J. Wehler, Zarys racjonalnego obrazu świata: s
|
|
- Bernard Podgórski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 J. Wehler, Zarys racjonalnego obrazu świata: s Dedukcja - intuicja Czym jest wiedza? Pojęcie wiedzy ukształtowało się w filozofii greckiego oświecenia, przy czym stanowiło ono opozycję w stosunku do słabszych pojęć mniemania" i przypuszczenia". Wprawdzie również mniemania mogą być słuszne, wiedzą stają się jednak dopiero wówczas, gdy jesteśmy w stanie je uzasadnić. Wiedza jest to mniemanie słuszne, a przy tym uzasadnione". Definicję tę omawia Platon w swym dialogu Teąjtet 3. I choć sam Platon ją odrzucił, jest ona po dziś dzień stosowana w teorii poznania. Przedstawiciel następnego pokolenia, Arystoteles, umieścił podobną do tej definicję na początku swej teorii wiedzy. Zgodnie z nią wiedzę zdobywa się poprzez dowód, w którym jakieś twierdzenie wyprowadza się z prawdziwych przesłanek. Jest to procedura dedukcji za pomocą wnioskowania logicznego. Skoro przesłanek nie sposób bez końca wywodzić z coraz pierwotniej szych przesłanek, przeto w punkcie wyjścia każdej nauki muszą znajdować się treści, których prawdziwość uznaje się bez dowodu. Arystoteles nazywa zdolność człowieka do bezpośredniego pojmowania takich punktów wyjściowych rozumem in- 3 Platon, Teąjtet tłum. Władysław Witwicki, PWN, Warszawa 1959.
2 Spektrum odpowiedzi na pytanie o wiedzę prawną 51 tuitywnym" (nous). Intuicja jest więc drugim źródłem wiedzy. Wskazując na to współdziałanie intuicji i dedukcji, Arystoteles wyznaczył na następne dwa tysiąclecia główny wątek teorii poznania. Należy przy tym zaznaczyć, że w dziejach tej ostatniej nigdy nie podważano mocy dowodowej dedukcji, sporna natomiast pozostaje po dziś dzień wiarygodność intuicji. Logika formalna Z zaczątków zawartych w dialogach Platońskich Arystoteles stworzył pierwszy system logiki formalnej. Jego przełomową myślą było to, iż pewne określone formy argumentacji są prawomocne całkiem niezależnie od ich każdorazowej treści. Jako przykład podaje następujące wnioskowanie: Planety są to ciała niebieskie znajdujące się blisko Ziemi. Ciała niebieskie w pobliżu Ziemi nie świecą. A zatem planety nie świecą". Wnioskowanie to ma następującą strukturę formalną: A=>B, B=>C, zatem A=>C. Jego prawomocność opiera się na logicznej zasadzie przechodniości. Zasada ta dochodzi do głosu w tak elementarnych wnioskowaniach, jak: Franciszek jest wyższy od Jana. Jan jest wyższy od Karola. A zatem Franciszek jest wyższy od Karola". Zasada ta zachowuje jednak ważność nie tylko dla relacji jest wyższy od", lecz także dla relacji jest równy", jest częścią", jest spokrewniony z". Dla odmiany relacja jest znajomym" nie spełnia warunku przechodniości: Jeżeli Franciszek zna Jana, a Jan Karola, to przecież Franciszek nie musi znać Karola. Metafizyka jako teoria wiedzy Teoria wiedzy Arystotelesa stanowi projekt nauki idealnej. Jej niekwestionowanym wzorcem była mate-
3 52 II: Pewna wiedza nie istnieje... matyka. Istniała ona już wówczas jako nauka zaksjomatyzowana, o czym wiemy z powstałych mniej więcej sto lat później Elementów Euklidesa. Podobnie jak dzisiaj, także i wówczas dowód matematyczny polegał na wyprowadzaniu wiersz po wierszu pewnego twierdzenia z przyjętych założeń. Punkt wyjścia matematyki stanowią wedle Euklidesa definicje, postulaty i ogólne pojęcia". A oto kilka typowych definicji geometrycznych: Punktem jest to, co nie ma części"; Linia jest to długość, która nie ma szerokości"; Płaszczyzną jest to, co ma tylko długość i szerokość". Postulatem geometrii jest np. zdanie: Każde dwa punkty można połączyć linią prostą". A przykładem ogólnego pojęcia w sensie Euklidesa jest zasada: Dwie rzeczy równe pewnej innej rzeczy są równe". Treść Euklidesowych definicji linii i płaszczyzny obowiązuje bez zmian również i w dzisiejszej matematyce: krzywą opisuje się za pomocą jednego parametru, płaszczyznę za pomocą dwóch. Zdania zwane przez Euklidesa postulatami nazywają się dzisiaj aksjomatami, a przytoczona wyżej ogólna zasada to prawo przechodniości stosunku równości. Arystoteles sformułował trzy zasady obowiązujące w każdej nauce: zasadę tożsamości, zasadę sprzeczności, zasadę wyłączonego środka. Ponadto każda nauka szczegółowa ma jeszcze własne zasady. Np. do zasad fizyki Arystoteles zalicza takie twierdzenia, jak: Każdy swobodny ruch przebiega w kierunku pewnego przyrodzonego miejsca. Nie ma próżni. Zasada sprzeczności głosi, że zdanie i jego przeciwieństwo nie są równocześnie prawdziwe, co w logice zapisuje się następująco: ~(p ~p). Zasada ta jest po
