Zakres materiału 1. Składniki krwi i ich rola. Osocze. 2. Krzepnięcie krwi. 3. Znaczenie badań krwi w diagnostyce.

Transkrypt

1 PLAN DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZY BIOLOGIA - ZAKRES PODSTAWOWY - KLASA DRUGA Temat lekcji Skład krwi i jej rola w organizmie. Zakres materiału 1. Składniki krwi i ich rola. Osocze. 2. Krzepnięcie krwi. 3. Znaczenie badań krwi w diagnostyce. Budowa i rola układu krwionośnego. Fizjologia układu krwionośnego. Choroby układu krwionośnego. Profilaktyka Obrona immunologiczna ustroju człowieka Zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego 1. Budowa i rola serca. 2. Typy naczyń krwionośnych i ich funkcje. 3. Funkcje układu krwionośnego. 1. Krążenie małe i duże. 2. Automatyzm pracy serca. EKG. 3. Cykl pracy serca. 1. Choroby naczyń wieńcowych. Zawał serca. 2. Nadciśnienie tętnicze. 3. Przyczyny chorób układu krążenia i zapobieganie im. 1. Bariery ochronne organizmu - odporność nieswoista. 2. Odporność swoista (komórkowa i humoralna), jej charakterystyka i znaczenie. 3. Odpowiedź immunologiczna pierwotna i wtórna. 4. Znaczenie szczepień ochronnych dla zdrowia 1. Alergie, przeszczepy, zaburzenia odporności (w tym AIDS).

2 Budowa i rola układu oddechowego Funkcjonowanie układu oddechowego Choroby układu oddechowego. Profilaktyka Temat lekcji Budowa i rola układu wydalniczego. Proces powstawania moczu. 2. Reakcje immunologiczne podczas konfliktu serologicznego i podczas transfuzji krwi. 1. Odcinki układu oddechowego i ich rola. 1. Wentylacja płuc. 2. Pojemność płuc. Tempo oddychania w czasie spoczynku i wysiłku. 3. Wymiana gazowa zewnętrzna i wewnetrzna. 4. Rola krwi w transporcie O 2 i CO Choroby nowotworowe będące konsekwencją długotrwałego palenia tytoniu. 2. Choroby układu oddechowego: gruźlica płuc, rozedma płuc. 3..Zaburzenia oddychania na dużych wysokościach Zakres materiału 1. Sposoby wydalania zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. 2. Budowa i funkcje układu wydalniczego Rola nerek. 1. Budowa nefronu. Etapy powstawania moczu. 2. Właściwości i skład chemiczny moczu. Choroby układu wydalniczego i profilaktyka Skóra i jej funkcje. Higiena skóry 1. Bilans wodny organizmu. Dializa. 2. Znaczenie badań moczu w diagnostyce medycznej. 1. Budowa skóry i rola jej elementów. 2. Skóra i jej udział w termoregulacji. 3. Choroby i higiena skóry. Przewodzenie impulsu nerwowego. 1. Budowa neuronu.

3 2. Przewodzenie impulsów w neuronach i synapsach. 3. Wpływ używek i leków na przewodnictwo nerwowe. Ośrodkowy układ nerwowy budowa i funkcje. Budowa i rola obwodowego układu nerwowego. Biologiczne i wyuczone podstawy zachowania człowieka Stres i zdrowie Narząd wzroku budowa i rola oka. 1. Mózg, jako ośrodek wyższych czynności nerwowych. Organizacja i rola ośrodków kory mózgowej. 2. Budowa i rola rdzenia kręgowego. 1. Układ nerwowy somatyczny i autonomiczny. 2. Układ autonomiczny współczulny i przywspółczulny. 3. Rodzaje nerwów. 1. Łuk odruchowy. Odruchy. Instynkt. 2. Emocje i ich zaburzenia. 3. Uczenie się i pamięć. 4. Osobowość Zaburzenia osobowości. 1. Natura stresu. 2. Fizjologiczne podłoże stresu - rola autonomicznego układu nerwowego. 3. Negatywne skutki nadmiernego stresu dla zdrowia Radzenie sobie ze stresem. 1. Budowa oka i jego rola. 2. Wady wzroku i ich korekta. Ucho jako narząd słuchu i równowagi. Inne narządy zmysłów: smak, węch i dotyk. 1. Budowa i rola narządu słuchu i równowagi. 1. Zmysły węchu, smaku i dotyku - ich znaczenie w funkcjonowaniu organizmu oraz lokalizacja narządów zmysłów. Budowa i rola układu dokrewnego. 1. Gruczoły dokrewne, ich usytuowanie i rola.

