawia proces krasowienia skał. strukturę gatunkową zbiorowisk roślinnych w Polsce. - wymienić czynniki glebotwórcze. - podawać przykłady poszczególnych typów krajobrazów. - wymienia miejsca występowania wód termalnych w Polsce. - charakteryzować formy krasu podziemnego i powierzchniowego. - określić miejsca występowania zbiorowisk roślinnych w Polsce. - omówić genezę wybranej gleby. - omówić cechy wszystkich typów krajobrazów z przykładami. - opisać cechy przejściowego klimatu - rysuje i omawia schemat powstawania wiatru halnego w górach. - określić sposoby wykorzystywania zbiorników wodnych przez człowieka. - wyjaśnić przyczyny występowania wód podziemnych w Polsce. - omówić przyczynę występowania głównie wód podziemnych na obszarach krasowych. - analizować różnice pomiędzy roślinnością różnych regionów - rozpoznać typ gleby na podstawie jej profilu. - przygotować prezentację multimedialną o wybranym typie krajobrazu.

12 Dział II. Ludność Polski Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 14. Ludność Polski na tle Europy i świata 15. Rozmieszczenie ludności Polski 16. Ubywa nas czy przybywa? 17. Zróżnicowanie ludności Polski - na podstawie zestawień statystycznych odczytywać liczbę ludności Polski w różnych okresach. - zdefiniować pojęcie gęstości zaludnienia. - definiować przyrost naturalny i rzeczywisty. - odczytać z różnych wykresów strukturę ludności. 18. Szukam pracy - określić najlepiej funkcjonujące sektory gospodarki przed II wojną światową. 19. Wielkie migracje Polaków 20. Przeprowadzam się - zdefiniować pojęcia związane z migracjami. - wskazywać większe miasta - określić miejsce Polski w Europie pod względem liczby ludności. - odczytywać mapę gęstości zaludnienia w Polsce. - wskazywać obszary o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym i rzeczywistym. - analizować strukturę ludności w Polsce. najlepiej zarabiających zawodów w Polsce. - obliczyć saldo migracji. - omówić przyczyny zmiany miejsca zamieszkania. - wskazać na wykresach demograficznych okresy wyżów i niżów demograficznych. - rozróżnić pojęcia: anekumena, subekumena i ekumena. - wykonać wykres przedstawiający zmiany liczby ludności. - podać przyczyny zróżnicowania przyrostu naturalnego - podać przyczyny bezrobocia w Polsce. - omówić przyczyny migracji i wyjaśnić ich rozmieszczenie. - opisać funkcje wybranych miast - omówić tendencje zmian liczby ludności przyczyny rozmieszczenia ludności w Polsce. - podać przyczyny niżów i wyżów demograficznych. - analizować zmiany przyrostu naturalnego własnego regionu. - analizować wskaźnik bezrobocia w poszczególnych regionach - omówić konsekwencje migracji. - analizować wady i zalety życia w mieście. - podać następstwa zmian liczby ludności i struktury ludności - obliczyć liczbę mieszkańców miasta na podstawie gęstości jego zaludnienia. - prognozować zmiany liczby ludności Polski, podając skutki. - analizować poziom wykształcenia ludności Polski na podstawie danych z różnych lat. - wskazać możliwości rozwiązywania problemu bezrobocia. - porównać dawne i obecne przyczyny migracji Polaków - analizować przestrzenny rozwój przykładowego miasta.

13 21. Polskie miasta i wsie 22. Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce 23. Obywatel Polski obywatel Europy 24. Gospodarka narodowa - określać funkcje miasta i wsi. grup etnicznych i mniejszości narodowych w Polsce. - wytłumaczyć funkcję pełnioną przez Unię Europejską. - zdefiniować zespoły miejskie, podać przykłady. Polski występowanie grup etnicznych i mniejszości narodowych, - wskazać skupiska Polonii na świecie. - wskazać państwa należące do Unii Europejskiej. - omówić typy wsi. - analizować zmiany w osadnictwie wiejskim i miejskim. wybrane grupy etniczne i mniejszości narodowe. korzyści wynikające z wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Dział III. Główne zagadnienia gospodarcze Polski - podać przyczyny rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce. obszary współpracy państw członkowskich Unii Europejskiej. - porównywać typy wsi - wskazać przykłady wpływu mniejszości narodowych i grup etnicznych na rozwój kultury narodowej. - oceniać działania podejmowane przez Unię Europejską. Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 25. Funkcje rolnictwa i czynniki przyrodnicze jego rozwoju 26. Czynniki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa - wymienić sektory gospodarki narodowej. - wymienić czynniki wpływające na rozwój rolnictwa. - podać przykład miernika stanu gospodarki. - wykonać i analizować wykres użytkowania ziemi. - wymienić wskaźniki rozwoju gospodarczego. - analizować strukturę zasiewów i wielkość produkcji rolniczej. - omówić warunki naturalne rolnictwa wybranych regionów. - omówić wskaźniki rozwoju gospodarczego, - porównać poziom gospodarczy państw na podstawie wskaźników. - omówić funkcje rolnictwa. - charakteryzować poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa. - orientować się jakie największe przedsiębiorstwa działają w Polsce i najbliższym miejscu zamieszkania. - analizować problemy polskiego rolnictwa. - omówić perspektywy rozwoju polskiego rolnictwa.