4 Spektrum odpowiedzi na pytanie o wiedzę prawną 53 dziś dzień bezsporna. Jej podważenie pozbawiłoby zarazem mocy podstawowe reguły logiki. Nie istnieje teoria logiki, która obywałaby się bez tej zasady. W swoim czasie sławiono zniesienie zasady sprzeczności jako wyższe wtajemniczenie możliwe dzięki dialektyce. Obecnie jednak pogląd ten uchodzi za błędny nawet wśród logików marksistowskich. Zasada wyłączonego środka powiada, że każde zdanie jest albo prawdziwe, albo fałszywe, inna możliwość nie wchodzi w rachubę. W przeciwieństwie do zasady sprzeczności, zasadę wyłączonego środka da się bez trudu uchylić w ramach teorii opartej na logice wielowartościowej. W przypadku logiki trójwartościowej oprócz zwykłych wartości logicznych prawdy" i fałszu" istnieje jeszcze trzecia wartość, którą można nazwać na przykład nieokreślonością". Z matematycznego punktu widzenia nie jest żadnym problemem tworzenie logik z trzema, a nawet dowolnie wieloma (n = 3, 4,...) wartościami logicznymi. Sporne jest wszakże to, czy takie rozszerzenia logiki dwuwartościowej są niezbędne, na przykład do opisu wyników nowych doświadczeń w dziedzinie mechaniki kwantowej. Zasada mówiąca o przyrodzonych miejscach ciał jest dzisiaj nie do utrzymania. Arystoteles próbował za jej pomocą wyjaśnić, dlaczego dym z ognia wznosi się do góry, podczas gdy kamień spada na ziemię. Z perspektywy czasu widać, iż owa zasada stanowiła poważną przeszkodę dla postępu fizyki w średniowieczu. Na pytanie, czy istnieje próżnia, udzielano w dziejach fizyki różnych odpowiedzi. W początkach ery nowożytnej Torricelli dowiódł istnienia próżni. Powstaje ona np. w termometrze rtęciowym, w części położonej nad słupkiem rtęci. Wedle dzisiejszego stanu wiedzy znajdująca się tam przestrzeń nie jest jednak pusta, lecz wypełniona bardzo drobnymi cząsteczkami pary rtęci. Najlepszą znaną nam dzisiaj próżnię stanowi przestrzeń między galaktykami. Jeszcze innej treści nabrało pytanie o istnienie próżni w świetle współczesnej teorii czą-
5 54 II: Pewna wiedza nie istnieje... stek elementarnych. Na jej gruncie próżnia (stan o minimalnej energii) traktowana jest jako niestabilny chaos, który stale wylania z siebie nowe cząstki elementarne, by po upływie ułamka sekundy na powrót je unicestwić. Arystoteles sądził, że rozum intuitywny jest zdolny rozpoznać wszystkie te przesłanki jako takie, którym przysługuje ważność konieczna, jako że nie mogłyby być one inne. To konieczne obowiązywanie przesłanek przechodziłoby następnie poprzez wnioskowania logiczne na wszystkie wywiedzione z nich twierdzenia nauk. Descartes Intuicja i dedukcja, owe dwa podstawowe pojęcia teorii poznania Arystotelesa, powracają znów na początku epoki nowożytnej. Również Descartes powiada wyraźnie, że istnieją tylko dwie metody poznania naukowego: intuicja i dedukcja. Jako matematyk Descartes znał dedukcję jako metodę dowodzenia matematycznego. Zaproponował przeniesienie tej metody na obszar nauk przyrodniczych. Każdy dowód powinien zostać rozłożony na szereg prostych wnioskowań, z których każde dałoby się pojąć w sposób intuicyjny. Wedle Descartes'a intuicja to wyraźne pojmowanie jakiegoś prostego stanu rzeczy, połączone z pewnością, iż nie ulega się złudzeniu. Każdy myślący człowiek może bez wdawania się w zawiłe rozważania zrozumieć intuicyjnie, że myśli, a zatem istnieje. Jak sądzi Descartes, w ten sam sposób, intuicyjny, a więc pewny, można uchwycić także zasady nauk przyrodniczych. W najbardziej znanym ze swych dzieł, Discours de la Methode, formułuje przeto następującą regułę: rzeczy, które pojmujemy bardzo jasno i bardzo wyraźnie ( clairement et fort distinctement"), są wszystkie prawdziwe" 4. Sąd oczywisty jest, zdaniem Descartesa, 4 R. Descartes, Rozprawa o metodzie, s. 40.
6 Spektrum odpowiedzi na pytanie o wiedzę prawną 55 prawdziwy. Można by jednak zrazu, sądzić, że poczucie oczywistości również potrafi być zwodnicze Descartes ma tu na uwadze np. halucynacje lub sny. Wątpliwość tę uchyla wskazując na doskonałość Boga, który nie może chcieć zwodzić człowieka w jego jasnych przedstawieniach. Również zatem Descartes pozostawia w swej filozofii miejsce dla intuicji jako zdolności osiągania wiedzy pewnej. Jej wyniki są przy tym bardziej wiarygodne niż dowody uzyskane na drodze dedukcyjnej, gdzie, jak w łańcuchu, początek wiąże się z końcem nie inaczej jak poprzez liczne ogniwa pośrednie. Jednakże wiarygodność intuicji zasadza się na życzliwości Boga. Tym bowiem, czego dowodzi metodyczne wątpienie, jest jedynie pewność samego siebie, i nic ponadto. Już po to, by zagwarantować realność świata zewnętrznego, potrzebne jest Descartes'owi odwołanie do istnienia Boga. Filozofia transcendentalna Przewrót kopernikański Kanta Dla Kanta metafizyka a zalicza się do niej także teoria poznania jest od czasów Arystotelesa jedynie błądzeniem po omacku", dalekim od pewności właściwej postępom nauki. Kant był świadkiem wielkich sukcesów nauk przyrodniczych: Kopernik zrewolucjonizował obraz świata w astronomii, Newton stworzył matematyczną teorię przyrody. Na podstawie swych trzech podstawowych praw oraz prawa ciążenia był w stanie wyliczyć zarówno swobodne spadanie ciał na Ziemi, jak i orbity planet na niebie. Przyrodoznawstwo Newtonowskie wywarło na Kancie głębokie wrażenie. Uważał jego wyniki za ostateczne. Miały one posłużyć za wzorzec jego własnej metafizyki. Kant rozdzielił problematykę filozofii pomiędzy następujące cztery pytania: Co mogę wiedzieć? Co powinienem czynić?