4 Hormony i ich rola w organizmie. Regulacja hormonalna i jej zaburzenia Współdziałanie układu nerwowego i hormonalnego w utrzymaniu homeostazy Szkielet i jego funkcje. 2. Molekularne podstawy działania hormonów. 1. Hormony i ich rola w organizmie. 2. Zaburzenia funkcjonowania układu dokrewnego. 1. Rola sprzężenia zwrotnego w regulacji poziomu glukozy we krwi. Cukrzyca. 2. Nadrzędna rola układu podwgórzowo- -przysadkowego. 1. Rola układu nerwowego i hormonalnego w regulacji i koordynacji funkcji życiowych organizmu. 2. Znaczenie neurohormonalnej regulacji i ko- ordynacji w utrzymaniu homeostazy. 1. Budowa szkieletu 2. Funkcje szkieletu. Budowa fizyczna i chemiczna kości. Typy połączeń kostnych. Stawy i ich rola. Rodzaje tkanki mięśniowej i jej funkcje. 1. Skład chemiczny kości. 2. Budowa tkanki kostnej: a) Budowa osteonu. b) Rodzaje tkanki kostnej. 3. Kształty i rodzaje kości. 1. Typy połączeń kości w organizmie. 2. Rodzaje stawów i ich lokalizacja. 1. Rodzaje tkanki mięśniowej i jej funkcje. Mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego. 1. Mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego. 2. Typy mięśni. Prawidłowy rozwój umięśnienia. 3. Współdziałanie mięśni i kości w czasie ruchu.

5 Układ ruchu i jego higiena Sposoby rozmnażania się organizmowi. Budowa i fizjologia żeńskiego układu rozrodczego. Budowa i fizjologia męskiego układu rozrodczego. Proces powstawania męskich i żeńskich komórek rozrodczych. Cykl menstruacyjny kobiety - przebieg i higiena. Przebieg rozwoju zarodkowego i płodowego 1. Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie 2. Trening. Szkodliwość środków dopingujących. 3. Wady postawy ciała. 4. Osteoporoza. 1. Definicja rozmnażnia. 2. Rozmnażanie płciowe i bezpłciowe. 1. Budowa i rola zewnętrznych i wewnętrznych narządów rozrodczych żeńskich. 1. Budowa i rola zewnętrznych i wewnętrznych narządów rozrodczych męskich. 1. Przebieg i znaczenie oogenezy. 2. Przebieg i znaczenie spermatogenezy. Cykl menstruacyjny u dziewcząt - przebieg i higiena. 1. Poczęcie i rozwój zarodka. 2. Budowa i rola łożyska. 3. Rozwój i higiena ciąży. Zagrożenia ciąży. Opieka prenatalna. Poród. Główne etapy życia Planowanie rodziny. Regulacja płodności Choroby przenoszone drogą płciową Choroby zakaźne Profilaktyka i higiena 1. Główne etapy życia 1. Sytuacja demograficzna na świecie. 2. Regulacja poczęć, metody planowania rodziny - naturalne i sztuczne. 3. Etyczny aspekt regulacji płodności. 4. Zapłodnienie in vitro - procedura, aspekty etyczne. 1. Przyczyny zachorowań na kiłę, rzeżączkę, rzęsistkowicę. 2. AIDS - drogi szerzenia, objawy, profilaktyka. 1. Uwarunkowania zdrowia 2. Przyczyny szerzenia się chorób zakaźnych.

