Śladami powstańców styczniowych na ziemi ostrowskiej

Transkrypt

1 Śladami powstańców styczniowych na ziemi ostrowskiej Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

2

3 Powstanie styczniowe, powstanie narodowe przeciw Rosji, trwające od 22 I 1863 do wiosny 1864 i obejmujące swym zasięgiem Królestwo Polskie, Litwę i Białoruś, w mniejszym stopniu Ukrainę. Spowodowane nasilającym się rosyjskim uciskiem narodowym

4 Przebieg powstania na ziemiach ostrowskich Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

5 Pomimo tego, że wojska pruskie wzmocniły garnizon stacjonujący w Ostrowie Wielkopolskim, udawało przedostać się do Królestwa. Dokonał tego m.in. ks. Bolesław Antoniewicz, kapelan powstańczy i żołnierz z ostrowskiego szwadronu ułanów Ignacy Drygas. W czasie powstania walczono w oddziale gen. Edmunda Taczanowskiego. ks. Bolesław Antoniewicz

6 Powołano również tajny Komitet Narodowy, którym zarządzali Włodzimierz Kurnatowski ze Strzyżewa i Władysław Dehnel ze Śmiełowa. Polska żandarmeria pod dowództwem H. Morkowskiego monitorowała działania Prusaków.

7 Pomoc dla powstańców organizował Antoni Chiżyński z Popłomyku, a u Niemojowskich w Śliwnikach od kwietnia 1863 r. znajdował się skutecznie ukryty arsenał broni. Mimo częstych rewizji arsenał nie został wykryty.

8 Po zakończeniu walk jeszcze długo ciągnęły się w ostrowskim sądzie procesy sądowe powstańców. Cieszyli się oni jednak tak dużym poparciem ze strony społeczeństwa, że ówczesny landrat odolanowski Doepke zakazał w 1864 r. jawnych manifestacji ku czci osób oskarżonych przez Prusaków o zdradę stanu.

9 Dwaj ostrowscy powstańcy ( ks. Antoniewicz i gimnazjalista Bronikowski) brali udział w pokazowym procesie sądowym w Berlinie, gdzie zresztą zostali uniewinnieni. ks. Bolesław Antoniewicz

10 I Liceum w powstaniu Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

11

12 Wybuch powstania styczniowego wywołał w Ostrowie Wielkopolskim falę uczuć patriotycznych, szczególnie wśród polskich uczniów Królewskiego Gimnazjum Męskiego.

13

14 Uwidoczniło się to 20 kwietnia 1863 r. gdy mimo ustanowionego dwa dni wcześniej zakazu śpiewania przez uczniów hymnu Boże coś Polskę, młodzież zebrana podczas niedzielnego nabożeństwa żywiołowo zaśpiewała tę pieśń.

15 Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki Otaczał blaskiem potęgi i chwały, Coś ją osłaniał tarczą swej opieki Od nieszczęść, które przygnębić ją miały, Przed Twe ołtarze zanosim błaganie: Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!

16 Podczas przeprowadzonego później dochodzenia 60 uczniów otwarcie i z dumą wyznało, że śpiewało hymn narodowy. Byli wśród nich min. A.Kalina i T. Ciesielski. Wszyscy oni zostali wydaleni z gimnazjum. Antoni Kalina

17

18 Towarzystwo Narodoweze składek miesięcznych W trakcie powstania ufundowało bibliotekę, która styczniowego na terenie Ostrowa działały 2 stowarzyszenia. liczyła prawie 300 książek. Komitet Polskiistniał w Królewskim Księgozbiór zawierał przede Gimnazjum Męskim; wszystkim utwory polskich autorów. W końcu dowiedziała się o tym pruska policja, lecz młodzież wyszła z tego obronna ręką. Sad ostrowski 6 czerwca 1863 r. skazał tylko 13 gimnazjalistów. Niskie wyroki były wynikiem zabiegów dyrekcji szkoły. złożony z najstarszych uczniów Polaków; w czerwcu 1863 r. na skutek zdrady, władze pruskie dowiedziały się o pracy Komitetu, który był zapewne kontynuacją Towarzystwa Narodowego

19 Powstańcy na ostrowskim cmentarzu Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

20

21 Ignacy Maciejewski weteran powstania styczniowego; zmarł 14 maja 1895 r.

22 Józef Kajzer pseudonim Wężyk, urodzony 25 listopada 1843 r. Weteran powstania styczniowego w 1863 r. Jego zasługą było przechowywanie sztandaru, pod którym walczyli powstańcy. Zmarł 22 stycznia 1933 r. w 70. rocznicę powstania styczniowego.