7 56 II: Pewna wiedza nie istnieje... Czego wolno mi się spodziewać? Czym jest człowiek? Pytania te odsyłają do czterech klasycznych działów filozofii: teorii poznania, etyki, filozofii religii i antropologii. Teorii poznania dotyczy najsłynniejsze dzieło Kanta, Krytyka czystego rozumu 5. Ukazało się ono w roku 1781, sto lat po Newtona Philosophiae naturalis princi-pia mathematica. Dla Kanta jest jasne, że doświadczenie nie dostarcza człowiekowi wiedzy pewnej, powszechnie ważnej i koniecznej. Doświadczenie ukazuje bowiem jedynie poszczególne przypadki bez ich koniecznego powiązania. Zarazem jednak pod wpływem Newtonowskiego przyrodoznawstwa był on przekonany, że istnieje wiedza pewna na temat procesów przyrodniczych. Tym samym powstawało dlań pytanie: Jak jest możliwe (a priori) pewne poznanie przyrody, wyprzedzające wszelkie doświadczenie? Poprzez odpowiedź, jakiej udzielił na to pytanie, dokonał Kant rewolucyjnego odwrócenia kierunku myślenia. Zwrot ten legł u podstaw nowego sposobu zapytywania filozoficznego filozofii transcendentalnej. Dotychczas dociekano istoty przedmiotów naszego doświadczenia, Kant zapytał o strukturę samych naszych władz poznawczych: Za pomocą jakich kategorii myśli nasz intelekt, jakie formy leżą u podstaw ludzkiej naoczności? Ponieważ nasz intelekt określa w sposób istotny formę praw, za pomocą których poznajemy zjawiska przyrodnicze, przeto problem sformułowany przez Kanta zwykło się określać także jako pytanie o warunki możliwości poznania. Zrazu wykrywa Kant dwie formy naoczności: przestrzeń i czas. Intelekt poddaje refleksji surowy materiał 5 Immanuel Kant, Krytyka czystego rozumu, tłum. Roman Ingar den, t. I/II, BKF, PWN, Warszawa 1957,
8 Spektrum odpowiedzi na pytanie o wiedzę prawną 57 doświadczenia, który przedstawia sobie jako rozmieszczony w przestrzeni i czasie. Pojęcia, za pomocą których przy tym myślimy, Kant nazwał w nawiązaniu do Arystotelesa kategoriami. Są one formami, w których intelekt wydaje sądy i poznaje rzeczy. Tym samym kategorie obecne są we wszystkich prawach przyrody, i to w sposób konieczny, powszechnie ważny i pewny. Kant dzieli kategorie na cztery grupy: ilości, jakości, relacji i modalności. Do modalności należą kategorie możliwości, rzeczywistości i konieczności, do relacji należy np. kategoria przyczynowości. Zdania syntetyczne a priori Na początek Kant wprowadził pewne ważne rozróżnienie do teorii poznania: rozróżnił zdania analityczne i syntetyczne. Prawdziwość zdania analitycznego można ustalić jedynie na podstawie użytych w nim pojęć, bez potrzeby powtórnego odwoływania się do doświadczenia. Kto rozumie znaczenie słów, ten wie zarazem, czy takie zdanie jest prawdziwe, czy fałszywe. Zdania syntetyczne natomiast zawierają więcej informacji, niż można uzyskać jedynie poprzez rozbiór użytych w nich pojęć. Zdania analityczne nie przypisują swemu podmiotowi żadnych nowych własności. W Kantowskim przykładzie Wszystkie ciała są rozciągłe" orzecznik wypowiada jedynie własność, która jest już pomyślana w podmiocie. Wiedzę rozszerzają jedynie zdania syntetyczne. Zdanie Niektóre ciała są ciężkie" jest zdaniem syntetycznym: do jego potwierdzenia potrzebne jest doświadczenie. Sprawą najważniejszą jest więc istnienie zdań syntetycznych a priori, tj. takich zdań rozszerzających poznanie, których prawdziwości można dowieść bez pomocy doświadczenia. Jako przykład wymienia Kant twierdzenia matematyki, np. Prosta jest najkrótszą drogą między dwoma punktami na płaszczyźnie". Z kolei na użytek nauk przyrodniczych formułuje on zasadę ra-
9 58 II: Pewna wiedza nie istnieje... cji dostatecznej jako syntetyczną zasadę a priori: Każda zmiana ma swą przyczynę. Znamieniem takich a priori ważnych zdań jest ich konieczna ważność, tzn. niemożliwość tego, by ważność zachowało zdanie przeciwne. W postaci zdania syntetycznego a priori Kant wprowadził do teorii poznania bardzo płodne pojęcie. Dzięki niemu udało się bez trudu rozwiązać problem, który w poprzednim pokoleniu zauważył kolega Kanta po fachu, David Hume. Hume stwierdził, iż zasady racji dostatecznej nie jesteśmy w stanie wywieść z doświadczenia. Doświadczenie ukazuje bowiem jedynie czasowe następstwo zjawisk, nie mówiąc niczego dodatkowo o jakimś ich szczególnym, przyczynowym powiązaniu. Wedle Hume'a zasada przyczynowości pochodzi jedynie z ludzkiego przyzwyczajenia, nie sposób jej przeto logicznie uzasadnić. Zdaniem Kanta natomiast zasada przyczynowości stanowi konieczny warunek możliwości poznania, a więc naturalnie posiada ona status conditio sine qua non. Również Kant należy do zapoczątkowanej przez Arystotelesa tradycji teoriopoznawczej. Jego wkład w tę tradycję wiąże się z pewną nową propozycją rozwiązania problemu uzasadniania: Konieczne prawdy na temat świata zewnętrznego odkrywamy nie dzięki jakiejś specjalnej zdolności poznawczej; przedstawiają one sobą raczej konieczne struktury poznawcze ludzkiego intelektu: Intelekt nie czerpie swych praw (a priori) z przyrody, lecz je przyrodzie dyktuje" 6. Wedle Kanta punktem wyjścia nauk przyrodniczych i metafizyki są prawdy konieczne, a to dlatego, że owe ogólne prawa przyrody są właśnie warunkami możliwości doświadczenia. Archimedesowym punktem służącym uprawomocnieniu wiedzy ludzkiej są dla Kanta nieodmiennie formy naoczności, przestrzeń i czas, oraz kategorie intelektu. 6 I. Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki która będzie mogła wystąpić jako nauka, tłum. Benedykt Bornstein, BKF, PWN, W-wa 1993, s. 107.
Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant
Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant 2011-10-01 Plan wykładu 1 Immanuel Kant - uwagi biograficzne 2 3 4 5 6 7 Immanuel Kant (1724-1804) Rysunek: Immanuel Kant - niemiecki filozof, całe życie
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA NA KOLOKWIA
ZAGADNIENIA NA KOLOKWIA RACJONALIZM XVII WIEKU [COPLESTON] A. KARTEZJUSZ: 1. metoda matematyczna i) cel metody ii) 4 reguły iii) na czym polega matematyczność metody 2. wątpienie metodyczne i) cel wątpienia
Bardziej szczegółowoO argumentach sceptyckich w filozofii
O argumentach sceptyckich w filozofii - Czy cokolwiek można wiedzieć na pewno? - Czy cokolwiek można stwierdzić na pewno? Co myśli i czyni prawdziwy SCEPTYK? poddaje w wątpliwość wszelkie metody zdobywania
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2011-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Różnice w metodzie uprawiania nauki Krytyka platońskiej teorii idei Podział
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2010 FILOZOFIA
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2010 FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY Klucz punktowania odpowiedzi MAJ 2010 2 Zadanie 1. (0 2) problemów i tez z zakresu ontologii, epistemologii,
Bardziej szczegółowoFilozofia, Historia, Wykład IX - Filozofia Kartezjusza
Filozofia, Historia, Wykład IX - Filozofia Kartezjusza 2010-10-01 Plan wykładu 1 Krytyka nauk w Rozprawie o metodzie 2 Zasady metody Kryteria prawdziwości 3 Rola argumentów sceptycznych Argumenty sceptyczne
Bardziej szczegółowoWstęp do logiki. Kto jasno i konsekwentnie myśli, ściśle i z ładem się wyraża,
Prof. UAM, dr hab. Zbigniew Tworak Zakład Logiki i Metodologii Nauk Instytut Filozofii Wstęp do logiki Kto jasno i konsekwentnie myśli, ściśle i z ładem się wyraża, kto poprawnie wnioskuje i uzasadnia
Bardziej szczegółowoFilozofia, Historia, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia, Historia, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2010-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Podział nauk Arystoteles podzielił wszystkie dyscypliny wiedzy na trzy grupy:
Bardziej szczegółowoUJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA
UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY PRZECIW ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY ATEISTYCZNE 1 1. Argument z istnienia zła. (Argument ten jest jedynym, który ateiści przedstawiają jako
Bardziej szczegółowoDavid Hume ( )
David Hume (1711-1776) Chciał być Newtonem nauk o człowieku. Uważał, że wszystkie nauki (oprócz matematyki i logiki), również filozofia, powinny kierować się metodą eksperymentalną, opartą na doświadczeniu.
Bardziej szczegółowoFilozofia, Germanistyka, Wykład VIII - Kartezjusz
2013-10-01 Plan wykładu 1 Krytyka nauk w Rozprawie o metodzie 2 Idea uniwersalnej metody Prawidła metody 3 4 5 6 Krytyka Kartezjusza Podstawą wiedzy jest doświadczenie Krytyka nauk Kartezjusz - krytyka
Bardziej szczegółowo1. Dyscypliny filozoficzne. Andrzej Wiśniewski Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016
1. Dyscypliny filozoficzne Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Pochodzenie nazwy filozofia Wyraz filozofia pochodzi od dwóch greckich słów:
Bardziej szczegółowoRodzaje argumentów za istnieniem Boga
Rodzaje argumentów za istnieniem Boga Podział argumentów argument ontologiczny - w tym argumencie twierdzi się, że z samego pojęcia bytu doskonałego możemy wywnioskować to, że Bóg musi istnieć. argumenty
Bardziej szczegółowoDedukcja transcendentalna
Dedukcja transcendentalna Problem Hume a-kanta Immanuel Kant (1724-1804, Krytyka czystego rozumu 1781, Prolegomena 1783, fragmenty): Na podstawie (samego) doświadczenia poznanie naukowe nie jest możliwe,
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody - Filozofia Eleatów i Demokryta
5 lutego 2012 Plan wykładu 1 Filozofia Parmenidesa z Elei Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii 2 3 4 Materializm Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej
Bardziej szczegółowoGWSP GIGI. Filozofia z aksjologią. dr Mieczysław Juda
GWSP Filozofia z aksjologią dr Mieczysław Juda GIGI Filozofia z aksjologią [5] Systemy nowożytne: empiryzm Locke a i sceptycyzm Hume a Filozofia z aksjologią [5] Systemy nowożytne: empiryzm Locke a i sceptycyzm
Bardziej szczegółowoDlaczego matematyka jest wszędzie?
Festiwal Nauki. Wydział MiNI PW. 27 września 2014 Dlaczego matematyka jest wszędzie? Dlaczego świat jest matematyczny? Autor: Paweł Stacewicz (PW) Czy matematyka jest WSZĘDZIE? w życiu praktycznym nie
Bardziej szczegółowoINFORMATYKA a FILOZOFIA
INFORMATYKA a FILOZOFIA (Pytania i odpowiedzi) Pytanie 1: Czy potrafisz wymienić pięciu filozofów, którzy zajmowali się także matematyką, logiką lub informatyką? Ewentualnie na odwrót: Matematyków, logików
Bardziej szczegółowoRENÉ DESCARTES (KARTEZJUSZ)
(1596-1650) mal. Frans Hals (1648) RENÉ DESCARTES (KARTEZJUSZ) NAJWAŻNIEJSZE DZIEŁA Discours de la Méthode (Rozprawa o metodzie) 1637 Meditationes de prima philosophia (Medytacje o filozofii pierwszej)
Bardziej szczegółowoTomasz Dreinert Zagadnienie "rzeczy samej w sobie" w transcendentalizmie Immanuela Kanta. Pisma Humanistyczne 3,
Tomasz Dreinert Zagadnienie "rzeczy samej w sobie" w transcendentalizmie Immanuela Kanta Pisma Humanistyczne 3, 137-143 2001 Tomasz D reinert ZAGADNIENIE RZECZY SAMEJ W SOBIE W TRANSCENDENTALIZMIE IMMANUELA
Bardziej szczegółowoFilozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych 2011-10-01 Plan wykładu 1 Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych 2 Podział dyscyplin filozoficznych Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych:
Bardziej szczegółowoFilozofia, ISE, Wykład V - Filozofia Eleatów.
2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia Parmenidesa z Elei Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii 2 3 Ontologia Parmenidesa Epistemologiczny aspekt Parmenidejskiej filozofii
Bardziej szczegółowoLOGIKA I TEORIA ZBIORÓW
LOGIKA I TEORIA ZBIORÓW Logika Logika jest nauką zajmującą się zdaniami Z punktu widzenia logiki istotne jest, czy dane zdanie jest prawdziwe, czy nie Nie jest natomiast istotne o czym to zdanie mówi Definicja
Bardziej szczegółowoElementy logiki i teorii mnogości
Elementy logiki i teorii mnogości Zdanie logiczne Zdanie logiczne jest to zdanie oznajmujące, któremu można przypisać określoną wartość logiczną. W logice klasycznej zdania dzielimy na: prawdziwe (przypisujemy
Bardziej szczegółowoWeronika Łabaj. Geometria Bolyaia-Łobaczewskiego
Weronika Łabaj Geometria Bolyaia-Łobaczewskiego Tematem mojej pracy jest geometria hiperboliczna, od nazwisk jej twórców nazywana też geometrią Bolyaia-Łobaczewskiego. Mimo, że odkryto ją dopiero w XIX
Bardziej szczegółowoSpór o poznawalność świata
ROMAN ROŻDŻEŃSKI FILOZOFIA A RZECZYWISTOŚĆ Spór o poznawalność świata Wydawnictwo WAM Kraków 2012 Spis treści Przedmowa 11 Rozdział I Myślenie filozoficzne w cieniu zwątpienia 15 1. Wprowadzenie 15 2.