14 27. Uprawa roślin i chów zwierząt w Polsce - zdefiniować zbiory i plony, - wymienić formy użytkowania ziemi w Polsce. - omówić na podstawie mapy rozmieszczenie upraw roślin i chowu zwierząt w Polsce. - podać przyczyny występowania upraw roślin i chowu zwierząt w określonych regionach. - na podstawie wskaźników porównywać rolnictwo Polski z rolnictwem innych państw. - analizować problemy polskiego rolnictwa. 28. Rybołówstwo w Polsce - wymienić polskie porty bałtyckie - opisać rybołówstwo i rybactwo śródlądowe. - wymienić przykłady ryb poławianych w Morzu Bałtyckim oraz słodkich wodach w Polsce. - przewidywać przyszłość rybołówstwa w Polsce. - analizować problemy polskiego rybołówstwa. 29. Przemysł i jego funkcje - podać zadania poszczególnych gałęzi przemysłu, - wymienić surowce wykorzystywane w poszczególnych gałęziach. - na podstawie wskaźników ocenić produkcję przemysłową - omówić występowanie poszczególnych surowców mineralnych i ich zastosowanie w gałęziach przemysłu. - podać konsekwencje obecnej sytuacji przemysłu Polski wynikające z powojennej historii jego rozwoju. - analizować problemy polskiego przemysłu. 30. Przemysł energetyczny - wymienić surowce wykorzystywane do produkcji energii w Polsce. - omówić występowanie surowców energetycznych w Polsce. alternatywne źródła energii. - omówić na czym polega bezpieczeństwo energetyczne kraju. - omówić perspektywy rozwoju przemysłu energetycznego w Polsce. 31. Okręgi przemysłowe w Polsce - wskazać główne okręgi przemysłowe - na podstawie wykresów omówić strukturę wybranych okręgów przemysłowych. - omówić przyczyny rozwoju wybranych okręgów przemysłowych. - wytłumaczyć zjawisko deglomeracji. - uzasadnić tworzenie specjalnych stref ekonomicznych. 32. Przemysł zaawansowanych technologii - wymienić produkty przemysłu high-tech. czynniki lokalizacji przemysłu zaawansowanych technologii. - omówić działalność parków technologicznych i technopolii. - charakteryzować nowoczesne gałęzie przemysłu. - wyszukiwać zakłady przemysłowe high-tech w sąsiedztwie swojego zamieszkania.

15 33. Rola usług w gospodarce Polski 34. Transport i łączność 35. Atrakcje turystyczne Polski - dokonać podziału usług na rodzaje. - wymienić rodzaje transportu i łączności. - wymienić regiony Polski o szczególnych walorach turystycznych - omówić znaczenie usług. - odczytywać z mapy szlaki i główne węzły transportu, - omówić znaczenie komunikacji w gospodarce. - na podstawie wskaźników ocenić natężenie ruchu turystycznego. 36. Wakacje w Polsce - omówić walory turystyczne wybranego regionu. 37. Stan obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce. 38. Ochrona przyrody negatywnego wpływu człowieka na środowisko przyrodnicze. - wymienić formy ochrony przyrody. - wskazać obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce - podać zagrożenia przyrodniczego - wyszukiwać instytucje usługowe. - na podstawie wskaźników ocenić poziom transportu i łączności w Polsce. - ocenić stopień zagospodarowania turystycznego poszczególnych regionów. - omówić wybrany obiekt spośród wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. - na podstawie map ocenić stopień zmian przyrodniczego, - wymienić i wskazać na mapie przykłady form ochrony przyrody. - omówić funkcjonowanie handlu zagranicznego. - porównać poziom transportu i łączności Polski z innymi państwami. - opracować trasę turystyczną we własnym regionie. - uzasadnić wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO polskich obiektów. - opisać walory wybranego parku narodowego. - przedstawia sposoby zmiany funkcji obiektów przemysłowych na usługowe. - zaproponować nowe kierunki rozwoju usług i komunikacji w Polsce. - wykazać się znajomością licznych atrakcji turystycznych w Polsce. - porównać obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce z obiektami w innych krajach. - podać propozycje działań zmierzających do poprawy warunków przyrodniczego Polski, - opisać walory parków narodowych w Polsce.

