Zdrowie warszawiaków raport z dekady

Transkrypt

1 Zdrowie warszawiaków raport z dekady Warszawa, 21 stycznia 2010 r. Najnowsza edycja raportu o stanie zdrowia mieszkańców dotyczy 10 lat (na podstawie uaktualnionych edycji dla lat ). Jest to wystarczająco długi okres, aby można było wskazać tendencje w kształtowaniu się sytuacji zdrowotnej, określić najważniejsze zagrożenia zdrowia i życia, wskazać dzielnice, w których sytuacja zdrowotna jest najbardziej niepokojąca. Raport to podstawa planowania systemu programów profilaktycznych, rozwoju infrastruktury, zakupu sprzętu i wyposażenia medycznego oraz przeznaczania na powyższe środków finansowych w kolejnych latach. Jest to również cenny materiał z punktu widzenia pozyskiwania środków Unii Europejskiej. Badania zawierają informacje o zdrowiu mieszkańców, także z podziałem na dzielnice, dotyczące m.in. długości życia i umieralności, hospitalizacji, chorób układu krążenia, nowotworowych, zaburzeń psychicznych, chorób zakaźnych, zawodowych, zdrowia dzieci i młodzieży, czy opieki okołoporodowej w szpitalach. W opracowaniu raportu uczestniczyły m.in. Instytuty: Kardiologii, Żywności i Żywienia, Matki i Dziecka, Gruźlicy i Chorób Płuc, Psychiatrii i Neurologii, Centrum Onkologii, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, Państwowego Zakładu Higieny, Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia. Raport to nie tylko pomocne narzędzie w bieżącej pracy osób, instytucji i organizacji działających w obszarze ochrony zdrowia, ale również praca poglądowa do wykorzystania przez specjalistów zdrowia publicznego, polityki zdrowotnej, analityków, planistów i menedżerów ochrony zdrowia. Demografia i długość życia W Warszawie jest zameldowanych ponad 1.7 mln osób (dane z końca 2009r.) i od szeregu lat liczba ta nie ulega większym zmianom. Mieszkańcy Warszawy są starsi w porównaniu z całym krajem i innymi miastami. Co szósty warszawiak ma 65 lat i więcej, a połowa ma powyżej 41 lat. Najstarsi są mieszkańcy Śródmieście i Żoliborza, a najmłodsi - Białołęki i Ursynowa (tam osoby starsze stanowią mniej niż 10% mieszkańców). W Warszawie, w latach urodziło się więcej dzieci niż w

2 innych miastach. Poziom urodzeń w stolicy wynosił 10 maluchów na 1000 osób i był wyższy niż w innych miastach (9,6). Przeciętna długość życia mieszkańców wynosi: dla mężczyzn - 74 lat i kobiet - 81 i jest dłuższa niż przeciętna w Polsce (za wyjątkiem Krakowa). Zdecydowanie najkrócej żyją mieszkańcy Pragi Północ. W latach średnia długość życia mężczyzn z tej dzielnicy wynosiła prawie 66 lat i była o 8 lat krótsza niż przeciętna dla Warszawy i aż o 16 lat krótsza niż długość życia mężczyzn z Wilanowa. Kobiety z Pragi Północ żyły prawie 77 lat a więc o 3,6 roku krócej niż mieszkanki Warszawy i o ponad 10 lat krócej niż mieszkanki Wilanowa. W porównaniu z latami niekorzystna sytuacja mieszkańców Pragi Północ, w porównaniu z resztą Warszawy, zmniejszyła się. Wyraźnie krócej niż ogół warszawiaków żyli także mieszkańcy Żoliborza i Woli. Zdecydowanie najczęstszą przyczyną zgonów warszawiaków są choroby układu krążenia (ok. 44% zgonów) i jest to ogólnopolska tendencja, jednak jest ich mniej niż w innych rejonach Polski. W Warszawie te choroby stanowią największe zagrożenie życia dla mieszkańców Białołęki i Pragi Północ. Nowotwory złośliwe są drugą, najczęstszą przyczyną zgonów (ponad 27%). Zagrożenie życia mężczyzn z ich powodu zmniejsza się i jego poziom jest w Warszawie mniejszy niż przeciętny dla całego kraju i miast. W Warszawie nowotwory złośliwe stanowią największe zagrożenie życia dla mieszkańców Pragi Północ a następnie Woli i Żoliborza. Dominującym nowotworem jest rak tchawicy, oskrzeli i płuc. Ponad jedna czwarta mieszkańców umiera w wieku poniżej 65 lat. W Warszawie, w porównaniu z innymi miastami jak i na tle całej Polski, przedwczesna umieralność w latach była niższa, tak samo zagrożenie życia niemowląt tutaj mieszkających. W Warszawie największe zagrożenie przedwczesnym zgonem występuje wśród mieszkańców Pragi Północ oraz Woli, gdzie jest ono większe od przeciętnego dla całego miasta odpowiednio o 70% i 50%. Analiza pobytów w szpitalach warszawskich wykazała, że w ostatnich latach 44% pacjentów to mieszkańcy stolicy, a 37% przybywa z innych rejonów Polski, głównie z powiatów województwa mazowieckiego (72%). Pobyty jednodniowe w szpitalu, po rozwoju tej dziedziny usług po 1999 r., ustabilizowały się na poziomie 10% wszystkich hospitalizacji. Stale skraca się długość pobytu w szpitalu. Generalnie