Bardziej szczegółowoWielcy rewolucjoniści nauki
Isaak Newton Wilhelm Roentgen Albert Einstein Max Planck Wielcy rewolucjoniści nauki Erwin Schrödinger Werner Heisenberg Niels Bohr dr inż. Romuald Kędzierski W swoim słynnym dziele Matematyczne podstawy
Bardziej szczegółowoFilozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna.
Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna. 2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia średniowieczna a starożytna 2 3 Ogólna charakterystyka filozofii średniowiecznej Ogólna charakterystyka filozofii
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Część pierwsza KRYTYKA ESTETYCZNEJ WŁADZY SĄDZENIA
SPIS TREŚCI Przedmowa tłumacza................. XI KRYTYKA WŁADZY SĄDZENIA Przedmowa do pierwszego wydania............ 3 Wstęp...................... 11 I. O podziale filozofii............... 11 II. O suwerennej
Bardziej szczegółowoIMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA
IMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA PROJEKT ETYKI KANTA W POSZUKIWANIU OBIEKTYWNYCH PODSTAW ETYKI Wobec krytyki Huma Immanuel Kant stara się znaleść jakąś obiektywną podstawę dla etyki, czyli wykazać, że
Bardziej szczegółowoImmanuel Kant: Fragmenty dzieł Uzasadnienie metafizyki moralności
Immanuel Kant: Fragmenty dzieł Uzasadnienie metafizyki moralności Rozdział II Pojęcie każdej istoty rozumnej, która dzięki wszystkim maksymom swej woli musi się uważać za powszechnie prawodawczą, by z
Bardziej szczegółowoRACJONALIZM. w szerokim znaczeniu czyli
RACJONALIZM w szerokim znaczeniu czyli ANTYIRRACJONALIZM Racjonalista potocznie uporządkowany logiczny ważący różne racje rozsądny krytyczny znający i wykorzystujący wyniki różnych nauk mało uczuciowy
Bardziej szczegółowoEtyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk
Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece
Bardziej szczegółowoKultura logiczna Wnioskowania dedukcyjne
Kultura logiczna Wnioskowania dedukcyjne Bartosz Gostkowski bgostkowski@gmail.com Kraków 25 IV 2010 Plan wykładu: Intuicje dotyczące poprawności wnioskowania Wnioskowanie dedukcyjne Reguły niezawodne a
Bardziej szczegółowoARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE - FILOZOFIA JAKO TYP POZNANIA. 1. Człowiek poznający Poznanie naukowe... 16
SPIS TREŚCI P r z e d m o w a... 5 P r z e d m o w a do d r u g i e g o w y d a n i a... 7 P r z e d m o w a do t r z e c i e g o w y d a n i a... 9 P r z e d m o w a do c z w a r t e g o w y d a n i a...
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne z przedmiotu: FIZYKA. Nauczyciel przedmiotu: Marzena Kozłowska
Szczegółowe wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne z przedmiotu: FIZYKA Nauczyciel przedmiotu: Marzena Kozłowska Szczegółowe wymagania edukacyjne zostały sporządzone z wykorzystaniem
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp Wybrane zagadnienia z teorii i metodologii filozofii przyrody... 17
Wstęp... 13 1. Wybrane zagadnienia z teorii i metodologii filozofii przyrody... 17 1.1. Przedmiot, cele i zadania filozofii przyrody... 17 1.2. Współczesne koncepcje filozofii przyrody... 19 1.3. Filozofia
Bardziej szczegółowoEpistemologia. Organizacyjnie. Paweł Łupkowski Instytut Psychologii UAM 1 / 19
1 / 19 Epistemologia Organizacyjnie Paweł Łupkowski Instytut Psychologii UAM 22.02.2018 2 / 19 Epistemologia https://plupkowski.wordpress.com/dydaktyka/ pawel.lupkowski@gmail.com (mówiacy tytuł wiadomości!)
Bardziej szczegółowoKRZYSZTOF WÓJTOWICZ Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego
KRZYSZTOF WÓJTOWICZ Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego wojtow@uw.edu.pl 1 2 1. SFORMUŁOWANIE PROBLEMU Czy są empiryczne aspekty dowodów matematycznych? Jeśli tak to jakie stanowisko filozoficzne
Bardziej szczegółowoLogika Stosowana. Wykład 1 - Logika zdaniowa. Marcin Szczuka. Instytut Informatyki UW. Wykład monograficzny, semestr letni 2016/2017
Logika Stosowana Wykład 1 - Logika zdaniowa Marcin Szczuka Instytut Informatyki UW Wykład monograficzny, semestr letni 2016/2017 Marcin Szczuka (MIMUW) Logika Stosowana 2017 1 / 30 Plan wykładu 1 Język
Bardziej szczegółowoLOGIKA Wprowadzenie. Robert Trypuz. Katedra Logiki KUL GG października 2013
LOGIKA Wprowadzenie Robert Trypuz Katedra Logiki KUL GG 43 e-mail: trypuz@kul.pl 2 października 2013 Robert Trypuz (Katedra Logiki) Wprowadzenie 2 października 2013 1 / 14 Plan wykładu 1 Informacje ogólne
Bardziej szczegółowoCzym jest religia i czy filozofia może ją badać. Problem wiary, rozumu i logiki Definicja religii
Czym jest religia i czy filozofia może ją badać Problem wiary, rozumu i logiki Definicja religii Wiara i rozum Czy rozum potrafi udowodnić wszystkie prawdy religijne, czy tylko niektóre, czy może nie jest
Bardziej szczegółowoKrytyka czystego rozumu obejmuje teorię poznania, druga etykę, trzecia estetykę oraz filozofię świata organicznego.