6 Choroby nowotworowe Wpływ środków uzależniających na zdrowie człowieka 3. Czynniki chorobotwórcze i drogi ich wnikania. 4. Profilaktyka i higiena oraz możliwości leczenia chorób zakaźnych 1. Przyczyny powstawania chorób nowotworowych. 2. Onkoprofilaktyka i możliwości leczenia. 1. Środki uzależniające jako trucizny. 2. Przyczyny sięgania po środki uzależniające. 3. Patologie społeczne - alkoholizm, narkomania. 4. Skutki uzależnienia. Nałóg i co dalej?

7 WYMAGANIA EDUKACYJNE DLA KLASY II LO BIOLOGIA- ZAKRES PODSTAWOWY Dział programu nauczania Poziom wymagań koniecznych (ocena dopuszczająca) Wymagania edukacyjne na poszczególnych poziomach i na oceny szkolne Poziom wymagań podstawowych (ocena dostateczna) Poziom wymagań rozszerzających (ocena dobra) Poziom wymagań dopełniających (ocena bardzo dobra) Układ krwionośny i łimfatyczny Określa funkcje Wyjaśnia cykl pracy Wyjaśnia, na czym Rozpoznaje na składników krwi serca polega automatyzm preparacie mikro- (osocza i elementów Określa rolę naczyń pracy serca. skopowym krwi morfotycznych). krwionośnych. Porównuje budowę i człowieka elementy Wymienia elementy Różnicuje leukocyty ze funkcje naczyń morfotyczne budowy układu względu na budowę i krwionośnych. (erytrocyty, leukocyty) krwionośnego pełnione funkcje. Wyjaśnia, jak krzepnie Interpretuje wyniki Charakteryzuje budowę krew. badania krwi Wymienia czynniki układu krwionośnego odbiegające od normy. ryzyka chorób układu nadciśnienie tętnicze i Wskazuje rolę układu krążenia. Uzasadnia potrzebę jakie są jego przyczyny. krwionośnego w prowadzenia Charakteryzuje budowę utrzymaniu limfa i jaka jest jej rola. okresowych badań krwi układu limfatycznego. homeostazy. Dokonuje pomiaru w profilaktyce Interpretuje wyniki Dokonuje pomiaru tętna. medycznej. ogólnego badania ciśnienia krwi. Określa przyczyny i krwi. Wyjaśnia przyczyny i profilaktykę miażdżycy, Identyfikuje na profilaktykę dusznicy bolesnej, schematycznych niedociśnienia, arytmii zawału. rysunkach poszczególne serca, migotania przed- Wyjaśnia powiązania rodzaje elementów sionków, niedomy- krwi, limfy i płynu morfo-tycznych krwi. kalności zastawek. tkankowego. Wyjaśnia na przykła- Wykazuje na podstawie

8 Określa rolę narządów dach funkcję danych zależność limfatycznych. transportową układu między stężeniem krwionośnego. cholesterolu we krwi, a umieralnością. Wykazuje zależność między sposobem odżywiania, a występowaniem zawału serca. Układ immunologiczny Wyjaśnia pojęcia: Wyjaśnia pojęcia: Wymienia etapy Określa rolę cytokin. odporność, antygen, odporność swoista i swoistej odpowiedzi Wykazuje powiązania przeciwciało. nieswoista. immunologicznej. między odpornością Dokonuje ogólnej Wyjaśnia przebieg i Wyjaśnia mechanizm komórkową i klasyfikacji typów znaczenie odporności odpowiedzi immu- humoralną. odporności. komórkowej i humoralnej. nologicznej Tłumaczy podłoże Uzasadnia konieczność Podaje przykłady w organizmie człowieka autoimmunoagresji. przeprowadzania nabywania odporności Wyjaśnia różnicę Wykazuje, że szczepień ochronnych. czynnej i biernej oraz między odpornością prawidłowe funkcjo- Wymienia przykłady naturalnej i sztucznej. czynną i bierną, nowanie układu nieprawidłowego Określa, na czym naturalną i sztuczną. immunologicznego jest funkcjonowania układu polega działanie Tłumaczy, na czym warunkiem utrzymania immunologicznego polega swoistość homeostazy organizmu. szczepionki i surowicy reakcji antygen Wskazuje podłoże oraz wskazuje sytuacje, przeciwciało. alergii. kiedy je podamy. Interpretuje wykres i Określa zasady Określa wpływ wirusa dokonuje na jego transfuzji krwi HIV na układ podstawie porównania (wskazuje na dawcę i odpornościowy. odporności pierwotnej i

