KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA

Transkrypt

1 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Małgorzata Sitarczyk Zakład Psychologii Wychowawczej i Psychologii Rodziny Instytut Psychologii UMCS

2 ZNACZENIE RELACJI RODZICE - DZIECI Rodzina to system składający się z genetycznie i historycznie niepowtarzalnych jednostek, w którym panuje miłość, zrozumienie, akceptacja, rozwój dzieci i rodziców oraz poszanowanie godności drugiego człowieka. Życie rodzinne stanowi naturalny program wychowania. W strukturze życia rodzinnego najistotniejsze dla wychowania są relacje rodzice-dzieci. Bezsprzecznie związek pomiędzy dzieckiem a rodzicami jest najsilniejszym związkiem międzyludzkim. A. Kepiński 1976

3 ZNACZENIE RELACJI RODZICE - DZIECI FUNKCJE SOCJALIZACYJNO-WYCHOWAWCZE: zaspokojenie potrzeb psychicznych wyrażanie uczuć porozumiewanie się uczenie zachowań dostarczanie wzorów CECHY FORMALNE RELACJI RODZICE-DZIECI długotrwałość stabilność To w rodzinie dowiadujemy się kim jesteśmy, budujemy swoją tożsamość. John Bradshaw, 1997

4 NIEOBECNOŚĆ RODZICÓW JAKO NAJWIĘKSZY BŁĄD W PROCESIE WYCHOWANIA DZIECKA Przerwa w rodzicielstwie w sensie emocjonalnym i organizacyjnym. Wychowywanie przez rzeczy. Autonomia pozostawiona dziecku- nieadekwatna do jego możliwości poznawczych, intelektualnych, emocjonalnych i społecznych. Względne znaczenie czasu nieobecności rodziców. Słaby kontakt emocjonalny z rodzicami przyczynia się do zakłócenia oddziaływań wychowawczych. Dzieciom potrzeba ciepła uczuciowego, tak jak roślinom potrzebne jest słońce. Stefan Szuman

5 CECHY RELACJI Z DZIECKIEM W RODZINACH Z CZASOWO NIEOBECNYM OJCEM LUB MATKĄ Frustracja potrzeb psychicznych dziecka Problemy z wyrażaniem uczuć Zaburzenia komunikacji Zaburzone funkcje Zaburzone funkcje socjalizacyjnowychowawcze socjalizacyjnowychowawcze Brak wzorów do naśladowania Brak modeli osobowych do identyfikacji Cechy formalne relacji rodzicedzieci Relacje nieciągłe, okazjonalne Relacje niestabilne

6 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Frustracja potrzeby bezpieczeństwa Brak poczucia bezpieczeństwa. Smutek, obniżony nastrój. Poczucie osamotnienia. Frustracja potrzeby miłości Tęsknota. Poczucie odrzucenia. Przewaga negatywnych emocji. Frustracja potrzeby bycia ważnym dla rodziców Poszukiwanie oparcia w dorosłych. Poszukiwanie akceptacji w grupie rówieśniczej. Ucieczka w cyberprzestrzeń. Podejmowanie zachowań ryzykownych.

7 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Problemy z wyrażaniem uczuć Przewaga emocji negatywnych. Poszukiwanie wsparcia emocjonalnego. Stany depresyjne. Zamykanie się w sobie. Izolacja emocjonalna. Poczucie pustki. Bezdomność psychiczna. Przygodne związki z osobami dorosłymi kompensujące pustkę i osamotnienie w domu.

8 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Zaburzenia komunikacji Brak szczerości. Problemy w wyrażaniu siebie. Brak umiejętności wyrażania emocji i uczuć. Przewaga komunikatów instrumentalnych. Ucieczka w cyberprzestrzeń.

9 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Brak wzorów do naśladowania Poczucie niskiej wartości. Problemy z funkcjonowaniem w rolach społecznych. Nierealistyczne wyobrażenia na temat roli kobiety i mężczyzny. Zaradność, spryt życiowy. Cynizm.

10 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Brak modeli do identyfikacji osobowość lękowa, niska motywacja osiągnięć, niska samoocena, niezdolność do rezygnacji z bieżących nagród dla korzyści, brak cierpliwości, impulsywność, niska odporność na stres problemy w sferze moralnej, skłonność do naruszania norm moralnych, hedonizm, skoncentrowanie na sobie, egoizm.

11 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Relacje nieciągłe Zaniedbywanie nauki. Rezygnacja z dodatkowych zajęć. Brak poczucia stabilizacji życiowej. Przygodne znajomości.

12 KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Relacje niestabilne Zmienność nastrojów. Impulsywność. Nerwowość. Niepewność życiowa. Trudności w zawieraniu przyjaźni.

13 REAKCJE DZIECKA NA ROZŁĄKĘ Z RODZICAMI Faza zaprzeczania, w której dziecko nie chce pogodzić się z zaistniałą sytuacją, reaguje na nią wycofaniem lub niegrzecznym zachowaniem; Faza złości, w której dziecko kieruje złość na rodziców, nauczycieli i rówieśników; Faza godzenia, charakteryzująca się zmianą zachowania, by przypodobać się rodzicom; Faza depresji jest wynikiem bezradności i braku rezultatu starań o powrót rodziców(rodzica), towarzyszy temu poczucie osamotnienia, apatia, przygnębienie; Faza pogodzenia się, w której dziecko stara się zaakceptować nową sytuację.

14 KOREATY NEGATYWNYCH/POZYTYWNYCH WPŁYWÓW ROZŁĄKI Z RODZICAMI NA ROZWÓJ PSYCHOSPOŁECZNY DZIECKA Charakter doświadczenia migracyjnego. Czas trwania rozłąki. Kontakt z dzieckiem i rodziną pozostającą w kraju. Zakres i jakość opieki sprawowanej nad dzieckiem pozostającym w kraju. Zasoby osobiste i środowiskowe dziecka. Sytuacja rodziny przed migracją zarobkowa rodziców.

15 CO WARTO PRZECZYTAĆ? Adamski F. (2002). Rodzina. Wymiar społecznokulturowy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. Bradshaw J. (1994). Zrozumieć rodzinę. Kraków. Dyczewski L. (2003). Rodzina twórcą i przekazicielem kultury. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin. Kawula S. (2005). Kształty rodziny współczesnej: szkice familiologiczne. Wyd. Adam Marszałek, Toruń. Plopa M.(2005). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków.

16 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!