Immanuel Kant opracowanie na postawie W. Tatarkiewicza, Historia filozofii, t II. 1724-1804. Urodził się w Królewcu i w Królewcu przeżył i zakończył życie. W pracy konkursowej z 1764 roku przeprowadził
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna
Filozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna 2009-09-04 Plan wykładu 1 Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie 2 3 Jońska filozofia przyrody - problematyka Centralna problematyka filozofii
Bardziej szczegółowoWstęp do logiki. Klasyczny Rachunek Zdań III
Wstęp do logiki Klasyczny Rachunek Zdań III Przypomnijmy: Logika: = Teoria form (schematów, reguł) poprawnych wnioskowań. Wnioskowaniem nazywamy jakąkolwiek skończoną co najmniej dwuwyrazową sekwencję
Bardziej szczegółowoZasady krytycznego myślenia (1)
Zasady krytycznego myślenia (1) Andrzej Kisielewicz Wydział Matematyki i Informatyki 2017 Przedmiot wykładu krytyczne myślenie vs logika praktyczna (vs logika formalna) myślenie jasne, bezstronne, oparte
Bardziej szczegółowoSpis treści: 3. Geometrii innych niż euklidesowa.
Matematyka Geometria Spis treści: 1. Co to jest geometria? 2. Kiedy powstała geometria? 3. Geometrii innych niż euklidesowa. 4. Geometrii różniczkowej. 5. Geometria. 6. Matematyka-konieckoniec Co to jest
Bardziej szczegółowoK o n cep cje filo zo fii przyrody
K o n cep cje filo zo fii przyrody Podręczniki filozofii przyrody rozpoczynają się zwykle rozdziałem, w którym uzasadnia się - odwołując się zazwyczaj do historii nauki - że coś takiego jak filozofia przyrody
Bardziej szczegółowoLOGIKA FORMALNA POPRAWNOŚĆ WNIOSKOWAŃ
LOGIKA FORMALNA POPRAWNOŚĆ WNIOSKOWAŃ Robert Trypuz Katedra Logiki KUL 18 grudnia 2013 Robert Trypuz (Katedra Logiki) Wnioskowanie 18 grudnia 2013 1 / 12 Zarys 1 Wnioskowanie Definicja Schemat wnioskowania
Bardziej szczegółowoWymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową.
Wymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową. STANDARDY OSIĄGNIĘĆ: Rozwój osobowy i intelektualny uczniów wynikający z ich uczestnictwa w zajęciach etyki podążając za przyjętymi
Bardziej szczegółowo5. Rozważania o pojęciu wiedzy. Andrzej Wiśniewski Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016
5. Rozważania o pojęciu wiedzy Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Wiedza przez znajomość [by acquaintance] i wiedza przez opis Na początek
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA POZIOM PODSTAWOWY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2013 2 Egzamin maturalny z filozofii Część I (20 punktów) Zadanie 1. (0
Bardziej szczegółowoWstęp. Historia Fizyki. dr Ewa Pawelec
Wstęp Historia Fizyki dr Ewa Pawelec 1 Co to jest historia, a co fizyka? Po czym odróżnić fizykę od reszty nauk przyrodniczych, nauki przyrodnicze od humanistycznych a to wszystko od magii? Szkolne przedstawienie
Bardziej szczegółowoAndrzej L. Zachariasz. ISTNIENIE Jego momenty i absolut czyli w poszukiwaniu przedmiotu einanologii
Andrzej L. Zachariasz ISTNIENIE Jego momenty i absolut czyli w poszukiwaniu przedmiotu einanologii WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO RZESZÓW 2004 Opiniowali Prof. zw. dr hab. KAROL BAL Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoImmanuel Kant ( )
Immanuel Kant (1724-1804) Studiował logikę, metafizykę i nauki przyrodnicze (fizykę) na uniwersytecie w Królewcu, stolicy Prus Zakonnych (lenna polskiego w latach 1466-1525), Prus Książęcych (lenna polskiego
Bardziej szczegółowoTwierdzenia Gödla dowody. Czy arytmetyka jest w stanie dowieść własną niesprzeczność?
Semina Nr 3 Scientiarum 2004 Twierdzenia Gödla dowody. Czy arytmetyka jest w stanie dowieść własną niesprzeczność? W tym krótkim opracowaniu chciałbym przedstawić dowody obu twierdzeń Gödla wykorzystujące
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA
Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2013 2 Zadanie 1. (0 4) Obszar standardów Opis wymagań Znajomość i rozumienie
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI DO DZIAŁU:
Autorka: Małgorzata Kacprzykowska SCENARIUSZ LEKCJI DO DZIAŁU: Wprowadzenie do filozofii Temat (4): Dlaczego zadajemy pytania? Cele lekcji: poznanie istoty pytań filozoficznych, stawianie pytań filozoficznych,
Bardziej szczegółowoMyślenie w celu zdobycia wiedzy = poznawanie. Myślenie z udziałem rozumu = myślenie racjonalne. Myślenie racjonalne logiczne statystyczne
Literatura: podstawowa: C. Radhakrishna Rao, Statystyka i prawda, 1994. G. Wieczorkowska-Wierzbińska, J. Wierzbiński, Statystyka. Od teorii do praktyki, 2013. A. Aczel, Statystyka w zarządzaniu, 2002.
Bardziej szczegółowoDalszy ciąg rachunku zdań
Dalszy ciąg rachunku zdań Wszystkie możliwe funktory jednoargumentowe p f 1 f 2 f 3 f 4 0 0 0 1 1 1 0 1 0 1 Wszystkie możliwe funktory dwuargumentowe p q f 1 f 2 f 3 f 4 f 5 f 6 f 7 f 8 f 9 f 10 f 11 f
Bardziej szczegółowoPrzedmiot, źródła i drogi poznania
Wieloznaczność pojęcia poznanie Czynność (uświadomiona) Rezultat czynności Pozostałe czynności, mające na celu uzyskanie informacji 1.Relacja poznawcza. Przedmiot Podmiot Akty poznawcze 1.1 Przedmiot poznania:
Bardziej szczegółowoO sztuce stawania na głowie, czyli przygotowania do egzaminu z historii filozofii
O sztuce stawania na głowie, czyli przygotowania do egzaminu z historii filozofii II semestr: Racjonalizm-Kartezjusz Pascal Leibniz Spinoza Locke_Hume Kant Hegel_Marks_Mill Kierkegaard Nietzsche Fenomenologia
Bardziej szczegółowoćwiczenia 15 zaliczenie z oceną
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Prawo Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Kazimierz Pawłowski Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb
Bardziej szczegółowoANDRZEJ L. ZACHARIASZ TEORIA POZNANIA JAKO RELATYSTYCZNA KONCEPCJA PRAWDY TEORETYCZNEJ
ANDRZEJ L. ZACHARIASZ TEORIA POZNANIA JAKO RELATYSTYCZNA KONCEPCJA PRAWDY TEORETYCZNEJ WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU RZESZOWSKIEGO RZESZÓW 2011 Recenzował prof. dr hab. TADEUSZ BUKSIŃSKI Opracowanie redakcyjne
Bardziej szczegółowo1. Wykład NWD, NWW i algorytm Euklidesa.