16 39. Polska gospodarka dawną gospodarkę - wymienić podstawowe prawa i obowiązki Polski wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej. - analizować zmiany w gospodarce spowodowane wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Dział IV. Wybrane regiony Polski - porównać gospodarkę centralnie planowaną z wolnorynkową. - wyszukiwać tendencje w rozwoju dzisiejszej gospodarki. Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 40. Pieniny 41. Wyżyna Lubelska 42. Nizina Mazowiecka 43. Pojezierze Pomorskie 44. Pobrzeże Gdańskie 45. Morze Bałtyckie 46. Twój region - wskazywać na mapie omawiane regiony, - przypisywać regiony do pasów rzeźby powierzchni, - podać ważną rzekę, główne miasto i wyróżniającą cechę regionu. - omówić cechy klimatu wyróżniające region, - wymienić formy rzeźby regionu, - podać główne procesy kształtujące wybrane elementy danego regionu, - wymienić główne formy działalności człowieka. - analizować pochodzenie rzeźby danego regionu, - podać zasoby naturalne, - analizować strukturę ludności regionu na tle - dostrzegać związki przyczynowo-skutkowe zachodzące w środowisku geograficznym danego regionu. - zaproponować działania wpływające na rozwój społecznogospodarczy danego regionu.

17 47. Polska i jej sąsiedzi Dział V. Sąsiedzi Polski Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 48. Środowisko przyrodnicze Polski i jej sąsiadów 49. Gospodarka Polski i jej sąsiadów 50. Kim są nasi sąsiedzi? 51. Współczesne Niemcy - wskazać i opisać położenie danego państwa, - wskazać stolice państw sąsiadujących z Polską. - analizować podstawowe dane dotyczące Polski i krajów ościennych. - wybrać spośród krajów sąsiadujących z Polską państwa należące do Unii Europejskiej i NATO. - zorientować się w podziale Niemiec na NRD i RFN w historii. - wymienić główne atrakcje turystyczne państw sąsiadujących z Polską. - opisać przyczyny zróżnicowania gospodarek narodowych. - na podstawie diagramów i danych statystycznych odczytywać strukturę demograficzną sąsiadów - wymienić najważniejsze okręgi przemysłowe Niemiec. - omówić podobieństwa i różnice kulturowe pomiędzy państwami sąsiadującymi z Polską. - porównać gospodarki Polski i jej sąsiadów. zmiany polityczne i gospodarcze zachodzące w regionie. gałęzie przemysłu w Niemczech. cechy przyrodniczego, wyróżniające dane państwo. - wymienić i omówić kierunki rozwoju gospodarki naszych sąsiadów. historię przemian politycznych w regionie, - wskazać wspólne dla państw naszego regionu problemy demograficzne, gospodarcze i dotyczące ochrony. - wytłumaczyć powiązania Polski i Niemiec. - omówić euroregiony i ich rolę w kształtowaniu więzi transgranicznych. - orientować się w obecnej sytuacji gospodarczej naszych sąsiadów. - zaproponować wspólne działania dotyczące ochrony przyrodniczego w regionie. - omówić unowocześnienie gospodarki na przykładzie Niemiec.

18 52. Niepodległa Ukraina podział Ukrainy pod względem gospodarczym, społecznym i politycznym. - wymienić problemy gospodarcze i społeczne Ukrainy. - opisać z czego wynika bieda towarzysząca mieszkańcom Ukrainy. obecną sytuację Ukrainy. - zaproponować formy pomocy dla Ukrainy. 53. Rosja od Morza Bałtyckiego po Ocean Spokojny roślinność i gleby Rosji. - opisać klimat Rosji. - wytłumaczyć niski poziom gęstości zaludnienia w Rosji. - orientuje się w złożach surowców mineralnych Rosji. obszar Syberii. 54. Współczesna Rosja - wymienić przykłady państw sąsiadujących z Rosją. - obliczyć rozciągłość południkową i równoleżnikową Rosji. - orientować się w problemach gospodarczych i społecznych Rosji. - omówić na czym polega mocarstwo Rosji. działania Rosji względem jej sąsiadów.