23 Dwaj umundurowani powstańcy z 1863 r. (Kobielak i Kayser) na tle sztandaru

24 Osoby powiązane z powstaniem styczniowym w rejonie Ostrowa Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

25 Włodzimierz Kurnatowski ze Strzyżewa komisarz cywilny Komitetu Narodowego Władysław Dehnel ze Śmiełowa wojskowy Komitetu Narodowego, ewangelik i Niemiec z pochodzenia Antoni Chiżyński z Popłomyku organizował pomoc dla powstańców i był posłem na sejm pruski

26 Edmund Taczanowski ( ) generał, urodzony w Wieczynie k. Pleszewa. W okresie powstania styczniowego wraz z utworzonym przez siebie oddziałem stoczył zwycięskie boje, m.in. pod Pyzdrami (29 IV 1863 r.), Łaskiem, lecz poniósł klęskę pod Ignacewem (8 V 1863 r.).

27 Portret generała Edmunda Taczanowskiego namalowany w Koninie w 2004 r. przez Kazimierza Białkowskiego.

28 Wkrótce Rząd Narodowy awansował go do stopnia generała, powierzając dowództwo nad wojskami województw kaliskiego i mazowieckiego.

29 Sztandar oddziału powstańczego Edmunda Taczanowskiego.

30 z Pyzdr Obraz Juliusza Kossaka Wymarsz oddziału Taczanowskiego namalowany w 1865 r. na podstawie wizyty malarza na miejscu bitwy.

31 Wkrótce Rząd Narodowy awansował go do stopnia generała, powierzając dowództwo nad wojskami województw kaliskiego i mazowieckiego. W 1870 r. przeniósł się do Wielkopolski, do rodzinnego majątku k. Kościana, gdzie zmarł w 1879 r.

32 Grób generała Edmunda Taczanowskiego na warszawskich Powązkach.

33 Emilia Sczaniecka ( ) urodziła się w Brodach. Po wybuchu powstania styczniowego była inicjatorką założenia szpitala dla powstańców w Strzelnie i sama go zaopatrywała oraz pracowała tam jako pielęgniarka.

34

35 Po upadku powstania w dalszym ciągu opiekowała się emigrantami. Zmarła w Poznaniu 11 maja 1896 r.

36 Grób Emilii Sczanieckiej w Michorzewie.

37 Park im. Emilii Sczanieckiej w Ostrowie Wielkopolskim

38 Antoni Kalina ( ) uczeń Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Ostrowie, usunięty za działalność narodową w 1863 r. Późniejszy wybitny profesor filologii słowiańskiej i rektor Uniwersytetu Lwowskiego. Ignacy Drygas autor pamiętników Wspomnienia chłopów powstańców 1863 roku

39 Francesco Nullo ( ) włoski. pułkownik Przyjaciel i powiernik M.Garibaldiego. Dowódca ochotników włoskich tzw. garibaldczyków, który wzięli udział w powstaniu styczniowym.

40

41 Mianowany przez Rząd Narodowy generałem. Zginął w bitwie pod Krzykawką 5 maja 1863 r.

42 Grób Nullo na cmentarzu w Olkuszu.

43 Materiały udostępnione przez Archiwum Państwowe w Kaliszu Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

44 Wyjątek z "Dziennika Powszechnego" z 26 stycznia 1863 r. o możliwości sądzenia powstańców ujętych z bronią w ręku na miejscu przez doraźne polowe sądy wojenne

45 Wykaz poddanych pruskich, którzy za udział w powstaniu, zostali w maju 1863 r. wydaleni do Prus

46 Raport wójta gminy Ostrów Kaliski z 26 lutego o pobycie w okolicy powstańców i zarekwirowaniu przez nich żywności i pary koni z wozem u proboszcza parafii Giżyce

47 Władysław Psarski, uczeń ostrowskiego gimnazjum, uczestnik powstania, który zginął w bitwie pod Jurkowicami 21 października 1863 r.

48 Anna Twardowska I Liceum Ogólnokształcące w Ostrowie Wielkopolskim u. Gimnazjalna 9 opiekun: mgr Józef Pietrzak Autor: Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu

49 Źródła: Wielkopolska Szkoła Edukacji Narodowej Wydawnictwo Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Ostrów Wielkopolski - ilustrowane Dzieje Miasta XXXVII Tom Biblioteki Ostrowskiej pod redakcją Witolda Banacha Ostrów Wielkopolski Dzieje Miasta i Regionu Wydawnictwo Poznańskie Bedeker ostrowski Marek Olejniczak, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Stary cmentarz w Ostrowie Wielkopolskim Henryk Grześkowiak, Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego Witold Jakóbczyk, Emilia Sczaniecka, w: Wielkopolski Słownik Biograficzny, praca zbiorowa, Poznań pl.wikipedia.org Archiwum Państwowe w Kaliszu; wystawa "Powstanie styczniowe na Ziemi Kaliskiej" Styczeń 2013 ;