1.1. NWD, NWW i algorytm Euklidesa. 1. Wykład 1 Twierdzenie 1.1 (o dzieleniu z resztą). Niech a, b Z, b 0. Wówczas istnieje dokładnie jedna para liczb całkowitych q, r Z taka, że a = qb + r oraz 0 r< b.
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki: Budowa materii. Podstawy fizyki: Mechanika MS. Podstawy fizyki: Mechanika MT. Podstawy astronomii. Analiza matematyczna I, II MT
Zajęcia wyrównawcze z matematyki Zajęcia wyrównawcze z fizyki Analiza matematyczna I, II MS Analiza matematyczna I, II MT Podstawy fizyki: Budowa materii Podstawy fizyki: Mechanika MS Podstawy fizyki:
Bardziej szczegółowoMIND-BODY PROBLEM. i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii
MIND-BODY PROBLEM i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii CZŁOWIEK JEST MASZYNĄ (THOMAS HOBBES) Rozumienie człowieka znacząco zmienia się wraz z nastaniem epoki nowożytnej. Starożytne i średniowieczne
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 15 zaliczenie z oceną
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Prawo Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Kazimierz Pawłowski Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb
Bardziej szczegółowoBaruch Spinoza ( )
Baruch Spinoza (1632-1677) Dla jednych: najszlachetniejszy i najbardziej godny miłości z wielkich filozofów (B. Russell). Dla innych: Największy heretyk XVII wieku. Obrońca diabła. Duchowy sabotaŝysta.
Bardziej szczegółowoFilozofia, Germanistyka, Wykład I - Wprowadzenie.
2010-10-01 Plan wykładu 1 Czym jest filozofia Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady 3 Metafizyka Ontologia Epistemologia
Bardziej szczegółowoFILOZOFOWIE UMYSŁU. Angielskie oświecenie
FILOZOFOWIE UMYSŁU Angielskie oświecenie JOHN LOCKE (1632-1704) NOWY ARYSTOTELES Locke w 1690 roku wydaje swoje podstawowe dzieło filozoficzne: En essay concerning the human understanding (Rozważania dotyczące
Bardziej szczegółowoElementy filozofii i metodologii INFORMATYKI
Elementy filozofii i metodologii INFORMATYKI Filozofia INFORMATYKA Metodologia Wykład 1. Wprowadzenie. Filozofia, metodologia, informatyka Czym jest FILOZOFIA? (objaśnienie ogólne) Filozofią nazywa się
Bardziej szczegółowoLogika Matematyczna. Zadania Egzaminacyjne, 2007
Logika Matematyczna Zadania Egzaminacyjne, 2007 I Rok Językoznawstwa i Informacji Naukowej UAM Jerzy Pogonowski Zakład Logiki Stosowanej UAM www.logic.amu.edu.pl Podajemy rozwiązania zadań egzaminacyjnych.
Bardziej szczegółowo1. WPROWADZENIE. Metody myślenia ta części logiki, która dotyczy zastosowania. praw logicznych do praktyki myślenia.
1. WPROWADZENIE Metody myślenia ta części logiki, która dotyczy zastosowania praw logicznych do praktyki myślenia. Zreferowane będą poglądy metodologów, nie zaś samych naukowców. Na początek potrzebna
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Przedmiot: etyka Klasy: VI Rok szkolny: 2015/2016 Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Batalionów AK Gustaw i Harnaś w Warszawie ul. Cyrklowa 1 Nauczyciel prowadzący: mgr Piotr
Bardziej szczegółowoFILOZOFIA POZIOM PODSTAWOWY
EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 FILOZOFIA POZIOM PODSTAWOWY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMAT PUNKTOWANIA MAJ 2014 2 Egzamin maturalny z filozofii Część I (20 punktów) Zadanie 1. (0 3) Obszar standardów
Bardziej szczegółowoMetoda tabel semantycznych. Dedukcja drogi Watsonie, dedukcja... Definicja logicznej konsekwencji. Logika obliczeniowa.
Plan Procedura decyzyjna Reguły α i β - algorytm Plan Procedura decyzyjna Reguły α i β - algorytm Logika obliczeniowa Instytut Informatyki 1 Procedura decyzyjna Logiczna konsekwencja Teoria aksjomatyzowalna
Bardziej szczegółowoCzy możemy coś powiedzieć o istocie Boga?
Przymioty Boga Czy możemy coś powiedzieć o istocie Boga? dowody na istnienie Boga ustaliły, że On jest, ale czy poza wiedzą o Jego istnieniu możemy coś wiedzieć o Jego istocie? Św. Tomasz twierdzi, że
Bardziej szczegółowoJEZYKOZNAWSTWO. I NAUKI O INFORMACJI, ROK I Logika Matematyczna: egzamin pisemny 11 czerwca Imię i Nazwisko:... FIGLARNE POZNANIANKI
JEZYKOZNAWSTWO I NAUKI O INFORMACJI, ROK I Logika Matematyczna: egzamin pisemny 11 czerwca 2012 Imię i Nazwisko:........................................................... FIGLARNE POZNANIANKI Wybierz
Bardziej szczegółowo5. OKREŚLANIE WARTOŚCI LOGICZNEJ ZDAŃ ZŁOŻONYCH
5. OKREŚLANIE WARTOŚCI LOGICZNEJ ZDAŃ ZŁOŻONYCH Temat, którym mamy się tu zająć, jest nudny i żmudny będziemy się uczyć techniki obliczania wartości logicznej zdań dowolnie złożonych. Po co? możecie zapytać.