9 biorcę). Tłumaczy pojęcie wtórnej typu alergenu. humoralnego. Wyjaśnia podłoże konfliktu serologicznego. Określa warunki transfuzji krwi. Podaje zasadnicze przyczyny, skutki i profilaktykę alergii. Układ oddechowy Wymienia poszczególne Wyjaśnia rolę Wskazuje korelację Analizuje mechanizm narządy układu poszczególnych budowy poszczególnych transportu tlenu w oddechowego. narządów układu narządów układu płynach ciała oraz Wymienia przyczyny oddechowego. oddechowego z przedstawia właściwości chorób układu Wskazuje na związek pełnioną przez nie hemoglobiny. oddechowego. między aktywnością funkcją. Opisuje mechanizm Określa skutki palenia ruchową a tempem Wyjaśnia mechanizm wdechu i wydechu. czynnego i biernego. oddychania. wymiany gazowej w Opisuje sposób regulacji Podaje przyczyny Opisuje drogę, jaką pęcherzykach płucnych. oddychania przez zachorowania na odbywa cząsteczka Podaje lokalizację ośrodek oddechowy. gruźlicę płuc, ze tlenu w organizmie ośrodka oddechowego- Wykazuje zależność wskazaniem na Interpretuje wykresy funkcjonowania układu profilaktykę. Wymienia składniki przedstawiające oddechowego od dymu tytoniowego zachorowalność na wysokości nad i określa ich wpływ na zdrowie

10 różne choroby układu poziom morza. rozedma płuc. oddechowego- Określa wpływ dużych pojemność płuc i jakie są wysokości na jej parametry. funkcjonowanie układu oddechowego. Układ wydalniczy Wymienia szkodliwe Analizuje etapy Klasyfikuje cykl wydalanie. produkty przemiany powstawania moczu. mocznikowy jako Wyjaśnia budowę materii i drogi ich przemianę katabo- układu wydalniczego usuwania. dializa, na czym polega i liczną. Wskazuje zależność kiedy się ją Wykazuje zależność Wyjaśnia, w jaki sposób między budową nerki a przeprowadza. między końcowym powstaje mocz i określa pełnioną przez nią Przedstawia azotowe produktem przemiany jego skład chemiczny. funkcją. produkt)' metabolizmu i materii a gospodarką Wyjaśnia znaczenie Na schemacie opisuje opisuje drogi ich wodną organizmu. równowagi wodnej w elementy budowy przemian Wyjaśnia mechanizm życiu organizmu. układu wydalniczego. u filtracji w kłębuszku Opisuje budowę Opisuje zaburzenia nerkowym. nefronu. składu moczu w Porównuje skład Uzasadnia, dlaczego różnych stanach chemiczny moczu analiza moczu jest chorobowych. pierwotnego istotnym badaniem w Przedstawia dobowy i wtórnego, uzasadnia diagnostyce medycznej. bilans wodny różnicę objętości Opisuje skład moczu organizmu między nimi. zdrowej osoby. Analizuje wyniki Wymienia choroby badania moczu, układu wydalniczego rozpoznaje wśród nich prawidłowe i nieprawidłowe. Opisuje działanie aparatu dializacyjnego.