3 natomiast mężczyźni, za wyjątkiem najstarszych i najmłodszych, przebywają w szpitalu dłużej niż kobiety. Choroby układu krążenia i zaburzenia metaboliczne u dorosłych Zgodnie z dziesięcioletnimi badaniami, do 70% dorosłych warszawiaków ma nadciśnienie tętnicze, pali papierosy, ma wysokie stężenie cholesterolu, nadwagę i otyłość oraz nie uprawia sportu. Jednak ta tendencja ulega zmianie - zmniejsza się rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego wśród kobiet, palenia tytoniu wśród mężczyzn, zaburzeń metabolicznych, nadwagi i otyłości oraz coraz więcej osób jest aktywnych fizycznie. Korzystne trendy obserwuje się także w nawykach żywieniowych; jest niższe spożycie cholesterolu, jemy także więcej warzyw i owoców. Zmiany te są jednak dalekie od osiągnięcia optymalnej sytuacji. Z niekorzystnych tendencji należy wymienić zwiększenie się odsetka osób z hipercholesterolemią i nieznaczny wzrost odsetka mężczyzn z nadciśnieniem. Problemem dotychczas nierozwiązanym jest zła kontrola czynników ryzyka. Blisko 40% mężczyzn i 15% kobiet z nadciśnieniem tętniczym ma je niewykryte, a skutecznie leczonych jest tylko 6% mężczyzn i 15% kobiet. Jeszcze gorszą sytuację obserwuje się w hipercholesterolemii, która w około 50% przypadków pozostaje nierozpoznana, a skutecznie leczona jest u 2-7% osób. Z powodu chorób układu krążenia najwyższą umieralność obserwuje się w Białołęce i Pradze Północ, a 4-krotnie niższą w Wilanowie i na Ursynowie. Przyczyny tego stanu nie są dotychczas wyjaśnione. Zaburzenia psychiczne pobyt w szpitalu Mieszkańców Warszawy najczęściej hospitalizowano z powodu uzależnień od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, a następnie schizofrenii i zaburzeń afektywnych. Kobiety były w szpitalu najczęściej z powodu schizofrenii, zaburzeń organicznych i afektywnych. Mężczyźni - z powodu zaburzeń związanych z używaniem alkoholu i innych substancji psychoaktywnych oraz schizofrenii. Zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn, wzrosły wskaźniki hospitalizacji zaburzeń związanych z używaniem alkoholu, natomiast spadły wskaźniki zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych oraz zaburzeń afektywnych i schizofrenii, wśród kobiet również zaburzeń nerwicowych.