Bardziej szczegółowoFilozofia i etyka. Podyplomowe studia kwalifikacyjne na Wydziale Filozofii i Socjologii UMCS
Filozofia i etyka. Podyplomowe studia kwalifikacyjne na Wydziale Filozofii i Socjologii UMCS 1 Nazwa Wprowadzenie do filozofii 2 Kod Erasmus --- 3 Język wykładowy Polski 4 Strona WWW 5 Godzinowe ekwiwalenty
Bardziej szczegółowoRachunek zdań i predykatów
Rachunek zdań i predykatów Agnieszka Nowak 14 czerwca 2008 1 Rachunek zdań Do nauczenia :! 1. ((p q) p) q - reguła odrywania RO 2. reguła modus tollens MT: ((p q) q) p ((p q) q) p (( p q) q) p (( p q)
Bardziej szczegółowoFilozofia człowieka. Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje
Filozofia człowieka Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje Spotkanie źródłem poznania i nauk POZNAWANIE 2 Jedność doświadczenia filozoficznego Filozofia nauką o zasadach ( principia) Do wiedzy o
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko:... OBROŃCY PRAWDY
Egzamin: Logika Matematyczna, I rok JiNoI, 30 czerwca 2014 Imię i nazwisko:........................................... OBROŃCY PRAWDY Wybierz dokładnie cztery z poniższych pięciu zadań i spróbuj je rozwiazać.
Bardziej szczegółowoWstęp do logiki. Semiotyka cd.
Wstęp do logiki Semiotyka cd. Semiotyka: język Ujęcia języka proponowane przez językoznawców i logików różnią się istotnie w wielu punktach. Z punktu widzenia logiki każdy język można scharakteryzować
Bardziej szczegółowoŚw. Augustyn, Wyznania, przekład Z. Kubiak, Znak, Kraków 1997
Św. Augustyn, Wyznania, przekład Z. Kubiak, Znak, Kraków 1997 ks. XI 1. Wyznania nie informują Boga, o czym i tak wie, lecz są wyrazem miłości Augustyna do Boga jako Ojca. 2. Augustyn pragnie poznać Prawo
Bardziej szczegółowoCzy i/lub w jakim sensie można uważać, że świat jest matematyczny? Wprowadzenie do dyskusji J. Lubacz, luty 2018
Czy i/lub w jakim sensie można uważać, że świat jest matematyczny? Wprowadzenie do dyskusji J. Lubacz, luty 2018 Do czego odnoszą się poniższe stwierdzenia? Do tego, czym jest matematyka dla świata, w
Bardziej szczegółowoP L SJ A I W WAM K 2014
P L SJ E W WAM A I K 2014 Spis treści 1. O filozofii w ogóle......................... 13 1.1. O filozofii najogólniej...................... 14 1.2. Filozofia czy historia poglądów................ 16 1.3.
Bardziej szczegółowoDialektycy i antydialektycy. Filozofia XI w.
Dialektycy i antydialektycy Filozofia XI w. Stanowiska Odrodzenie filozofii w XI w. rozpoczęło się od postawienia pytania o to, jak możemy poznać prawdy wiary. Czy możemy je w pełni zrozumieć przy pomocy
Bardziej szczegółowoRozdział VII. Znaczenie logiki dla prawa i pracy prawnika Zadania i odpowiedzi 20
Przedmowa Wykaz skrótów XIII XV Część A. Wprowadzenie Rozdział I. Rys historyczny 1 1. Początki logiki jako nauki 1 2. Średniowiecze 2 3. Czasy nowożytne i współczesne 4 Rozdział II. Podstawowe prawa myślenia
Bardziej szczegółowoElementy logiki. Wojciech Buszkowski Wydział Matematyki i Informatyki UAM Zakład Teorii Obliczeń
Elementy logiki Wojciech Buszkowski Wydział Matematyki i Informatyki UAM Zakład Teorii Obliczeń 1 Klasyczny Rachunek Zdań 1.1 Spójniki logiczne Zdaniem w sensie logicznym nazywamy wyrażenie, które jest
Bardziej szczegółowoPrzykłady zdań w matematyce. Jeśli a 2 + b 2 = c 2, to trójkąt o bokach długości a, b, c jest prostokątny (a, b, c oznaczają dane liczby dodatnie),
Elementy logiki 1 Przykłady zdań w matematyce Zdania prawdziwe: 1 3 + 1 6 = 1 2, 3 6, 2 Q, Jeśli x = 1, to x 2 = 1 (x oznacza daną liczbę rzeczywistą), Jeśli a 2 + b 2 = c 2, to trójkąt o bokach długości
Bardziej szczegółowoĆwiczenia do rozdziału 2, zestaw A: z książki Alfreda Tarskiego Wprowadzenie do logiki
0 1 Ćwiczenia do rozdziału 2, zestaw A: z książki Alfreda Tarskiego Wprowadzenie do logiki 2. W następujących dwóch prawach wyróżnić wyrażenia specyficznie matematyczne i wyrażenia z zakresu logiki (do
Bardziej szczegółowoDlaczego nie wystarczają liczby wymierne
Dlaczego nie wystarczają liczby wymierne Analiza zajmuje się problemami, w których pojawia się przejście graniczne. Przykładami takich problemów w matematyce bądź fizyce mogą być: 1. Pojęcie prędkości
Bardziej szczegółowoSylabus. Kod przedmiotu:
Sylabus Nazwa Przedmiotu: TEORIA POZNANIA Kod przedmiotu: Typ przedmiotu: obowiązkowy Poziom przedmiotu: zaawansowany rok studiów, semestr: rok I i II, semestr i (rok akad. 009/010, 010/011) Liczba punktów
Bardziej szczegółowoMity na temat średniowiecza i renesansu
Filozofia renesansu Mity na temat średniowiecza i renesansu średniowiecze było epoką zabobonu a renesans epoką rozumu średniowiecze nie znało starożytności i dopiero renesans zaczął się do niej odwoływać
Bardziej szczegółowoUwagi wprowadzajace do reguł wnioskowania w systemie tabel analitycznych logiki pierwszego rzędu
Witold Marciszewski: Wykład Logiki, 17 luty 2005, Collegium Civitas, Warszawa Uwagi wprowadzajace do reguł wnioskowania w systemie tabel analitycznych logiki pierwszego rzędu 1. Poniższe wyjaśnienie (akapit
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA - MATEMATYKA
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA - MATEMATYKA Nadrzędnym celem oceniania jest pozyskiwanie przez nauczyciela i ucznia w trakcie nauczania informacji, które pozwolą rozpoznać, jak przebiega proces uczenia
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS NA CYKL KSZTAŁCENIA 2014-2016
Załącznik Nr 1 do Uchwały Senatu AWFiS w Gdańsku Nr 16 z dnia 27 kwietnia 2012 roku Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS NA CYKL KSZTAŁCENIA 2014-2016 Jednostka Organizacyjna: Rodzaj
Bardziej szczegółowo