11 Skóra Wymienia elementy Charakteryzuje budowę Wskazuje na zależność Wyjaśnia, jak przebiega budowy skóry. skóry i funkcje jej budowy skóry i regulacja temperatury Wymienia choroby poszczególnych pełnionych przez nią ciała. skóry i określa elementów. funkcji. Opisuje budowę przyczyny ich Wymienia procesy Uzasadnia, dlaczego naskórka. powstania. przeciwdziałające kolor skóry ludzi zależy Uzasadnia potrzebę przegrzaniu organizmu. od ich rasy dbania o higienę skóry. Opisuje budowę skóry i miejsca, w którym Dostrzega zagrożenia na schemacie. żyją. wynikające z niekon- Określa własny fototyp trolowanego opalania skóry i oblicza się. bezpieczną długość przebywania na słońcu przy zastosowaniu kremów z odpowiednim filtrem. Wymienia uboczne skutki stosowania środków higieny ograniczających potliwość. Układ nerwowy i narządy zmysłów Określa rolę podsta- Opisuje budowę Wykazuje korelację Analizuje mechanizm wowych elementów neuronu i na schemacie budowy neuronu z przewodzenia impulsu komórki nerwowej. rozpoznaje elementy pełnioną przez niego nerwowego w Wyjaśnia, jak jego budowy. funkcją. neuronach zbudowany jest układ Wyjaśnia, jak powstaje i Opisuje funkcje i synapsach. nerwowy i jakie pełni jak jest przewodzony poszczególnych części Charakteryzuje typy funkcje. impuls mózgowia. pamięci. Wymienia czynniki Uzasadnia, że mózg Opisuje budowę

12 zaburzające funkcjo- w neuronach. jest odpowiedzialny za siatkówki oka. nowanie układu Wymienia części powstawanie wyższych Określa rolę barwników nerwowego (używki, leki) i mózgowia. czynności nerwowych. światłoczułych w określa ich wpływ na Wykazuje, że mózg jest Lokalizuje na schemacie powstawaniu impulsu. organizm. odpowiedzialny za kory mózgowej Dowodzi, że Określa rolę odruchów procesy poznawcze i poszczególne płaty i zachowanie jest w funkcjonowaniu emocjonalne oraz za ośrodki. odpowiedzią na organizmu. osobowość. Lokalizuje na schemacie bodźce. Opisuje drogę impulsu w przedstawiającym mózg Podaje orientacyjne stres. łuku odruchowym. położenie opon wartości decybeli dla Określa znaczenie Wskazuje odruchy jako mózgowo -rdzenio- różnych źródeł narządów zmysłów w podłoże procesów wych. dźwięku oraz życiu uczenia się. Wyjaśnia, jak powstają przedstawia negatywne Podaje podstawowe Wykazuje wpływ emocji odruchy. działanie hałasu na zasady higieny oczu i na zachowanie Określa rolę autono- organizm uszu. Określa wpływ stresu na micznego układu procesy poznawcze oraz nerwowego w regulacji na zdrowie czynności życiowych. Wskazuje kilka sposobów Wykazuje zależność radzenia sobie z między budową nadmiernym stresem. narządów zmysłów a Wyjaśnia, jak zbudowane pełnionymi przez nie są narządy zmysłów. funkcjami. Na wybranych Przedstawia drogę, jaką przykładach przedstawia przebywają promienie rodzaje bodźców i świetlne po dotarciu do lokalizację ich oka. receptorów. Przedstawia kolejność Opisuje na schematach wydarzeń związanych z budowę procesem słyszenia.