19 Uczeń potrafi: Klasa III Dział I. Europa. Relacje przyroda - człowiek Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 1. Stary kontynent - Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie podstawowe jednostki fizycznogeograficzne Europy, - wymienić podstawowe cechy charakterystyczne przyrodniczego Europy. politycznej państwa Europy. Europy przykładowe miejsca konfliktów narodowościowych. jednostki fizycznogeograficzne Europy, największe rzeki i jeziora, podstawowe cechy charakterystyczne przyrodniczego Europy. świadczące o dużym zróżnicowaniu ludów Europy. - wyjaśnić przyczyny wybranych konfliktów narodowościowych. cechy przyrodniczego wyróżniające Europę na tle innych kontynentów. - wyjaśnić przyczyny zróżnicowania ludów Europy. działania ograniczające konflikty narodowościowe. - wyjaśnić genezę poszczególnych elementów przyrodniczego Europy. państw o dużym wewnętrznym zróżnicowaniu językowym i kulturowym. procesy integracyjne w Europie. wyjątkowe zjawiska przyrodnicze w Europie i wyjaśnić ich pochodzenie. sytuacji demograficznej Europy. sytuacji politycznej Europy.

20 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu ognia - Islandia politycznej państwa skandynawskie. - wymienić elementy przyrodniczego Islandii wpływające na specyfikę tego kraju. 6. Europa Zachodnia Europy ważne regiony przemysłowe i rolnicze. 7. Światowa metropolia - Londyn - zlokalizować na mapie Londyn i wymienić jego podstawowe funkcje, zalety i wady życia w wielkim mieście. cechy charakterystyczne przyrodniczego państw skandynawskich. wybrane elementy przyrodniczego Islandii wpływające na specyfikę tego kraju. - wyjaśnić pojęcia: restrukturyzacja, rolnictwo intensywne, współpraca transgraniczna. - wymienić główne cechy światowych metropolii, społeczeństwo Londynu. najważniejsze cechy gospodarek poszczególnych państw skandynawskich. - wyjaśnić genezę wybranych elementów przyrodniczego Islandii. związki między warunkami a gospodarką wybranych regionów Europy Zachodniej. - opisać funkcje społeczno-gospodarcze Londynu jako miasta. - wyjaśnić genezę krajobrazu Europy Północnej, - wyjaśnić przyczyny sukcesu gospodarczego państw skandynawskich. - wyjaśnić zależność między gospodarką Islandii a warunkami przyrodniczego. przemiany gospodarcze drugiej połowy XX wieku. zależność rozwoju Londynu od warunków przyrodniczego. sytuacji politycznogospodarczej państw skandynawskich. sytuacji politycznogospodarczej państwa. sytuacji politycznogospodarczej państw Europy Zachodniej. inną niż Londyn europejską metropolię.

21 8. Na narty w Alpy Alpy i państwa, w granicach których leży ten łańcuch górski. - wymienić główne cechy przyrodniczego Alp. genezę powstania górotworu Alp. zależność rozwoju gospodarczego Szwajcarii od warunków przyrodniczego Alp. - podać przykład państwa alpejskiego (innego niż Szwajcaria), wskazując na zależność rozwoju od przyrodniczego Alp. 9. Spadkobiercy Greków i Rzymian europejskie państwa leżące nad Morzem Śródziemnym. - opisać główne walory przyrodniczego basenu Morza Śródziemnego. genezę rzeźby i warunki klimatyczne w państwach basenu Morza Śródziemnego. problemy społeczno-gospodarcze państw basenu Morza Śródziemnego. - podać przykład państwa śródziemnomorskiego (innego niż Włochy), wskazując na zależność jego rozwoju od przyrodniczego. 10. Atrakcje turystyczne Europy państw europejskich o dużych walorach turystycznych. - wyjaśnić pojęcia związane z turystyką. walory przyrodnicze wybranego regionu turystycznego Europy. walory przyrodnicze wskazanego regionu turystycznego Europy. - zaproponować sposób promocji wybranego regionu Europy. 11. Europa przyszłości obszary o dużych zmianach przyrodniczego. działań na rzecz poprawy stanu przyrodniczego. działania na rzecz poprawy stanu przyrodniczego. przykłady współpracy międzynarodowej w celu poprawienia stanu przyrodniczego. - wyjaśnić wpływ krajów europejskich na stan przyrodniczego w Polsce.