4 Najmłodsi mieszkańcy najczęściej byli w szpitalu z powodu zaburzeń rozwojowych, osobowości i emocji, zaburzeń spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych i zaburzeń nerwicowych. Zdrowie dzieci i młodzieży W latach zmniejszył się udział dzieci i młodzieży w wieku 0-19 lat w populacji Warszawy. Umieralność chłopców w wieku 0-19 lat w Warszawie w latach uległa zmniejszeniu, natomiast umieralność dziewcząt nieznacznie wzrosła. Wizyty u lekarzy pierwszego kontaktu były znacznie częstsze u dzieci i młodzieży w województwie mazowieckim i w całej Polsce niż w Warszawie. Dzieci i młodzież warszawska jest wyższa, waży więcej oraz ma wyższy wskaźnik masy ciała w porównaniu do średnich ogólnopolskich oraz do badanej tej samej grupy wiekowej w latach Ciśnienie tętnicze dzieci i młodzieży warszawskiej było niższe w porównaniu do średnich krajowych. Zapadalność na gruźlicę w latach W Warszawie, mimo poprawy w 2009 r., utrzymuje się wysoka w skali kraju zapadalność na gruźlicę najwięcej chorych mieszka na Pradze Północ i Woli. Przy ocenie pracy poradni specjalistycznych chorób płuc i gruźlicy w dzielnicach, należy pamiętać, że swą opieką obejmują także mieszkańców spoza Warszawy. Analiza tendencji epidemiologicznych (tempo spadku zapadalności) wskazuje, że zapadalność na gruźlicę wśród mieszkańców Warszawy będzie jeszcze przez wiele lat ważnym problemem zdrowotnym. Poważna sytuacja epidemiologiczna w Warszawie i otaczającym ją regionie wskazuje na konieczność intensyfikacji działań w zakresie: promocji wiedzy o wczesnych objawach gruźlicy w społeczeństwie, promocji wiedzy wśród lekarzy o skali zagrożenia i metodach wczesnego wykrywania chorych poprzez szkolenie podyplomowe lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy rodzinnych i pediatrów, eliminacji źródeł zakażenia gruźlicą, przyjmowanie leków przeciwprątkowych przez chorych w obecności personelu medycznego - w poradniach rejonowych, rodzinnych i poradniach specjalistycznych chorób płuc i gruźlicy.

5 Inne choroby zakaźne Ogólną sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w Warszawie można ocenić jako korzystną i względnie stabilną. Szczególnie korzystnie przedstawia się w Warszawie sytuacja epidemiologiczna chorób, przeciw którym prowadzone są obowiązkowe szczepienia dzieci i młodzieży, w związku z osiąganymi wysokimi odsetkami zaszczepionych dzieci. Stosunkowo wysoki poziom zapadalności na choroby przenoszone drogą pokarmową wskazuje na konieczność działań na rzecz poprawy stanu sanitarno-higienicznego miasta. Przewidywane zmiany sytuacji epidemiologicznej niektórych chorób zakaźnych (np. wirusowego zapalenia wątroby typu A) mogą wymagać pilnego rozszerzenia programu szczepień ochronnych. Szerzeniu się szeregu chorób zakaźnych w Polsce sprzyja brak systemu finansowania badań diagnostycznych wykonywanych na potrzeby zdrowia publicznego. Choroby zawodowe Zapadalność na choroby zawodowe w Warszawie jest ponad 3-krotnie niższa niż w całym kraju i w ostatnich pięciu latach wynosi średnio 7,2 przypadków na 100 tys. pracujących. Kształtuje się także na poziomie niższym w porównaniu z innymi dużymi miastami (Poznań, Wrocław, Kraków i Łódź). Współczynnik zapadalności na choroby zawodowe w porównaniu do okresu zmniejszył się o połowę. Zmianom uległa struktura patologii zawodowych. Zwiększył się udział chorób narządu głosu, układu nerwowego i chorób układu ruchu, zmniejszył się odsetek przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu oraz chorób skóry. Zapadalność na przewlekłe choroby narządu głosu, które dominują w patologii zawodowej w kraju jest w Warszawie ponad 4-krotnie niższa od ogólnopolskiej, ale jest to jednocześnie drugie pod względem liczby przypadków schorzenie zawodowe mieszkańców stolicy. Choroby zakaźne lub pasożytnicze, wśród których dominuje (prawie 69%) wirusowe zapalenie wątroby, są najliczniejszą grupą patologii zawodowej. Jednocześnie wirusowe zapalenie wątroby w Warszawie jest jedyną chorobą zawodową, na którą zapadalność jest wyższa niż w Polsce (o 75%). Poziom zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby, uznane za chorobę zawodową, wskazuje na konieczność pogłębionych analiz, umożliwiających wskazanie przyczyn i podjęcie działań prewencyjnych.