13 narządów zmysłów. Wyjaśnia działanie Wskazuje sposoby receptorów chemicz- korekty wad wzroku. nych. Układ dokrewny. Określa rolę po- Porównuje sposób Wyjaśnia, czym są hormon i gruczoł szczególnych sekrecji wydzielin przez hormony tkankowe, dokrewny. gruczołów dokrewnych. różne typy gruczołów. podaje dowolne Wskazuje miejsce Przyporządkowuje Analizuje objawy zmian przykłady takich usytuowania gruczołów określone hormony chorobowych u ludzi hormonów. dokrewnych w ciele odpowiednim wywołane Wyjaśnia, jak hormony gruczołom dokrew- nieprawidłową sekrecją wpływają na aktywność Określa rolę wybranych nym. wybranych gruczołów metaboliczną komórki. hormonów w dokrewnych. Uzasadnia integracyjną i organizmie cukrzyca i jaki jest jej Wykazuje nadrzędną kontrolną rolę układu Wyjaśnia, na czym związek z zaburzeniami rolę układu pod- hormonalnego i polega mechanizm hormonalnymi. wzgórzowo nerwowego w sprzężenia zwrotnego Podaje przykłady przysadkowego w utrzymaniu na wybranym procesów fizjolo- regulacji hormonalnej homeostazy. przykładzie. gicznych podlegających na wybranym Podaje różnice między Określa przyczyny i regulacji nerwowo- przykładzie. regulacją bezpośrednią objawy cukrzycy. hormonalnej. Wyjaśnia Porównuje sposób a podwzgórzowo jeden wybrany przykład działania układu przysadkową. takiej regulacji. nerwowego i Uzasadnia, że trzustka Definiuje hormony hormonalnego. jest gruczołem tropowe i wskazuje Wykazuje współdzia- podwójnego" gruczoły, na które one łanie układu nerwo- wydzielania. działają. wego i hormonalnego Analizuje zmiany w utrzymaniu stężenia insuliny i homeostazy. glukagonu w czasie wysiłku fizycznego

14 Układ ruchu Wyjaśnia, jak zbudowany jest szkielet człowieka i jaką pełni rolę. Wymienia elementy budowy układu mięśniowego i określa ich rolę. Uzasadnia potrzebę wykonywania ćwiczeń fizycznych dla zdrowia Wykazuje szkodliwość stosowania środków dopingujących dla zdrowia Wymienia wady postawy oraz podaje zasady profilaktyki wad postawy. Układ rozrodczy i rozwój człowieka Wyróżnia zewnętrzne cechy budowy różniące mężczyznę i kobietę. Klasyfikuje odpowiednio cechy płciowe pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe. Opisuje z wykorzystaniem schematycznego rysunku budowę męskiego i żeńskiego układu rozrodczego. Wymienia objawy dojrzewania i uzasadnia potrzebę przestrzegania higieny w tym okresie. Oblicza moment wystąpienia dni płodnych w regularnym Charakteryzuje tkankę kostną. Wymienia typy połączeń kostnych i uzasadnia ich rolę w ruchu. Charakteryzuje budowę i funkcje różnych rodzajów tkanki mięśniowej. Wskazuje na schematycznych rysunkach elementy budowy tkanki kostnej i mięśniowej. Wskazuje czynniki warunkujące prawidłowy rozwój umięśnienia. Dostrzega konieczność zrównoważonego treningu. osteoporoza i jakie są jej przyczyny. Przedstawia budowę kości. Wykazuje związek budowy szkieletu z pełnioną funkcją. Rozpoznaje na schematach tkankę kostną i różne rodzaje tkanek mięśniowych. Wyjaśnia rolę szpiku kostnego. Wykazuje współdziałanie układu kostnego i układu mięśniowego w ruchu. Wyjaśnia synergiczne i antagonistyczne działanie mięśni. Uzasadnia, dlaczego zmienia się udział tkanki chrzestnej i kostnej w budowie szkieletu w trakcie dojrzewania Wyjaśnia znaczenie fizjologiczne lordoz i kifoz. Przedstawia strukturę mięśnia szkieletowego. Wyjaśnia mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego- Oblicza moment Wyjaśnia przebieg Uzasadnia sens wystąpienia dni spermatogenezy nierównomiernego płodnych w cyklach i oogenezy. podziału cytoplazmy w miesiączkowych różnej Opisuje fizjologię czasie oogenezy. długości. zapłodnienia. Objaśnia wskazania Wyjaśnia, jak jest Analizuje przebieg i medyczne i procedury zbudowane łożysko i etapy cyklu menstruacyjnego. zapłodnienia in vitro. jaka jest jego rola. Wyjaśnia zasadę Uzasadnia znaczenie Opisuje przebieg działania testu opieki prenatalnej dla porodu. ciążowego. kobiet w ciąży. Charakteryzuje Opisuje, na czym polega Charakteryzuje główne podstawowe etapy amniopunkcja i wyjaśnia, etapy życia człowieka - rozwoju zarodkowego i kiedy przeprowadza się od poczęcia aż do płodowego to badanie. śmierci. Wymienia przykładowe Analizuje dane przyczyny bezpłodności. statystyczne dotyczące Charakteryzuje objawy sytuacji demograficznej chorób przenoszonych na świecie. drogą płciową.