22 Dział II. Azja kontynent rekordów Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 12. Widok ze szczytów Himalajów podstawowe jednostki fizycznogeograficzne Azji, - wymienić podstawowe cechy charakterystyczne przyrodniczego. 13. Azja wczoraj i dziś politycznej państwa Azji. 14. Chiny - wymienić charakterystyczne elementy przyrodniczego Chin. jednostki fizycznogeograficzne Azji, największe rzeki i jeziora, - opisać podstawowe cechy charakterystyczne przyrodniczego Azji. świadczące o dużym zróżnicowaniu ludów Azji. wybrane elementy przyrodniczego Chin wpływające na specyfikę tego kraju, - dokonać analizy wskaźnika urodzeń i zgonów w Chinach. wyróżniające się na tle innych kontynentów cechy przyrodniczego Azji. cywilizacje starożytne wywodzące się z Azji, - wskazać miejsca konfliktów narodowościowych w Azji. - wyjaśnić genezę wybranych elementów przyrodniczego Chin wpływających na specyfikę tego kraju, - podać przyczyny obecnej sytuacji demograficznej kraju. - wyjaśnić genezę poszczególnych elementów przyrodniczego Azji. - podać przyczyny wskazanych konfliktów w Azji, - wymienić działania podjęte w celu zlikwidowania tych konfliktów. - wyjaśnić zależność gospodarki Chin od warunków przyrodniczego, konsekwencje obecnej sytuacji demograficznej Chin. wyjątkowe zjawiska przyrodnicze w Azji i wyjaśnić ich pochodzenie. sytuacji demograficznej Azji. sytuacji demograficznej Chin.

23 15. Wyprodukowano w Chinach - podać różnice między gospodarką rynkową i planowaną centralnie. - podać definicje terminów: kapitał zagraniczny, siła robocza, globalne ocieplenie. gospodarkę Chin. problemy społeczne wynikające z przemian gospodarczych w Chinach. sytuacji politycznogospodarczej Chin. 16. Kraj Kwitnącej Wiśni - wymienić charakterystyczne elementy przyrodniczego Japonii wpływające na specyfikę tego kraju. wybrane elementy przyrodniczego Japonii. - wyjaśnić genezę wybranych elementów przyrodniczego Japonii. - wyjaśnić zależność gospodarki Japonii od warunków przyrodniczego, gospodarkę Japonii. sytuacji politycznogospodarczej Japonii. 17. Azja Południowo- Wschodnia - opisać warunki naturalne Azji Południowo- Wschodniej, biednych i bogatych państw regionu. walory turystyczne państw Azji Południowo- Wschodniej. - wyjaśnić związki między warunkami przyrodniczego a gospodarką wybranych regionów Azji Południowo- Wschodniej. - opisać przemiany gospodarcze w Azji Południowo- Wschodniej w drugiej połowie XX wieku. sytuacji politycznogospodarczej państw Azji Południowo- Wschodniej. 18. Między Indusem, a Gangesem - wyjaśnić pojęcia: przyrost naturalny, eksplozja demograficzna, kasty. zróżnicowanie etniczne, językowe, religijne społeczeństwa Indii dysproporcje warunków życia ludności w Indiach. - przyczyny niskiego rozwoju społecznogospodarczego Indii. sytuacji politycznogospodarczej państwa.

24 19. Bliski Wschód politycznej państwa Bliskiego Wschodu. - opisać warunki przyrodniczego na Bliskim Wschodzie. zróżnicowanie etniczne i religijne Bliskiego Wschodu, - wskazać przykłady konfliktów. Dział III. Od równika do biegunów - wyjaśnić przyczyny i skutki konfliktów na Bliskim Wschodzie. sytuacji politycznogospodarczej państw Bliskiego Wschodu. Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca 20. Bliżej Czarnego Lądu 21. Co urośnie na pustyni? - wymienić charakterystyczne elementy przyrodniczego Afryki. - wskazać obszary nadwyżek i niedoborów wody. 22. Na pomoc Afryce - określić wartości przyrostu naturalnego w Afryce. charakterystyczne wybrane elementy przyrodniczego Afryki. - podać nazwy roślin uprawnych Afryki, - podać sposoby gospodarowania w Afryce. główne problemy Afryki, - wskazać regiony głodu w Afryce. - wyjaśnić genezę wybranych elementów przyrodniczego Afryki. - opisać problemy rolnictwa Afryki. - analizować przyczyny głodu w Afryce. - wyjaśnić zależności między elementami przyrodniczego Afryki. - wyjaśnić przyczyny problemów rolnictwa w Afryce. sposoby rozwiązania problemu głodu i ocenić ich skuteczność. wyjątkowe zjawiska przyrodnicze w Afryce i wyjaśnić ich pochodzenie. przykłady pomocy międzynarodowej dla społeczeństwa Afryki i ocenić ich skuteczność. wskazane problemy Afryki (konflikty, choroby).