15 cyklu miesiączkowym Podaje argumenty za i kobiety. przeciw stosowaniu Wyjaśnia, na czym metody zapłodnienia in polega proces vitro. zapłodnienia. Opisuje wybrane Wymienia czynniki choroby przenoszone będące zagrożeniem dla drogą płciową, ciąży oraz zasady wskazując na zasady higieny w okresie zapobiegania zarażenia się nimi. Dowodzi, że osoba zakażona HIV nie jest zagrożeniem dla ciąży. otoczenia, jeśli Wymienia sztuczne i przestrzegamy naturalne sposoby podstawowych zasad regulacji poczęć profilaktyki. Wymienia objawy AIDS. Wymienia wskazania, do których należy się stosować, by zapobiegać zakażeniu wirusem HIV. Wymienia sposoby zapobiegania chorobom przenoszonym drogą płciową. Wymienia grupy ryzyka przy zakażeniu wirusem HIV.

16 Choroby a zdrowie człowieka Określa, co to jest Określa, jakie są Charakteryzuje Przyporządkowuje zdrowie. uwarunkowania najważniejsze czynniki choroby do dróg Wymienia czynniki zdrowia. chorobotwórcze zarażenia. chorobotwórcze oraz Określa przyczyny (bakterie, wirusy, Opisuje sposoby drogi wnikania ich do szerzenia się chorób grzyby, pierwotniaki, zarażania się różnymi organizmu. zakaźnych. priony, robaki robakami Wskazuje zasady pasożytnicze). pasożytniczymi. profilaktyki w nowotwór. Opisuje powstawanie i Opisuje cykl zwalczaniu chorób Uzasadnia znaczenie rozprzestrzenianie się rozwojowy glisty zakaźnych. profilaktyki USG, RTG, nowotworu. ludzkiej. Wskazuje, jak badań cytologicznych, Wskazuje na Uzasadnia potrzebę zmniejszyć ryzyko badań krwi i moczu w zastosowanie osiągnięć krzewienia oświaty zachorowania na onkodiagnostyce. współczesnej biologii zdrowotnej w nowotwór. społeczeństwie.

17 Wymienia symptomy, Wymienia przyczyny i medycyny Uzasadnia, dlaczego o które mogą wskazywać sięgania po środki w ratowaniu zdrowia zażywaniu antybiotyków na wystąpienie uzależniające. powinien decydować nowotworu i wymagają Opisuje działanie lekarz. konsultacji z lekarzem. poszczególnych Podaje przykłady środków uzależniają- negatywnego wpływu cych na organizm alkoholu, nikotyny, narkotyków, leków na Omawia zasady zdrowie skutecznej odmowy Definiuje uzależnienie. zażywania środków uzależniających.