25 23. Ameryka Łacińska i Północna 24. Co z płucami Ziemi? 25. Wielkie miasta Ameryki Południowej 26. Stany Zjednoczone Ameryki główne jednostki fizycznogeograficzne Ameryki Północnej i Łacińskiej, państw biednych i bogatych. główne jednostki fizycznogeograficzne Ameryki Południowej, las równikowy. - wskazać wielkie miasta Ameryki Południowej, - zdefiniować pojęcie urbanizacji. Megalopolis i większe miasta w Stanach Zjednoczonych, - wymienić elementy przyrodniczego Stanów - opisać warunki naturalne Ameryki Północnej i Łacińskiej, - określić wartość przyrostu naturalnego państw Ameryki Środkowej. - opisać warunki naturalne Ameryki Południowej, znaczenie lasu równikowego dla Ziemi. - wymienić problemy wielkich miast Ameryki Południowej. elementy przyrodniczego Stanów Zjednoczonych. cechy przyrodniczego regionu, - podać przyczyny wysokiego przyrostu naturalnego w Ameryce Środkowej. wody powierzchniowe Ameryki Południowej, piętrowość roślinną lasu równikowego. - podać przyczyny i skutki urbanizacji pozornej, zróżnicowanie etniczne społeczeństwa Ameryki Południowej. - wyjaśnić genezę wybranych elementów przyrodniczego Stanów Zjednoczonych, - podać przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia na - określić związki między warunkami przyrodniczego a gospodarką Ameryki Północnej i Łacińskiej. - określić związki między warunkami przyrodniczego a gospodarką Ameryki Południowej. - wyjaśnić wpływ warunków przyrodniczego na lokalizację i funkcjonowanie miast w Ameryce Południowej. - wyjaśnić zależność gospodarki Stanów Zjednoczonych od warunków przyrodniczego. sytuacji politycznogospodarczej państw Ameryki Północnej i Łacińskiej. szanse i zagrożenia związane z kontynuacją obecnej polityki gospodarczej państw Ameryki Południowej. sytuacji politycznogospodarczej państw Ameryki Południowej. sytuacji demograficznej Stanów Zjednoczonych.

26 27. Potęga gospodarcza świata Zjednoczonych wpływające na specyfikę tego kraju. - wyjaśnić pojęcie: technopolia i podać przykład. 28. Australia - wymienić elementy przyrodniczego Australii wpływające na specyfikę tego kontynentu. 29. Oceania - wskazać i nazwać cztery archipelagi wysp Oceanii, - wymienić elementy przyrodniczego Oceanii wpływające na specyfikę tego regionu. 30. Najzimniejsze regiony Ziemi - wyjaśnić pojęcia: Antarktyda, Antarktyka, Arktyka, Antarktydę, Antarktykę, Arktykę. - wymienić cechy wybranej nowoczesnej gałęzi przemysłu. wybrane elementy przyrodniczego Australii, - wskazać najważniejsze działy gospodarki Australii. - wyjaśnić pochodzenie wysp Oceanii. - podać cechy przyrodniczego Arktyki i Antarktyki. obszarze Stanów Zjednoczonych. - opisać warunki rozwoju nowoczesnych gałęzi przemysłu w Stanach Zjednoczonych. - wyjaśnić genezę wybranych elementów przyrodniczego Australii, rolnictwo Australii. - wyjaśnić genezę wysp Oceanii, klimat i roślinność wysp Oceanii. - wyjaśnić przyczyny występowania specyficznych warunków przyrodniczego na obszarach podbiegunowych. rolę usług w gospodarce Stanów Zjednoczonych. - wyjaśnić zależności między elementami przyrodniczego a gospodarką Australii. gospodarkę na wyspach Oceanii. - opisać działania człowieka na obszarach podbiegunowych. - określić wpływ kryzysu finansowego na gospodarkę Stanów Zjednoczonych. charakterystycznych zjawisk przyrodniczych w Australii i wyjaśnić ich pochodzenie. sytuacji politycznogospodarczej państw Oceanii. historię odkryć polarnych.

27